بخشی از مقاله
چکیده :
مطالعهی حاضر با هدف بررسی تأثیر گروه درمانی گشتالتی بر کاهش خشم و اضطراب نوجوانان پسر دانش- آموزان سطح شهرستان خاش انجام گردید.که تعداد 340پرسش نامه خشم - کودکان و نوجوانان - و اضطراب - حالت - صفت - اسپیلبرگر - به صورت نمونهگیری تصادفی ساده انجام گرفت که تعداد 24 نفر از دانشآموزان که دارای نمره خشم و اضطراب بالا بودند.
در دوگروه آزمایش و گروه کنترل قرار گرفتند و گروه آزمایش در 12 جلسه به روش گروه درمانی گشتالتی با استفاده از فنون و قواعد : صندلیخالی ، قاعده زمان حال ، قاعده استفاده از پیوستار آگاهی ، زندگی نامه وصندلی داغ، قاعده تبدیل سوالات به اظهارنظر در این جلسات شرکت کردند و مقایسه نتایج پس از آزمون در دو گروه با استفاده از آمار توصیفی مانند انحراف معیار و میانگین و آمار استنباطی T مستقل، تفاوت معناداری را در کاهش خشم آنان مشاهده نگردید در حالی که تفاوت معنا داری در کاهش اضطراب دانش آموزان نشان می دهد اما اثر بخشی این روش توسط پرسش نامه خشم - کودکان و نوجوانان - را نشان نمی دهد که در محدویت های پژوهش مورد بحث قرار گرفته و پیشنهاداتی برای پژوهش های بعدی ارائه گردیده است .
.1 - مقدمه
پیشرفت علم، فناوری و گسترش روز اطلاعات در عصر ازیک سوء شرایط زندگی را تسهیل کرده است .و از سوی دیگر دگرگونی های سریع اجتماعی تغییر سبک زندگی و پیچیدگیهای زندگی امروز سلامت ء بهداشت و آرامش را تهدید می کند. و مشکلات زندگی آسیب پذیر انسان ها را افزایش می دهد . به همین دلیل افراد اغلب از اضطراب و خشم و رنجش بی دلیل یا بی کفایتی در رویاروی در مشکلات زندگی رنج می برند . خشنود زیستن در دورانی که تغییرات سریع اجتماعی و فن آوری به وقوع می پیوند ند .کار آسانی نیست.
افزایش داروهای آرام بخش قرصهای خواب آور الکل جنایت های خشونت بار و توسعه روز افزون به مراقبه و انواع شیوه های درمانی برای دستیابی به تسکین دلیل این مدعاست . درمانگران گشتالتی نگربه رابطه بین جسم روان و آگاهی و تجلی آن در رفتار بسیار اهمیت می دهند. و یکپارچگی و تعادل روانی فرد را در سایه اتحاد کل وجود می بینند. نواحی آگاهی1 در سه ناحیه درونی2 ،ناحیه بیرونی3 و ناحیه میانی4 است
برخی از درمانگران معتقدند .که زندگی روزمره شامل حوادث تکراری ادارک تهدید شدگی و در نظر گرفتن شیوه های مقابله با آنها و سرانجام سازگاری کم و بیش موفقیت آمیز با تهدید است . بسیاری از افراد دربرابر مشکلات تسلیم می شوند. دیگر نمی توانند از عهده کار ها بر آیند. برخی دیگر سبک زندگی شان مبتنی برخورد - ویرانگری است، و یا از شیوه های رویاروی ناکار آمد. و نابهنجار سود می جویند .و این روش مردم را به صورت پدیده5 درنظر می گیرد .
مهمترین هدف آن یاری کردن به فرد در پیدا کردن احساس مسولیت نسبت به خود، در عوض برآوردن انتظارات دیگران است.و هدفش وا داشتن مراجع برای حرکت از حمایت محیطی به حمایت فردی است . - فلاحی وحاجی لو ،1386،ص - 111 بنابر این افراد نیازمند کمک هستند، این کمک ها با به کار گیری روشهای درمانگری امکان پذیر است. گشتالت عبارت است از کلیتی پویا که از دو یا چند بخش تشکیل شده است. گشتالت درمانی که با کل فرد سر و کار دارد چیزی بیش از رفتارهایش است .و گشتالت درمانی پدیدار شناختی است .که تجربه انسان به منبع داده ها می داند. تجربه درمانگر و مراجع دارد .و بر واقعیت تأکید می کند.و یک رویکرد وجودی است ،که بر مسئولیت پذیری افراد در قبال خودشان و نقش آنان و تجربه های کنونی خودشان تأکید دارد .و کار خود را با مفاهیم نسبتاً انتزاعی در خصوص طبیعت ادراک و ارتباط ا ست..که موجب معنادار می شود.
اساس نظریه شناختی - گشتالت - را قانون تعادل روانی تشکیل می دهد. بنابراین هر انسانی در تلاش است که کل وجود او از نظامی متعادل و پایدار برخوردار باشد. تمرکز اصلی این رویکرد زمان حاضر یعنی اینجا و اکنون6 است این رویکرد بر آن است که گذشته است ،که گذشته رفته است و آینده نیامده است بنابراین زمان حال مهم است . هدف عمده آن یکپارچگی فرد است این امر را بنا به اصطلاح متداول می توان منسجم کردن کل وجود7 قلمداد کرد
گشتالت درمانگری از جمله روشهای هست که از دیرباز سهم به سزایی بر کاهش رنج انسان ایفا کرده. گشتالت درمانگری که به وسیله پرز.هیفروگودمن - 1951 - کامل شد. رشدخود آگاهی و محتوا آگاهی یعنی بر آگاهی فرد از ارتباط با خود دیگران و جهان تاکید دارد .این نظریه بیشتر از چگونگی عمل سوال می کند . به چرایی کار ندارد. به تجربه های کنونی و این جا و مفاهیمی مانند: سد شدن آگاهی8 برون فکنی 9بازگشت10 یکی شدن11 خود مسولیتی12 و خود نظم جویی13 توجه دارد.
به عبارت دیگر در این نوع درمانگری سعی بر آن است ،که از سد های آگاهی بر داشته شود .و پیوستار آگاهی افزایش یابد. درمانگران پیرو این مکتب سعی می کنند توانایی فردی را برای نظم جویی افزایش دهند . در این روی آورد از روش های خاص گشتالت درمانگری مانند تکمیل کار های ناتمام تمرین های گفتاری آگاهی جسمانی و گسترش آگاهی استفاده می شود.
براساس رویکرد گشتالت تجزیه ادراک و اجزا و عوامل سازنده آن، در فهم ادراک موثر نیست، و آن ادراک باید براساس قوانین و اصول سازمانی صورت گیرد. که تابع یک طرح کلی - گشتالت - است .تجارب حسی انتزاعی هم طبق طرح های معینی با یکدیگر تلفیق شده ،و کلیت یافته اند . - شاپوریان، - 1386 از نظر این مطلب اصلی ترین عامل ادراک، رابطه بین نقش و زمینه است.
در روانشناسی گشتالت نقش اساسی را ایفا می کند و به همین علت تجربه ادراکی از بالا به پایین یعنی از کل به جزء بررسی می کنیم و نه از پایین به بالا. ازنظر مکتب گشتالت اصلی ترین عامل ادراک رابطه بین»نقش و زمینه« است. اصول ادراکی که موجب می شود ،اجزای ادراک به شکل سازمان یافته در قالب یک هیئت یا گشتالت ظاهر شوند عبارتند از: مداومت - استمرار - :14 محرک های که دارای طرح های وابسته به یکدیگر اند ،که بصورت یک واحد ادراکی درک می شوند. مجاورت:15 محرک های نزدیک تر واحد ادراکی را تشکیل می دهد.
مشابهت:16 محرک مشابه موجد یک واحد ادراکی اند بستگی به ما دارد از نظر روانی سعی می کنیم ،به صورت کامل ببینیم. فراپوشانندگی:17 گشتالت های بزرگ تر گشتالت های کوچک تر را می پوشانند .و سرانجام یکپارچگی:18 اشیایی فیزیکی ناتمام و ناقص از نظر تجارب روانی به صورت کامل ادراک می شوند. این مکتب به محیط جغرافیایی و محیط رفتاری تفاوت قائل است .اعتقاد آنان این است ،که محیط رفتاری و یا آنچه را ما واقعیت ذهنی19 می نامیم بر رفتار حاکم است. - شاپوریان، 1386،ص100، - 97 ورتایمر همه این اصول سازمانی را قانون پرگنانس یا کمال پذیری نامیده است. که هسته ی مرکزی نظریه ی ادراکی گشتالت را تشکیل می دهد.
امروزه آموزش کاهش اضطراب خشم از مؤلفه های اصلی برنامه بهداشت روان به شمار می روند.و مناسب بودن برنامه های آموزش، بر حسب بافت فرهنگی و اجتماعی ویژگی های آزمودنی و سطح دانش و تجربه مجریان متفاوت خواهد بود. پژوهش حاضر نشان می دهد بر نامه آموزش گشتالت بتواند بر کاهش خشم و اضطراب در کنار بازسازی شناختی، فرد مهارت های لازم را برای کنترل خشم و اضطراب بدست آورند. و سلامت روان و توانمندی های خود را افزایش و بهبود بخشد.
.2 -1 بیان مسأله
اضطراب21 به منزله بخشی از زندگی هر انسان در همه افراد در حد اعتدال وجود دارد و در این حد بعنوان پاسخ سازش یافته تلقی می شود - دادستان، 1374،ص. - 85 می توان گفت اگر اضطراب نبود تعداد کمی از افراد قادر به انجام درست و کامل کارها بودند و انسان قادر به ادامه حیات نبود. اضطراب عبارتست از یک حالت خلقی که با عاطفه منفی و نشانه های تنش بدنی توصیف می شود. - بارلو، 1988؛ به نقل از حسینی، . - 1388 اضطراب حالتی است که در آن مجهولات بیش از معلومات است
احتمالاً همه ی ما بارها بهنگام روبرو شدن با موقعیتهای ناکام کننده نوعی تنش را تجربه کرده و شاید هم به برخی از آنها بصورت نابهنجار22 واکنش نشان داده باشیم .این گونه واکنشها را خشم می نامند. افرادی که در شرایط آشفته و غفلت بار یا شرایط خشونت آمیز بزرگ شده اید، خشمگین بار آمده قادر به تحمل مشکلات و کنترل خشم خود نیستند. - خدایاری فرد، 1385 ،ص. - 64 کودک،نه فقط بایدبعضی رفتارها را بازداری کند،بلکه همچنین بایدآگاهیداشتن ازبعضی-ادراکها را در میدان تجربی خودانکار کند - یا لااقل آنها را به گونه ای تحریف کندکه به درستی نتوانند درک شوند - .
