بخشی از مقاله
*** این فایل شامل تعدادی فرمول می باشد و در سایت قابل نمایش نیست ***
مهندسی ارزش طرح موج شکن بندر انزلی با رویکرد کمی نمودن خواستههای ذینفعان
چکیده
طرح مورد نظر انجام مطالعات مهندسی ارزش بر طرح توسعه بندر انزلی شامل احداث دو موج شکن شرقی و غربی بطول کلی حدود 2410 متر میباشد که تامین کننده فضای لازم برای فعالیتهای پیش بینی شده بندر در دوره آتی طرح میباشد. با توجه به اهمیت طرح و آثار آن بر توسعه اقتصادی و اجتماعی شهر بندر انزلی و کشور و همچنین هزینه اجرائی قابل توجه این طرح (مطابق برآورد اولیه مشاور حدود 500 میلیارد ریال)
بررسی امکان افزایش ارزش طرح شامل بهبود تامین نیازمندیها و کاهش هزینه ها از طریق ابزار مهندسی ارزش در دستور کار قرار گرفت. از ویژگی های این مطالعات کمی نمودن تمامی خواسته ها، نیازها و انتظارات طرح میباشد که به استخراج دقیق عدد تامین نیاز (Worth) در طرح می انجامد. نتیجه بررسیهای انجام شده در این چارچوب که منجربه کاهش قابل توجه هزینه های اجرائی و بهبود محصول پروژه با افزایش میزان تامین خواسته های ذینفعان گردید، در این مقاله ارائه شده است.
کلید واژه : مهندسی ارزش ، بندر انزلی ، ذینفعان ، کمی نمودن ، موج شکن
-1 شرح مختصری از پروژه
بندر انزلی در شمال ایران در گوشه جنوب غربی سواحل دریای خزر قرار دارد. این بندر که یکی از بنادر تحت پوشش اداره کل بنادر و دریانوردی استان گیلان می باشد، در حال حاضر با 10 اسکله از نوع کانتینری ، کالاهای عمومی ، فله خشک و نفتی مهمترین حجم مبادله کالا در میان بنادر شمالی را دارا میباشد.
مشکلات اصلی بندر در حال حاضر شامل ناآرامی حوضچه ، کمبود زمین، کمبود فضای پهلوگیری و کمبود شبکه راه آهن میباشد که توسط مشاورین مختلف از سالها قبل مورد مطالعه قرار گرفته و نتیجه آن در چارچوب مطالعات طرح جامع بنادر تجاری ایران (HPC-TNA) در سال
85 در قالب نیازهای آتی و دورنمای آینده توسعه بندر تا سال 1394 بررسی شده و پلان نهایی طرح بصورت کلی و بر اساس شکل1-1 پیشنهاد شده است. از آنجا که افزایش و یا کاهش کیفیت این طرح (و طرحهای با گستردگی این طرح) از دیدگاه ذینفعان مختلف متفاوت به نظر میرسد، بدست آوردن نظرات تمامی این ذینفعان با لحاظ نمودن ضرایب اهمیت هر یک و همچنین تخصیص وزن به هر یک از نیازها و انتظارات ایشان، و در نهایت کمی نمودن تمامی این نیازها برای مشخص کردن اثر پیاده سازی هر یک از ایده ها در فاز خلاقیت ضروری به نظر میرسید و لذا تمرکز بر این موضوع از ویژگی های بارز این مطالعات در مقایسه با سایر مطالعات مهندسی ارزش میباشد.
-2 محدوده مطالعات مهندسی ارزش
بررسی محدودیتهای مطالعات ارزش یکی از عوامل مهم در رسیدن به هدف کلی که همانا ارزشمندتر کردن بررسیهای مطالعاتی و انجام پروژه است ، میباشد. منابع تاثیرگذاری در محدودیت وجود دارد ، آئیننامهها و دستورالعملها، خواستههای کارفرما، طرح جامع، مسائل مرتبط با موارد و موانع طبیعی ... همه و همه مسائلی هستند که در انجام مطالعات مهندسی ارزش به عنوان شرایط غیر قابل تغییر در نظر گرفته میشوند .
محدودیت هایی که در این پروژه وجود داشت به قرار زیر است:
• تعداد اسکله های مورد نیاز در فازهای مختلف توسعه
• شناور طرح
• عرض دهانه ورودی و کانال دسترسی
• عمق مورد نیاز در حوضچه و کانمال دسترسی
• تاثیرات تغییرات سطح آب
• شعاع حوضچه گردش
• جانمائی اسکله ها
• جانمائی موج شکن ها ( محدوده شرقی و غربی اجرای موج شکن )
• زاویه انحناء در مسیر ورودی
• حداکثر مسافت توقف
• نفوذ امواج بر حوضچه
• دوره طرح
• مشخصات مصالح سنگی برای بدنه موج شکن و مصالح بتنی
-3 روش انجام مطالعات
-1-3 استخراج و تحلیل کارکرد
همانگونه که اشاره شد در مهندسی ارزش هدف ارائه راهکارهایی است به منظور کاهش هزینه های طرح و همچنین افزایش کارکردهای آن، لذا بدینمنظور استخراج و تحلیل کارکردهای طرح از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
هر طرح و پروژه اجرایی بدنبال تامین اهدافی است که به منظور حصول آن اهداف تعریف شده است. هدف از اجرای یک پروژه ساخت محصول پروژه است. محصول پروژه همواره تامین کننده نیازهای حال و آینده ذینفعان طرح میباشد.به عنوان نمونه در ساخت موج شکن برای یک اسکله هدف از اجرای پروژه در یک نگاه ساده و در یک کلام عبارت است " ایجاد شرایط مناسب برای پهلوگیری شناورهای ورودی" این هدف کارکرد اصلی پروژه عنوان میگردد.
با نگاهی دقیق تر به این مساله در می یابیم که این این کارکرد اصلی دارای زیر مجموعه های بسیاری بوده و محصول پروژه دارای کارکرد های مثبت و منفی بسیار زیادی است. این کارکرد ها را با نگاهی مشتری محور میبایست از زوایای دید مختلف مورد تدقیق قرار داد.
( 1-1-3 تعیین ذینفعان طرح و ضرایب اهمیت هر یک
در یک طرح ملی و یا منطقه ای محصول پروژه دارای ذینفعان متعددی است که تحلیل کارکرد های آن طرح بدون در نظر گرفتن نقطه نظرات هر یک از آن ذینفعان بی معنی مینماید به بیان دیگر نهادها، مجموعه ها و افراد مختلفی از یک طرح یا یک پروژه ملی متنفع و یا متضرر میگردند.
در پروژه طراحی موج شکن در طرح توسعه بندر انزلی نیز بر همین اساس ذینفعان مختلفی بشرح ذیل توسط تیم مهندسی ارزش شناسایی گردید و بر اساس دلایل اهمیت هر یک مطابق شکل 1-3 و با تکمیل فرم های جمع آوری اطلاعات توسط خود ذینفعان بشرح شکل شماره 2-3
امتیاز دهی گردیدند.
( 2-1-3 تعیین نیازها خواسته ها و انتظارات ذینفعان طرح
هر یک از ذینفعان معرفی شده در قسمت قبل، نیازها، خواسته ها و انتظارات متفاوتی از این پروژه داشته اند که بعضا" با یکدیگر مشابه و یا متفاوت و حتی گاهی مخالف بوده است. بعنوان نمونه برای پیمانکار اجرای طرح بعنوان یک ذینفع با درجه اهمیت تعیین شده ممکن است سرعت اجرای طرح یک انتظار پر اهمیت باشد ولیکن کاهش اثرات مخرب زیست محیطی از اولویت های وی نباشد. لذا تیم مهندسی ارزش در یک کارگاه، به شناسایی نیازها، خواسته ها و انتظارات هر یک از ذینفعان پرداخته و اولویت و اهمیت هر نیاز برای ذینفعان را با وزن دهی و طبقه بندی مدرج نمودند.
در مرحله بعد با استفاده از فرمول ذیل و با لحاظ نمودن ضریب اهمیت هر ذینفع از مشتری کل و ضریب اهمیت هر خواسته برای هر ذینفع و تلفیق آنها، ضرایب اهمیت هر ذینفع از مشتری کل و ضریب اهمیت هر خواسته برای هر ذینفع و تلفیق آنها، ضرایب اهمیت هر نیاز، انتظار و خواسته را برای مشتری کل مطابق شکل3-3 تعیین و مشخص نمودند.
(فرمول (1-3
: i تعداد ذینفعان
: J تعداد نیازها ( مشترک و غیر مشترک)
: K تعداد فاکتورهای ارزیابی
: Cwi وزن هر مشتری از مشتری کل
Nwi :فوزن هر نیاز برای مشتری ( ذینفع)
: Aj وزن هر نیاز برای مشتری کل
AJ ∑ J 1,m i1,n (Cwi Nw j )
: FK فاکتورهای ارزیابی : Fwk وزن هر فاکتور ارزیابی
: Bk اهمیت هر فاکتور برای مشتری کل
RK ففامتیاز عدد هر فاکتور در هر طرح
:Worth عدد تامین نیاز برای هر طرح
همچنین به منظور تعیین دقیق کارکردهای طرح، تیم مهندسی ارزش از تکنیک FAST پ Functional Analysis System Techniqueژفاستفاده نمودند و با استفاده از آن (شکل ( 4- 3 به بازنگری کارکردهای ریشه ای طرح پرداختند.
( 3-1-3 کمی نمودن کارکردها
در این مرحله تیم مهندسی ارزش تلاش نمود تا تامین هر یک از نیازها، خواسته ها و انتظارات مشتری کل (شکل (3-3 را با اعداد کمی و مهندسی قابل سنجش نماید.
