مقاله طراحی مرکز آب درمانی گردشگری مهاباد با احیای معماری بومی

بخشی از مقاله

چکیده:

آب یکی از عناصر طبیعی به شمار می رود که ماهیتی تغییر ناپذیر دارد هرکجا که ظاهر می شود، کاربرد آن باید منعکس کننده برداشت طراحان و سازندگان از طبیعت باشد. دسترسی به منابع آب از دیر باز به عنوان یکی از مهمترین عوامل در مکان یابی شهری مورد توجه بوده است. آب در شکل هندسی در اکثر بناها متجلی می شودو به نوعی مرکزیت وحدت معماری در آب شکل میگیرد. نکته حایز اهمیت در این نگارش مبتنی بر این است که طرح مساله تفریحی- آبدرمانی در این محیطها صحیح تر است.

یکی آبدرمانی شاید مساله درمان پزشکی ، بیماری و غیره را یادآوری می نماید. و این موضوع مهم برای شخص بیمار و هم برای افراد غیر بیمار دارد و تلقین آن با طبیعت و مناظر زیبا و بوجود آوردن محیطی که افراد به صورت اجتماعی در ظاهر در تفریح و استراحت پرداخت ولی عملا به صورت فردی به مداوا و آب تنی می پردازند و میتوانند یاد و خاطره درمان را از بین ببرد. طرح پیش رو از این منظر که حفظ ارزشهای معماری و شهرسازی گذشته ارجحیت داشته و موجب تقویت هویت شهری می شود. واز نظر دارا بودن پتانسیل خوب توریستی دارای امتیازات بالایی می باشد.

هدف اصلی این نگارش ارائه طراحی آبدرمانی با استفاده از این چشمه های آب گرم طبیعی به صورت امروزی و صحیح و زمانبندی شده و علمی و بوجود آوردن یک مجموعه تفریحی که در آن مهمترین پارامتر و پتانسیل جذب بیشتر توریست منطقه با استفاده از مصالح ارگانیک و طبیعی که در منطقه موجود می باشد تحقق می یابد.

.1 مقدمه

آب مایه حیات و فراوانترین ماده مرکب بر روی سطح کره زمین و بستر اولیه حیات به شکلی که امروزه میشناسیم.بیش از 75٪ جرم یک انسان از آب تشکیل شدهاست و نیز بیش از 70٪ سطح کره زمین را آب پوشاندهاست - نزدیک به 360 میلیون از 510 میلیون کیلومتر مربع - با وجود این حجم عظیم آب تنها دو درصد از آبهای کره زمین شیرین و قابل شرب است و باقی آن به علت محلول بودن انواع نمکها خصوصا نمک طعام غیر قابل استفادهاست.از همین دو درصد آب شیرین بیش از 90 درصد به صورت منجمد در دو قطب زمین و دور از دسترس بشر واقع شدهاست.

1-1  چرخه آب

آب نتیجه تغییرات طبیعی فرایندهایی است که به طور کل چرخه هیدرولوژیکی را تشکیل می دهند.این چرخه شامل تبخیر - بالا رفتن آب به هوا - ، چگالش و تراکم - تشکیل ابرها - ، نزولات آسمانی - باران، برف، تگرگ و طوفان - ، جریان آب حاصل از بارندگی - آب باران که به منابع سطحی جریان می یابد - و نفوذ - نفوذ آب به زمین که منجر به تشکیل آبهای زیرزمینی می شود - می باشد. مولکول های آب همیشه در حال حرکت از یک مکان به مکان های دیگر هستند، گاهی اوقات در هوا به شکل بخار، گاهی اوقات به شکل مایع و گاهی اوقات به شکل یخ.بدون این چرخه، مردمان و بیشتر موجودات زنده نمی توانند در زمین زنده بمانند.

2-1 سختی آب

آب سخت : آب سخت آبی است که حاوی نمکهای معدنی از قبیل ترکیبات کربناتهای هیدروژنی کلسیم منیزیم و ...است. سختی آب بر دو نوع است: دایمی و موقت.

تغییرات سختی آب بر حسب آنکه آب در موقع نفوذ در زمین از قشرهای آهکی و منیزیمی و گچی گذشته و یا نگذشته باشد سختی آب کم یا زیاد میشود.آبهای نواحی آهکی سختی زیادتری تا آبهای نواحی گرانیتی و یا شنی دارند.سختی آب در عرض سال هم ممکن است تغییر نماید.معمولاً سختی آبها در فصل باران کم و در فصل خشکی زیاد میشود.و بعضی مواقع هم در فصول پر باران و مرطوب مثل غار ها ایجاد شود.

3-1 فواید آب سخت

آب سخت برای انسان مضر نیست بلکه مفید است و معمولاً شکستگی استخوانهای آنهایی که آب سخت میآشامند زودتر بهبودی حاصل میکند و بیماری راشیتیسم کمتر در این اشخاص دیده میشود.

4-1 مضرات آب سخت

علیرغم فواید آب سخت برای بدن سختی بیش از حد آب نیز مضراتی دارد که مهمترین آن تشدید پدیده تولید سنگ کلیه به دلیل رسوب بونهای معلق در کلیه میشود. آب سخت برای رختشویی و مصرف در کارخانجات مناسب نیست.آب سخت موجب از دست دادن طعم و مزه خوب چایی و قهوه میشود.

5-1 چالش های آب در عصر کنونی

بخش عمده منابع آب کره زمین دارای کیفیت پایین - شور - بوده و تنها 2/5 درصد آبهای موجود شیرین میباشد که حدود 97 درصد آن را یخها و برفهای دائمی و آبهای زیرزمینی فسیلی تشکیل میدهد و تنها 3 درصد از 2/5 درصد، آبهای تجدیدپذیر در چرخه بارش و تبخیر را تشکیل میدهد که آن نیز از نظر مکانی و زمانی با نیازها مطابقت ندارد.بر اساس گزارشات اعلام شده، در سال 1950 تعداد 12 کشور با حدود 20 میلیون نفر جمعیت و در سال 1990 تعداد 26 کشور با جمعیت 300 میلیون نفر با کمبود آب مواجه بودهاند و پیشبینی میشود در سال 2025 تعداد 65 کشور با جمعیت حدود 7 میلیارد نفر با کمبود آب مواجه شوند.کمبود آب آشامیدنی از یک سو و نیاز روزافزون به غذا، از سوی دیگر، منابع آب موجود در کره زمین را با بحران جدی و خطرناک مواجه خواهد کرد.

6-1  نقش آب در معماری

نقش آب در شکل گیری نخستین زیستگاه های انسانی پاسخی است به یک نیاز زیستی.اما وقتی فراتر از یک نیاز، خانه سازی و بنای مجموعه های مسکونی بار فرهنگی می گیرد، معماری پدید می آید و آب در زندگی انسان جایگاه هنری پیدا می کند و از خلاقیت هنرمندان و معماران مایه می گیرد.درک مفهوم آب در معماری همان درک معماری آب است.درک قوانین فیزیکی رفتار آب، احساسات ما در مقابل کنش و واکنش آب و مهمتر از همه نقش و تمثیل و ارتباط آن با زندگی انسان ها است.آب استعاره ای متناقض است و به همراه خاک، آتش و هوا، عناصر چهارگانه تشکیل دهنده جهان هستی به شمار رفته است.

آب یکی از عناصر طبیعی به شمار می رود که ماهیتی تغییر ناپذیر دارد.هرجاکه ظاهر می شود، کاربرد آن باید منعکس کننده برداشت طراحان و سازندگان از طبیعت باشد. پس همانطور که آب در ساخت باغ نقش دارد، باغ نیز در به وجود آمدن شهر نقش خود را ایفا می کند.تحولات مربوط به شهرها و رابطه ساختار میان باغ وشهر آن چنان است که می توان از سویی باغ را شهر و شهر را باغ نامید و از سوی دیگر باغ را به مثابه کارگاه طرح اندازی شهر تلقی کرد که نمونه این مطلب را می توان درگفتار - کلاریخد - ، سیاح دوره تیموری بیان کرد که رابطه ساختاری میان باغ شهر در آن شهر موقت که درازای سراپرده ها وخرگاه ها وخیمه هارا به روشنی بازسازی کرده است. نمونه دیگر این باغ شهر را در اصفهان می توان دید و چهارباغ و کو چه هایی که در جهات مختلف آن امتداد داشت و این یکی از اصول طرح اندازی شهری بود.

7-1- آب در معماری ایرانی

در همه دوران تاریخی معماران ما آب را در مجموعه های خود وارد می کردند و گنجینه ای از خصوصیات فیزیکی ، مذهبی و اسطوره ای را به خدمت می گرفتند تا معماری آنان از غنای بیشتری برخوردار باشد. چنان که می دانیم نزد ایرانیان از روز گاران بسیار کهن آب مانند آتش مقدس بوده به گواهی اوستا و همه نامه های دینی پهلوی و بسیاری از نویسندگان یونان و روم و خود همین هردوت ایرانیان آب و آتش را بزرگ می پنداشتند و می ستودند و آلودن آنها ازگناهان بزرگ به شمار می رفت آب خواه شیرین و خواه شور چه رود و چه دریا در خور ستایش و نیایش است .آب و آتش لازم و ملزوم یکدیگر برای ادامه حیات می باشند .هر دو هم هستی بخش و هم ویرانگر هستند .

پرستشگاهان بسیار باشکوه آناهیتا - ناهید - ،ایزد نگهبان آب، در سراسر ایران زمین و خاکهای همسایه برپا بود . آبان یشت و آبان نیایش که در اوستا به جای مانده در ستایش همین ایزد است از این گذشته بسا دریای شور و رود های شیرین درنامه کهن سال یاد گردیده و ستوده شده از آنهاست وئوروکش VouruKaska - دریای گرگان ،خزر - چئچست - Caecasta دریاچه ارومیه - کاسائویه Kasaoya - در پهلوی ، کیانسیه =دریاچه هامون = زره سیستان - ، دائیتیا Daitya - در پهلوی ، روت داتیک یا وه روت =آمویه ، جیحون - و جز اینها ستایش آب نزد ایرانیان بیش از این است

8-1 استخر

طبیعت گرایش موجودات به آب و آب تنی، سبب شده که انسان ها بالاخص به نحوی از انحناء از این موهبت حیاتی تا آنجایی که میسر است ، حداکثر بهره برداری را بکنند .از آنجایی که سیر تسلسل علمی و تاریخی می نمایاند ، انسان ها از آغاز تا تا به امروز ارتباط خاصه خود را با آب حفظ کرده اند .اقوام و مردمانی که در کنار دریا و دریاچه ها می زیستند حداکثر امکان را برای استفاده از آب داشته اند آن دسته که امکان کمتری در اختیارشان بوده از آب های معدنی ، برکه های طبیعی، رودخانه ها و …سودبردهاند .سیر تاریخ وافزایش تجملات حیاتی ، تکنولوژی مدرن و امکانات مالی ،انسان را بر آن داشته که نیاز به آب تنی را با احداث حوض ،حوضچه یا استخر در منازل ، استخرهای محله ای و کوچه ای یا استخرهای عمومی در استادیوم ها بر آورده کنند

9-1 آب نماها

یکی دیگر از عوامل تزئینی تلفیقی و ارتباطی با محیط که به نحوی در فضا و مکان باغ موثر می افتد انواع آب نماها می باشد . این نوع آب نماها را در زبان فارسی با توجه به روابط سنتی که سینه به سینه انتقال یافته حوض و حوضچه می گویند ولی در حقیقت این دو - حوض و حوضچه ، آبنما - با یکدیگر فرقهایی دارند در حالی که هر دو فضایی یا انباری از آب است .

-2 تعریف فیزیوتراپی

فیزیوتراپی ، شاخه ای از پزشکی است که در آن برای توانبخشی بیماران از عوامل فیزیکی مثل گرما ، سرما ، الکتریسیته ، نور و عوامل مکانیکی و ورزش استفاده می شود.

1-2 اهداف فیزیوتراپی فیزیوتراپیست با به حداقل رساندن عوارض بیماریها و درمان بیماریها و نیز از بین بردن عوامل محدود کننده و ناتوان کننده در جهت مستقل نمودن بیمار در طول زندگی تلاش و به طور خلاصه هدف فیزیوتراپی مستقل نمودن بیمار در طول زندگی می باشد.

2-2 موارد کاربرد فیزیوتراپی

با توجه به هدف فیزیوتراپی که عنوان شد می توان کاربرد آن را به راحتی بیان کرد به این صورت که هرگاه عوامل محدود کننده و ناتوان کننده باشد با از بین بردن آن بیمار را در رسیدن به هدف توانبخشی کمک کرد ولی به طور اختصار جهت آشنایی بیشتر به موارد زیر اشاره می کنیم:

شکستگی استخوان ها و دررفتگی مفاصل ، تعویض مفاصل - ارتروپلاستی ها - ، اختلالات اسکلتی عضلانی مثل : کمردرد و گرفتگی عضلات ، ایجاد تغییرات فرسایشی در مفاصل مثل آرتروز : زانو ، شانه ، ران و ستون فقرات و غیره ، اختلال در ستون فقرات : اسکلیوز ، کیفوز و اختلال ناحیه گردن مثل : تورتیکولیو نیز ضایعات بافت نرم مثل پیچ خوردگی ، پارگی لیگامانها ، پارگی مینیسک ها ، فتق دیسک بین مهره ای ، کندرو مالاسی ، کشیدگی تاندون عضلات ، پارگی تاندون عضلات و اختلالات مادرزادی مانند دررفتگی مفصل ران ، تشکیل نشدن کامل مهره ها ، کف پای صاف ، پا چنبری ، پا پرانتزی ، پا ضربدری ، دنده گردنی ، لغزش مهره های ناحیه کمر و … و در مورد قطع اندامها به دلیل تصادفات ، جنگ ها و بیماری ها و … و نیز مواردی همچون خشکی مفصل شانه ، آتروفی سودک ، ضایعه گلف البو و ضایعه تنیس البو و جراحی های دست و … می توان از فیزیوتراپی استفاده کرد.

-3-2مهمترین روشهای درمانی در فیزیوتراپی عبارتند از:

- 1 الکتروتراپی : توسط دستگاههای گوناگون الکتریکی درد بیمار کاهش یافته و پروسه ترمیم بافتها را سرعت می بخشد در این روش از موارد زیر استفاده می شود:

الف - امواج مادون قرمز و ماوراء بنفش 

ب - تحریکات الکتریکی پوستی   

ج - امواج مافوق صوت

د - میدانهای الکتریکی و مغناطیسی  

ه - لیزر

- 2 حرکت درمانی : حرکت دادن قسمتهای مختلف بدن بوسیله خود بیمار یا متخصص فیزیوتراپی حرکت درمانی نامیده می شود این روش درمانی مورد استعمال وسیعی برای معالجه ضایعاتی بدن دارد خصوصاْ مدت زمانی که بیمار بستری است بایستی حرکت را شروع نمود تا از خشک شدن مفصل و سفت شدن مفصلهای جلوگیری نمود.

- 3 ماساژ: یکی از قدیمی ترین روشهای درمانی است که توسط متخصص فیزیوتراپی به کمک دست یا از طریق دستگاه ماساژ الکتریکی صورت می گیرد - 4 آبدرمانی یا هیدروتراپی: در این روش از آب به شکل استخر یا حوضچه های آب گرم یا آب معدنی و ..……استفاده میشود.

4-2 آب درمانی - هیدروتراپی -

لغت هیدروتراپی دراصل برگرفته شده ازواژه یونانی هیدرو - Hydro - به معنی آب وتراپیا - Therapia - به مفهوم درمان وترمیم است.