بخشی از مقاله
چکیده
مقاله حاضر براي اولین بار به موضوع شبکه مهاجرین و سرمایهگذاري یا تلاش آنها براي سرمایهگذاري جهت برقراري ارتباط با دیگر مهاجرین را بررسی میکند. در واقع با توجه به شکل تعادلی شبکه مهاجرین به سطح بهینه سرمایهگذاري - تلاش - مهاجرین براي برقراري ارتباط از از زاویه دید اقتصاددانان پرداخته میشود. براساس مدلهاي قبلی نشان داده شده که در یک شبکه ستاره، سطح بهینه تلاش یا همان شدت ارتباط مهاجر i با مهاجر مرکزي در هر دوره افزایش مییابد. اما درباره سطح بهینه تلاش در شرایط ناهمگنی مطالعهاي صورت نگرفته است.
بر اساس نتایج این مقاله، سطح بهینه تلاش در یک سطح خاص از ناهمگنی با شرایط همگن تفاوتی ندارد. یافته دیگر این است که دو شبکه ستاره که مطلوبیت ناشی از ارتباط مستقیم و غیر مستقیم بالاتري داشته باشد، سطح بهینه تلاش بیشتري دارد و بین مطلوبیت ناشی از ارتباط مستقیم و غیر مستقیم ، مقدار مطلوبیت ناشی از ارتباط مستقیم اهمیت بیشتري دارد. علاوه براین، در شرایطی از ناهمگنی منافع - تفاوت منافع مستقیم و غیرمستقیم و ضمنا تفاوت آنها در بین افراد - نیز با افزایشدوره، سطح بهینه تلاش براي برقراري ارتباط افزایش مییابد.
علاوه براین، در صورتیکهدر هر دوره ورودمهاجر جدید، مطلوبیت مستقیم کاهش اما مطلوبیت غیرمستقیم ثابت باشد یا افزایش یابد، آنگاه سطح بهینه تلاش میتواند بعد از گذر یک نقطه حداکثري، کاهش یابد. شرایط ناهمگن در یک شبکه کامل نیز در این پژوهش توسعه داده شده است و نشان داده شد که در یک شبکه کامل نیز در صورتیکه اثر افزاینده مطلوبیت ناشی از اضافه شدن مهاجر جدید بیش از اثر کاهنده آن باشد، آنگاه سطح تلاش بهینه افزایش خواهد یافت.
-1 مقدمه
پارادایم حاکم بر تحلیلهاي اقتصادي این است که "رفتار اقتصادي در جوامع "پیش بازاري" بهشدت توسط روابط اجتماعی احاطه شده بود اما رفته رفته با مدرنیزاسیون این رفتارها مستقل شده اند" - گرانووتر1، . - 1985 از اینرو ارتباطات نقش ویژهاي در دیدگاه نئوکلاسیکی ندارد. اما واقعیت این است که در دنیاي مدرن امروز فاصله اجتماعی افراد بسیار کم است. مارول و همکاران - 2013 - 2 تخمین زدهاند که فاصله اجتماعی متوسط در قرون وسطی چندین برابر امروزه بوده است.
اقتصاد شبکههاي اجتماعی3 یا به عبارت دیگر لحاظ نمودن نقش ارتباط بین آحاد اقتصادي در مدلهاي اقتصادي، به درك بهتر و عمیقتر ما از پدیدههاي اقتصادي و اجتماعی پیرامون کمک میکند. به دیگر سخن، به منظور رفع نواقص مدلهاي رایج، بویژه در زمان وجود اطلاعات ناقص، لحاظ کردن این نهاد غیررسمی در مدلها به درك ما عمق بیشتري میدهد.
انسان همواره در احاطه ارتباطات و شبکه اجتماعی خود است. اگرچه امروزه عبارت "شبکه اجتماعی" شبکههاي مجازي را به ذهن متبادر میکند، اما در واقع شبکه اجتماعی تاریخی به اندازه عمر بشر دارد. شاید عبارتی که بار معنایی این واژه را بهتر مشخص کند، شبکه ارتباطی یا ارتباطات است که البته شبکههاي اجتماعی مجازي نیز زیر مجموعه جدیدي از ارتباطات افراد است.
شبکههاي اجتماعی یا ارتباطی مانند شبکه همکلاسیها، اساتید، دوستان، همکاران، مهاجرین و مانند آنها بسیار فراگیر هستند. اما آیا پارادایم اقتصادي حاکم و یا مدلهاي اقتصادي ارتباطات یا نقش ارتباطات را در نظر نمیگیرند؟ آیا مدلهاي فعلی میتوانند به سوالاتی مانند آنچه در ادامه خواهد آمد پاسخ مناسبی ارائه دهند؟ توپولوژي و ساختار شبکه ارتباطی چگونه بر رفتار و تصمیمات اقتصادي آحاد اقتصادي موثر است؟ آیا شبکه ارتباطی بین بانکی، در سرایت* بحرانهاي مالی موثر است؟ آیا تکانههاي اقتصاد خرد از طریق شبکه ارتباطی داده- ستانده میتواند به تکانههاي اقتصاد کلان منجر شود؟
یا سوالاتی مانند اینکه در یک شبکه، بازي میان افراد و کارگزاران اقتصادي چطور است؟ آیا شبکه اجتماعی افراد میتواند به عنوان قیدي بر دسترسی افراد به منابع کمیاب، در تصمیم گیري آنها نقش ایفا کند؟ یا اینکه، شبکه ارتباطی چطور بر تصمیم افراد براي مهاجرت و اشتغال اثر میگذارد؟ "شکلگیري شبکه " از نگاه علم اقتصاد چگونه است؟ چرا در یک کشور الگوي ارتباطی یا گراف ارتباطات مهاجرین یا بنگاهها با گراف ارتباطی در یک کشور یا منطقه دیگر متفاوت است؟ چرا در بین مهاجرین رهبر شکل میگیرد اما در برخی از گروههاي مهاجر اینگونه نیست؟
"علیرغم اهمیت احاطه شدن فعالیتهاي اقتصادي در یک زمینه و محیط اجتماعی، اقتصادانان تا دهه گذشته از شبکه اجتماعی غافل بودند" - زنو4، . - 2015 اگرچه جامعهشناسان - مانند گرانووتر، 1974و - 1983 مدت زیادي است که به تاثیر شبکه اجتماعی و نقش ارتباطات بر رفتار و تصمیمات افراد میپردازند، اما آنها با متدلوژي علم اقتصاد و انتزاع و دغدغههاي علم اقتصاد به این مقوله نگاه نمیکنند. تفاوت اصلی در نگاه دیگر علوم با علم اقتصاد به مسئله شبکه و ارتباط بین افراد این است که "پدیدههاي اقتصادي باید نهایتا بر اساس انتخاب یک بنگاه عقلایی صورت گیرد" - گویال5، 2007، صفحه . - 7 یکی از بسترهاي جذاب در حوزه اقتصاد شبکههاي اجتماعی، حوزه مهاجرت است.
پدیده مهاجرت و عوامل موثر بر آن و همچنین تاثیر آن بر مسایل اقتصادي-اجتماعی همواره مورد توجه اقتصاددانان، جامعه شناسان و سیاستگذاران بوده است. از اینرو تا کنون پژوهشهاي فراوان و متنوعی دربارهي مهاجرت صورت گرفته است. این پژوهشها دامنه گستردهاي را در رابطه با مهاجرت بررسی کردهاند.
از دلایل مهاجرت گرفته - هریس و تودارو6 ، 1970و بورخاس7، - 1990، تا دلایل ادامه حضور در مقصد - مسی8، - 1990 و همچنین تاثیرات آن بر بازار کار و توسعه در مبدا و مقصد - رابرت لوکاس9، - 1987 در این مطالعات وجود داشته است. طبیعتا نگاههاي متفاوتی نسبت به دلایل مهاجرت، ادامه آن و اثرات آن در علوم اجتماعی وجود دارد.
نگاه نئوکلاسیکی، دیدگاه نهادگرایانه، نظریه اقتصاد جدید مهاجرت نیروي کار، نگاه سیستمی، دیدگاه رفتاري و نظریه شبکه از دیدگاههاي رایج براي بررسی مسئله مهاجرت هستند که برخی از آنها به دلایل وقوع مهاجرت و برخی به دلایل ادامه سکونت در مقصد میپردازند. اما موضوع این مقاله حاضر اساسا با این مطالعات متفاوت و متمایز است که در ادامه تشریح خواهد شد.
در ادبیات مهاجرت موضوع ادغام10 اجتماعی و فرهنگی علاوه بر ادغام اقتصادي، در دهه اخیر بیشتر مورد توجه اقتصاددانان واقع شده است. در همین راستا موضوع شکلگیري شبکه میان مهاجرین موضوع جذاب دیگري در حوزه نظري و تجربی است. چه عواملی بر شکلگیري شبکه موثر هستند؟ چرا شبکههاي مهاجرین شکلهاي متفاوتی دارند؟ سطح بهینه سرمایهگذاري مهاجر براي برقراري ارتباط با مهاجرین دیگر چگونه تعیین میشود؟ سوالاتی مانند این موارد چالشهاي جدي در این حوزه شکلگیري شبکه مهاجرین را مطرح میکنند.
موضوع مقاله حاضر، سوال آخر است که متمرکز بر روي بخشی از ادبیات مهاجرت و شکلگیري شبکه است. به عبارت بهتر، مقاله حاضر بدون پرداختن به فرآیند شکلگیري شبکه و شرایط تعادلی آن به موضوع تلاش یا سرمایهگذاري مهاجر براي برقراري ارتباط با مهاجرین دیگر میپردازد و به سوالاتی مانند آنچه در ادامه میآید بهصورت نظري پاسخ میدهد.
آیا در دو ساختار متفاوت از شبکه این سطح بهینه متفاوت است؟ در ناهمگنی چگونه این سطح بهینه را تحت تاثیر قرار میدهد؟ سطح بهینه چطور با تعداد اعضا تغییر می کند؟ این مقاله نتایج قبلی درباره سطح بهینه سرمایهگذاري - تلاش - را به شرایط ناهمگن گسترش داده و سطح بهینه را در شرایط مختلفی بررسی کرده است.
در همین راستا، مطلوبیت ناشی از ارتباط مستقیم و مطلوبیت ناشی از ارتباط غیرمستقیم برخلاف پژوهش پیشین - اپستین و هیزلر-کوهن - 11 یکسان فرض نشده است. علاوه براین، ناهمگنی در سطح بالاتري نیز در نظر گرفته شده است که در آن علاوه بر تفاوت مطلوبیت ارتباط مستقیم و غیرمستقیم، این مطلوبیتها بین مهاجرین نیز متفاوت است. در این شرایط چند نتیجه جدید و مهم بدست آمده است. یک نتیجه مهم این است که یک نتیجه مدل همگن در این شرایط نیز تکرار میشود یعنی در شرایط ناهمگن نیز در یک شبکه ستاره با افزایش اندازه شبکه مهاجرین سطح بهینه سرمایهگذاري مهاجر براي ارتباط با مهاجر مرکزي زیاد میشود.
نتیجه دیگر این است که دو شبکه ستاره که مطلوبیت ناشی ارتباط مستقیم و غیرمستقیم بالاتري داشته باشد، سطح بهینه تلاش بیشتري دارد و بین مطلوبیت ارتباط مستقیم و غیرمستقیم ، مقدار مطلوبیت ارتباط مستقیم اهمیت بیشتري دارد. ضمنا در صورتیکه در هر دوره ورود مهاجر جدید مطلوبیت مستقیم کاهش اما مطلوبیت غیرمستقیم ثابت باشد یا افزایش یابد، آنگاه سطح بهینه سرمایهگذاري میتواند از جایی به بعد کاهش یابد. شرایط ناهمگنی در شبکه کامل نیز موضوع دیگري است که مورد مطالعه قرار گرفته است و توسعه ادبیات این حوزه محسوب میگردد. بر اساس نتایج، در شبکه کامل در صورتیکه اثر افزاینده مطلوبیت ناشی از اضافه شدن مهاجر جدید بیش از اثر کاهنده آن باشد، آنگاه سطح تلاش بهینه افزایش خواهد یافت.
-2 ادبیات موضوع
ادبیات اقتصاد شبکههاي اجتماعی در سه حوزه اثر شبکه - شبکه اجتماعی چگونه بر تصمیمات و عملکرد اقتصادي افراد مؤثر است؟ - شکلگیري شبکه - انگیزههاي اقتصادي چگونه بر شکلگیري شبکه مؤثر است؟ - و ساختار شبکههاي اجتماعی در دنیاي واقعی چگونه است؟ گسترده شده است. با صرفنظر از ادبیات حوزه ساختار شبکه، تمرکز این بخش بر روي شکلگیري شبکه و مهاجرت قرار دارد.
میرسون - 1977 - 12 نظریههاي مربوط به شکلگیري ائتلاف13 را با وارد کردن و ترکیب نظریه گراف و بازيهاي همکارانه توسعه داد و سنگبناي نظریههاي شکلگیري شبکه را گذاشت. میرسون - 1991 - در کتاب خود نظریه تشکیل ائتلاف را تکمیل کرد. او یک بازي حرکت همزمان ارائه کرد، که در آن بازیگر بهطورهمزمان تمایل خود را براي همه کسانیکه وي مایل است با آنها ارتباط برقرارکند، اعلام میکند و در صورتیکه پاسخ مثبت دریافت شود، ارتباط - لینک - شکل میگیرد.
آیومن و میرسون - 1988 - 14 نیز یک مدل شکلگیري گراف ارتباطات معرفی کردند که بر اساس بازي با شکل توسعه یافته استوار است. در بازي آنها بازیگران بهطور همزمانحرکت میکنند و پیشنهاد برقراري ارتباط میدهند. این پیشنهاد اگر پذیرفته شود ارتباط ایجاد میشود در غیر اینصورت، ارتباط شکل نمیگیرد. این بازي به دلیل پیچیدگی حل آن مورد استقبال قرار نگرفت.
