بخشی از مقاله
خﻻصه
امروزه محیط زیست و ضرورت حفاظت مطلوب و گسترده از آن دیگر نمیتواند وابسته به سلیقه کشورها باشد، بلکه اهمیت و ضرورت توجه به آن از مرزهای هر کشور فراتر رفته و به یک موضوع مهم بینالمللی مبدل شده است، در این میان بنگاه-های اقتصادی نیز به منظور مدیریت منابع طبیعی موجود نیازمند گسترش موثر چشمانداز خود از شیوههای سازگار با محیط زیست برای رفتن به آن سوی مرزهای سازمانی خود هستند. یک راه که آنها میتوانند این فعالیت را بصورت کامل از دیدگاه عملیاتی و راهبردی انجام دهند از طریق شیوهها و برنامههای مدیریت تأمین زنجیره تأمین سبز میباشد. این مقاله میکوشد با استفاده از کارشناسان خبره، اطﻻعات خرید و تأمینکنندگان شرکت پتروشیمی اصفهان، چارچوب سازمان یافتهای برای شناسایی و تعیین معیارهای انتخاب تأمین کنندگان با رویکرد سبز در پتروشیمی اصفهان ارائه نماید. در انتها پژوهش معیارهای یادشده در دو گروه اقتصادی شامل 5 معیار و زیست محیطی شامل 3 معیار تعیین و معرفی میگردند.
کلمات کلیدی: مدیریت زنجیره تأمین سبز، معیارهای انتخاب تأمین کننده، صنعت پتروشیمی.
.1 مقدمه
در حال حاضر، شرکتها مدت زیادی است که به این مسئله و اهمیت آن پی بردهاند که برای اینکه بتوانند در صحنههای رقابت جهانی دوام بیاورند و با چهرهای موفق ظاهر شوند نیاز دارند عواملخاصّی از قبیل کیفیت محصوﻻت و کیفیت روندهای اجرایی و تولیدی سازمانی را در ساختار و محصوﻻت خود بهحدّمطلوب و مورد قبولی برسانند. حال آن که رمز موفقیت در رسیدن به این اهداف این است که بتوانند بر روی فعالیتهای اصلی خود و اهداف اصلی سازمان تمرکز بیشتری داشته باشند. لذا در راستای تحقق این اهداف، بسیاری ازمدیرانِسازمانهای بزرگ تصمیم گرفتند فعالیتهایی را که اهمیت استراتژیک چندانی برای سازمان ندارند به منابع بیرون از سازمان واگذار نمایند. با چنین اقدامی، مدیریت و در همان راستا کارکنان میتوانند بر روی فعالیتهایی در سازمان که بر روی عوامل مذکور تأثیر مستقیم دارند، تمرکز بیشتری داشته و به نحو مطلوب آنها را به انجام برسانند. اما در جریان یک فرآیند برونسپاری مسائل مختلفی که می تواند در برگیرنده دامنه وسیعی باشد مد نظر قرار می گیرد که از جمله آنها انتخاب سرویسدهندگان و نوع الگوریتم انتخاب و
بسیاری از عوامل و رویههاست که از جمله مسائل و دغدغه های فکری مدیران می باشند .[1] این روزها برونسپاری، سفارش دادن فرآیند کسب و کار به بخش سوم، از مهمترین راهبردها به منظور جلوگیری از هزینههای اصلی در مدیریت زنجیره تأمین مانند هزینههای نیروی انسانی و تولید میباشد .[7] از سوی دیگر با تغییرات الزامات زیستمحیطی، تأثیر عملیاتهای تولیدی، افزایش توجه به توسعه راهبردهای موثر مدیریت محیطزیست در زنجیره تأمین نیز مورد نیاز میباشد .[8]
شرکت پتروشیمی اصفهان نیز به عنوان یکی از صنایع مادر و مهم صنایع شیمیایی کشور، وظیفه خود در قبال محیطزیست را با اخذ گواهینامه زیستمحیطی ISO140001 آغاز و هم اکنون نیز با گسترش فعالیتهای برونسپاری تأمینقطعاتِ یدکی و تجهیزات مورد نیاز خود به پیمانکاران بر آن گردیده تا با شناسایی تأمینکنندگان سبز در حوزههای مختلف، برونسپاریهای سازمان را به این تأمینکنندگان سبز واگذار نماید. بدین منظور شناسایی و تعیین معیارهای انتخاب این تأمینکنندگان برای شرکت دارای اهمیت باﻻیی میباشد، لذا هدف این پژوهش ارائه چارچوب شناسایی و تعیین معیارهای انتخاب تأمینکنندگان با رویکرد سبز در پتروشیمی اصفهان میباشد.
. 2 مدیریت زنجیره تأمین سبز
کرباسیان (1382) مدیریت زنجیره تأمین را شامل یک سری از دیدگاهها در جهت ایجاد یکپارچگی بین تأمینکنندگان، سازندگان و فروشندگان میداند به صورتی که وقتی محصول تولید شده توزیع میگردد به مقدار درست و در مکان و زمان درست به مشتری تحویل و در کنار آن رضایت کلیه مشتریان در زنجیره نیز تأمین میگردد .[2] اکبری و رفیعی (1386) عنوان میکنند که مدیریت زنجیره تأمین عبارتست از استفاده از تکنولوژی اطﻻعات برای به کارگیری هوش خودکار در برنامهریزی و کنترل جریان زنجیره تأمین به منظور سرعت بخشیدن به عرضه کاﻻ، کاهش سطح موجودی، هزینه کل کمتر و در نهایت افزایش خدمات و رضایت مشتری .[3] نیلی پور طباطبائی و همکاران در سال 1391 اعﻻم میکنند مـدیریت زنجیـره تـأمین نـوین نـه تنهـا بـه بررسـی راههای ترویج هزینه در سراسر کانالهـای عرضـه کـاﻻ وخدمات میپردازد، بلکه باید بین تقاضـای روز افـزون مشتریان برای ارائه خدمات بـه موقـع و کارآمـد موازنـه ایجاد کرده و از تحوﻻت سریعی که در عرصه فنـاوری صورت میگیرد نیز، غافل نباشد. بـه عبـارتی، مـدیریت کارآمد زنجیره تأمین به یک شرکت امکان میدهـد تـا تولید و انتقال محصوﻻت در کل مسیر تولید و توزیع را، از تــأمین مــواد اولیــه یــا قطعــات گرفتــه تــا قــرار دادن محصول تمام شده در اختیار مشتریان، هماهنـگ سـازد .[4] سریواستاوا در سال 2007 مدیریت زنجیره تأمین سبز را در نظر گرفتن مسائل زیست محیطی در مدیریت زنجیره تأمین شامل طراحی محصول، انتخاب و منبع یابی مواد، فرایند ساخت و تولید، تحویل محصول نهایی به مشتری و مدیریت محصول پس از مصرف و طی شدن عمر مفید آن تعریف می نماید .[9] چینیفروش و شیخ زاده (1389) خرید سبز، تولید سبز، بازاریابی سبز و لجستیک معکوس را مدیریت زنجیره تأمین سبز می دانند .[5] ﻻی ( (2004 معتقد است که زنجیره تأمین سبز به یک چالش بزرگ تبدیل شده است ولیکن روند تولید محصوﻻت سبز اجازه پیشرفت به سوی جامعه پایدار را فراهم میسازند .[10] مدیریت زنحیره تامین سبز به عنوان یک روش موثر برای کاهش عواقب منفی عملیات کسب و کار بر روی محیطزیست پدید آمده است .[11] سارکیس (2006) مدیریت زنجیره تأمین سبز را به ادغام عوامل زیستمحیطی طبیعی در مدیریت زنجیره تأمین توصیف می کند .[12] جی. دشموخ و هاری واسودوان در سال 2014 اعﻻم میکنند تغییرات در شرایط محیطزیست، فشار افکار عمومی و قوانین زیستمحیطی در حال فشار وارد کردن برای تغییر در شیوههای تولید و کسب و کار هستند، ایشان تفاوتهای مدیریت زنجیره تأمین سنتی و مدیریت زنجیره تأمین سبز را در جدول زیر ارائه مینمایند :[8]
2 www.Aconf.ir
کنفرانس بینالمللی دستآوردهای نوین پژوهشی در
مدیریت، حسابداری و اقتصاد
The International Conference on New Research in Management, Accounting and Economy
جدول .1 تفاوتهای SCM و )-GSCMجی. دشموخ و واسودوان، (2014
×ردیف ×مشخصات × سنتیSCM × سبزSCM
1× ×اهداف و ارزشها ×اقتصادی ×اقتصادی و زیست محیطی
2× ×زیست محیطی ×رویکرد یکپارچه شده باﻻ ×زیست محیطی
×بهینه سازی ×اثرات
3× ×انتخاب تأمین کننده ×تعویض قیمت ×جنبه های محیط زیستی
×معیارها ×شرایط کوتاه مدت تأمین کننده ×شرایط بلند مدت
×روابط ×روابط
4× ×قیمتهای هزینه ×پائین ×باﻻ
× 5×سرعت و انعطاف پذیری ×باﻻ ×پائین
همچنین ایشان عناصر یک رویکرد زیستمحیطی سیستماتیک را: طراحی زیستمحیطی و طراحی برای محیط زیست، محیطزیست صنعتی، سیستمهای مدیریت زیستمحیطی، نظارت محصول، مسئولیت محصول توسعه یافته و تحلیل چرخه عمر معرفی میکنند. شکل.1 رویکرد زیستمحیطی سیستماتیک اشاره شده در مدیریت زنجیره تأمین را نشان می دهد:
مدیریت زنجیره تأمین سبز
تجزیه و تحلیل چرخه عمر نظارت بر محصول و سیستم مدیریتمحیطزیست بومیشناسی صنعتی و × طراحی زیست محیطی و
مسئولیت محصول توسعه
همزیستی صنعتی طراحی برای محیطزیست
یافته
شکل.1 رویکرد زیست محیطی سیستماتیک در مدیریت زنجیره تأمین (جی. دشموخ و واسودوان، (2014
