بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش به بررسی تاثیر سرمایه فکری بر فرصتهای سرمایهگذاری در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میپردازد. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی بوده و از بعد روششناسی از نوع تحقیقات علی - پسرویدادی - است.
جامعه آماری پژوهش، شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد و با استفاده از روش نمونهگیری حذف سیستماتیک، 149 شرکت به عنوان نمونه پژوهش انتخاب، و دوره زمانی آن بین سالهای 1388 تا 1393 است. از روش دادههای تلفیقی و رگرسیون حداقل مربعات معمولی تعمیم یافته با به کارگیری نرمافزار EVIEWS جهت آزمون فرضیهها استفاده شده است. سرمایه فکری با معیارهای سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه ارتباطی و همچنین فرصتهای سرمایهگذاری با معیارهای نسبت ارزش بازار دارایی و نسبت ارزش بازار سهام اندازهگیری شده است.
نتایج پژوهش نشان میدهد که ضریب ارزش افزوده سرمایه فکری بر معیارهای فرصتهای سرمایهگذاری تاثیر ندارد و همچنین سرمایه فکری بر معیارهای فرصتهای سرمایهگذاری تاثیر ندارد.
.1 مقدمه و بیان مساله پژوهش
توسعه اطلاعات و پیشرفت سریع فناوری در دهه اخیر تحولی عظیم در تمامی جنبه های زندگی و فعالیتهای بشر ایجاد کرده و باعث حرکت به سمت اقتصاد دانش محور و منجر به تغییر پارادایم حاکم بر اقتصاد صنعتی شده است. به گونهای که امروزه می توان شاهد اقتصادی مبتنی بر دانش و اطلاعات بود که اساس و بنیان آن بر محور داراییهای نامشهود و سرمایه فکری استوار است. در چنین فضایی سرمایههای فکری سازمانها بیش از پیش به عنوان مزیتهای رقابتی مورد توجه قرارگرفته است
سرمایه فکری شامل دانش، مهارت، ارتباطات و سایر زیرمجموعه های تشکیل دهنده آن باشد که به عنوان یک عامل اصلی و کلیدی در برتری و حفظ مزیت رقابتی شرکتها شناخته می شود و بسیاری از پژوهشگران معتقدند که نقش سرمایه فکری به عنوان منبع اصلی مزیت رقابتی شرکتها روز به روز بیشتر می شود
سرمایه فکری به عنوان یک عامل تولید ثروت در مقایسه با سایر داراییهای فیزیکی و مشهود، ارجحیت بیشتری پیدا میکند - بونتیس، - 1998 و داراییهای فکری و بخصوص سرمایه های انسانی جزو مهمترین داراییهای سازمانی محسوب می شوند و موفقیت بالقوه سازمان ها ریشه در قابلیت های فکری آنها دارد
امروزه بسیاری از کشورها، خصوصاً کشورهای در حال توسعه جهت نیل به توسعه اقتصادی می نمایند و با اتخاذ سیاست های اقتصادی می کوشند تا اشتغال کامل و رشد اقتصادی مستمر خود را در گرو سرمایه گذاری تامین نمایند؛ البته تشکیل سرمایه، هسته مرکزی رشد اقتصادی این کشورها محسوب می گردد.
چنین کشورهایی از طریق تشویق سرمایه گذاری عمومی و اعطای امتیازات ویژه به پروژه های مهم به ویژه پروژه های صنعتی و تجاری، در حدود ایجاد فضای مناسب سرمایه گذاری مالی به منظور جلب اطمینان سرمایه گذاری می باشند. باید اضافه نمود که کمبود سرمایه علت همه عقب افتادگی های کشورهای در حال توسعه نبوده بلکه پیشرفت اقتصادی آنها در ارتباط نزدیکی با شرایط سیاسی، حوادث تاریخی، گرایش های اجتماعی و طبیعی، موقعیت جغرافیایی، ارزشهای انسانی دارد
سرمایه از مهم ترین عوامل تجارت بوده و بزرگترین وسیله جلب منفعت است. هر شرکت باید دارای سرمایه باشد، تا بتواند نتیجه ای از عملیات خود که تجارت است برده و منتفع شود. سرمایه عنصر حیاتی و مهمی است که هم در تاسیس و ایجاد فعالیتهای اقتصادی و هم در بهره برداری از آنها نقش کلیدی دارد و اگر سرمایه در اختیار نباشد هیچ گونه فعالیت اقتصادی را نمی توان پایه گذاری کرد.
بازارهای مالی موجب تسهیل جذب سرمایه و وجوه نقد مورد نیاز شرکتها شده و با جمع آوری و تخصیص سرمایه های اندک و بلااستفاده مردم باعث افزایش سرمایه گذاری، تولید و اشتغال می شوند. رشد و شکوفایی اقتصاد هر کشوری به نحوه و میزان سرمایه گذاری در آن کشور بستگی دارد. سرمایه یکی از اصلی ترین عوامل تولید محسوب می گردد؛ چرا که بدون وجود سرمایه، سایر عوامل تولید نمی تواند وجود پیدا کند. تشکیل سرمایه در هر کشوری، به نحوه و میزان پس انداز افراد آن جامعه بستگی دارد
محیط اقتصادی امروزی که شرکتها در آن فعالیت می کنند، محیطی در حال رشد و بسیار رقابتی می باشد. شرکتها برای ادامه حیات مجبور به رقابت با عوامل متعددی در سطح ملی و بین المللی و بسط فعالیتهای خود از طریق سرمایه گذاری می باشند و شرکتها برای سرمایه گذاری احتیاج به منابع مالی دارند. منابع مورد نیاز باید به نحوی تامین شود که شرکت سودآوری خود را حفظ و حتی افزایش دهد.
تصمیمات مربوط به تامین مالی، از اصلی ترین حوزه های تصمیم گیری مدیران مالی شرکت به شمار می آید. این تصمیمات باید در راستای حداکثر کردن ارزش شرکت برای صاحبان سهام اتخاذ شوند. یکی از قابل تأمل ترین و چالش برانگیزترین مسائل عصر حاضر، بحث توسعه اقتصادی است؛ به گونه ای که تحقق آن به یکی از اهداف اساسی سیاست گذاری ها و تصمیم گیری های اقتصادی کشورها تبدیل شده است. از عوامل مؤثر بر رشد و توسعه پایدار اقتصادی، سرمایه گذاری مؤثر است. بدین منظور، یک واحد اقتصادی برای سرمایه گذاری در طرح های مختلف، باید حد یا میزان سرمایه گذاری را با توجه به محدودیت منابع، مورد توجه قرار دهد
رونق بازار سرمایه کشور نقش به سزایی در بهبود فضای کسب و کار شرکتهای سرمایهگذاری ایفا مینماید. به رغم فعالان بازار سرمایه، شواهد و علایمی دال بر بازاری پررونق در نیمه دوم سال 1391 از هم اکنون هویدا میباشد که این امر میتواند فرصتهای مناسبی را برای شرکتهای سرمایهگذاری در ارائه خدمات با کیفیت و قابل رقابت و دستیابی به بازدههایی مناسب را فراهم آورد. فرصتهای سرمایه گذاری در واقع توانایی بالقوه سرمایه گذاری های شرکت را نشان می دهد؛ بدین معنی که هرچه توانایی انجام سرمایه گذاری شرکت در آینده بیشتر باشد، شرکت دارای فرصت سرمایه گذاری بیشتری است
در این پژوهش هدف اصلی و اساسی بررسی تاثیر سرمایه فکری بر فرصتهای سرمایه گذاری است. با توجه به توضیحات ارائه شده، به دنبال یافتن پاسخی برای سوال زیر هستیم که تاثیر سرمایه فکری بر فرصتهای سرمایهگذاری چگونه است؟
.2 پیشینه پژوهش
چانگ - 2007 - 1، با استفاده از ضریب ارزش افزوده سرمایه فکری و ضریب ارزش افزوده سرمایه فکری تعدیل شده، تاثیر سرمایه فکری بر ارزش بازار - نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری - و سودآوری - بازده دارایی، بازده حقوق صاحبان سهام، قدرت سودآوری ساده و حاشیه سود - در صنعت فناوری تایوان پرداخت؛ نتایج پژوهش نشان می دهد که بین سرمایه فکری و هریک از زیرمجموعه های آن با ارزش بازار و عملکرد مالی شرکت ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد
ژیگال - 2010 - 2، در پژوهشی به سنجش سرمایه فکری با شاخص ارزش افزوده و بررسی نتایج آن بر عملکرد مالی، اقتصادی و ارزش بازار بر 300 شرکت انگلیسی پرداختند؛ نتایج پژوهش نشان می دهد که کارایی سرمایه فکری با عملکرد اقتصادی و عملکرد مالی رابطه مثبت و معناداری دارد، اما در مورد عملکرد ارزش بازار تنها در صنعت تکنولوژی رابطه بااهمیت است و همچنین سرمایه به کارگرفته شده - فیزیکی و مالی - با عملکرد اقتصادی رابطه منفی دارد اما با عملکرد ارزش بازار و عملکرد مالی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.
چانگ و هسیه - 2011 - 3، در پژوهشی به بررسی رابطه بین اجزای سرمایه فکری و سه عملکرد عملیاتی، مالی و بازار در بورس تابوان در صنعت الکترونیک پرداختند؛ برای اندازه گیری سرمایه فکری از مدل ضریب ارزش افزوده فکری تعدیل شده استفاده شده است.
نتایج پژوهش نشان می دهد که رابطه عملکرد عملیاتی با سرمایه به کارگرفته شده مثبت و با سرمایه ساختاری و انسانی رابطه ای ندارد. همچنین اجزای سرمایه فکری با عملکرد بازار و مالی رابطه منفی دارد. مخارج تحقیق و توسعه با سه عملکرد رابطه مثبت دارد ولی اموال فکری تنها با عملکرد عملیاتی رابطه مثبت دارد.
جعفریدهکردی و عبدالرحیم - - 2014، در پژوهشی به بررسی ارتباط بین سرمایه فکری و فرصتهای سرمایه گذاری در شرکتهای مالزیایی پرداختند؛ نتایج پژوهش نشان می دهد که بین ضریب ارزش افزوده سرمایه فکری، سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه رابطه ای با فرصتهای سرمایه گذاری ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد.
پورزمانی و همکاران - - 1391، در پژوهشی به بررسی تاثیر سرمایه فکری بر ارزش بازار و عملکرد مالی پرداختند؛ نتایج پژوهش نشان می دهد که رابطه بین ضریب کارایی سرمایه فکری و ارزش بازار - نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری - معنادار نیست این یافته تحقیق وجود شکاف فزاینده بین ارزش بازار و ارزش دفتری شرکتها را تأئید میکند و همچنین نتایج پژوهش بیانگر این است که ضریب کارایی سرمایه فکری تأثیر مثبت و معناداری بر عملکرد مالی - نرخ بازده داراییها - شرکت دارد.
همتی و همکاران - - 1392، در پژوهشی به بررسی ارتباط بین سرمایه فکری با ارزش بازار شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند؛ نتایج پژوهش نشان می دهد که بین سرمایه فکری و ارزش بازار ارتباط معنادار وجود دارد.
