بخشی از مقاله
چکیده:
دانشگاه ها توسعه دهنده چشم انداز کارآفرینانه افراد هستند وکمک می کنند تا افراد دانش و مهارت خود را افزایش دهند. تحقیق حاضر، نقش برنامههای آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی بندر انزلی در پرورش ویژگیهای کارآفرینانه دانشجویان را تبیین می نماید. بر این اساس، از جامعه آماری 4500 عضوی دانشجویان دانشگاه، تعداد 354 نفر از طریق روش تصادفی ساده طبقهبندی انتخاب، سپس با جمعآوری دادههای مورد نیاز با استفاده از ابزارهای مستندات، مصاحبه و بویژه پرسشنامه با ضریب پایایی %97 ، به استخراج مدل معادله ساختاری مربوط اقدام و با استفاده از آزمونهای آماری تکمیلی آلفا کرونباخ، فریدمن و همبستگی، به تحلیل فرضیات پرداخته شده است. یافتهها نشان دادهاند که هر پنج متغیر: تأسیس و ادارهکردن یک کسبوکار، ریسکپذیری، خلاقیت و نوآوری، فرصتشناسی و استفاده از آن و بالاخره سایر متغیرها، ضمن تأیید کلیت مدل احصا شده، هر کدام با شدت و ضعف خاص خود، هم بصورت مستقیم و هم بصورت غیرمستقیم و تعاملی، بر عملکرد برنامههای آموزشی تأثیرگذار بودهاند. در پایان موارد مذکور در قالب نتیجه گیری و پیشنهادات ارائه گردیده است..
واژگان کلیدی: برنامههای آموزشی- ویژگی های کارآفرینانه- دانشجویان- دانشگاه آزاد انزلی.
-1مقدمه
امروزه کلمه پرآوازه کارآفرینی در همه زمینه ها مورد استفاده قرار می گیرد. در سیاست، رسانه ها، دانشگاهیان گرفته تا افراد صاحب کسب وکار از این موضوع حرف می زنند. با وجود روند این مد ما نمی توانیم به تاثیر کارآفرینی را در ابعاد توسعه اقتصادی همچون رشد، ایجاد اشتغال و نوآوری نادیده بگیریم - - - Autio et al, 2007 - - Acs and Armigton, 2003 . - Carree and Thurik, 2003 لذا کارآفرینی یک عنصر بسیار مهم در اقتصاد جهانی مبتنی بر دانش و یک مزیت رقابتی برای رسیدن به توسعه کشورها تلقی می گردد. کمیسیون اروپا کارآفرینی را به عنوان، یک طرز فکر و فرایند ایجاد و توسعه فعالیت های اقتصادی با ترکیب ریسک پذیری، خلاقیت، نوآوری همراه با مدیریتی جدید و سالم در درون یا یک سازمان جدید، تعریف کرده است - . - European Commission, 2003 ادبیات مربوط به تحقیقات کارآفرینی گویای این مطلب می باشد که کارآفرینان می توانند ساخته شوند - . - Gorman et al, 1997, Henry et al, 2005
این جادو و اسرارآمیز نیست و ربطی به ژن ندارد. آن یک رشته علمی می باشد و به مانند هر رشته علمی دیگر می تواند آن را آموخت - . - Drucker, 1985 لذا به مثابه بسیاری از علوم می توان به تدریس و آموزش کارآفرینی پرداخت. در این راستا دانشگاه ها نقش بسزایی ایفا می کنند بگونه ای که می توانند توسعه دهنده چشم انداز کارآفرینانه افراد باشند - . - Kuratko, 2005 آموزش عالی و دانشگاه ها فرایندی است که در طی آن به انسانهایی که در جستجوی بهبود خود یا جامعه هستند کمک میشود، تا دانش و مهارت خود را افزایش دهند و در روند رشد و توسعه جامعه مشارکت فعال داشته باشند - الوانی، کیاکجوری و رودگرنژاد، 1389، . - 213
فارغ التحصیلان دانشگاه ها به عنوان کارآفرینان آینده در حوزه های پویا و نوآورانه چون تکنولوژی اطلاعات و بیوتکنولوژی دیده می شوند. دانشگاه های موفق آمریکا تاکید بسیاری بر نقش نهاد دانشگاهی به عنوان کاتالیزور در توسعه شرکت های انشعابی یا زایشی در تکنولوژی های برتر دارند. اگر دانشگاه ام ای تی را به صورت یک کشور مستقل در نظر بگیریم با تاسیس 4000 شرکت که توسط فارغ التحصیلان آن صورت گرفته به عنوان بیست و چهارمین اقتصاد بزرگ جهان محسوب می شود - Ayers . - 1997 به طور مشابه می توان تاثیر دانشگاه در ایجاد شرکت ها را در سلیکون ولی دانشگاه استنفورد - Pfeiffer 1997 - و یا در خارج آمریکا - Harhoff 1999 - مشاهده نمود. مشکلات اقتصادی موجود در جامعه و افزایش تعداد فارغ التحصیلان در رشته های مختلفکه بعضاً ناشی از ضوابط نامناسب پذیرش دانشجو از یک سو و نیاز به داشتن جامعه ای تحصیل کرده از سوی دیگراست، موجب اشباع بازار کار و مواجه با عدم بهره وری لازم از دانش آموختگان دانشگاهی شده است. در شرایط کنونی ایجاد فرصتهای شغلی برای انبوه بیکاران کشور و به ویژه دانش آموختگان اصلی ترین و مهمترین دغدغه سیاست گذاران و تصمیم گیران کلان کشور است - رودگرنژاد، کیاکجوری و آقاجانی، . - 1388
بر این اساس دانشگاه ها بعنوان متولی اصلی پرورش نیروی انسانی متخصص جامعه، باید زمینه بروز و پرورش کارآفرینی را برای افراد فراهم کنند. مطابق این دیدگاه، برنامههای آموزشی و درسی، محتوا، و ساختار نظام آموزشی باید طوری تنظیم گرددکه فارغ التحصیلان بتوانند در آینده بصورتی کارآفرینانه در جامعه فعالیت کنند. به نظر میرسد آموزش کارآفرینی یک ضرورت انکار ناپذیر باشد که در کشور ما کمتر به توجه شده است. در خصوص وضعیت جاری دانشگاههای کشور، اکثر دروس دانشگاهها بصورت نظری ارائه میشوند و تلاش جدی برای کاربردی کردن آنها صورت نگرفته است - آقاجانی، کیاکجوری و رودگرنژاد، . - 1388 در این تحقیق عملکرد برنامههای آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی بندر انزلی بمنظور پرورش ویژگیهای کارآفرینانه دانشجویان مورد بررسی قرار گرفت. بر این اساس هدف از اجرای تحقیق حاضر، تبیین عملکرد برنامههای آموزشی ارائه شده از سوی دانشگاه آزاد اسلامی بندر انزلی بوسیله پنج متغیر تشکیلدهنده آن شامل تأسیس و ادارهکردن یک کسبوکار، ریسکپذیری، خلاقیت و نوآوری، فرصتشناسی و استفاده از آن، و بالاخره سایر متغیرها، از طریق پاسخگویی به این سؤال کلی است که مدل معادله ساختاری عملکرد برنامههای آموزشی ارائه شده از سوی دانشگاه آزاد اسلامی بندر انزلی بمنظور پرورش ویژگیهای کارآفرینانه دانشجویان کدام است؟
.2 پیشینه
تعلیم و تربیت سنتی نه تنها اعث ایجاد روحیه کارآفرینی در دانشجویان نمی شد بلکه باعث می گردید که تلاش دانشجویان جهت رسیدن به هدف ایجاد کسب و کار سرکوب گردد . - Saboe, Kantor and Walsh, 2002, 81 - آموزش تاثیر به سزایی بر جنبه های مختلف زندگی دارد. مطالعات بسیاری در خصوص تاثیر آموزش و یادگیری بر موفقیت در زندگی، شکل گیری قصد انجام رفتار، راهاندازی کسب و کار و موفقیت در کسب و کار انجام گرفته است. به عنوان نمونه کوچکی از مطالعات بسیاری که در زمینه تاثیر آموزش انجام گرفته می توان؛ به تحقیقی که درباره تاثیر آموزش والدین بر تربیت موفقیت آمیز فرزندان - Nelson, 2009 - ، تحقیقی که درباره تاثیر آموزش های آمادگی تحصیلی بر موفقیتهای تحصیلی دانشجویان صورت گرفته - Russel, 2008 - و پژوهشی که درباره تاثیر آموزش بر موفقیت افراد از نظر اقتصادی - Winshp & Korenman, - 1999، اشاره نمود. اغلب کسانی که خود اشتغالی دارند در مقایسه با افرادی که برای دیگران کار می کنند و حقوق و دستمزد دریافت می کنند، آموزش های رسمی در دانشگاه ها را گذرانده اند - Robinson and Sexton 1994; Brüderl . - 1998 در تحقیقاتی نشان داده شده است که بیش از نیمی ازکارافرینان دانشگاهی بیشتر تمایل به ایجاد کسب و کارهای جدید و کسب و کارهای مربوط به تکنولوژی های جدید و برتر دارند در حالیکه کارآفرینان غیردانشگاهی تمایل بیشتری به کسب وکارهای غیرنوآورانه در بخش تولید و خدمات دارند - . - Richert and Schiller 1994
ادبیات مربوط به تحقیقات کارآفرینی نشان می دهند که آموزش کارآفرینی تأثیر مثبتی بر توسعه برخی عوامل ادراکی مانند خود کارآمدی دارد. - Cox et al, 2003 - محققان در این تحقیقات، افرادی که دوره های آموزشی کارآفرینی نگذرانده اند را با فراگیرانی که در این دوره ها شرکت نموده اند، مقایسه نموده و در طی آن دریافتند که گذراندن دوره های کارآفرینی تأثیر معنی داری بر سطح خود کارآمدی افراد دارد. همچنین در یک مطالعه مقایسه ای قبل و بعد از دوره های آموزشی کارآفرینی، مشاهده نمودند که فراگیران پس از اتمام دوره های کارآفرینی، به سطح بالاتری از درک مطلوبیت و امکان سنجی در کسب و کارهای خود دست یافتند. . - Peterman and Kennedy, 2003 - همچنین رابطه مثبتی بین نگرش های مربوط به آموزش کارآفرینی و ایجاد کسب وکارهای جدید وجود دارد - . - Lee and Wong, 2003 در تحقیقی نشان داده شده است که آموزش کارافرینی می تواند باعث افزایش توانایی افراد در شناسایی فرصت، اعتماد به نفس و نیز مهارت های لازم جهت اقدام به فعالیت های مربوط به کسب و کار شود - . - Jones & English, 2004, 416 در یک پژوهشی که بر روی دانشجویان اسکاتلندی صورت گرفته نشان داده که آموزش کارآفرینی بر افزایش مهارت ها، خلاقیت، کا گروهی، اعتماد به نفس، مهارت های ارتباطی و مدیریتی تاثیرگذار می باشد - . - Galloway, 2005, 7-17
در تحقیقی در خصوص اثربخشی آموزش کارآفرینی در مالزی نشان داده شده است که آموزش های دانشجویان منتهی به کسب مهارت نمی گردد و هنوز دانشجویان به درک صحیحی از مفهوم کارآفرینی نرسیده اند . - Cheng, 2009 - در یک پژوهش با عنوان بررسی تاثیر آموزش کارآفرینی بر بروندادهای کارآفرینانه نشان داده شده است که که نیازسنجی ها جهت آموزش کارآفرینی مناسب نبوده و بین آموزش کارآفرینی دانشجویان با برون دادها برحسب افزایش مهارت، دانش و نگرش کارآفرینانه همخوانی وجود ندارد - . - Matlay,2008,382 یک تحقیق تحت عنوان، تعیین قابلیتهای کارآفرینی دانشجویان دانشگاه اصفهان نشان داد که آموزش های دانشگاهی در پرورش ویژگی های دانشجویان موثر نبوده است، همچنین بین قابلیت های کارآفرینی دانشجویان مراجعه کننده به مرکز کارآفرینی و سایر دانشجویان تفاوت معناداری مشاهده نشده است - بدری، . - 1384 همچنین در تحقیقی که بر روی دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی انجام داده، به این نتیجه رسیده است که زمینه بروز و پرورش کارآفرینی برای دانشجویان فراهم نشده است - عزیزی، . - 1382 احمدی به این نتیجه رسیده است که برنامه های درسی دوره کارشناسی مهندسی برق دانشگاه تهران نتوانسته دانش و مهارت های مورد نیاز در زمینه کارآفرینی را در دانشجویان پرورش دهد و فارغ التحصیلان حتی آنها که روحیهی کارآفرینی بالایی دارند پس از اتمام تحصیلات آماده ایجاد یک کسب و کار برای خود نیستند. همچنین نتایج این پژوهش نشان داد که دانش و مهارتهای کارآفرینی مورد نیاز دانشجویان در چهار زمینه شامل: ایجاد انگیزه و تمایل برای ایجاد کسب و کار، دانش و مهارت امکان سنجی کسب و کار، توانایی ایجاد
