بخشی از مقاله
چکیده
روح حاکم بر مکتب اسلام تاکید بر حفظ کرامت و شرافت انسان در انجام امور می باشد آموزه ها و مولفه های نشات گرفته
از مذهب در یک جامعه دینی ارکان هویتی افراد و نهادهای ان جامعه را شکل می دهد این جامعه براساس هنجارها،باورها و
اعتقادات دینی خود به حیات خویش ادامه می دهد. در این مقاله به بعضی از عناصر مذهبی و فرهنگی استخراج شده از
زندگی و قیام امام حسین (ع) اشاره می شود.پژوهشگران و محققین مختلف از زوایای نظری متفاوت عناصر دینی،اعتقادی و فرهنگی عاشورا را مورد بحث قرار داده اند و براساس این عناصر سبک زندگی اسلامی را معنا بخشیده اند. زندگی امام حسین(ع) سرشار از آموزه های فراوان برای زندگی مطلوب انسانی است.اگر انسانی خواهان زندگی مطلوب باشد آگاهی
داشتن و کسب آموزه های روز عاشورا برای سبک زندگی شرافتمندانه کفایت می کند.
کلید واژه ها : کرامت انسانی، اسلام،عاشورا،سبک زندگی
مقدمه
اصطلاح شیوه] سبک[زندگیP1P0F یکی از جالب ترین نمونه های بازتابندگی است سرمقاله نویس نیویورک تایمز ویلیام سافایر،معتقد بود که این اصطلاح از نوشته های آلفرد آدلر]از پیروان بلافصل زیگوند فروید،پدر مکتب روانکاوی،که بعدا با استاد خود اختلاف نظر هایی را پیداکرد.م[ سرچشمه گرفته است و پس از او در طی دهه 1960،ریشه گرایان،و تقریباًدر همان زمان نویسندگان و طراحان آگهی های تجارتی اصطلاح شیوه زندگی را دست مایه خود ساختند با این حال دنیس راگ بر این اعتقاد است که ریشه این اصطلاح را باید در آثار ماکس وبر جستجو کرد:»اسلوب زندگی«style of lifeدر ارتباط با stand آلمانی] به معنای موقعیت،مقام،حال،وضعیت.-م[ به مفهومی که وبر آن را به کار می گرفت احتمالادر محاورات جاری به صورت – life-styleشیوه زندگی- درآمده است.(گیدنز،1378،ص (119-120
آدلر بر خلاف بسیاری از روانشناسان، علاوه بر نگاه توصیفی، نگاهی ارزشی و تجویزی هم به روان شناسی داشت.آنچه رویکرد آدلر به روانشناسی، با آنچه ما آن را »رویکرد اسلامی« مینامیم، چند مشابهت دارد؛ بعضی از مشابهتها عبارتند از: .1 توجه به ارزشها؛ .2 کل نگری؛ .3 غایت گرایی؛ .4 جهت یابی فردی؛ .5 خود خلاق؛ .6 جبرگرایی ملایم؛ .7 نظریه میدان اجتماعی؛ .8 تلاش برای برتری؛ .9 اولویت دادن به هشیاری؛ .10 معیارهای آسیب شناسی و درمان؛ .11 تأکید بر پیشگیری؛ .12 کارکردهای سبک زندگی.0 اما در اسلام و سبک زندگی آن، تفاوتها و برتریهایی نیز وجود دارد. مثل: .1 توجه و عدم توجه به دوره جنینی؛ .2 تعریف کهتری و مهتری واقعی؛ .3 معیارهای احساس کهتری و مهتری؛ .4 تعداد و جایگاه نگرشهای کلی حاکم بر زندگی؛ .5 مبتنی بودن و نبودن بر دین؛ .6 جایگاه اراده در شکلگیری سبک زندگی؛ .7 عدم توجه کافی و صحیح به نگرش معنویت؛ .8 کیفیت عمل کردن به سبک زندگی و ... .(کجباف و...،1390،ص(62
در دنیای متجدد کنونی،همه ما نه فقط از شیوه های زندگی معینی پیروی می کنیم بلکه به تعبیری دیگری که اهمیت زیادی هم دارد ناچار به این پیروی هستیم_ در حقیقت، ما انتخاب دیگری جز گزینش نداریم.شیوه زندگی را می توان به مجموعه ای کم وبیش جامع از عملکردها تعبیر کرد که فرد آنها را به کار می گیرد چون نه فقط نیازها جاری او را برمی آورند بلکه روایت خاصی را هم که وی برای هویت شخصی خود برگزیده است در برابر دیگران متجسم می سازند.(گیدنز،1378،ص(120
با مطالعه نظریات مختلف درباب سبک زندگی می توان به دو نوع سبک زندگی مبتنی بر علوم دینی و سبک زندگی مبتنی بر علوم سکولار اشاره کرد.مولفه های سبک زندگی دینی بر آموزه های وحیانی در قالب ادیان ابراهیمی و مولفه های سبک زندگی سکولار بر آموزه های عصر مدرنیته و اومانیسم ابتناء یافته است.
سبک زندگی ارتباط مستقیمی با فرهنگ و ارزش های حاکم بر جامعه دارد سبک زندگی بیانگر آداب و رسوم ،هنجارها،ارزش هایی دارد که انسانی زندگی خود را برا اساس آنها بنیان می نهد.با توجه به تمایز ارزش ها و فرهنگ های جوامع مختلف می
2-Life style
1421
توان به انواع سبک زندگی اشاره کرد.در جهان سرمایه داری بر زندگی انسان مبتنی بر ارزش های لذت گرایی،مصرف گرایی،مدگرایی و دنیاگرایی تاکید می شود در مقابل در فرهنگ اسلامی تاکید بر سعادت دنیا و آخرت می شود و هیچ کدام را به پای دیگری قربانی نمی کند اما دنیا را موقتی و محل گذار به جهان ابدی در نظر می گیرد.بنابراین این دو سبک زندگی در مقابل هم قرار می گیرند.مهمترین سوالی که در پژوهش مطرح می شود به این صورت است که؛ فراگیری مبانی دینی و اعتقادی امام حسین(ع) چه تاثیری بر سبک زندگی انسان ها دارند؟ فرضیه که در پاسخ ارائه می شود عبارتست از: عناصری که امام سوم شیعیان زندگی خود را بر آنها استوار نمود ریشه در فطرت خداجوی انسان دارد و به همین دلیل انسان ها می توانند برای ساخت سبک زندگی شرافتمندانه، در همه اعصار و در همه مکان ها آنها را در خود نهادینه نمایند.
مولفه های سبک زندگی اسلامی
با توجه به اینکه تاثیرگذاری دین بر فرهنگ جامعه می توان از سبک زندگی دینی بطور عام و از سبک زندگی اسلامی به طور خاص نام برد.»عناصر سبک زندگی دینی در جوامع اسلامی دربردارنده مهم ترین عناصر مذهبی و اجتماعی است که در آن ها جامعه مورد پیروی توده مردم قرار می گیرد اگر در جامعه مذهبی سبک زندگی براساس عناصر دینی و مذهبی شکل گیرد، وجود عناصر ملی در این جامعه بر کلیت و تمامیت سبک زندگی دینی لطمه ای نخواهد زد وجود عناصر کلان دینی،بردیگر عناصر غیر دینی و ملی سایه خواهد انداخت و بر آنها حاکم خواهد بود.)«موسوی گیلانی،1391،ص(129
سبک زندگی اسلامی دارای شاخص های و مولفه های متعددی می باشد که به بعضی از آنها اشاره می شود:
-1اطاعت از خدا و پیامبر
هدف تربیتی مکتی اسلام پرستش خدای یگانه است" وماخلقت الجن و الانس الا لیعبدون":و جن وانس را نیافریدم جز برای آنکه مرا بپرستند"(ذاریات:(56انسان به معرفتی می رسد که به صورت خداترسی و ترس ناپذیری از غیرخدا جلوه می کند از این رو جز در برابر خدا سر تسلیم فرو نمی آورد و در ناملایمات و سختی ها و راحتی ها استوار و شکرگزار خواهدبود.
تربیت دینی به عنوان یکی از مهم ترین زیرمجموعه های تربیت، در روندتحقق کمال اکتسابی متربیان نقش اساسی داردلَقَد" هٌ لﱢمن کَانَ یرْجو اللﱠه والْیوم الْآخرَ وذَکَرَ اللﱠه کَثیرًا"قطعا برای شما در اقتدا به رسول خدا سرمشقی نیکوست:برای آن کس که به خدا و روز بازپسین امید دارد و خدا را فراوان یادی می کند.(احزاب:(21 طبق سوره احزاب آیه 21خداوند یکی از راهکارهای هموارسازی مسیر تربیت و رهنمون شدن انسان به سوی کمال نهایی،الگوگیریاز انسان های فرهیخته ای نظیررسول خداست.در واقع وجو پیغمبر و ائمه اطهاربه عنوان جانشینان برحق ایشان کانونی است که ما باید از این کانون،روش زندگی را استخراج کنیمامام حسین (ع)فلسفه قیام خود را این طور معرفیوانیمیلَمکند:أَخرُج» أَشراً و
داً و لاظالماً و انﱠما خَرَجت لطَلَبِ الإصلاحِ فی امه جدی(صلیأُرِیدعلیهوالهأَنوسلم)آمر بِالمعرُوفأَنهیو عنِ نکَرِ و أَسیرَ بِسیرَهِ جدی و أبی علی بن ابیطالب «من نه از روی خودخواهی و یا برای خوشگذرانی و نه برای فساد و ستمگری از شهر خود بیرون آمدم، بلکه هدف من از این سفر، امر به معروف و نهی از منکر و خواستهام از این حرکت، اصلاح
1422
مفاسد امت و احیای سنت و قانون جدم، رسول خدا(ص) و راه و رسم پدرم، علی بن ابی طالب علیه السلام است.… (واحد تحقیقات مسجد مقدس جمکران،1376،ص(56
