بخشی از مقاله
چکیده
قاچاق کالا به عنوان پدیده ای که در همه کشورها، عرفا و قانونا امری نکوهش شده است می تواند تاثیر معناداری در موقعیت ژئواکونومی کشور و همچنین امنیت ملی داشته باشد. پدیده قاچاق، باعث اختلال در اجرای قانون، ایجاد فرهنگ قانون-گریزی، اختلال در تجارت رسمی، گسترش اقتصاد زیرزمینی، کاهش سطح معیشت، انتقال فشار مالیاتی بر بخش رسمی اقتصاد، هدر رفتن منابع ملی، کاهش سرمایه گذاری، تضعیف تولید، کاهش نرخ رشد اقتصادی، کاهش درآمد دولت، ایجاد اختلال در برنامه ریزی های اقتصادی و چرخش پول خارج از نظام ارزی، تنزل و کاهش قیمت صادرات قانونی، متضرر شدن یا ورشکستگی تولیدکنندگان و کاهش درآمد و عواید گمرکی می شود. از اینرو، پیامد همه این اتفاقات این است که ورشکستگی بنگاه های اقتصادی و کارخانجات داخلی که نتیجه مستقیم قاچاق کالاست،
در آینده نزدیک کشور را با انبوهی از بیکاران مواجه می کند که قادر به تأمین معیشت خود نیستند. طبیعی است، اگر نرخ رشد بیکاری و به دنبال آن، دیگر معضلات اجتماعی از حد مجاز فراتر رود، زمینه برای دسیسه های دشمن و طراحی انواع سناریوهای براندازی نیز مساعد میشود و این دیقاً از ملاحظاتی است که در پارادایم امنیت ملی قابل تأمل است. در بعد سیاسی، استمرار قاچاق، باعث تقویت گروههای مافیا و در نتیجه تضعیف اقتدار دولت می شود زیرا پول های نامشروعی که از این طریق بدست می آیند، موجب شکلگیری قدرت های نامشروع شده و سیستم سیاسی و امنیتی را با مشکل مواجه می سازد. تحقیق حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی و ابزارگردآوری اطلاعات مطالعات کتابخانهای بوده است.
-1 مقدمه
قاچاق پدیده ای است مخرب که صدمه فراوانی بر پیکره اقتصاد کشور واردمی کند. این پدیده برنامه ها و سیاست های توسعه اقتصادی را مختل ساخته و منجر به کاهش تولیدات داخلی ، افزایش بیکاری و مشکلات ناشی از آن می شود. به طور کلی اثرات منفی قاچاق کالا را می توان به چهار دسته اصلی تقسیم نمود. تامین امنیت ملی، یکی از مهم ترین اهداف دولت - ملت ها به شمار میرود. این امر در فضاهای جغرافیایی همواره تحت تاثیر کنش های افراد ساکن در آن فضا قرار داشته و از آنها تاثیر میپذیرد. یکی از مهم ترین کنش های انسانی است که بر امنیت ملی مستقیما تاثیر گذاشته و از آن تاثیر میپذیرد پدیده قاچاق است. در حقیقت میتوان گفت که قاچاق به عنوان یکی از مهم ترین عوامل تهدید کننده امنیت ملی به حساب می آید.
ورود و خروج انواع مختلف قاچاق در یک کشور تبعات بسیاری برای امنیت ملی دارد . میتوان گفت که بین پدیده قاچاق و امنیت ملی رابطه معکوسی وجود دارد به این صورت که هر چه میزان قاچاق در یک کشور بیشتر باشد به همان میزان نیز امنیت ملی در سطح پایین تری قرار خواهد گرفت و هرچه که سطح امنیت ملی یک کشور بالاتر باشد میزان وقوع پدیده قاچاق نیز کمتر خواهد بود. ژئواکونومی، اقتصاد و رابطه بین جغرافیا و قدرت اقتصادی کشورها را مورد مطالعه قرار می دهد. هدف از این مقاله نیز برررسی و تبیین نسبت مفهومی بین این دو پدیده است و اینکه ارتباط بین این دو مفهوم چگونه است؟ تهدیدات قاچاق بر امنیت ملی یک کشور میتواند شامل ابعاد مختلفی همچون اجتماعی، اقتصادی، امنیتی باشد. در حقیقت ورود یک کالای قاچاق بسته به ماهیت آن میتواند همزمان تمام ابعاد مختلف امنیت را در یک کشور مورد تهدید قرار دهد. در این مقاله ابتدا دو مقوله قاچاق و امنیت ملی بررسی شده و ابعاد و اهداف گوناگون هر یک از این دو مورد شناسایی و سپس به تبیین کیفیت ارتباط بین این دو مفهوم پرداخته میشود. روشانجام تحقیق حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات مطالعات کتابخانهای بوده است.
-2 مبانی نظری
-1-2 قاچاق
کلمه قاچاق در لغت نامه دهخدا معادل » برده، ربوده، آنچه ورود آن به کشور و یا مهامله آن از طرف دولت ممنوع است« معنا شده و در فرهنگ عمید معادل » تردستی، کاری که پنهانی با تردستی انجام شود، خرید و فروش کالاهایی که در انحصار دولت و یا معامله آنها ممنوع باشد« تعریف شده است - طالبیان،1392،. - 6 در ایران قاچاق جرم بوده و قانون مجازات اسلامی ایران، قاچاق را جرمی مشمول تعزیرات حکومتی میداند.
در قوانین واردات و صادرات ایران، قاچاق کالا عبارت است از: ورود و خروج کالاهای موضوع درآمد دولت - مجاز یا مشروط - ، بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی و همراه باعدم رعایت ضوابط کالاهای ممنوع - ممنوع قانونی و ممنوع توسط دولت - در قلمرو حاکمیت جمهوری اسلامی ایران، که طبق قانون نحوه اعمال تعزیرات حکومتی در خصوص قاچاق کالا و ارز، مصوب 12 اردیبهشت 1384 مجمع تشخیص مصلحت نظام جرم محسوب شده و برای آن مجازات تعیین شده است.پدیده قاچاق، حرکت کالا یا خدمات به صورت غیر قانونی از مکانی به مکان دیگر است که تحت تاثیر افزایش داد و ستد بین فضاهای جغرافیایی همراه با رشد رشد صنعتی و مدرنیزه شدن تولید و نقل و انتقالات بزرگ تجاری بین واحدهای سیاسی در جهان شکل گرفت و به موجب نظام نامه های داخلی، منطقه ای و بین المللی به عنوان پدیده ای نادرست از دید دولت های ملی مطرح شد - رومینا،1392،. - 1 قاچاق محصول اقتصاد ناکارآمد و بیمار میباشد که زیان های فراوانی را بر پیکره اقتصاد کشورها وارد می نماید و این پدیده شوم یکی از چند مولفه مهم فسا اقتصادی است که اغلب با واژه های اقتصاد سیاه، اقتصاد پنهان، اقتصاد زیر آبی و اقتصاد سایه عنوان میشود.
-1-1-2ویژگیهای قاچاق:
قاچاق یکی از جرایم سازمان یافته است و این گونه جرایم معمولا در قالب شبکه یا سازمان انجام میشوند. این سازمان های مجرمانه ساختاری بسیار کارآمد و موثر دارند و از انعطاف فوق العاده ای برخوردارند. علاوه بر این، شبکه های جرم سازمان یافته در عین حال که بسیار بومی، محلی و منطقه ای عمل میکنند و با ویژگی های جغرافیایی، طبیعی و انسانی محیط فعالیت خود تناسب کامل دارند، از ویژگی های فراملی نیز برخوردارند و از طریق پیوندهای بین شبکه ای گسترده فعالیت خود را به فراتر از مرزهای ملی میکشانند - حاجیانی،1384،. - 3 ویژگی این گونه جرایم سازمان یافته عبارتند از:
-1 برخورداری از سازماندهی و تشکیلات پیچیده با رهبری واحد در بالای هرم سازمانی؛ -2 تمرکز و در عین حال تقسیم کار دقیق میان اعضا و سلسله مراتب؛ -3 درخواست وفاداری مطلق از اعضا و اعمال مقررات خشک و خشن؛
-4 انجام جرایم تبهکارانه و سنگین که تاثیر جدی بر نظم اجتماعی و امنیت عمومی دارند؛ -5 سری بودن فعالیت ها؛ -6 تحصیل سود به عنوان هدف فعالیت شرکای جرم؛
-7 استفاده و تهدید به خشونت برای رسیدن به مقاصد؛ -8 تلاش برای افساد ماموران دولتی - به ویژه ماموران گمرک، افسران پلیس و قضات - ؛ -9 اقدام مستمر به تطهیر پول یا پول شویی؛
-10 دارا بودن خصلت فراملی و گسترش دامنه فعالیت آن به چندین کشور
-2-1-2دلایل قاچاق:
ریشه قاچاق به نیاز های شهروندان ساکن یک فضای جغرافیایی بر میگردد که از طریق مبادی رسمی و قانونی برطرف نشده و عاملان قاچاق با تکیه بر پتانسیل ها و فرصت های پیش آمده در ارتباط با این نیاز سرزمینی، اقدام به نقل و انتقال کالا از مبادی غیر رسمی و به صورت غیر قانونی میکنند و موجب فشار و هدر رفتن نیروهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور میشوند و هزینه های ملی را بالا میبرند - رومینا،1392،. - 1 طالبیان علل اصلی بروز قاچاق را به شرح زیر برمی شمرد:
-1 نبود تناسب در عرضه و تقاضا -2 اختلاف قیمت کالاهای داخلی با کالاهای خارجی -3 کیفیت نامطلوب برخی از تولیدات داخلی -4 بالا بودن نرخ عوارض و تعرفه های گمرکی - 5 وجود سود کلان -6 بحران فقر و بیکاری -7 توسعه نیافتگی کشور -8 عوامل سیاسی -9 عوامل محیطی و جغرافیایی -10 عوامل انتظامی و قضایی علاوه بر دلایل بالا میتوان دلایل دیگری را برای قاچاق ذکرکرد: -1 تغییرات مابه التفاوت ارز -2 مالیات -3 توسعه نیافتگی مناطق مرزی -4 نظام تامین اجتماعی نامناسب -5 عدم کارآیی اقتصاد ملی -6 مهاجرت های افسار گسیخته -7 نبود امنیت شغلی -8 سطح پایین آگاهی جامعه -9 کمبود زیر ساخت های اقتصادی کشور -10 عدم امنیت سرمایه گذاری
