بخشی از مقاله
چکیده
علم اقتصاد بیان کننده تخصیص منابع کمیاب در جهت ارضای نیازهای نامحدود بشری است. به بیانی نیازمندی های بشر است که منجر به فکر، ایده و سپس اختراع و درنهایت تولید وتوزیع و مصرف می شود . امروزه با گسترش وسایل ارتباطی اعم از ماهواره ها، سایت های اینترنتی و... مرزهای زمانی و مکانی شکسته شده و تولید کنندگان به منظور یافتن بازار محصولات خود بدون محدودیت دست به درج تبلیغات در این نماد های ارتباطی می زنند.
تبلیغاتی که از ویژگی های برترِ کالایی می شود باعث شکل گیری نوعی نیاز روانی در ذهن مصرف کننده می شود و به تبع آن، خواستار نوع مخصوصی از یک کالا با همان ویژگی های ذکر شده در تبلیغ می شود. اکثر کالاهایی که به صورت قاچاق وارد کشور می شوند بواسطه همین عامل تبلیغات می باشد. بنابر این عامل تبلیغات درشکل دهی نیاز به کالا و پدیده قاچاق بسیار حائز اهمیت است .
هدف اصلی نگارندگان، بررسی ابعاد وجودی عامل تبلیغات محصولات از طریق رسانه های مطرح در عصر اطلاعات و اثرات آن بر مصرف کننده و توزیع کننده و در نتیجه شکل گیری قاچاق و استفاده از همین عامل بمنظور استفاده از محصولات داخلی است و در پی آن اهداف فرعی همچون اطلاع رسانی به مصرف کنندگان در بیان زیان های اقتصادی ایجاد شده در اثر پدیده قاچاق می باشد . این تحقیق بر مبنای روش کتابخانه ای تهیه شده، که با تحلیل محتوایی منابع گوناگون و بدست آمدن نتایجی از سوی محققان با توجه به مسائل مطرح شده در منابع گوناگون اطلاعاتی، بیان گردیده است .
مقدمه:
مسأله قاچاق کالا و لزوم مبارزه با آن یکی از مباحث مهم کشور در عرصه اقتصاد به شمار می رود، به گونه ای که در بالاترین سطوح تصمیم گیری کشور نیز در مورد ان سخن به میان می آید. این وضعیت هم در بخش واردات و هم در بخش صادرات قابل ملاحظه است، اما به نظر می رسد قاچاق کالاهای وارداتی به کشور از شدت بیشتری برخوردار است، به گونه ای که برآوردهای اولیه حجم قاچاق کالاهای وارداتی به کشور را بین ُ تا ِ میلیارد دلار بیان می کنند. - ٌ - قاچاق کالا پدیده ای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است، از جنبه اقتصادی، قاچاق کالا یکی از عوامل اخلال در اقتصاد کشور محسوب می شود، زیرا از یک سو درآمدهای گمرکی دولت را کاهش می دهد و از سوی دیگر هزینه های زیادی را جهت مبارزه و جلوگیری از قاچاق کالا به دولت تحمیل می نماید.
کشور ما در عصر صنعتی شدن همگام با دیگر کشورها رشد ننمود و نتوانست به جرگه کشورهای صنعتی بپیوندد ؛ کشورهای مزبور همزمان با انقلاب صنعتی به کار وتلاش وتولید پرداختند و پس از اشباع بازار های خود به سمت بازار های کشورهای همسایه و سپس کشورهای صنعتی نشده به منظور فروش تولیدات وبدست آوردن سود بیشتر رهنمون شدند . در این میان ایران نیز به یک بازار بسیارخوب برای تولیدات صنعتی اروپایی مبدل گشت و این امرمنجر به مصرف گرائی گردید . هر چند در بوجود آمدن پدیده ای بدین صورت باید ریشه های تاریخی و فرهنگی آن قوم را مورد توجه قرارداد؛ طوریکه در ایران بواسطه جاده ابریشم و به عنوان ارتباط دهنده شرق وغرب ، از گذشته ها ی دور تجارت رونق بیشتری نسبت به تولید داشت .
لیکن از بعد تولید، بواسطه سابقه صنعتی نشدن کشور و وجود تحریم های تجاری ایران دردهه های اخیر و تعرفه های گمرکی بالا دربرخی از اقلام؛ واز بعد مصرف به دلیل عدم هماهنگی الگوی مصرف با الگوی تولید کشور - بواسطه هجوم تبلیغات غربی در رسانه های جمعی، نبود تولید داخلی همپای این تقاضا، تفاوت قیمتی بالا بین محصولات مشابه داخلی با کالاهای خارجی، - شکل گیری پدیده قاچاق امری بدیهی به نظر می رسد.
البته نمی توان دیدگاه مصرف کننده و جهت دهی رفتار و فرهنگ وی را در گسترش پدیده قاچاق نادیده گرفت. درعصر ارتباطات و فناوری اطلاعات بواسطه گسترش وسایل ارتباط جمعی و دسترسی سریع افراد در همه جای دنیا به اطلاعات، آگاهی افراد نسبت به عرضه کالاهای جدید، کیفیت، و ویژگی های شاخص آنها افزایش یافته و فاصله زمانی بین تحول در تولید یک محصول ونیاز به استفاده آن توسط مصرف کننده را بسیارکوتاه نموده است.
با توجه به مجموعه مباحث مطرح شده، اگر کشوری در زمان حاضر متناسب با تحولات جهانی، ساختار تولیدی خود را روز آمد نکند با خیل عظیمی از نیاز های مصرف کنندگان و در مقابل عدم توانایی در برآورده کردن این نیازها روبرو خواهد شد که در نتیجه آن ، اقتصاد زیر زمینی به وجود آمده و باعث آسیب رسانی به زیر ساختهای اقتصادی می گردد. لذا هدف نگارندگان از ارائه مقاله حاضر بررسی چگونگی تأثیرگزاری عامل تبلیغات اینترنتی بر رفتار مصرف کننده و درنتیجه ایجاد قاچاق می باشد، لذا در این مقاله با معرفی تفصیلی این عامل بیان می شود که چگونه می توان این تهدید- تبلیغات - را به فرصت تبدیل نمود.
مبانی نظری پژوهش
تعریف قاچاق الف- بررسی لغوی
قاچاق واژه ای ترکی و از لحاظ لغوی به معنای » کاری که پنهانی و با تردستی انجام شود« می باشد. معنای اصطلاحی این کلمه مأخوذ از همین معنی لغوی است. در همین راستا کنوانسیون بین المللی در مقام تعریف قاچاق مقرر می دارد: » اصطلاح قاچاق عبارت از تقلب گمرکی است که شامل گذراندن مخفیانه کالا به هر طریقی از مرزهای گمرکی می باشد.« - ٍ - در ترمینولوژی حقیقی، قاچاق اینگونه معرفی شده است:
1 - حمل و نقل کالا از نقطه ای به نقطه ای - خواه دو نقطه مزبور در داخل کشور باشد: »قاچاق داخلی« و خواه یک نقطه در داخله و یک نقطه در خارجه باشد که آنرا »قاچاق خارجی« می گویند - برخلاف مقررات مربوط به حمل و نقل بطوریکه این عمل ناقض ممنوعیت و یا محدودیتی باشد که قانوناً مقرر شده است - خواه عمل مذبور ناقض امتیاز یا انحصاری باشد خواه نه مثلاً - صدور و ورود اجناس مجاز بدون عوارض گمرکی، قاچاق عوارض گمرکی است - ماده مجازات مرتکبین قاچاق- مصوب و حمل و نقل اجناس در داخل کشور بدون دادن عوارض بلدی عنوان قاچاق عوارض بلدی را دارد - ماده قانون مذکور - اعمال مقدماتی صدور اجناس مزبور هم عنوان قاچاق را دارد.
- 2 خرید و فروش و یا نگهداری اجناس مذکور فوق - ماده ٍ قاون راجع به فروش اجناس ممنوعه - مصوب - 3 اجناس مذکور فوق که مورد فعل قاچاق قرار می گیرد نیز عنوان قاچاق را دارند.
ب- بررسی قانونی
در قوانین کشور از قاچاق تعریف مشخصی ارائه نشده است. ولی با در نظر گرفتن مجموع مقررات مربوطه می توان گفت وارد کردن اشیاء ممنوع الورود، حمل و نقل و تجارت این اشیاء یا وساطت در این امر جهت خارج کردن اشیاء ممنوع الصدور از مملکت، با علم به ممنوعیت آن از قبیل تسلیم اشیاء موصوف به متصدی حمل و نقل قاچاق می باشد. علاوه بر وارد کردن اشیاء ممنوع الورود و خارج کردن اشیاء ممنوع الصدور، از ورود و صدور کالا به کشور بدون پرداخت حقوق گمرکی دولت یا بدون رعایت مقررات و ضوابط گمرکی به عنوان قاچاق می توان نام برد.
ماده قانون مجازات مرتکبین قاچاق در خصوص قاچاق اشیاء ممنوع الورود و ممنوع الصدور مقرر می دارد: ... » منظور از قاچاق اشیاء ممنوع الورود یا ممنوع الصدور وارد کردن اشیاء ممنوع الورود است به خاک ایران در هر نقطه از مملکت که اشیاء مزبور کشف گردد و خارج کردن اشیاء ممنوع الصدور و یا تسلیم آن است به متصدی حمل و نقل و یا هر شخص دیگری برای خارج کردن و یا هر نوع اقدام دیگری برای خارج کردن از مملکت... - « ُ - بدین ترتیب به اسناد ذیل ماده در ارتباط با کالاهای ممنوع الصدور، صرف تسلیم کالاها به متصدی حمل و نقل برای خارج کردن آنها و یا هر اقدام دیگری در این راستا ولو منجر به خروج کالاها از کشور و یا حتی جابجایی آنها از منطقه ای به منطقه دیگر نگردد، موجب تحقق و وقوع جرم قاچاق گشته و قابل تعقیب و مجازات است.
عوامل مؤثر بر شکل گیری پدیده قاچاق
عوامل اقتصادی مهم ترین عوامل اقتصادی قاچاق کالا را می توان به گروه های زیر دسته بندی کرد:
الف- عدم تناسب عرضه و تقاضا در داخل کشور بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که اصولاً کالاهایی قاچاق می شود که یا اصلاً عرضه نمی شوند و یا عرضه آن در داخل پاسخگوی تقاضای داخلی آن نمی شوداین. گروه از کالاها اصولاً کالاهایی هستند که کشش پذیری آنها - به لحاظ علم اقتصاد خرد - زیاد بوده و جزو کالاهای گران قیمت و لوکس قرار می گیرند. مصرف کنندگان این کالاها قشر به خصوصی بوده و حاضرند بابت آنها مبالغ گزافی بپردازند.
شاید مهمترین عامل تأثیرگذار در شکل گیری این تقاضا - که محور اصلی این مقاله نیز بر آن استوار است - ، عوامل روانی نظیر چشم و هم چشمی و تبلیغات باشد. به وضوح مشخص است که غرب برای به دست آوردن بازارهای تشنه کشورهای در حال توسعه میلیون ها دلار صرف تبلیغات رسانه ای برای فروش کالاهای خود کرده و تقاضاهای جدیدی را در اقصی نقاط دنیا به جود می آورند. امروزه با پیدایش رسانه های دیجیتالی نظیر ماهواره، اینترنت و ... و افزایش سرعت روزافزون آن نمی توان جلوی این فناوری را گرفت بلکه باید آنرا از یک تهدید به یک فرصت تبدیل نمود که در قسمت چهارم مقاله به چگونگی در اختیار گرفتن این ابزار به دست خود اشاره می کنیم.
ب- تفاوت قیمتی کالاهای مشابه کمبود تولید برخی کالاها نسبت به تولیدات خارجی یا تولید با هزینه تمام شده بالاتر نسبت به مشابه خارجی خود، همواره یکی از عواملی است که مسبب ایجاد یک تفاوت قیمتی بین داخل و خارج کشور می باشد. این تفاوت قیمت برای مرز نشینان بیش از سایر اقشار جامعه احساس می شود،چرا که بعد مسافتی در رابطه با این افراد کاهش زیادی می یابد بنابراین با کسب سود بیشتر به واسطه نزدیکی با کشورهای خارجی، دست به قاچاق کالا زده و پدیده قاچاق شکل می گیرد.
ج- کمبود زمینه های اشتغال و فقدان امکانات معیشتی در استانهای مرزی علاوه بر واقعیت بیکاری که به ویژه گریبان نیروی جوان کشور را گرفته است، بررسی وضعیت استان های مرزی نشان می دهد که علی رغم اقدامات انجام شده در راستای محرومیت زدایی طی یکی دو دهه اخیر، این استان ها هنوز هم شدیداً محروم اند.
