بخشی از مقاله
چکیده:
علم شیمی به عنوان یکی از علوم پایه زیربنای علوم مختلفی از قبیل بیولوژی، بیوتکنولوژی، پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و رشته های متعدد مهندسی است. شیمی جزو معدود رشته هایی است که فارغ التحصیل آن می تواند همیشه مشغول به کار باشد. چون هر کارخانه ای که دایر شود، در بخش کنترل کیفیت کالاهای ساخته شده نیاز به یک شیمیست دارد و یا در تمام صنایع احتیاج به فارغ التحصیلان شیمی داریم تا مواد اولیه را با توجه به استانداردهای جهانی بررسی کرده و رد یا قبول بکنند.
مقدمه
شیمی علم اتم ها، پیوندها و مولکول هاست. دانشی که می تواند خواص ماده، چگونگی تغییرات و شیوه تولید آن ها را از هسته اتم گرفته تا کهکشان ها بررسی کند. علم شیمی به مطالعهی ترکیبات مختلف مواد و راههای تبدیل آنها به یکدیگر و همچنین ساخت ترکیبات جدید، میپردازد. برخی براین باورند که شیمی یعنی حفظ کردن صدها فرمول، عدد و رقم. این تصور بسیاری از دانش آموزان دبیرستانی است . تصوری که از دبیرستان ها نشأت می گیرد چرا که حجم مطالب کتاب شیمی دبیرستانی زیاد و فرصت تدریس محدود است و به ناچار دبیران و محصلان به جای درک و استدلال مفاهیم، به سوی مسایل ذهنی و حفظی کشیده می شوند. این در حالیست که شیمی تلفیقی از مهارتهای ذهنی و استدلالی است و اگر کسی بخواهد در این رشته موفق گردد باید در هر دو زمینه توانمند باشد و حتی می توان گفت که قدرت استدلال بیش از قدرت حافظه در این رشته اهمیت دارد چون حافظه فقط می تواند به کار سرعت بدهد اما حلال مشکلات نیست.
در حقیقت رشته شیمی، رشته ای است که به پرورش متخصصانی می پردازد که با مطالعه و تحقیق و آزمایش به ابداع و نوآوری پرداخته و یا فرآورده های شیمیایی را کنترل می کنند و همچنین دانشجوی این رشته لازم است در دروس ریاضی، شیمی و فیزیک قوی باشد و رشته شیمی را دوست بدارد یعنی از مطالعه درس شیمی لذت ببرد و خسته نشود. دانشجوی شیمی باید به شیمی علاقه مند باشد نه این که رشته شیمی در فرم انتخاب رشته، انتخاب چهلم و پنجاهم او باشد. همچنین دانشجو باید مثل مارگیرهای قدیمی که مار را می گرفتند و از آن استفاده بهینه می کردند، شجاع بوده و وسواس نداشته باشد چون بعضی از مواد شیمیایی مثل مار خطرناکند اما اگر کسی طرز استفاده از همین مواد را بلد باشد، موادی قابل کنترل و بسیار مفید هستند.
داوطلبان کارشناسی ارشد شیمی و دکترا شیمی در زمینه نوآوری در تولید فرآوردههای شیمیایی باید پیشگام باشند. بدون تردید دنیای امروز ما بر مفاهیم شیمی استوار است. شرط موفقیت در کارشناسی ارشد شیمی داشتن مهارتهای ذهنی و استدلالی در کنار هم است، آشنایی با علوم فیزیک و تا حدودی ریاضی برای دانشجوی کارشناسی ارشد شیمی ضروری است.
شیمی جزو معدود رشته هایی است که فارغ التحصیل آن می تواند همیشه مشغول به کار باشد. چون هر کارخانه ای که دایر شود، در بخش کنترل کیفیت کالاهای ساخته شده نیاز به یک شیمیست دارد و یا در تمام صنایع احتیاج به فارغ التحصیلان شیمی داریم تا مواد اولیه را با توجه به استانداردهای جهانی بررسی کرده و رد یا قبول بکنند. علاوه بر موارد فوق یک شیمیست می تواند در خانه خود با کمترین امکانات کارگاه کوچکی دایر کرده و بعضی از مواد مورد نیاز جامعه را تولید کند.
فارغ التحصیلان این رشته توانایی تغییر و تبدیل بر روی مواد خام را دارند و به یاری همین توانایی ، تعداد زیادی از فارغ التحصیلان این رشته کارگاهها یا کارخانه های شیمیایی کوچک یا بزرگ دایر کرده و در کار خود نیز موفق بوده اند.
در ضمن فارغ التحصیل شیمی می تواند در کارگاهها و کارخانه های تهیه مواد آلی، دارویی ، رنگها ، رزین ها و تهیه و ترخیص مواد معدنی کار بکند. شیمی رشته ای است که هم برای فارغ التحصیلان شیمی و هم برای افراد مختلف جامعه فرصت شغلی ایجاد می کند. برای مثال با ایجاد هر شغل در صنعت پتروشیمی حدود بیست شغل در صنایع پایین دستی و وابسته به وجود می آید.
تنها کافی است وضعیت واردات کشور خودمان را بررسی کنیم تا به واقعیت سخن لینوس پاولینگ پی ببریم. چون درحال حاضر کشور ما هر ساله حدود 5 میلیارد دلار صرف خرید 3500 کالای شیمیایی می کند. یعنی ما یک کیلو نفت را 10 سنت می فروشیم آن وقت یک کیلو از مواد شیمیایی را 40 هزار ، 50 هزار و حتی بعضی از داروهای شیمیایی را تا 100 هزار دلار خریداری می کنیم . این در حالی است که کشور ما به دلیل داشتن هیدرو کربن ها ومنابع معدنی و همچنین نیروی انسانی متخصص می تواند کالاهای شیمیایی بسیاری را تولید کند. کاری که چین انجام داد و توانست با کمترین امکانات ، بازار کالاهای شیمیایی دنیا را قبضه کند .
در ضمن باید توجه داشت که خرید کالاهای شیمیایی نه تنها به بودجه کشور فشار سنگینی وارد می کند بلکه فرصت های شغلی صدها فارغ التحصیل رشته شیمی را نیز از بین می برد. افرادی که باید با استفاده از منابع اولیه کشور به تولید کالاهای شیمیایی بپردازند . فارغ التحصیل شیمی محض در شروع یک فعالیت صنعتی نقش دارد چرا که او راهکارهای تئوریک ساخت یک ماده را ارائه می دهد و سپس یک فارغ التحصیل شیمی کاربردی و یا مهندس شیمی طراحی نیمه صنعتی ماده مورد نظر را ارائه می دهد.
برخی از مراکز جذب کارشناس های شیمی به شرح زیر است:
" وزارتخانه های آموزش و پرورش، نفت، صنایع سنگین، صنایع و معادن، فرهنگ و آموزش عالی، کشاورزی و نیز آموزشگاههای شیمی، صنایع شیمیایی و نظایر آنها ".همچنین دانشجویان این رشته با گذراندن دوره ی تربیت معلم می توانند با گذراندن دوره ی تربیت معلم می توانند به عنوان شیمیدان دروس علمی را در سطوح راهنمایی و دبیرستان آموزش دهند.
موقعیت های پژوهشی و شغل های صنعتی در سطوح با لا تر معمولاَ به داشتن تحصیلات در سطح کارشناسی ارشد در یکی از شاخه ها ی اختصاصی شیمی نیاز دارد. شیمی از جمله علومی است که برای دارندگان تحصیلات کار شناسی هم طیف وصیعی از فرصت های شغلی را دارد. آزمایشگاه های شیمی در هر دو زمینه ی صنعتی و دارویی,فارغ التحصیلانی را که دوره ی چهار ساله ی شیمی را گذرانده اند برای کار تحت نظر شیمیدانان کار آزموده تر استخدام می کنند. کارمندان چنین آزمایشگاه هایی انواع وسیعی از آزمایش ها و روش ها را از تجیه ی نمونه ها ی خون انسان گرفته تا سنجش های کنترل کیفی روز مره برای تضمین خلوص غذا ها و دیگر محصولات شیمیایی انجام می دهند.همچنین دانشجویان این رشته با گذراندن دوره ی تربیت معلم می توانند با گذراندن دوره ی تربیت معلم می توانند به عنوان شیمیدان دروس علمی را در سطوح راهنمایی و دبیرستان آموزش دهند.موقعیت های پژوهشی و شغل های صنعتی در سطوح با لا تر معمولاَ به داشتن تحصیلات در سطح کار شناسی ارشد در یکی از شاخه ها ی اختصاصی شیمی نیاز دارد.
ورود به مقاطع تحصیلات تکمیلی بسیار رقابتی است و پذیرش تنها آغاز سال ها کار برای دانشجو است.با وجود آن که هیچ گونه قانون ثابت و محکمی وجود ندارد ,ام می توان گفت که درجه ی کارشناسی ارشد در شیمی را طی یک یا دو سال مطالعه ی تمام وقت به دست آورد .دکتری شیمی هممعمولاَ به دو تا پنج سال تحصیل و دستیاری و دستیاری در آزمایشگاه یا تدریس همراه با پژوهش عمیق برای تکمیل پایان نامه نیاز دارد.
دانش آموزی که به تحصیل در رشته ی شیمی علاقه مند است برای ورود به دانشگاه باید دوره های دبیرستان را هم در زمینه ی شیمی و هم در زمینه های زیست شناسی ,فیزیک و ریاضیات -شامل جبر مثلثات و حسابان -بگذراند.علاوه بر این ها مهارت های کامپیوتری نیز مهم است.شیمی نیز همانند هر علم دقیقی به استعداد های خاصی نیاز داردعمولاُ. شیمیدانان باید مشاهده کنندگانی تیز بین باشند و کارشان را با نظم و دقت زیادی همراه سازند.دانشجویان شیمی معمولاُ تحسیلات دانسگاهی خود را دو یا سه ترم شیمی عمومی شروع می کنند ,سپس دوره های شیمی آلی,تجزیه,فیزیک و معدنی را در سال های دوم و سوم دانشگاه می گذرانند و از سال سوم ,این دانشجویان تحسیلات خود را به صورت تخصصی در حوزه ی مورد علاقشان با گرایش هایی چون بیو شیمی,شیمی محیط,شیمی صنعتی,یا مهندسی شیمی ادامه می دهند.
دانشجویان شیمیمعمولاُ ساعت های زیادی را در آزمایشگاه می گذرانند.یک شیمیدان خوب در هر شرایط اقتصادیتقریباُُ, همیشه برای مهارت خود مشتری خواهد شد.
رشته شیمی دارای دو بخش علم شیمی و صنایع شیمی است که علم شیمی به عنوان یکی از علوم پایه زیربنای علوم مختلفی همچون بیولوژی ، بیوتکنولوژی ، پزشکی ، دندانپزشکی ، داروسازی و رشته های متعدد مهندسی است. اما صنایع شیمیایی عبارت است از صنایعی که در آنها واکنش شیمیایی انجام می گیرد یعنی اقسام مواد اولیه تبدیل به محصولات جدید می گردد که خواص این محصولات تا حدودی با مواد اولیه متفاوت است. با توجه به تعریف فوق صنایع شیمی طیف گسترده ای از صنایع را در بر می گیرد که از آن جمله می توان به صنایع غذایی، داروسازی، پتروشیمی ، الیاف مصنوعی ، بهداشتی و آرایشی و صنایع تولید لوازم خانگی اشاره کرد.
بررسی و مطالعه اجمالی ترکیب، ساختار و ویژگی های ماده و همچنین کنترل آزمایشگاهی فرآیندهای شیمیایی، مطالب و فعالیتهایی است که در رشته شیمی در سطح کارشناسی ارائه می گردد. در سطح کارشناسی ارشد و دکترا نیز دانشجویان در گرایش های تخصصی این رشته که عبارتند از:
"شیمی آلی ، شیمی تجزیه، شیمی معدنی، شیمی فیزیک و شیمی کاربردی به صورت عمیقتری با بخشی از علم شیمی آشنا می گردند تا در آینده بتوانند مرزهای دانش شیمی را گسترش دهند."
