بخشی از مقاله
چکيده :
ميزان توليد پلي اتيلن متوسط و سنگين در شرکت پتروشيمي آرياساسول ٣٠٠,٠٠٠ تن در سال مي باشد. با توجه به اينکه توليد مواد زائد خطرناک از مخاطرات ويژه مجتمع هاي پتروشيمي مي باشد .، لزوم نظارت و کنترل بر مديريت مواد زائد خطرناک جزء لاينفک اين صنعت خواهد بود. لذا در اين پژوهش تلاش به شناسايي و طبقه بندي مواد زائد خطرناک صنعتي براسا متد سازمان حفاظت محيط زيست آمريکا (EPA) و کنوانسيون بازل و منابع توليد مواد از طريق بازديدهاي ميداني، مطالعه شرح فرآيند واحد و همچنين بررسي اسناد و مدارک موجود اين واحد مورد مطالعه قرار گرفته است .
تعداد موارد مواد زائد خطرناک صنعتي شناسايي شده در اين واحد ٥ مورد بوده است که عبارتند از: کاتاليست (کروم ٦ ظرفيتي) به ميزان ١٩٠٠ کيلوگرم در سال ، تري هگزيل آلومينيوم به ميزان ١٣٠٠ کيلوگرم در سال لباس هاي آلوده به کاتاليست (کروم ٦ ظرفيتي) به ميزان ١٤٢٥ کيلوگرم در سال ، گاز اتيلن به ميزان ١٩٠ تن در سال و هگزان به ميزان ٣١٠٠٠ ليتر در سال .
با توجه به مطالعه صورت گرفته براساس متد سازمان حفاظت محيط زيست آمريکا ماده تري هگزيل آلومينيوم با خاصيت هاي سمي بودن و ميل ترکيبي شديد، بيشترين خطرناکي را براساس تقسيم بندي خصوصيات دارا مي باشد. مطابق با کنوانسيون بازل نيز مشخص گرديد تا ماده تري هگزيل آلومينيوم نيازمند به پيروي کامل از اين قانون به جهت عودت به تأمين کننده کالا در خارج از کشور در کنار ديگر مواد زائد خطرناک شناسايي شده مي باشد.
همچنين در اين مطالعه نحوه توليد و نگهداري، جمع آوري و حمل و نقل و دفع اين مواد زائد خطرنا شناسايي شده ؛ مورد بررسي و راهکارهاي مديريتي لازم ارائه گرديده است .
کلمات کليدي:
مواد زائد خطرناک – مديريت پسماند- سازمان حفاظت محيط زيست آمريک - کنوانسيون بازل - شرکت پتروشيمي آرياساسول
١. مقدمه :
پسماندهاي خطرناک موادي هستند که از لحاظ بهداشتي و محيط زيستي خطر ناک بوده و بي توجهي به آنها مي تواند عواقب و پيامد هاي ناگواري به همراه داشته باشد اين دسته از مواد که به نام پسماند هاي ويژه يا خطرناک شناخته ميشود در صنايع گوناگوني توليد ميشوند و شامل انواع مختلف اسيدها قلياها مواد آلي فلزات سنگين و نظاير آن است که شناسايي، ايمن سازي، بي خطر سازي و کنترل آنها از اهميت خاصي بر خوردار است و از لحاظ قانوني مسئوليت هاي خاصي را بر عهده توليد کننده آن قرار ميدهد [١].
در دسامبر ١٩٨٥، برنامه محيط زيست سازمان ملل متحد١ «مواد زايد خطرناک» را به صورت زير تعريف نمود: مواد زايد خطرناک به مواد زايد (اعم از جامد، لجن ، مايع و گاز موجود در مخزن )، بجز مواد راديواکتيو (و عفوني) اطلاق مي شودکه داراي فعاليت شيميايي، سميت ، خاصيت انفجاري، خورندگي و يا ساير ويژگيهايي باشند که براي سلامتي انسان يا محيط زيست ، چه به صورت تنها و يا هنگامي که با ساير مواد زايد مخلوط گردند ايجاد خطر بنمايد. ميزان توليد مواد زايد خطرناک درطي چند دهه اخير، رشد بسيار فزاينده اي داشته است . درشکل (١) منحني اين ميزان رشد ارائه شده است . .[2,6]
شکل ١: روند رو به رشد مواد زايد خطرناک در جهان
در سال ١٣٨٧ تحقيق مشابهي در مورد شناسايي ، طبقه بندي و مديريت پسماند ها و مواد شيميايي در پتروشيمي غدير در عسلويه بر اساس RCRA و کنوانسيون بازل انجام گرديده است .[٣]. همچنين در سال ١٣٨٥ نيز تحقيقي در خصوص شناسايي، طبقه بندي و امکان سنجي کمينه سازي مواد زائد صنعتي در واحد الفين مجتمع پتروشيمي بندر امام پرداخته شده است [٤].
هدف از انجام اين مطالعه شناسايي، طبقه بندي و مديريت پسماندهاي خطرناک واحد پلي اتيلن متوسط و سنگ ن در شرکت پتروشيمي آرياساسول بوده است تا به نحوه خاص بر روي پسماندهاي خطرناک اين نوع واحد هاي توليدي و نحوه مديريت آنها مطالعه گرديده باشد. لذا به منظور شناسايي اين گونه پسماندها از روش سازمان حفاظت و محيط زيست آمريکا (EPA) و روش کنوانسيون بازل استفاده و سپس طبقه بندي و راهکار هاي مديريتي پسماند هاي خطرناک ارائه گرديده است [١,٢,٦,٧].
شرکت پتروشيمي آرياساسول با مشارکت و سرمايه گذاري شرکت ملي صنايع پتروشيمي ايران و شرکت ساسول آفريقاي جنوبي واقع در منطقه ويژه اقتصادي انررژي پارس جنوبي در مجاورت با ديگر پتروشيمي هاي مستقر در منطقه پتروشيمي پارس عسلويه در سال ١٣٨٧به بهره برداري رسيده که ميزان توليد واحد پلي اتيلن متوسط و سنگين اين شرکت ٣٠٠٠٠٠ تن در سال مي باشد[٥].
٢. متن اصلي مقاله :
روش استفاده در اين تحقيق مشتمل بر مطالعات کتابخانه اي، بازديد هاي ميداني و طبقه بندي مواد زائد خطرناک و ارائه راهکار هاي مديريتي مناسب در واحد توليدي پلي اتيلن متوسط و سنگين شرکت پليمر آرياساسول در طي يکسال (سال ١٣٨٩) صورت پذيرفته است و طي اين مطالعه در مرحله اول انواع خروجي هاي پسماندي خطرناک فرايند اين واحد توليدي به انضمام ميزان توليد آنها مشخص و در مرحله بعدي طبقه بندي پسماند هاي خطرناک شناسايي شده بر اساس روش سازمان حفاظت محيط زيست آمريکا (EPA) و کنوانسيون بازل و طرح تفکيک اين پسماند ها از مبداء بررسي و اجرا گرديده است [١,٢,٦]. در مرحله پاياني نيز پيشنهادات و راهکارهاي مديريتي پسماند هاي خطرناک ارائه گرديد.
٣. يافته ها:
٣.١. فرايند توليد : در شکل شماره (٢) فرايند واحد پلي اتيلن سنگين و متوسط ترسيم گرديده است که اتيلن به عنوان خوراک اصلي و ورودي واحد مذکور بوده و محصول نهايي اين واحد پلي اتيلن متوسط و سنگين مي باشد.
راکتور مورد استفاده در اين واحد فرايندي از نوع بستر شناور (Fluidizing Bed) مي باشد.
شکل ٢: فلودياگرام فرايند واحد پلي اتيلن متوسط و سنگين
٣.٢. شناسايي پسماند هاي خطرناک :
به نحوي که در بخش هاي قبل اشاره گرديد ، در ابتدا به منظور شناسايي انواع پسماند هاي توليدي اقدام به بررسي فرايند واحد پلي اتيلن متوسط و سنگين و نحوه مديريت اين پسماندها بررسي شد که در اين خصوص جدول (١) ارائه مي گردد. متعاقب آن نيز اقدام به شناسايي و تفکيک پسماندهاي خطرناک گرديد که در بخش هاي بعدي به آن پرداخته مي شود.
جدول ١ : مواد زائد شناسايي شده در واحد پلي اتيلن متوسط و سنگين شرکت پليمر آرياساسول
٣.٣. طبقه بندي پسماند هاي خطرناک :
٣.٣.١. طبقه بندي پسماند هاي خطرناک بر اساس کنوانسيون بازل :
