بخشی از مقاله
.1چکیده
با توجه به افزایش جمعیت وتعداد خودروها، کمبود و گرانی سوختهاي مایع مانند بنزین و گازوئیل وافزایش میزان آلاینده ها مانند Nox , Hc , Co و محدودیتها و لزوم رعایت استاندارد جهانی در مورد کاهش گاز گلخانه اي Co2 و اثرات آن بر افزایش درجه حرارت کره زمین و تهدیدهاي تغییرات آب و هوایی جغرافیائی با ذوب شدن کوههاي یخی، استفاده از گاز طبیعی بعنوان یک سوخت ارزانتر و تمیزتر از بنزین و گازوئیل بخصوص در ایران از نظر فنی و اقتصادي داراي توجیح میباشد. لیکن عدم سیاست گذاریهاي طولانی مدت و عدم هماهنگی هاي لازم بین سازمانهاي ذیربط، برنامه استفاده از گاز طبیعی را از سال 1356 تا کنون براي مصرف کننده هاي نهایی از این تکنولوژي یا صاحبان خودرو را با مشکل روبه رونموده و موفقیت چشمگیري را به همراه نداشته است. در این مقاله سعی خواهد شد مشکلات، راهکارها و راهبردهاي استفاده از گاز طبیعی فشرده شده CNG در خودرو ها مورد بحث و برررسی قرار داد.
.2 مقدمه
هدف از مقدمه بررسی و مروري بر سه دهه تاریخچه گاز سوز کردن خودروها در ایران و نیز تغییر وتحولات بوجود آمده در استفاده از این تکنولوژي میباشد. اولین مرتبه در سال 1354 توسط مرحوم دکتر تقی ابتکار و دکتر ناصر رشیدي تحقیقاتی در زمینه گاز سوز کردن خودروها در دانشگاه فنی تهران انجام و با انتخاب و آزمایش چند کیت CNG از کشورهاي خارجی، یک کیت مناسب بر روي یک وانت پیکان نصب و مورد آزمایش و نمایش قرار گرفت که نتایج تحقیقات نشان دهنده کاهش میزان آلاینده ها همراه با کاهش10 تا 15 درصدي گشتاور و توان بود. بر اساس نتایج حاصله وسیاست کاهش آلودگی هوا ، دولت تصمیم به تبدیل تعدادي از تاکسی هاي کشور جهت دو گانه سوز با CNG گرفت.
در سال 1356 شهر شیراز بعلت نزدیک بودن به منابع گاز طبیعی و داشتن شبکه گاز رسانی بعنوان نمونه انتخاب و با ایجاد دو ایستگاه شارژ گاز با نظارت نویسنده مقاله حاضر از دانشکده مهندسی شیراز مبادرت به تبدیل 1200 دستگاه تاکسی دوگانه سوزگردید. با توجه به آزمایشات به عمل آمده خودروهاي مذکور در مقابل تصادفات و آتش سوزي ایمن بودندلیکن معایبی نظیر نیاز به تقویت سیستم فنر بندي محور عقب به دلیل داشتن دو کپسول فولادي که در حالت شارژ کامل حدود 120 کیلوگرم، اشغال کردن بخشی از فضاي صندوق بار، سنگین ترشدن خودرو، افتگشتاور و توان، گرم کردن موتور و آسیب پذیري سوپاپها، رینگها و پیستون در این خودروها به وجود آورد.
هر چند با اعمال اصلاحاتی نظیر ایجاد تغییراتی در زمان جرقه زدن، کوچک کردن قطر پولی پمپ آب، تغییرپنکه رادیاتور یا تعداد پره هاي پنکه و نهایتاً تغییر رادیاتور با ضریب خنک کننده گی بالاتر، برخی ازمشکلات بر طرف گردید. لیکن در آن زمان بعلت ارزان بودن قیمت بنزین و وجود سایر اشکالات، رانندگان تاکسی چندان میل و رغبتی به استفاده از CNG نشان ندادند و می توان گفت انجام پروژه جنبه تبلیغاتی ونمایشی بخود گرفت.در سال 1357 و پیروزي انقلاب اسلامی ، صاحبان تاکسی بطور خودسرانه نسبت به باز کردن کیت هاي CNG و نگهداري آنها در منازل خود اقدام نمودند.
در سال 1359 با شروع جنگ و کمبود و کوپنی شدنبنزین، عده اي در شهرهاي ایران بخصوص در اصفهان شروع به استفاده از کپسول گاز خانگی LPG ، یکرگولاتور ساده ، شیر باز و بسته کردن مسیر و یک شیر سماوري که از بازار سماورسازان اصفهان خریداري ودر مسیر سوخت رسانی کاربراتور قرار می گرفت، اقدام به تبدیل خودرو خود به دوگانه سوز نموده که متأسفانه بعلت عدم آشنائی و ساده نگري، تعدادي از خودروها دچار انفجار و آتش سوزي گردیده و خسارت مالی وجانی به جا گذاشت. در همین دوره به علت کمبود بنزین و بحرانی بودن وضعیت پالایشگاهها تعدادي ازدارندگان تاکسی در شیراز متقاضی استفاده از CNG گردیدند. در این مرحله تعدادي از کیت ها از دارندگاه قبلی توسط شرکت گاز شیراز جمع آوري، تعمیر، باز سازي و زیر نظر مؤلف حدود 700 دستگاه مسافربرموقت، به دو گانه سوز تبدیل شدند.
در این دوره نیز بعلت فرسوده گی ایستگاه ها و مخازن CNG، کمبود گاز ولزوم رعایت نکات ایمنی میزان گاز تحویلی به هر خودروصرفا براي پیمایش و کارکرد چند ساعت کار در نظرگرفته شد.در دهه 1360 بعلت کمبود گازوییل تحقیقاتی براي تبدیل موتورهاي دیزل زمینی به گازسوز دردانشکده مهندسی شیراز توسط نویسنده، دو سوختی کردن موتورهاي زمینی و موتور OM در دانشکده مهندسی تبریز توسط مرحوم دکتر وهاب پیروزپناه و تبدیل موتور OM دیزل به گاز سوز توسط دکتر سوادکوهی در بخش مهندس مکانیک مرکز پژوهشهاي علمی و صنعتی ایران مورد آزمایش قرار گرفت.با تأسیس سازمان بهینه سازي مصرف سوخت درسال 1379 و مشکلات استفاده از CNG از نظر ایمنی،پروژه استفاده از LPG تعریف و پیشنهاد گردید که دلائل عمده اجراي این پروژه ایمنی حمل و نقل گاز مایع،ایمنی ذخیره سازي در ایستگاههاي درون شهري و پیشرفته تر بودن کیت هاي گاز مایع و سبکتر بودن آنها اعلام گردید.
لذا با ایجاد چند ایستگاه LPG در تهران و بعضی از شهرستانها، نسبت به دو گانه سوز کردن تاکسی ها،سرمایه گذاري در ساخت رگولاتور و بعضی از قطعات کیت LPG و کارگاههاي نصب اقدام گردید. در سال1382 بعلت کمبود LPG و تشکیل صفوف طولانی جهت سوختگیري، استفاده خانگی و متکی بودن آن به پالایش نفت خام و بالا رفتن ارزش افزوده LPG به مواد پتروشیمی، این طرح مجدداً با عدم موفقیت مواجه گردید. در سال 1383 با توجه به مشکلات قبل مجدداً سیاست گذاریها بر استفاده از CNG و افزایش تعدادایستگاه در بعضی از کلان شهرهاي کشور و تبدیل تعدادي تاکسی و اتوبوس شهري دیزل به گاز سوز اقدامگردید.
