بخشی از مقاله
چکیده
استفاده از اطلاعات ماهواره ای از جمله ماهواره ASTER در زمین شناسی کاربرد زیادی دارد .ولیکن وضوح پایین تصاویر این ماهواره موجب شده است که کاربرد آن در مطالعات تکتونیک فعال با محدودیت هایی همراه باشد. تلفیق تصاویر ماهواره استر با تصویر ماهواره کویک برد موجب می شود که تصاویر با وضوح بالا و قدرت تفکیک بیشتری بدست آید و در نتیجه نهشته های کواترنر و نیز شواهد تکتونیک فعال در منطقه جاجرم با دقت و کیفیت بهتری ، تفکیک و شناسایی گردند.
مقدمه
امروزه استفاده از تصاویر ماهواره ای در مطالعات زمین شناسی کاربرد وسیعی دارد. در این میان تصاویر ماهواره استر نسبت به ماهواره های قدیمی دیگر مانند ماهواره های سری لندست کاربرد بیشتری دارد . وضوح تصویر بالا و تعدد باندی زیاد موجب شده است که تصاویر ماهواره استر کاربرد گسترده ای در تفکیک واحدهای زمین شناسی و انواع دگرسانی داشته باشد. این ویژگی ها همچنین موجب شده است که تصاویر این ماهواره اخیرا در مطالعات ساختاری و شناسایی گسل ها نیز مورد استفاده قرار گیرد . ولیکن وضوح پایین این تصاویر، کاربرد این ماهواره را با محدودیت هایی مواجه می سازد . در این پژوهش با تلفیق تصاویر ماهواره استر م ربوط به منطقه جاجرم با تصویر ماهواره کویک برد، شناسایی نهشته های کواترنر و فعالیتهای تکتونیکی جوان امکان سنجی شده است.
موقعیت منطقه مورد مطالعه
منطقه جاجرم در جنوب غرب استان خراسان شمالی واقع شده - شکل - 1 و بخش عمده آن تحت پوشش
رسوبات نرم کواترنر، به ویژ ه در بخش شرق و جنوب منطقه می باشد. از نظر تقسیمات جغرافیایی، محدوده
مورد مطالعه در شهرستان جاجرم و بخش میان دشت واقع است . این منطقه از نظر ساختاری در زیر زون بینالود قرار گرفته و سنگ های قدیمه آن محدود به بخش غربی و منطقه کوه قاضی می باشد. وجود توالی های آهکی، شیلی و ماسه سنگی و فرسایش شدید این توالی موجب ایجاد منطقه ای پست و تپه ماهوری در اغلب بخشهای این منطقه گردیده است.
رویدادهای زمین شناختی منطقه مورد مطالعه عموماً متأثر از حوادث ژئودینامیکی البرز شرقی می باشد. تأثیر این حوادث را می توان در قاعده رسوبا ت تریاس و ژوراسیک منطقه، بصورت افق های اکسیده مشاهده نمود . گسترش رسوبات کواترنری در بخش شرق، شمال شرق و مرکز این منطقه زیاد بوده و از اهمیت بیشتر برخوردار میباشد.
شکل – 1 تصویر SRTM از منطقه جاجرم و موقعیت آن در نقشه ساختاری ایران
مواد و روش ها
در این تحقیق از تصاویر ماهواره استر - - L1b استفاده شده است . سنجنده ASTER بر روی ماهواره TERRA قرار دارد که در سال 1999 به فضا پرتاب شده است . این سنجنده دارای 14 باند تصویر برداری است و از لحاظ رادیومتریکی و مکانی، قدرت تفکیک بالایی دارد . از باندهای فروسرخ - قدرت تفکیک مکانی 30 متر - و باندهای فروسرخ نزدیک و مرئی - قدرت تفکیک مکانی 15 متر - در این تحقیق استفاده شده است .
ماهواره Quickbird نیز چهار باند در محدوده مرئی - قدرت تفکیک مکانی 2.5 متر - و یک باند پانکروماتیک - قدرت تفکیک مکانی 0.6 متر - دارد.پس از تهیه تصاویر ماهواره ای ، تصحیحات هندسی لازم بر روی آنها انجام گرفت. سپس تصویر ماهواره ASTER نسبت به تصویر ماهواره Quickbird ، هم مختصات - - Register گردید. در مرحله آخر به منظور بارزسازی و افزایش وضوح تصاویر ماهواره ASTER ، با تصویر ماهواره Quickbird تلفیق - fusion - گردید. شکل 2 و 3 تصاویر ماهواره استر و کویک برد را قبل و بعد از تلفیق نشان می دهد.
شکل – 2 تصویر ماهواره استر - - 1-3- 6 که نیمه سمت راست آن با تصویر ماهواره کویک برد تلفیق و بارزسازی شده است.
شکل – 3 تصویر ماهواره کویک برد - الف - که با تصویر ماهواره استر تلفیق شده است
بحث و نتایج
تلفیق تصاویر ماهواره استر و کویک برد موجب می شود که وضوح و کیفیت تصویر ماهواره استر بیشتر گردد . همچنین تصاویر ماهواره کویک برد علیرغم کیفیت و وضوح بالای تصویر، تعداد باندهای کمتری می باشند که این ویژگی موجب می شود که این تصاویر کارایی چندانی برای تفکیک واحدهای زمین شناسی نداشته باشند . تلفیق تصویر ماهواره کویک برد با تصویر ماهواره استر که طیف باندی گسترده ای دارد، این محدودیت تصویر کویک برد را مرتفع می سازد.
پس از تلفیق تصاویر ماهواره ای و بارزسازی آنها، تفکیک نهشته های کواترنر و جوان مد نظر قرار گرفت . با توجه به اینکه مخروط افکنه ها از جمله نهشته های کواترنر هستند که شکل گیری آنها در ارتباط مستقیم با فعالیتهای تکتونیکی می باشد، تفکیک و شناسایی آنها در اولویت قرار گرفت.
یک مخروط افکنه یا بادزن آبرفتی، نقطه انتهایی یک سیستم فرسایشی – رسوبگذاری است که در آن رسوبات فرسایش یافته با منشا کوهستانی به سمت پیشانی کوهستان حمل شده اند
