بخشی از مقاله
چکیده
مناطق مرزي شرق و جنوب شرقی کشور از نقاط بسیار حساس و استراتژیکی هستند که بنا به دلایلی چون طبیعـت منـزوي، غیر حاصلخیز بودن، عرصه هاي کوهستانی و بیابانی، فقدان رفاه و انگیزه هاي لازم براي زندگی، همواره جزء آسیب پـذیرترین مناطق کشور به لحاظ اجتماعی و اقتصادي بوده اند. از سوي دیگر وجود پتانسیل هاي قوي نظیر در بر داشتن کیلومترها مـرز آبی، گمرك، نیروي کار جوان، برخورداري از معادن غنی و سایر موارد این مرزها را به بسترهایی مطلوب جهت حضور سـرمایه گذاران و رهانیدن ساکنین این استانها از بسیاري از مشکلات و معضلات ناشی از فقر و بیکاري تبدیل نموده است. در پـژوهش حاضر تحت عنوان چالش ها و فرصت هاي سرمایه گذاري در مناطق مرزي با تمرکز بر دو استان مرزي سیستان و بلوچستان و هرمزگان، پژوهشگر با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی و مطالعات کتابخانه اي به شناسایی فرصت هـا و چالشـهاي فـراروي سرمایه گذاران در این دو استان مرزي پرداخته و راهبردهایی چند جهت بهره گیري از فرصت ها و غلبه بر موانـع و تهدیـدات پیش روي سرمایه گذاري در این دو استان را ارائه و پیشنهاد نموده است.
واژگان کلیدي: چالش ، فرصت ، سرمایه گذاري ، سیستان و بلوچستان ، هرمزگان
مقدمه و چارچوب نظري تحقیق
سرمایه در معناي وسیع آن کالایی اقتصادي است که به طور بالقوه و یا بالفعل مولد کالاي اقتصادي دیگـري اسـت و در کنـار عوامل دیگري نظیر خلاقیت، نیروي کار و فن آوري، مفهوم عینی در» سـرمایه گـذاري« مـی یابـد. سـرمایه گـذاري در واقـع بکارگیري عوامل یاد شده براي ایجاد یک صنعت، تجارت و یا خدمت است که بدین ترتیب می توان گفت سـرمایه گـذاري در کنار مواردي چون تجهیز و پس انداز، عوامل اصلی رشد و توسـعه و ارتقـاء سـطح درآمـدهاي ملـی و بهبـود رفـاه اقتصـادي-
اجتماعی و فرهنگی جوامع می باشد. (موسوي، .(29 :1385 نکته دیگر آنکه گـر چـه وجـوه سـرمایه بـه تنهـایی حـلال همـه مشکلات توسعه اقتصادي، اجتماعی و فرهنگی جوامع نمی باشند و لیکن کمبود و عدم بکارگیري صحیح منابع طی فرآیند هـا و فعالیت هاي اقتصادي و یا حتی عدم افزایش پیوسته مستمر سرمایه گذاري در جریان رشد و توسعه ملی منجـر بـه افـزایش مشکلات و تنگناهاي اقتصادي- اجتماعی و در نهایت به مخاطره افتادن تکامل بلند مـدت حیـات اجتمـاعی تزلـزل فرهنـگ و گسترش فساد و فحشاء ناشی از فقر در جوامع می گردد. از این روي می توان از سرمایه و سرمایه گذاري به عنوان مهم تـرین ارکان تولید و عرضه خدمات و عنصر حیاتی در اجراي برنامه هاي توسعه اقتصادي و عمرانی دانست روند اجرایـی برنامـه هـاي توسعه ملی در نهایت رشد و توسعه پایدار اقتصادي-اجتماعی دانست. (www.irxgold.com)
٢١٧
ھما ش م ی ی زی و ا ؛ چا ش و ر یا
30 و 31 فروردین - 1391 دانشگاه سیستان و بلوچستان
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012
بطور کلی سرمایه گذاري در برگیرنده دو گونه سرمایه گذاري داخلی و خارجی می باشد:
الف) سرمایه گذاري داخلی؛ به این معنا که اشخاص حقیقی و یا حقوقی تبعه یک کشور در درون نظام اقتصادي آن با استفاده از عوامل از پیش گفته یک فعالیت اقتصادي را سامان دهند .
ب) سرمایه گذاري خارجی؛ یعنی آن نوع از سرمایه گذاري که اشخاص غیر اتباع یک کشور یا اتباع یک کشور با بهره گیري از عوامـــل ســـرمایه ، فـــن آوري بـــا منشـــا خـــارجی یـــک فعالیـــت اقتصـــادي را در کشـــور میزبـــان ایجـــاد مـــی نمایند(.(www.daneshnameh.roshd.ir در حقیقت تقویت ارزشهاي فرهنگی جامعه نسبت به نقـش سـرمایه گـذاري و احترام به کارآفرینان نقش بسزایی در بهبود زندگی اجتماعی و ایجاد بستر مناسب جهت توسعه تفکر علمی، نوآوري و تغیـرات فنی- سازمانی و تجهیز منابع مادي- انسانی و تقویت انگیزه هاي رشد و پیشرفت را دارا می باشد.
پیشینه تحقیق
با وجود اهمیت بی بدیل سرمایه گذاري در توسعه و شکوفایی اقتصادي، سیاستگذاري هاي مناسبی در خصوص ارتقاي سـطح کمی و کیفی آن در کشورمان بویژه در مناطق مرزي صورت نپذیرفته است و عمده ترین تلاشهاي مربوط بـه سـرمایه گـذاري معطوف به رهیافتهاي تشویقی و تبلیغاتی و یا به عبارتی تقاضا محور بوده است.
روش شناسی
در راستاي دستیابی به اهداف تعیین شده پژوهش و تحقق رسالت آن مبنی بر بررسی چالش ها و فرصت هاي سرمایه گذاري در مناطق مرزي ابتدا با بهره گیري از روش (توصیفی- تحلیلی ) و مد نظر قرار دادن اطلاعات ثانوي موجود (مطالعات کتابخانه اي) در رابطه با فرصت هاي و چالش هاي سرمایه گذاري موجود جهت جلب و جذب سرمایه گذاران به این مناطق، مورد مطالعه و بررسی قرار گرفتند آنگاه به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات و ارائه راهبرد هاي موثر با بهره گیري ازروش چارچوب جامع تدوین استراتژي به تحلیل محیط داخلی و خارجی منطقه فهرستی از نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید مورد شناسایی قرار گرفته و پس از تعیین اولویتها به منظور برطرف نمودن و تقلیل نقاط ضعف و تهدید و بهبود نقاط قوت و فرصت موجود راهبردهایی چند جهت توسعه سرمایه گذاري در این استان هاي مرزي ارائه می گردد.
نمودار شماره :(1) فرآیند انجام پژوهش
٢١٨
ھما ش م ی ی زی و ا ؛ چا ش و ر یا
30 و 31 فروردین - 1391 دانشگاه سیستان و بلوچستان
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012
معرفی مدل سوات
روش تجزیه و تحلیل SWOT مدل مدل موثر و مفیدي است که به شکلی منسجم و مـنظم در تـلاش اسـت تـا بـا تجزیـه و تحلیل شرایط محیط بیرونی و درونی و شناسایی هر یک از عوامـل قـوت، ضـعف، فرصـت و تهدیـد موجـود اسـتراتژي هـاي متناسب با آن مقطع زمانی مشخص را به گونه اي روشن سازد که استراتژي هاي اثر بخش با حداکثر نمودن فرصت ها و قوت ها موجب به حداقل رسانیدن ضعف ها و تهدید ها شوند. نکته قابل توجه در این بین خاصیت پویایی شرایط محیطی (داخلی-
