بخشی از مقاله
عملکرد محیطی ساختمان بر اساس روش ممیزی و سیستم رتبه بندی لید
چکیده
امروزه ساخت و ساز بخش عظیمی از انرژی مصرفی و انتشار گاز دی اکسید کربن در جهان را به خود اختصاص داده است. نزدیـک بـه 50 درصـد از کـل انرژی مصرفی جهان و حدود 38 درصد از کل گاز دی اکسیدکربن منتشر شده در دنیا مربوط به بخش ساختمان سازی است، همچنـین تحقیقـات نشـان داده است که بخش ساختمان و ساخت و ساز یک سوم از کل میزان مصرف منابع انرژی، آب پاک و مصـالح زمـین را بـه خـود اختصـاص داده اسـت لـذا ساخت خانه های جدید فرصتی را ایجاد می کند تا با این مشکل جدی روبرو شده و راه حل هایی را در کـاهش مصـرف انـرژی و توقـف انتشـار گازهـای مخرب لایه ازن ارائه دهد. تدوین برنامه ریزی ها و استاندارد های خانه سازی در راستای کاهش انتشار کربن و کاهش مصرف انرژی مـدت هاسـت کـه در کشورهای مختلف آغاز شده است و معرفی سیستم های انرژی با ضریب انتشار کربن پایین در دستور کار سازمان ها و نهاد های متـولی مـدیریت مصـرف انرژی قرار گرفته است. در این راستا موسسه انرژی آمریکا با معرفی سیستم رتبه بندی لید، استانداردهایی را برای رتبه بنـدی و کیفیـت، مـدون کـرد بـا توجه به گستردگی این سیستم، می توان سیستم رتبه بندی لید را موفق ترین روش ممیزی عملکرد محیطی ساختمان ها معرفی کرد. روش تحقیق بـه صورت تحقیق کیفی با رویکرد کاربردی و با ابزار مطالعات کتابخانه ای و اسناد جمع آوری شده از موسسه ممیزی عملکرد محیطـی سـاختمان، لیـد مـی باشد، و راهکارهایی برای کاهش انتشار گاز دی اکسید کربن، صرفه جویی و کاهش مصرف انرژی ارائه می شود.
واژه های کلیدی: انرژی، عملکرد محیطی ساختمان، ممیزی انرژی، سیستم رتبه بندی لید
مقدمه
در سال 1798 اولین نگرانی در باب وضعیت کره زمین منتشر شد. با این وجود تا سال 1948 که اولین گردهمایی سازمان ملل برای محافظت از زمین برگزار شد، تقریبا هیچ رویداد مهمی در این زمینه رخ نداد. از سال 1949 و کنفرانس لیک ساکسس (Lake Success) نهاد های ملی و بین المللی تحقیقات گسترده تری را در راستای کنترل تاثرات مخرب بر روی زمین آغاز کردنند. پس از پیمان کیوتو ژاپن در سال 1998، کشورهای عضو معاهده متعهد شدند تا درصدی از میزان دی اکسید کربن منتشر شده در هر سال را کاهش دهند .(UN, 1998) در همین راستا و کنترل میزان گاز دی اکسید کربن و ترویج صرفه جویی، موسسه انرژی آمریکا، کنسول ساختمان های سبز1 را در این کشور پایه گذاری کرد. تا این کنسول استانداردهای طراحی را در راستای بهبود محیط زیست و عملکرد اقتصادی ساختمان ها تدوین کند. و کنسول ساختمان های سبز آمریکا سیستم رتبه بندی لید2 را معرفی کرد. این سیستم استاندارهای رتبه بندی و کیفیت را مدون کرد که بر اساس یک چک لیست، ساختمان ها با توجه به گروه عملکردشان امتیازاتی را کسب کرده و در نهایت مدرکی به آنها عطا می شود. با توجه به گستردگی و تنوع فاکتورهای اندازه گیری شده، می توان سیستم رتبه بندی لید را موفق ترین روش ممیزی عملکرد محیطی ساختمان ها معرفی کرد، لذا کشورهایی از جمله برزیل، کانادا، هند و مکزیک سیستم رتبه بندی لید را بومی کرده و جهت ممیزی عملکرد محیطی ساختمان ها در کشورشان استفاده می کنند، در این راستا کشورهای مختلف دیگر نیز محدودیت هایی را برای بخش های مختلف از جمله ساخت و ساز اعمال کردنند. در حال حاضر تمامی کشورهای اروپایی، آمریکای شمالی، تعدادی از کشورهای آمریکای میانه و آمریکای جنوبی و حتی برخی کشورهای حوزه خلیج فارس و دریای عمان نیز دارای روش های ممیزی عملکرد ساختمان می باشند. لذا معرفی مهمترین روش های آنالیز محیطی و نحوه ی ممیزی آنها ضروری می نماید.
نحوه ی فعالیت سیستم رتبه بندی لید
این موسسه فعالیت های ساختمانی را به دو گروه عمده زیر تقسیم بندی کرد:
1. ساختمان های موجود3
2. ساختمان های نو یا نوسازی های بنیادی4
در واقع کار اصلی موسسه لید صرفه جویی در مصرف انرژی است. همگام با این مسئله لید به حفظ محیط زیست و حیات وحش و کاهش آلودگی محیطی در حین ساخت نیز توجه دارد.
جدول -1نحوه رتبه بندی ساختمان توسط موسسه لید
برخی استانداردهای تعیین شده توسط موسسه لید برای ساختمان های تجاری لازم الاجرا هستند. بنابراین تمام ساختمان های دولتی که در گروه ساختمان های جدید قرار می گیرند، باید حداقل رتبه نقره را کسب نمایند. همچنین تمام ساختمان های گروه اول باید حداکثر تا سال 2015 تاییده لید را کسب کنند موسسه لید در رتبه بندی و امتیاز دهی خود عوامل موثر در طراحی و ساخت را به پنج گروه اصلی تقسیم می کند:
1. سایت پایدار
2. صرفه جویی در مصرف آب
3. انرژی و اتمسفر
4. مصالح و منابع تامین آنها
5. کیفیت هوای داخل ساختمان
همچنین به خلاقیت ها و نوآوری های انجام شده در پروسه طراحی امتیازاتی جداگانه تعلق می گیرد.
سایت پایدار
هدف این بخش از داوری، کنترل کردن و کاهش انتشار مواد مخرب و کاهش تاثیر منفی آن بر روی آب های اطراف و کیفیـت هـوا است. بنابراین هدف این است که در طول پروسه ساخت از جا به جا شدن خاک، از بین رفتن لایه روی خاک، هدر رفتن آب سـطحی و اضافه شدن مواد معلق در آب های زیرزمینی جلوگیری شود.
انتخاب سایت
هدف این قسمت جلوگیری از ساخت و ساز در سایت هایی که ممکن است تاثیر منفی بر روی محیط زیست یا محیط اطراف خـود داشته باشند. مکان های نامناسب برای انتخاب سایت شامل زمین های کشاورزی دائمی، زمین هایی که کمتر از 2/5 متر بـالای سـطح سیل 100 ساله آن منطقه باشند، زمین هایی که به عنوان زیستگاه های جانوران در حال انقراض شناسایی شده انـد، زمـین هـایی کـه کمتر از 30 متر به آب های سطحی غیر جاری نزدیک باشند و زمین هایی که به عنوان پارک های عمومی شناسایی شده باشند.
برای دستیابی به چنین نیازهایی در انتخاب سایت، توصیه شده است که ساخت و ساز دارای کمتـرین تخریـب یـا تسـطیح سـایت باشد. همچنین می توان از پارکینگ های زیرزمینی و فضاهای مشترک همسایگی در پروژه استفاده کرد.
تراکم توسعه و اتصال به جامعه شهری
هدف این بند، حفظ و نگهداری زمینهای سبز و زیست گاههای جانوران است. این کار می تواند با افزایش تراکم شهری همراه باشد. در مطالعات انجام شده توصیه شده است که سایت پروژه ترجیحا درون محدوده شهری واقع شده باشد و ضریب تراکم آن بالا باشد.
بازسازی فضاهای آلوده
هدف اصلی این امتیاز، استفاده و ساخت وساز در زمین هایی است که دارای آلودگی محیطی می باشـند. بـرای تحقیـق ایـن اصـل موسسه محافظت از محیط زیست باید نحوه بازسازی و از بین بردن آلودگی محیط را ابلاغ نماید.
حمل و نقل جایگذین
هدف اصلی این بند، کاهش ترافیک و به حداقل رساندن آلودگی هوا است. مطالعات انجام شده توصیه کرده اند که زمین مورد نظـر حداکثر 800 متر تا ایستگاه های وسایل حمل و نقل عمومی فاصله داشته باشد. همچنین توصیه شده است به اندازه حداقل 5 درصد از ساکنین ساختمان جایگاه دوچرخه تعبیه شود.
توسعه سایت
هدف این بند، حفظ زیستگاه ها و اجازه رشد گونه های مختلف است. توصیه شده است حداقل تعداد درختـان قطـع شـده، حـداقل تخریب و تسطیح زمین انجام شده و از درختان و پوشش گیاهی بومی استفاده شود.
نترل آب های سطحی
هدف این قسمت، جلوگیری از هدر رفتن آب های سطحی با استفاده از کاهش جمع آوری و تصفیه آب ها در سایت می باشد. ایـن بند به دو قسمت اصلی تقسیم می شود:
1. جلوگیری از هدر رفتن آب های جاری سطحی به دلیل سیستم ناکارآمد جمع آوری آب ها، اشاره دارد.
2. فیلتر کردن و جدا کردن حداقل 80 درصد ذرات معلق موجود در آب های سطحی. توصیه شده است با استفاده از فیلترینگ و فشارشکن ها، سرعت و کیفیت آب های جاری سطحی کنترل شود. همچنین استفاده از باغچه های پشت بام به کاهش تلفات آب های سطحی کمک می کند و نیز می تواند جهت ذخیره و استفاده مجدد به کار گرفته شود.
کاهش اثرات گرمای جزیره ایی
هدف این بند کاهش اختلاف دمای میان محل ساخت پروژه و زمین های سبز مجاور است. این زمین ها کـه مـی تواننـد زیسـتگاه جانوران باشند به دلیل اختلاف دمای زیاد در فاصله طولی با سایت مـورد نظـر، زنـدگی وحشـی جـانوران آن منطقـه را مختـل کننـد. استفاده از سایبان ها در کفسازی های سخت (ادامه پارکینگ ها و پیاده رو ها) و استفاده از رنگ های روشن با ضـریب بازتـاب حـداقل 0/3 توصیه شده است. همچنین استفاده از بام براق یا سبز نیز می تواند در کاهش دمای محیط ساختمان موثر باشد.
کاهش آلودگی روشنایی
این بخش بر روی کاهش انتشار بی رویه نور از محیط سایت تمرکز دارد. این اصل برای سایت ها و ساختمان هایی که در مجاورت آزمایشگاه ها و مراکز تحقیقاتی است، لازم الاجرا است. برای دستیابی به این مهـم، طراحـی روشـنایی بایـد بـا توجـه بـه مشخصـات و استاندارد های ایسنا (IESNA) صورت می گیرد. توصیه شده است از لامپ ها و روشنایی هایی که مجهز به تابش بنـد افقـی هسـتند. استفاده شود. همچنین استفاده از لامپ های دارای زاویه تابش کم باعث کاهش پخش شدن ناخواسته نور در جهت افقی و عمودی می شود.
صرفه جویی در مصرف آب محوطه سازی با مصرف بهینه آب
اساسا تمرکز این قسمت بر صرفه جویی و کاهش حداکثری مصرف آب قابل حمل بـرای محوطـه اسـت. توصـیه شـده اسـت بـرای آبیاری و مخازن مخصوص جهت انبار آب های باران. برای آبیاری مجدد استفاده می شود.
نکنولوژی مصرف آب خلاقانه
هدف اصلی این بند، کاهش 50 درصدی آب مصرفی مورد نیاز در ساختمان و سایت است. توصیه می شود از آب های هدر رفتـه و فاضلاب ها، دوباره در آبیاری ها استفاده شود. همچنین می توان در قسمت های غیرحیاتی مانند فلاش توالت ها از این آب ها اسـتفاده کرد.
کاهش مصرف آب
هدف این بند، کاهش مصرف آب ساختمان به صورت کلی است. منظور میزان آب مصرفی است که از طریق آب لوله کشی شـهری مصرف می شود. توصیه شده از تاسیسات و لوله کشی بهداشتی با بازدهی بالا و توالت های بدون آب اسـتفاده شـود. ایـن روش هـا آب مصرفی داخل ساختمان را بین 20 تا 30 درصد کاهش می دهد.
انرژی و اتمسفر
• پیش بند 4 برنامه ریزی بنیادی سیستم های انرژی ساختمان مشخص کردن اهداف پروژه و بازبینی طراحی، کالیبراسیون، تایید نصب و انجام تست های کارایی لوازم و انجام گزارش پایانی. • پیش بند 4 حداقل کارایی انرژی
هدف مشخص کردن حداقل میزان کارایی انرژی وسایل است. بررسی میزان مصرف دستگاه های مکانیکی و تهویـه مطبـوع کـه بـر اساس استانداردهایاَشرِی (ASHRAE) و ایسنا عمل می کنند. بررسی میزان مصرف انرژی کلی ساختمان با استفاده از شبیه سـازی رایانه ای (Gowri, 2004)
• پیش بند 4 مدیریت بنیادی سرمایش هدف کاهش میزان گازهای مخرب لایه ازن است که در دستگاه های سرمایشی استفاده می شـود. ماننـد گازهـای کلروفلـوروکربن
(CFC) و هیدروکلروفلوروکربن (HCFC)
بهینه سازی کارایی انرژی
بررسی و کاهش میزان مصرف انرژی از جمله دستگاه های سرمایش و گرمایش و آب مصرفی و دیگر اجزای ساختمان.
انرژی های تجدیدپذیر در سایت
استفاده از تکنولوژی های فتوولتائیک و گرمایش خورشیدی، سلول های سوختی، انرژی باد و ژئوترمال
بررسی های لازم دیگر
بررسی و تایید نحوه اجرا بر اساس مندرجات و طراحی و پیش بینی شده. بررسی نحـوه عملکـرد مصـرف انـرژی در سـاختمان کـه توسط موسسه مستقل بررسی می شود.
مدیریت مصرف انرژی
بررسی موارد زیر بر اساس مصرف انرژی
- سیستم روشنایی، نوع روشنایی، سنسورهای حساس به حرکت، فتوسل ها و ...
- بررسی بار الکتریکی مختلف که بر اساس عملکرد دستگاه های مختلف کار می کنند.
