بخشی از مقاله
چکیده
یکی از وعدههای حتمی خداوند متعال در قرآن کریم، تحقق ولایت حقه مهدی موعود در دوران آخرالزمان است. ولایتی که در پرتو آن مسلمین و مستضعفین عالم میتوانند به حقوق حقه خود نائل شوند. کفر و ظلم در آن زمان خاتمه مییابد و عدالت و راستی سراسر جهان را فرا میگیرد. در جامعه عصر ظهور هیچ بنای پایدار نیست و طاغوت و کفر دوام نمییابد. آنچه است صفا است و صلح، صمیمیت است و راستی، دوستی است و یکتاپرستی. تمامی خیرها موجود است خیرهایی که گویی ذاتی آن عصر است.فرج و گشایشی که در عصر ظهور دیده میشود نتیجه اعمال و رفتار مردم عصر است.از آن جهت که مردم در پرتو پایبندی به ولایت حقه حضرت حجّت رفتاری متناسب با شرع نبوی از خود نشان میدهند، فرج و گشایش الهی نیز شامل حال آنها میشود. جامعه عصر ظهور جامعهای ولایی است که به شناخت کامل و حقیقی دست یافته است.شناختی که پشتوانه قوام آن جامعه میشود و همواره چون میزانی مردم آن عصر را در حالت تعادل نگاه میدارد.مردم جامعه ظهور در برابر امام خویش تسلیم محض میشوند و میدانند که هر آنچه ولیآنان بازگو کند عین حق و حقیقت و از جانب خداوند است لذا استقامت و شجاعت در سراسر وجود آنها مهیا میشود. در این مقاله بر آنیم تا سبک زندگی و سیمای جامعه زمان ظهور را در ابعاد مختلفی مورد بررسی قرار دهیم.
واژگان کلیدی: سبک زندگی، جامعه زمان ظهور، شناخت، فرج
مقدمه
از دیدگاه تاریخی باور به دوازده امام و اینکه امام دوازدهم همان مهدی موعود است رواج دارد و در آیات و روایات وعده به ظهور ان داده شده است و مردم را به دعا برای تعجیل در فرجش دعوت کردهاند تا جاییکه امام زمان هم خود شیعیان را به دعا برای فرج دعوت نمودهاند چرا که دعا کردن، فرج و گشایش شیعیان به شمار آمده است و تأثیر وصفی برخود دعاکننده گذاشته و او را برای آن خواهش بزرگ آماده میکند. " ندبه بر حضرت مهدی، اظهار شوق به لقای او، ریه و ابراز نگرانی از مفارقت و محروم بودن از فیض حضور او دعا برای تعجیل در ظهور او از سنتهای حسنهای است که همواره شیعه بر آن مداومت داشته و آن را شعار خود قرار داده است و تا ظهور دولت حق و تأسیس حکومت جهانی اسلام و آزادی و نجات تمام انسانها این شعار برقرار بوده است و روشنگر خواستههای ارزنده و باارج و هدفهای مترقی و نجاتبخش اسلام است - طاهری، 1386، ص . - 159
و از آنجایی که در منابع دینی حضرت مهدی به عنوان بهترین الگوی زندگی در دوران غیبت کبری مطرح شده است. آشنایی با سیره و روش آن امام همام بر همگان لازم است و این مهدویت و انتظار سرمایهای معنوی است که میتواند منبع و منشأ معارف و سبکها و مدلهای مطلوبی در زندگی بشر امروز میباشد و تأثیرات فراوانی را در رفتارهای فردی و اجتماعی افراد بگذارد و به همین علت در روایات به پیروی از سیره حضرت مهدی بسیار تأکید شده و مورد سفارش قرار گرفته است زیرا که پیروی از سبک و شیوه آن حضرت اصلاح جامعه و خانواده و فرد کمک شایانی میکند به عنوان نمونه دعاهایی که هر روز برای امام زمان میخوانیم تمرینی برای یک زندگی مطلوب و سبک زندگی مهدوی است. در این مقاله برآنیم تا سبک و سیمای جامعه زمان ظهور را در سه محور مورد بررسی قرار دهیم.
الف: نیکیهای ذاتی: فرج و گشایش: پایبندی به ولایت.
مفهوم سبک زندگی
واژه Style در فرهنگ لغت به معنی سبک به کار رفته است. در هنر طرز بیان اندیشه هنرآفرین " سبک" نام گرفته است. سبک کل واحدی است که اندیشه هنرآفرین و تصاویری که او برای اندیشه خود از مواد، حسی میسازد، پدید میآید - آریان پور، 1380، جلد1، ص . - 103 سبک زندگی که در زبان انگلیسی از آن به "Life style" تعبیر میشود. به معنای روش خاصی از زندگی و فعالیت شخصی یا گروهی میباشد. سبک زندگی پیوندی تنگاتنگ و مستقیم با مجموعهای از مفاهیم مانند: فرهنگ، رفتار و معنا - نگرش، ارزش و هنجار - ، اخلاق، ایدئولوژی، شخصیت، هویت، خلاقیت، تولید، کارف سرمایه، مصرف، طبقه جماعی، سلیقه و نیاز دارد. به عبارت دیگر سبک زندگی در پرتو نظام درهم تنیده بینش، گرایش و کنش برخاسته از فرهنگ رشد میکند و البته در مقابل، سبک زندگی در توسعه و نفوذ فرهنگ در بخشهای گوناگون جامعه اثرکذار خواهد بود - فاضل قانع، 1391، ص . - 44-41
سبک زندگی، نظامواره خاص زندگی است که به یک فرد، خانواده یا جامعه با هویتی ویژه اختصاص دارد. این نظامواره تشکیل دهنده هندسه کلی رفتار بیرونی و جوارحی است که افراد، خانوادهها و جامعهها را از هم تمایز میسازد. به عبارت دیگر، سبک زندگی را میتوان مجموعهای کم و بیش جامع و منسجم از عملکرهای روزانه یک فرد دانست که هم نیازهای جاری او را برآورده میسازد و هم روایت خاصی را که وی برای هویت شخصی خویش بر میگزیند، در برابر دیگران مجسم میسازد - شریفی، 1391، ص . - 27 قرآن کریم سبک زندگی ایدهآل اسلامی را با عنوان "حیات طیبه" مطرح میکند. اگرچه اصطلاح آن تنها یک بار در قرآن مجید، به صراحت بیان شده ولی در جای جای قرآن اشارات بسیاری به آن شده است: در آیه 97 مَن عَمِل صَالِحاًسورهمَننحلذَکَرفرمودهأواند:أنثی» و هو مُؤمِنﱠ فلنُحیینﱠهُ حَیاهً طَیبهً وَلَنَجزِیَنﱠهُم أجرَهُم
بِأحسَنِ مَا کَانوأ یَعمَلون؛ هر کس از مرد یا زن، کار شایسته کند و مؤمن باشد، قطعاً او را با زندگی پاکیزهای، حیات میبخشیم و مسلماً به آنان بهتر از آنچه انجام میدادند، پاداش خواهیم داد.« حیات طیبه، پیراسته از هر ناپسندی و بدی است؛ چرا که در محضر او و در مقام قرب خداوندی، که هدف عالی زندگی است جایی برای این امور نیست. از اینرو، برخی حیات طیبه را رزق و روزی حلال، زندگی شرافتمندانه همراه با قناعت و خشنودی، بهشت پر طراوت و زندگی خوش در آنجا و زندگی خوشبختانه در زندگی برزخی تفسیر کردهاند. - طبرسی، 1333، جلد7، ص . - 734
برخی دیگر حیات طیبه را عبادت همراه با روزی حلال و توفیق بر اطاعت فرمان خدا و مانند آن میدانند - مکارم شیرازی، 1369، ج 11، ص. - 394 امیرمؤمنان علی حیات طیبه را قناعت معنا میکند - نهج البلاغه، کلمه قصار . - 229 از دیدگاه علامه طباطبایی آیه شریفه دلالت دارد که خداوند سبحان، انسان با ایمانی را که عمل شایسته انجام میدهد با زندگی جدیدی که غیر از زندگی معمول مردم است، اکرام میکند و آثار زندگی حقیقی که همان علم و قدرت است با این زندگی جدید همراه است و این قدرت باعث میگردد چنین فرد مؤمنی، چیزها را آنچنان که هستند ببینید یعنی میتواند امور را به دو قسم حق و باطل تقسیم کند، سپس با قلبشاز امور باطل
