بخشی از مقاله
مقدمه
فرزند سالم در خانواده یکی از نعمت های خداوند به والدین است که می تواند باعث شادابی و امید زندگی در آنها بشود اما امروزه والدین به هر دلیلی با برخی بیماری های جسمی-روانی در فرزندان خود مواجه شده اند که رضایت زناشویی را هم تحت الشعاع خود قرار داده لذا خانواده ای که ارزش و اهمیت این نعمت را بشناسد تمام تلاش خود را برای رفع کاستی ها و نواقص فرزند خود انجام می دهد تا احساس رضایت از زندگیرا برای خود و نسل آینده تأمین کند. همچنین جامعه امروزی ما دچار اتفاقات نابهنجار اجتماعی مانند انواع جرم ها و فسادهاست که بطور ناگهانی از سوی برخی افراد رخ میدهد که بعد از آن اظهار پشیمانی برای آنها در پی دارد و از این عمل خود ناراحت اند.
اختلال بیش فعالی-کمبود توجه - - ADHD شایعترین اختلال عصبی رفتاری است که در مراجعان به درمانگاه های روانپزشکی کودک و نوجوان مشاهده می شود - . - 14شیوع این اختلال را که از اوایل کودکی آغاز میگردد، تا12 درصد تخمین می زنند - . - 12 بررسی ها حاکی ازآن است که در 50 تا 60 درصد موارد، علایم این اختلال تا دوران بزرگسالی ادامه پیدا می کند - . - 4 طبق مطالعات صورت گرفته بین بروز علائم ADHD و عواملی مثل وجود مشکل در انسجام خانواده ونحوه ترببت فرزند، مادرانی که دائما در خانه هستند، ناسازگاری خانوادگی، جدایی والدین و اختلالات روانپزشکی آنها ارتباط وجود دارد - . - 11
همچنین در افراد مذکر، خانواده هایی که از نظر اجتماعی و اقتصادی درمنزلت پایین قرار دارند، نوجوانان شهرنشین و نوجوانانی که دارای مادرانی با مدارک بسیار پایین یا خیلی بالا هستند نسبت به سایر افراد شایع است - . - 8 در بررسی روابط متقابل نوجوان- والدین ثابت شده است که والدین نوجوانان مبتلا به ADHD برای کنترل تکانش فرزند خود دستورات زیادی می دهند - . - 13 در این اختلال تعاملات نوجوان- والد به طور وسیعی تحت تأثیر نشانگان نوجوان مبتلا به ADHD می باشد.
این نوجوانان اغلب در برابر درخواست های والدین نافرمان تر هستند و در شروع کردن و دنبال کردن فعالیت ها شکست می خورند و زود دست می کشند و نسبت به نوجوان ان غیر بیمار بیشتر از آنها تقاضا می شود تا توجه کنند. چنین رفتارهایی برای والدین و مراقبان استرس واقعی ایجاد می کند - . - 6 لذا با توجه به نگرش گشتالتی یکی از حوزه های آسیب، والدین نوجوان بیمار به شمار می آید که هم باید به نوجوان در درمان اثربخش کمک کنند و هم خود را از آسیب برهانند.
شرایطی که والدین نوجوانان ADHD باید تکالیف تعیین شده ای را به کار می بردند، نوجوانان آنها فرمانبرداری کمتری نشان داده و در حفظ و تداوم فرمانبرداری نیز مشکل داشته و نسبت به نوجوانان غیر بیمار لجبازی بیشتری داشتند. این در حالی است که والدین نوجوانان ADHD رهنمودها و درخواست های بیشتری ارائه میدادند و در بیشتر موارد این درخواستها منفیتر بوده و کمتر به تعاملات مثبتی که بوسیله فرزندشان آغاز شده بود پاسخ میدادند - 5و. - 10 در مطالعه بیفرا1 و همکاران مادران نوجوانان نقص توجه - ADD2 - درخواستکننده تر بوده و کشمکشها و نزاعهای زیادی با فرزندانشان داشتند.
این مادران با عاطفه منفی بیشتر و درخواستهای منفی بیشتری به نوجوانان شان پاسخ میدادند - - 7 و این برخوردهای نابخردانه که بعلت عدم نگرش گشتالتی یا سیستمی از سوی والدین رخ می دهد - چون نقش والدین هم در تقویت یا بهبود بیماری فرزند مؤثر است - و ایجاد ذهنیت به دیگر اعضای خانواده و دیگران برای عادی بودن چنین رفتارهایی با بیماران ADHD، به پیشرفت نشانه های بیماری در فرزند کمک می کند.
والدین نوجوانان دارای اختلال ADHDغالباً در معرض تمسخر و انتقاد افراد فاقد آگاهی نیز میباشند که همین امر بیش از پیش سلامت روان آنان را در خطر قرار میدهد - - 9 و همچنین تمسخر بیمار توسط همسالان و هم مدرسه ای ها، یکی دیگر از کانال هایی است که میتوان با نگرش مناسب گشتالتی از گزند آن در امان بود و از تقویت نشانه های بیماری جلوگیری کرد. سه نوع مداخله آموزش رفتاری والدین، خودآموزی کلامی به نوجوانان و دارو درمانی بعنوان مهمترین درمانها در رویکردهای درمانی ذکر شده اند و اگر چه تاکنون توسط برخی از محققین مورد بررسی و تحقیق قرارگرفتهاند اما به سبب تفاوت بسیار در نتایج مطالعات، محدودیت های هر رویکرد و عدم پایداری تغییرات همچنان ضرورت شناسایی اثربخش ترین روش درمان در اختلال نقص توجه- بیش فعالی مشخص می باشد - . - 3
با توجه به پیشینه تحقیقات انجام شده در خصوص روشهای درمانی، اکثریت رویکردهای درمانی بر اساس روش درمانی منفرد و متمرکز بر نوجوان مبتلا به ADHD برای از بین بردن نشانه های آن صورت می گیرد و در برخی رویکردها توأم با تمرکز درمان بر نوجوان بیمار، نیم نگاهی به کارکردهای اصلاحی والدین برای بهبود روابط با نوجوان بمنظور کمک در تسریع درمان می شود. بنابراین مسئله ای که در این مقاله مطرح است اینست که چرا یک فرد دارای فشار بیماری بویژه نوجوان باید فشار برنامه های درمانی را هم به تنهایی به دوش بکشد؟ آیا با توجه به شرایط روحی-جسمی چنین فردی بویژه نوجوان، در عمل و واقعیت به اثربخشی کافی و اعلام رضایت خانواده بیمار خواهیم رسید؟ و اگر جواب منفی است چه فلسفه و مدل بهتری می توان جایگزین رویکردهای موجود نمود تا از بازدهی و اثربخشی کافی برخوردار باشد؟
لذا بر اساس سؤال مطرح شده و اطلاعات دریافتی - بر اساس روش تحقیق گفته شده در قسمت بعد - از جلسات مصاحبه با خانواده بیمار و مشاهدات بالینی از نوجوان بیمار مبنی بر عدم رضایت از هر نوع روشی حتی دارودرمانی که چه بسا در برخی موارد اذعان به بدتر شدن نشانه های بیمار شده است بر اهمیت و ضرورت ارائه مدل درمانی که حداقل از فشار درمانی متمرکز بر فرد بیمار بویژه نوجوان بکاهد و نیز با ادله مبتنی بر نظریه های موجود صاحب نظران حوزه روانشناسی مانند گشتالت و بشرط اجرای با کیفیت توسط مشاوران محترم بتوان اثر بخشی کافی در بهبود بیماری ایجاد کرد و بدنبال آن از دیگر آسیب هایی که فرد از خود بر جای می گذارد جلوگیری کرد تا باعث مشکلاتی دیگر بصورت مستقیم یا غیرمستقیم در اطرافیان مانند والدین، همسالان، محیط مدرسه و ... نشود.
اگر بتوان نگرش گشتالتی یا سیستمی در خصوص این بیماری در جامعه فراگیر کرد آنگاه برخی رویدادهای مخربی که از حالت تکانشگری این افراد بیمار نشأت می گیرد و انواعی از جرم ها و مفاسد اجتماعی را رقم زده و بر افراد در جامعه متحمل می شود کاهش یافته و سلامتی روان، نظم و حتی امنیت در تمام محیطهای جامعه بوقوع می پیوندد.
بنابراین در درمان مبتنی بر تحلیل آسیب شناسی گشتالتی برای اینکه دریابیم کدام یک از حوزه های کل نگرانه آسیب دیده است تا آن حوزه در مسیر درمانی قرار گیرد، باید در ابتدا پرسشنامه ای طراحی شود.
پرسشنامه ها ابزاری برای استخراج اطلاعاتی هستند که توسط آن ها می توان فهرست بندی و تحلیل گسترده را روی آن اطلاعات بدست آمده انجام داد. در بسیاری از سنجش ها، پرسشنامه به عنوان مهم ترین منبع اطلاعاتی محسوب می گردد. در علوم مختلف طراحی پرسشنامه می تواند به عنوان راهی برای کمی کردن اطلاعات و شاخص ها مورد بهره برداری قرار گیرد. نوشتن سوالات و ساخت یک پرسشنامه زمان بر بوده واحتیا ج به دقت کافی دارد.
