بخشی از مقاله
طبقه بندي و تعيين کيفيت فيزيکي و شيميايي آب رودخانه تجن
چکيده :
اين مطالعه درسال ١٣٧٩ با هدف بررسي کيفيـت فيزيکـي و شـيميايي آب در غالـب پـروژه بررسي کمي وکيفي رها سازي بچه ماهيان استخواني به رودخانه هاي استان مازندران انجام گرفت .
نمونه برداري آب بطور ماهانه حداقل يکبار از سه ايستگاه (دو الي سه بار در زمان رهـا سـازي بچـه ماهيان ) با اندازه گيري فاکتور هاي دما , TSS ,TDS ,TH ,Cl- ,+ NH٤ ,- NO٢ , NH٣ , pH , BOD٥ و بعضأ , -NO٣ و شوري بررسي شد .نتايج فيزيکي و شيميايي بصورت جداول و نمودار مورد مقايسه قرار گرفت .دامنه نتايج برخي از پارامترهاي فيزيکي و شيميايي ايـن رودخانـه شامل دماي آب pH ,DO ,+NH٤ , -NO٣ ‘ بترتيـب ( ١١/٠ – ٢٨/٠ ) و ( ٧/٩ – ٨/٩ ) و (٥/٠ – ١١/٤ ) و ( ٠/٠١٣ – ٠/٣٨٨) و (٠/٠٠٢ – ٠/٢١٨) تعيين شد .در فصول بهار و تابستان حتي ماههاي مهر وآبان به دليل کاهش بارندگي و بهره برداري غير اصـولي آب در زمـان کـشاورزي آب رودخانه حالت ماندابي و ساکن به خود گرفته و حتي در بعضي مواقع جريان آب از سـمت دريـا تـا کيلومترها به سمت رودخانه ( ديناميک معکوس ) وضـعيت فيزيکـي و شـيميايي آب را تغييـر داده و گاهأعوامل محدود کننده اي بعنوان آلوده کننده شامل تخليه فاضلابهاي شـهري و پـساب صـنايع ، و شستشوي مزارع کود پاشي شده به درون رودخانه آسيب جبران ناپذيري به رودخانـه ببـار مـي آورد
.با توجه به نتايج بدست آمده رودخانه تجن در شرايط فعلي وضعيت مطلوبي براي رها سـازي بچـه ماهيان نشان نداده است و فاکتورهاي فيزيکي وشيميايي آن به تفکيک براساس استاندارد هاي آژانـس حفاظت محيط زيست طبقه بندي وتعيين کيفيت گرديد .
در خاتمه اهميت چنين مطالعاتي برروي رودخانه ها مي توان به استعدادهاي بالقوه اين منابع آبـي بـه منظور سنجش و پيش بيني و افزايش توانايي در تصميم گيري براي طرحهاي توليـدي شـيلاتي نظيـر افزايش ذخاير ماهيان در رودخانه ، احداث وتوسعه کارگاههاي پرورش ماهي و همچنين پـيش بينـي مسائل اکولوژيک دست يافت . لذا لازم است با مطالعات مستمر ، علاوه بر رودخانـه فـوق رودخانـه هاي ديگر را تحت پوشش چنين مطالعاتي قرار داد و با ارائه راه حلهاي مناسـب در جهـت بهبـود و افزايش پتانسيلهاي شيلاتي گام برداشت .
واژه هاي کليدي : رودخانه تجن - مازندران – کيفيت فيزيکي و شيميايي – طبقه بندي
مقدمه
رودخانه ها نقش مهمي رادر حيات آبزيان بعهده دارند متأسفانه اکوسيستم هاي رود خانه اي بطور فزاينده تحت تأثير فعاليت هاي انساني قرار گرفته با توجه به دبي رودخانه و بهـره بـرداري آب در زمان کشاورزي اگر مديريت صحيح صورت نگيرد اين رودخانه ها با خطر جدي روبرو مي باشند.
کم آب شدن رود خانه ها خصوصآ درزمان رها سازي بچه ماهيان تا جند کيلو متر آب رودخانه تحت تآثير پيشروي امواج آب دريا قرار گرفته که باعث شوک بچه ماهيان رها سازي شده و احتمالا مـرگ آنها رابه همراه دارد . همچنين کاهش آب رودخانه اي شرايط ماندابي و تجمع آلاينـده أي را بوجـود ميآورد که باافزايش دماي آب باعث فعل و انفعالات شيميايي آب شده و در رفتار ماهيان ، توليد مثل و تناوب تخم ريزي تأثير عمده مي گذارد . رهاسازي بيموقع بچه ماهي به رودخانـه ، بچـه ماهيـان غذاهايي که نياز دارند بدست نمي آورند بدين ترتيب پس از مدتي کوتاه نوزادان بر اثـر فقـدان مـواد غذايي مورد نياز از نواحي رها سازي شده يا تخم ريزي شده ، نوزادان بوجود آمده حذف گرديـده و اثري از آن باقي نمي ماند( ١) .
استاندارد هاي کيفيت آب آمريکا منتج از آژانس حفاظت محيط زيست براي بررسي بيـشتر کيفيت آب رودخانه ها در جدول ( ١ ) آمده است .
با انجام مطالعه بر روي رودخانه ها مي توان به استعداد هاي بالقوه اين منابع آبي به منظور سـنجش ، پيش بيني و افزايش توانايي در تصميم گيري براي طرحهاي توليـدي شـيلاتي نظيـر افـزايش ذخـاير ماهيان در رودخانه ها ، احداث توسعه کارگاههاي پرورش ماهي و همچنـين بـه پـيش بينـي مـسائل اکولوژيک دست يافت . در اين راستا بررسي کيفيت آب رودخانه ها در زمان رهاسازي بچـه ماهيـان استخواني هدف اين مطالعه بود.
مواد و روشها
ايستگاههاي نمونه برداري در قسمت پايئن دست در محـل هـاي رهـا سـازي بچـه ماهيـان رودخانه ها تعيين گرديد . اندازه گيريpH آب با استفاذه از دسـتگاه مـدل ٣٢٠ WTW آلمـاني ، اکسيژن محلول و BOD٥ به روش يـدومتري يـا وينکلـر و انـدازه گيـري TDS از دسـتگاه مـدل HACH آمريکايي ، يون کلريد بـروش آرگنـو متريـک يـا مـوهر ، سـختي هـا بـروش تيتراسـيون کمپلکسومتري ، فسفات بروش سوگوارا ، آمونيم بروش هيپوکلريد ، نيتريت بروش برن اشنايدر( ٢ و
٣ ) و نتايج گاز آمونياک با استفاده از روش محاسبه اي Woker گزارش شده است ( ٤ ).
