بخشی از مقاله
چکیده
اخلاق حرفهای یکی از مسائل اساسی همه جوامع بشری است هر جامعهای نیازمند آن است تا ویژگیهای اخلاق حرفهای مانند دلبستگی به کار ، روحیه مشارکت و اعتماد، ایجاد تعامل با یکدیگر و غیره تعریف و برای تحقق آن فرهنگسازی کنند. امروزه بسیاری از کشورها به این بلوغ فکری رسیدهاند که بیاعتنایی به مسائل اخلاقی و فرار از مسئولیتها و تعهدات اجتماعی به از بین رفتن موسسه و سازمان میانجامد به همین دلیل بسیاری از موسسات و سازمانهای موفق، برای تدوین استراتژی اخلاقی احساس نیاز کرده و به این باور رسیدهاند که باید در سازمان یک فرهنگ مبتنی بر اخلاق رسوخ کند، از این رو کوشیدهاند به تحقیقات درباره اخلاق حرفهای جایگاه ویژهای بدهند. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی گروهی اصلی ترین موانع محیطی تاثیر گذار بر اخلاق حرفهایی از منظر 360 خبره در 18 سازمان دولتی و خصوصی مورد رتبه بندی قرار گرفتهاند. نتایج نشان میدهد که دولت سالاری از نظر پرسششوندگان بیشترین تاثیر را بر اخلاق حرفهایی دارد و پس از آن فرهنگی و اجتماعی در رتبه دوم قرار دارد. موانع اقتصادی، سیاسی و جهانی به ترتیب در رتبههای سوم تا پنجم قرار گرفته است.
واژگان کلیدی موانع محیطی تاثیر گذار بر اخلاق حرفهای، تحلیل سلسله مراتبی گروهی، سازمانهای دولتی و خصوصی،
مقدمه و بیان مساله
اخلاق حرفهای یکی از مسائل اساسی همه جوامع بشری است هر جامعهای نیازمند آن است تا ویژگی های اخلاق حرفهای مانند دلبستگی به کار ، روحیه مشارکت و اعتماد، ایجاد تعامل با یکدیگر و غیره تعریف و برای تحقق آن فرهنگسازی کنند. - قربانی، - 2010 امروزه بسیاری از کشورها به این بلوغ فکری رسیدهاند که بیاعتنایی به مسائل اخلاقی و فرار از مسئولیتها و تعهدات اجتماعی به از بین رفتن موسسه و سازمان میانجامد به همین دلیل بسیاری از موسسات و سازمانهای موفق، برای تدوین استراتژی اخلاقی احساس نیاز کرده و به این باور رسیدهاند که باید در سازمان یک فرهنگ مبتنی بر اخلاق رسوخ کند، از این رو کوشیدهاند به تحقیقات درباره اخلاق حرفهای جایگاه ویژهای بدهند. - کریمی، - 2002
لذا یکی از عمدهترین دغدغههای مدیران کارآمد در سطوح مختلف چگونگی ایجاد بسترهای مناسب برای عوامل انسانی شاغل در تمامی حرفههاست تا آنها با حس مسئولیت و تعهد کامل به مسائل جامعه و حرفه خود بپردازند و اصول اخلاقی حاکم بر شغل و حرفه خود را رعایت کنند.ویژگیهای اخلاق حرفهای در افراد مربوط به حوزه فردی بوده اما وقتی از حوزه فردی و شخصی به حوزه کسب و کار گام بر میداریم اخلاق کار و یا اخلاق شغلی به میان میآید مانند اخلاق پزشکی، اخلاق معلمی، اخلاق مهندسی و نظایر آن در اینجا برای نمونه چگونه ممکن است سیستم یک بیمارستان یا دانشگاه غیراخلاقی باشد اما از پرستاران بخواهیم اخلاقی باشند. - شفیعی، - 1996 امروزه اخلاق حرفهای نقش راهبردی در موسسات را داشته و متخصصان مدیریت استراتژیک، اصول اخلاقی شایسته در سازمان را از پیش شرطهای مدیریت استراتژیک کارآ دانستهاند. - قربانی، - 2010
در اخلاق حرفهای مسئولیتهای اخلاقی سازمان در قبال محیط داخلی و خارجی است و این متمایز از حقوق کار است، در حالیکه حقوق کار نیز در آن وجود دارد. اصول اخلاق شایسته و کارآ از پیش شرطهای مدیریت استراتژیک کارآست و این اصول موجب به وجود آمدن یک موسسه یا سازمان کارآ میشود. - منصوری، - 2008این مطالعه در صدد است تا با استفاده از نظر سنجی از کارشناسان و خبرگان امور و همچنین مدیران 18 سازمان خصوصی و دولتی موانع محیطی تاثیر گذار بر اخلاق حرفهای را شناسایی ، مطالعه و تحلیل نماید و سپس با استفاده از روش سلسله مراتبی به رتبهبندی آنها از موثر ترین عامل تا کم اثرترین عامل بپردازد. نتایج این تحقیق کمک میکند تا در صورت لزوم برنامهریزی و تخصیص اعتبار عوامل موثرتر بیشتر مورد توجه قرار گیرند.
- 1 مبانی نظری
1- 2 مفهوم اخلاق حرفهای اخلاق حرفهای به معنای اخلاق کارُ و اخلاق حرفه اییِ است. - دانشمندی و همکاران، - 2012 اخلاق کار متعهد شدن انرژی ذهنی، روانی و فیزیکی فرد یا گروه به ایده جمعی در جهت اخذ قوا و استعداد درونی گروه و فرد برای توسعه به هر نحو است. - لاریجانی، - 2006 یکی از شعبههای دانش اخلاق، اخلاق حرفهایی است که می کوشد به مسائل و ارزشهای اخلاقی حرفههای گوناگون پاسخ داده و برای آن قواعد، ضوابط و اصول خاصی در محیط حرفهای متصور میگردد به عبارت دیگر وجدان و فطرت خویش در انجام کار حرفهای رعایت کنند بدون آنکه الزام خارجی داشته باشند یا در صورت تخلف به مجازاتهای قانون دچار شوند. - کریمی، - 2002 اخلاق فردی مسئولیت پذیری فرد است در برابر رفتار فردی خود صرفاً به منزله یک فرد انسانی، ولی اخلاق شغلی مسئولیتپذیری یک فرد است در برابر رفتار حرفهای و شغلی خودبه مثابه صاحب یک حرفه ، شغل یا پست سازمانی.
در تعاریف اولیه از اخلاق حرفهای دو ویژگی دیده میشود که یکی وجود نگرش اصالت فرد و فردگرایی بوده و دیگری محدود بودن مسئولیتها و الزامات اخلاقی فرد در شغل، که به نظر میرسد این نگاه به اخلاق حرفهای نوعی تحویلینگری و تقلیلگری به اخلاق حرفهای است. زیرا هویت جمعی و سازمانی در نهادهای مشاغل در کسب و کار بس فراتر از شغل فردی اشخاص است. اما در تعاریف امروزی از اخلاق حرفهای تلقی - شما حق دارید و من تکلیف - مبنای هرگونه اخلاق در کسب و کار است. - قربانی، - 2010 این مبنا از رفتار ارتباطی فرد، به صورت اصلی برای ارتباط سازمان با محیط قرار میگیرد و سازمان با دغدغه رعایت حقوق دیگران از تکالیف خود میپرسد. - کرینتر، - 1999 ویژگی های اخلاق حرفهای در مفهوم امروزی آن عبارتند از:
.دارای هویت علم و دانش بودن
.داشتن نقش کاربردی
.ارائه پیشینهای حرفهای
.بومی و وابسته بودن به فرهنگ
.وابستگی به یک نظام اخلاقی
.ارائه دانش انسانی دارای زبان صریح و بیانی روشن و انگیزشی
