بخشی از مقاله
«مقدمه»
آدمي از سپيده دم ظهور بر اين كره خاكي و از آن هنگام كه دوران شكارگري دانه‌ها و ميوه‌ها را پشت سر گذاشت و براي تهيه غذاي كافي به كشاورزي پرداخت، همواره درگير نبردي بي‌امان با عواملي بوده است كه بعضي تندرستي و بقاي او را با ايجاد بيماريهاي گوناگون به چالش طلبيده اند و برخي با نابودسازي قوت و غذاي او قحطي و مرگ‌هاي ناشي از گرسنگي و بي غذايي را باعث شده‌اند.
كشتار بي رحمانه و گسترده بيماريهاي همه‌گيري همچون طاعون، وبا، مالاريا، تب زرد، سل و … در دوران‌هاي گذشته گهگاه نسل بشر را حتي تا آستانه نيستي و نابودي بوده است و زيان‌هاي وسيع آفات و بيماريهاي گياهي نظير ملخ، سن، بيماريهاي قارچي و …. با ايجاد قحطي‌هاي هولناك، مرگ‌هاي دسته جمعي ناشي از گرسنگي را به دنبال داشته است. در تاريخ بشري تلفيق زيان‌هاي اين دو گروه كراراً ديده شد كه فجايع سهمگيني آفريده است.
تا حدود يك قرن پيش، به واقع بشر پس مانده خوار سفره آفات و بيماريهاي گياهي بود كه حاصل دسترنج او در كشتزارها و انبارها را نابود مي‌ساخت و تنها از اوايل قرن بيستم ميلادي، بشر توانسته است به كمك دانش و فناوري، مبارزه موثري را با اين عوامل آغاز كند.
تحقيقات گياه پزشكي و جستجو براي يافتن راه‌حل‌هاي موثر در مبارزه با آفات كشاورزي زماني ممكن شد كه انسان بر خلاف گذشته اين عوامل را سرنوشت محكوم و گريزناپذير ندانست بلكه عوامل طبيعي به شمار آورد كه مي‌توان به كمك هوش و دانش بر آنها چيره شد.
به واقع تحقيقات گياه پزشكي حاصل تفكر نوين و نگرش جديد انسان به طبيعت پيراموني است و گياه پزشكان امروزه بخش مهمي از مسئوليت سنگين تامين خوراك بيش از 6 ميليارد نفوس بشري را بر دوش دارند.
گياه پزشك ايراني بايد هم فون و فلور طبيعي ايران را مد نظر داشته باشد و هم گونه‌هاي وارداتي را كه اكثرا بومي‌شده‌اند مورد بررسي قرار دهد و هم به موجودات زنده‌اي كه مداوماً از مبادي ورودي رسمي و يا از مرزهاي طولاني كشور به صورت غير قانوني (از جمله آفات و بيماري‌ها و علف‌هاي هرز قرنطينه‌اي) وارد مي‌شوند در چالش باشد. در مطالعه جانوران و حشرات و گياهان و غيره هم بايد فون و فلور Afrotropical و هم با منطقه Oriental و هم با منطقه پاله آركتيك (كه بخش اعظم سرزمين در آن قرار دارد) آشنا باشد كه عناصر فراواني از هر سه منطقه اصلي جغرافيايي جانوري (zoo geography) در ايران وجود دارند توجه به اين پيچيدگي‌ها، دشواري كار و مسئوليت سنگين گياهپزشكان ايران را به خوبي نشان مي‌دهد.
«تاريخچه موسسه»
تاريخچه گياهپزشكي در ايران در واقع تاريخچه موسسه تحقيقات آفات و بيماريهاي گياهي نيز هست. در ايران بررسي‌هاي گياهپزشكي نسبت به ساير رشته‌هاي كشاورزي شروعي زودهنگام‌تر داشته است. آغازگراين بررسي‌ها در كشور، شادروان استاد جلال افشار بود كه پس از پايان تحصيلات در روسيه در1298 هجري شمسي به ايران بازگشت و شروع به تدريس در مدرسه برزگران (سلف دانشكده كشاورزي كرج) نمود.
آن شادروان در سال 1302 شمسي واحد كوچكي را در انستيتو پاستور ايران با نام «اداره تشخيص محلي- آفات و مبارزه آنها» بنيان گذاشت و تحقيق پيرامون حشرات و جانوران زيان آور كشاورزي و بعضا دامي و انساني را آغاز نمود و اين شروع رسمي تحقيقات گياهپزشكي در ايران و نيز هسته اوليه و سنگ بناي موسسه تحقيقات آفات و بيماريهاي گياهي امروزي بود. شادروان افشار در چند زمينه ديگر نيز پيشگام و بنيانگذار بود. ازجمله اولين كسي بود كه تدريس حشره شناسي و جانور شناسي و آفات گياهي را پايه گذاري نمود، علاوه بر آن
جمع آوري و شناسايي حشرات و جانوران از جمله عوامل بيماري‌زا در انسان و دام و به اصطلاح امروزي حشره شناسي و جانور شناسي پزشكي و دامپزشكي نيز با افشار آغاز شد و نيز او بر خلاف برخي مدعيات، پايه‌گذار تحقيقات جانور شناسي و همچنين اولين موزه جانور شناسي در ايران بود. به هر حال اداره كوچكي كه در آن شادروان بنيان گذاشت، در سال 1306 از انستيتو پاستور ايران جدا شد و به اداره فلاحت در وزارت فوايد عامه پيوست و در سال 1308 با احراز هر دو نقش مطالعاتي و اجرايي به «بنگاه دفع آفات» تغيير نام داد.
شادروان افشار در طي اين سالها همچنان در مدرسه عالي فلاحت (دانشكده كشاورزي فعلي) نيز تدريس مي‌كرد و نيز به تحقيق و تاليف مقالات و كتاب‌هايي مي‌پرداخت كه براي ايران جديد و بسيار سودمند بود، در همين سالها موزه جانورشناسي دانشكده كشاورزي كرج را پايه‌گذاري نمود. در واقع فعاليت و تلاش آن مرحوم در دو سمت و سو جريان داشت، از يك سو اداره كوچكي را در انستيتو پاستور تشكيل داد كه منجر به موسسه تحقيقات آفات و بيماريهاي گياهي امروزي شد و از طرف ديگر فعاليت‌هاي وي در دانشكده كشاورزي كرج،
هسته اوليه گروه‌هاي گياهپزشكي دانشگاه‌هاي ايران را پديد آورد. بنگاه دفع آفات فوق الاشاره تحت نظر افشار و به كمك شاگردان آن مرحوم كه به تدريج از مدرسه عالي فلاحت فارغ التحصيل مي‌شدند روز به روز توسعه مي‌يافت به طوري كه در سال‌هاي 1313 و 1314 در شمال كشور اولين و شايد تنها مبارزه كاملا موفق بيولوژيك را با وارد كردن كشفدوزك Rodalia cardinalis با شپشك استراليايي انجام داد. اين بنگاه به تدريج آفات مهم كشور را جمع آوري و شناسايي نمود و تحقيقات روي آنها را آغاز كرد. در سال 1322 شادروان افشار
«آزمايشگاه حشره شناسي و دفع آفات نباتي» كه رياست آن را شخصاً عهده‌دار بود بنا نهاد، اين آزمايشگاه زير نظر مستقيم وزير كشاورزي و در دو اطاق در محل وزارت كشاورزي آن زمان (محل فعلي فروشگاه شهر و روستا واقع در خيابان فردوسي تهران) فعاليت مي‌كرد.
با خاتمه جنگ جهاني دوم در سال 1324 چند متخصص سابق ازجمله آلكساندروف، چواخيم و كريوخين نيز در اين آزمايشگاه مشغول به كار و تحقيق شدند. در همين سال چند نفر فارغ التحصيل جوان دانشكده كشاورزي كرج نظير شادروان هايك ميرزايانس نيز در اين آزمايشگاه به فعاليت پرداختند. شادروان ميرزايانس در همين زمان به جمع آوري حشرات ايران و تعيين نام آنها پرداخت و در واقع سنگ بناي اوليه، مجموعه عظيم حشرات ايران در بخش تحقيقات رده‌بندي حشرات موسسه را كه اكنون رسما موزه حشرات مهندس هايك ميرزايانس نام دارد بنيان گذاشت. باز هم در اين سال قسمت تحقيقات قارچ شناسي و بيماريهاي گياهان، با آمدن شادروان دكتر اسفنديار اسفياري بنيانگذار اين نوع تحقيقات در ايران، و همچنين قسمت
علف‌هاي هرز با انتقال شادروان مهندس عين اله بهبودي شاهسون، بنيانگذار جمع آوري و تشخيص و تحقيق در اين رشته به آزمايشگاه مذكور فعال گرديد. با همت اين دو شادروان، كار جمع آوري و تشخيص و تحقيق در اين رشته به آزمايشگاه مذكور فعال گرديد. با همت اين دو شادروان كار جمع آوري و تشخيص گياهان نيز در همين سال آغاز گرديد و اين تلاش‌ها به همراه تشكيل بخش شناسايي و بررسي گياهان كشور از سال 1327 بنيان اوليه هرباريوم بسيار ارزشمند و برزگ بخش تحقيقات رستني‌هاي موسسه به شمار مي‌رود. آزمايشگاه
مذكور در سال 1326 مجدداً به اداره كل دفع آفات نباتي انتقال يافت. اين آزمايشگاه كه روز به روز بر كميت و كيفيت آن افزوده مي‌شد در سال 1328 «اداره بررسي آفات» نام گرفت و به اداره كل بررسي‌ها در ساختمان آن زمان وزارت كشاورزي (واقع در نبش خيابان لاله‌زار نو و انقلاب) پيوست.
در سال 1326 اداره بررسي آفات به سطح اداره كل ارتقا يافت و به «اداره كل بررسي آفات نباتي و قرنطينه» تغيير نام داد و تحت نظارت و سرپرستي مديريت كل دفع آفات نباتي قرار گرفت و محل آن نيز تغيير يافت و به يك ساختمان استيجاري واقع در خيابان سعدي مقابل شركت بيمه ملي ايران منتقل گرديد. هم دراين زمان بعضي واحدهاي شهرستاني آن در اهواز، اصفهان و تبريز و ورامين گشايش يافت.
سال 1339 را بايد اولين نقطه عطف در تاريخچه موسسه و نيز گياهپزشكي كشور دانست در اين سال بر پايه تصويب نامه هيات وزيران 56000 متر مربع از زمين‌هاي دولتي (خالصه) اوين براي ايجاد تاسيسات جديد در اختيار اداره كل بررسي آفات نباتي و قرنطينه قرار گرفت. بالاخره نقطه عطف بعدي در تاريخ موسسه پيش آمد، بدين معني كه در سال 1341 باز هم با تصويب هيات وزيران اداره كل بررسي آفات نباتي و قرنطينه، به انستيتوي بررسي آفات و بيماريهاي گياهي تغيير نام داد و به صورت سازماني وابسته به وزارت كشاورزي، از امكانات، اختيارات و استقلال ويژه‌اي برخوردار شد، ليكن قسمت قرنطينه از آن جدا شد و به اداره كل دفع آفات نباتي (سازمان حفظ نباتات فعلي) پيوست. در اين سالها كار احداث ساختمانها و آزمايشگاه‌هاي جديد در زمين واگذاري آغاز شد و ادامه يافت. در سال 1341 انستيتو توانست 15 هكتار ديگر از اراضي اوين را براي احداث تاسيسات و مزارع و باغ‌هاي آزمايشي و
خانه‌هاي سازماني محققين به دست آورد، انستيتو در سال 1342 رسما به ساختمان‌هاي تازه افتتاح شده در محلي فعلي انتقال يافت و در سال 1343 حدود 12 هكتار ديگر از زمين‌هاي خالصه را به دست آورد. در سال 1344 قانوني به نام «قانون تاسيس موسسه بررسي آفات و بيماريهاي گياهي» از تصويب مجلسين وقت گذشت. در اين قانون واژه انستيتو حذف و به جاي آن واژه موسسه رسميت يافت. در اين سالها موسسه توسط هيات 5 نفري مركب از آقايان دكتر قوام الدين شريف، دكتر علي اكبر آگه، شادروان مهندس هايك
ميرزايانس، شادروان فيروز تقي‌زاده و دكتر مجيد اميدوار اداره مي‌شد كه هر سال يكي از اعضاي هيات وظيفه رياست و يكي ديگر معاونت موسسه را به عهده مي‌گرفت، با تصويب قانون موسسه، مديريت چرخشي پنج نفره جاي خود را به مديريت ثابت داد و شادروان دكتر عباس دواچي رياست موسسه را به عهده گرفت. در طول دهه‌هاي چهل و پنجاه موسسه دوران شكوفايي و پيشرفت چشمگيري را پشت سر گذاشت و موفقيت‌هاي فراواني را با همت و كوشش كاركنان و مديران متعهد و دلسوزخود به دست آورد. كادر تحقيقاتي موسسه پيش از اين دوران از حدود 10 نفر تجاوز نمي‌كرد و فضاي آزمايشگاه‌هاي آن محدود به 5 اطاق 3*4 متري بود. موسسه با يك برنامه منظم توفيق يافت كه تحصيل كردگان جوان و مستعد را با انجام آزمون‌هاي استخدامي بسيار دشوار به خدمت بگيرد و عده‌اي از آنان را براي تكميل معلومات و تحقيقات به خارج از كشور گسيل دارد. در اين دوران موسسه توانست چندين
ساختمان بزرگ، گلخانه‌هاي متعدد و اطاق‌هاي حرارت ثابت و آزمايشگاه‌هاي مجهز تاسيس نمايد و همچنين تعدادي منزل مسكوني براي اسكان محققين خود احداث كند و علاوه بر اين واحدهاي (آزمايشگاه‌هاي) استاني و شهرستاني را به 15 واحد (تبريز، اروميه، بندرانزلي، تنكابن، گرگان، مشهد، ورامين، كرج، اصفهان، شيراز، بندرعباس، رفسنجان، جيرفت، اهواز و كرمانشاه) برساند. از بعد تحقيقاتي نيز موسسه توانست با تلاش كادرهاي تحقيقاتي و فني جوان و هدايت پيشكسوتان خود، طرح‌هاي بسياري را در تمام زمينه‌هاي گياهپزشكي و علوم وابسته اجرا كرده و به نتايج مهمي دست يابد. در اين دوران ارتباطات تحقيقاتي و علمي و مبادله كتب و نشريات و اطلاعات و محقق و كارشناس، با مراكز مهم تحقيقات گياه پزشكي و دانشگاه‌هاي كشورهاي پيشرفته، رشد چشمگيري يافت. همين تلاش‌ها موجب شد كه موسسه در سطح جهان با عنوان Plant Pest and Disease Research Institute و با سر واژگان PPDRI شناسايي و اعتبار بين المللي يابد. دهه‌هاي 40 و 50 را به حق مي توان دوران طلايي شكوفايي و توسعه موسسه دانست.
با تصويب «قانون تاسيس سازمان تحقيقات و كشاورزي و منابع طبيعي» در سال 1352 موسسه و كليه واحدهاي آن در استان‌ها (و نه عملاً) زير پوشش سازمان تحقيقات درآمد و نام آن جايگزيني واژه تحقيقات به جاي بررسي به «موسسه تحقيقات آفات و بيماريهاي گياهي» تغيير يافت، اما موسسه به دلايلي عملاً پس از پيروزي شكوهمند انقلاب اسلامي مستقل ماند و عاقبت در اوايل دهه 60 زير نظارت كامل سازمان قرار گرفت و واحدهاي استاني و شهرستاني آن نيز به صورت بخش‌هاي تحقيقاتي و با نام «بخش تحقيقات آفات و بيماريهاي گياهي» در مراكز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان‌ها ادغام شدند.
بر اساس مصوبه بهمن 1371 شوراي عالي اداري، قسمت تحقيقات منابع طبيعي از سازمان تحقيقات جدا شد و اين سازمان با نام «سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي» عملا وظايف سازمان‌هاي ترويج و آموزش را نيز بر عهده گرفت، به تبع آن، موسسه تحقيقات آفات و بيماريهاي گياهي هم جزو سازمان جديد قرار گرفت. سازمان تحقيقات آموزش و ترويج كشاورزي از بدو تاسيس تاكنون در تمامي استان‌هاي كشور (به جز استان قم) يك يا دو (استان‌هاي خوزستان، كرمان و سيستان و بلوچستان)مركز تحقيقات كشاورزي ايجاد نموده و علاوه بر اين مراكز، چند موسسه تحقيقات تك محصولي نيز به وجود آورده است، اين موسسات تك محصولي عبارتند از: موسسه تحقيقات برنج كشور، موسسه تحقيقات پسته،
موسسه تحقيقات خرما، موسسه تحقيقات پنبه كشور، موسسه تحقيقات مركبات، موسسه تحقيقات كشاورزي ديم و موسسه تحقيقات چغندرقند. هر يك از اين موسسات و نيز مراكز تحقيقات كشاورزي پيش گفته داراي بخشي به نام «بخش تحقيقات آفات و بيماريهاي گياهي» يا«بخش تحقيقات گياه پزشكي» هستند. موسسه تحقيقات آفات و بيماريهاي گياهي بر اساس شرح وظايف خود (كه در ذيل خواهد آمد)موظف به هدايت و نظارت بر اجراي طرح‌هاي تحقيقاتي بخش‌هاي مذكور در مراكز تحقيقات كشاورزي استان‌ها و موسسات تك محصولي است. ليكن تداخل وظايف و روشن نبودن كامل حدود اختيارات، تفاوت بودجه و عدم استقلال كافي در ارتباط با مسائلي مالي، اداري و تحقيقاتي باعث شده است كه موسسه هنوز انسجام كامل دهه‌هاي چهل و پنجاه خود را به دست نياورد.
در اينجا به عنوان حسن ختامي بر تاريخچه موسسه، نام مديران آن از سال 1342 به بعد به شرح ذيل ارائه مي‌گردد:
1- مرحوم مهندس فيروز تقي‌زاده
2- دكتر علي اكبر آگه
3- دكتر قوام الدين شريف
4- مرحوم مهندس هايك ميرزايانس
5- مرحوم دكتر غلامعباس دواچي
6- مرحوم دكتر اسفنديار اسفندياري
7- دكتر قوام الدين شريف
8- دكتر محمد صفوي
9- دكتر جعفر ارشاد
10- دكتر سيد محمد اشكان
11- مهندس هوشنگ جوانمقدم
12- دكتر بهمن پارسي
13- دكتر محمد خيري
14- دكتر هوشنگ بيات اسدي
1- دكتر غلامعباس عبداللهي
شرح وظايف اساسي موسسه:
هدف اصلي و اساسي از تاسيس موسسه تحقيقات آفات و بيماريهاي گياهي در گذشته و حال را مي‌توان دريك جمله خلاصه نمود:
اتخاذ تدابير و شيوه‌هاي موثر جهت حفظ و حمايت فرآورده‌هاي كشاورزي از طريق اجراي تحقيقات دقيق روي عوامل خسارت‌زا به محصولات كشاورزي و به عوامل وابسته، با توجه به عوامل زيست محيطي و توسعه پايدار آخرين شرح وظايف موسسه كه در سال 1376 با 12 بخش تحقيقاتي (بعدا بخش بيوتكنولوژي از موسسه جدا شد و بخش‌هاي موسسه به 11 بخش تقليل يافت) تصويب و ابلاغ شده است به شرح زير ارائه مي‌گردد:
- مسئله يابي گياهپزشكي و علوم وابسته از طريق مراجعه به مناطق و كسب اطلاعات و منابع مختلف به ويژه از طريق حوزه فعاليت معاونت‌هاي وزارت متبوع
- سياست گذاري و تعيين اولويت‌هاي تحقيقات گياهپزشكي و علوم وابسته كشور با هماهنگي و همكاري واحدهاي مربوطه
- تحقيق در زمينه شناخت بيولوژي، اكولوژي و فيزيولوژي عوامل زيان آور به محصولات كشاورزي در سطوح آزمايشگاه، ناحيه‌اي، منطقه‌اي و ملي.
- اجراي پژوهش‌هاي بنيادي مسائل گياه پزشكي كشور با تاييد بر بهره‌گيري از روشهاي نوين و همچنين آن دسته از پژوهش‌هايي كه موسسات تك محصولي ديم در زمينه آن فعاليت ندارند و يا نياز به تجهيزات و امكانات پيشرفته دارد.
- جمع آوري، شناساي و رده‌بندي حشرات، جانوران Faunaو رستني‌ها Flora ايران و توسعه مجموعه‌هاي آنها و ايجاد نمايشگاه گياه پزشكي، استفاده علمي و تحقيقاتي، آموزشي و پاسخگويي به نيازهاي كشور در رابطه با مسائل كشاورزي.
- تحقيق در مورد وجود منابع مقاومت، مكانيسم دفاعي و ايجاد مقاومت القايي (Induced resistance) در گياهان در مقابل عوامل زيان آور و همچنين بررسي علل مقاوم شدن اين عوامل به سموم كشاورزي
- تحقيق در زمينه روشهاي مختلف مديريت تلفيقي IPMدر مورد عوامل زيان آور به محصولات كشاورزي و تهيه مدل‌هاي پيش آگاهي
- تحقيق در زمينه شناخت، بيولوژي، اكولوژي و عصاره‌گيري از گياهان براي استفاده در امر گياهپزشكي
- تحقيق در زمينه ساخت، فرمولاسيون، تاثير و باقيمانده سموم كشاورزي و تكنيك‌هاي سمپاشي و آزمايش سموم جديد
- بررسي اثرات تغييرات نظام و تحولات دائمي اكوسيستم‌ها در پيدايش و طغيان عوامل زيان آور به محصولات كشاورزي.
- تحقيق در زمينه زهرابه‌هاي قارچي(مايكو توكسين‌ها) به منظور جلوگيري از توليد آنها در محصولات كشاورزي
- تحقيق در زمينه توليد آنتي سرم ويروس‌هاي گياهي و ايجاد بانك آنتي‌سرم به منظور استفاده و پاسخگويي به نيازهاي علمي و تحقيقاتي مربوطه دركشور.
- تحقيق در زمينه شناخت بررسي امكان ساخت فرمون‌ها، هورمون‌ها و مواردي كه در اعمال فيزيولوژيك و بيولوژيك بند پايان زيان آور كشاورزي اختلال ايجاد مي‌نمايد به منظور استفاده در امر مبارزه غير شيميايي با آنها
- بررسي و تعيين آستانه زيان آور اقتصادي و مقايسه ابعاد و روشهاي مختلف پيشگيري كنترل عوامل زيان آور به محصولات كشاورزي.
- بررسي جنبه‌هاي اقتصادي تحقيقات كشاورزي
- همكاري با بخش گياهپزشكي در موسسات تك محصولي ديم در زمينه شناسايي آفات و عوامل بيماري‌زا و علف هاي هرز
- همكاري با واحدهاي اصلاح نباتات به منظور معرفي ارقام مقاوم به عوامل زيان آور
- ارتباط با دانشگاه‌ها و ساير موسسات تحقيقاتي داخلي و خارجي از طريق مبادله اطلاعات و اجراي اهرم‌هاي تحقيقاتي مشترك
- تصويب طرح‌هاي پيشنهادي گياه پزشكي از مراكز تحقيقات و ساير ارگان‌ها و نظارت بر اجراي آنها
- نظارت عاليه بر اجراي طرح‌هاي تحقيقاتي گياه پزشكي موسسات تك محصولي و موسسه تحقيقات كشاورزي ديم
- تشكيل بانك اطلاعات گياه پزشكي و علوم وابسته و سرويس دهي به واحدهاي ذيربط
- همكاري و انجام آموزش‌هاي مسائل گياه پزشكي و علوم وابسته در سطوح مختلف تحصيلي و تخصصي و ايجاد پژوهشكده بر اساس مجوزهاي قانوني
- انتشار نتايج به صورت نشريات و كتب و برگزاري سخنراني‌ها و سمينارهاي علمي
- عندالزوم انجام ساير امور ذيربط كه از سوي وزارت متبوع ارجاع مي‌گردد.
«تشكيلات موسسه»
از زماني كه هسته اوليه موسسه و به عبارت ديگر تحقيقات گياه پزشكي بنا نهاده شد، تا به امروز به تناسب نياز و پيشرفت اين رشته، همواره تشكيلات موسسه، دستخوش تحول و تغييراتي گرديده است. در سال هاي قبل از دهه چهل كه موضوع تشكيلات به شكلي كه امروزه مرسوم است، مطرح نبود و با توجه به مسائل تحقيقاتي گياهپزشكي موجود، افراد يا گروه‌هايي در زمينه‌هاي مختلف به تحقيق مي‌پرداختند. تا قبل از سال 1324به دليل عدم وجود متخصص، افراد موجود تنها در زمينه‌هاي حشره شناسي و مبارزه با آفات خاصه آفات
عمومي تحقيق مي‌كردند. از سال مذكور گروه گياهپزشكي و بيماريهاي گياهي به اين مجموعه اضافه گرديد كه در زمينه شناسايي گياهان و قارچ‌هاي ايران، بيماريهاي قارچي و علف‌هاي هرز تحقيق مي‌كردند. در دهه سي گروه سم‌‌شناسي نيز به گروه هاي موسسه اضافه شد. اين گروه در ابتدا و بيشتر در زمينه تجزيه سموم وارداتي فعاليت داشتند. در اوايل دهه چهل با مطرح شدن بحث تشكيلات مصوب (از سوي سازمان امور اداري و استخدامي كشور)، سه بخش:
1- بخش بررسي آفات
2- بخش بررسي بيماريهاي گياهي
3- بخش بررسي آفت كش‌ها
هر يك با تعدادي آزمايشگاه براي موسه تصويب و ابلاغ گرديد و واحدهاي استاني موجود نيز هر يك به عنوان آزمايشگاه ناميده شد. در سال 1345 تشكيلات موسسه مجددا تغيير كرد و تعداد بخشها به شش بخش با نام هاي زير افزايش يافت:
1- بخش بررسي بيماريهاي گياهي
2- بخش بررسي آفات
3- بخش بررسي آفت كش‌ها
4- بخش بررسي رده‌بندي حشرات
5- بخش بررسي رده‌بندي گياهان
6- بخش بررسي جانور شناسي كشاورزي
در اوايل دهه پنجاه بازنگري مجدد در تشكيلات موسسه به عمل آمد و در نتيجه تعداد بخشها از شش به نه بخش و با نام‌هاي مندرج در زير افزايش يافت:
1- بخش بررسي بيماريهاي قارچي
2- بخش بررسي بيماريهاي ويروسي و غير انگلي
3- بخش بررسي نماتدها
4- بخش بررسي رده بندي گياهان
5- بخش بررسي آفات زراعي
6- بخش بررسي آفات درختان ميوه
7- بخش بررسي جانور شناسي كشاورزي
8- بخش بررسي رده‌بندي حشرات
9- بخش بررسي آفت كش‌ها
نظر به اينكه قانون سازمان تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي در سال 1353 به تصويب رسيده بود. لذا سازمان مذكور بر اساس سياست‌ها و خط مشي متخذه در تشكيلات موجود واحدهاي تحت پوشش خود (از جمله موسسه) با توجه به وظايف محوله تغييراتي را به وجود آورد و بر اين اساس سال 1357 تعداد بخشها از 9 بخش به شش بخش با نام‌هاي ذيل تقليل يافت:
1- بخش تحقيقات رده‌بندي حشرات و جانوران
2- بخش تحقيقات گياه شناسي
3- بخش تحقيقات آفت كش‌ها
4- بخش تحقيقات حشرات و جانوران زيان آور به گياهان
5- بخش تحقيقات بيماريهاي گياهان
6- بخش تحقيقات علف‌هاي هرز و انگل‌هاي گلدار
تشكيلات شش بخشي مدت كوتاهي مورد عمل بود و دوباره بعضي از بخش‌هاي ادغام شده از يكديگر جدا شدند و تعداد بخشها به 9 بخش افزايش يافت.
لازم به تذكر است كه تشكيلات فوق الذكر به استناد قانون تشكيل سازمان تحقيقات كشاورزي كادر علمي موسسه همانند تمامي موسسات تحت پوشش سازمان به عنوان عضو هيات علمي در نظر گرفته شد. همان گونه كه در صفحات قبل آمده است تشكيلات مصوب سال 1357 حداقل در مورد اين موسسه عملا از نيمه دوم 1362 به مرحله اجرا درآمد و كادر علمي موسسه از اين سال تغيير وضعيت استخدامي يافته و به عضويت هيات علمي درآمدند.
تشكيلات شش و نه بخشي اشاره شده، به علت كمبود شديد تعداد پست‌ها، جوابگوي نياز روز افزون مشكلات تحقيقات گياهپزشكي و موسسه و كشور نبودند، بدين جهت سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي بر آن شد كه بازنگري و تجديدنظري در آن بنمايد. نتيجه اين بازنگري در سال 1376 منجر به تصويب و ابلاغ تشكيلاتي گرديد كه در آن 12 بخش تحقيقاتي براي آن موسسه در نظر گرفته شد.
«بخش تحقيقات آفت كش‌ها»
- تحقيق در زمينه ايجاد بانك اطلاعات سموم كشور و گياهان آفت كش
- تحقيق در زمينه شيمي مايكوتوكسين‌ها
- ارائه و اجراي طرح‌هاي تحقيقاتي در زمينه تعيين باقيمانده سموم روي محصولات كشاورزي و تعيين دوره كارنس آنها
- تعيين ميزان مجاز و حد قابل اغماض روي محصولات كشاورزي
- ارائه و اجراي طرح‌هاي تحقيقاتي در زمينه فرمولاسيون، سموم، امولمسيفايرها و مواد حامل با توجه به شرايط اقليمي كشور
- ارائه و اجراي طرح‌هاي تحقيقاتي در زمينه مواد موثره گياهان به عنوان آفت كش
- تحقيق در زمينه عصاره‌گيري، استخراج و فرمولاسيون مواد موثره گياهي
- ارائه و اجراي طرح‌هاي تحقيقاتي در زمينه تاثير مواد موثره گياهي روي آفات و بيماريهاي گياهي و علف هاي هرز
- تحقيق در زمينه سنتز ماده تكنيكال سموم مورد مصرف در كشور
- تحقيق در زمينه روشهاي مختلف سمپاشي و تعيين بهترين روش مبارزه شيميايي با آفات، بيماريهاي گياهي و علف‌هاي هرز
- تحقيق و اجراي طرح‌هاي مربوط به روشهاي سمپاشي به منظور كاهش سم مصرفي و آلودگي كاهش محيط زيست
- تهيه گزارش طرح‌هاي انجام شده
- ارائه نتايج طرح‌هاي تحقيقاتي و چاپ و انتشار آنها به صورت مقاله تحقيقي
- عنداللزوم ساير مواردي كه در ارتباط با كاربرد سموم كشاورزي به بخش ارجاع مي‌گردد
- تماس دائمي و تبادل اطلاعات علمي با مراجع مشابه علمي و داخلي و بين المللي به منظور آگاهي از آخرين اطلاعات مربوطه
- پاسخ به سوالات فني درخواست شده از طرف افراد، موسسات داخلي و خارجي
- پيشنهاد اعزام كادر تحقيقاتي بخش به مجامع و مراكز تحقيقاتي و آموزش داخل و خارج كشور به منظور تبادل دستاوردهاي علمي و ارتقا سطح دانش آنان
- همكاري با دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي در زمينه پايان نامه‌هاي تحصيلي دانشجويان در مقاطع مختلف
- كمك در اجراي برنامه‌هاي آموزشي مراكز دانشگاهي و آموزش عالي كشوردر زمينه وظايف علمي مربوط به بخش
- تشكيل كارگاه‌هاي آموزشي در زمينه‌هاي مربوط به وظايف بخش
«بخش تحقيقات حشرات زيان آور به گياهان»
- بررسي جنبه‌هاي پايه‌اي بيولوژي حشرات
- بررسي جنبه‌هاي پايه‌اي اكولوژي حشرات
- بررسي معيارهاي پيش آگاهي در مبارزه با حشرات
- بررسي آستانه زيان اقتصادي حشرات
- بررسي جنبه‌هاي متفاوت مبارزات زراعي
- بررسي مقاومت گياهان در برابر حشرات
- بررسي اثرات همه جانبه سموم كشاورزي
- بررسي فيزيولوژي حشرات
- تحقيق در زمينه مديريت تلفيقي با حشرات به منظور كاهش مصرف سموم
- بررسي گزارشات واصله از مراكز تحقيقات
- انتشار نتايج تحقيقات انجام شده به صورت مقالات علمي و تحقيقاتي
- تماس دائمي و تبادل اطلاعات علمي با مراجع مشابه علمي و داخلي و بين المللي به منظور آگاهي از آخرين اطلاعات مربوطه
- پاسخ به سوالات فني درخواست شده از طرف افراد، موسسات داخلي و خارجي انجام ساير امور محوله
«بخش تحقيقات علف‌هاي هرز و انگل‌هاي گلدار»
- جمع آوري و شناسايي علف هاي هرز و انگل‌هاي گلدار در مراحل مختلف رويشي در مزارع، باغات، اراضي غير مزروعي و آب‌هاي كشاورزي، تعيين مناطق انتشار و تهيه نقشه پراكندگي آنها در سطوح كشور
- تحقيق در زمينه بيولوژي، اكولوژي، فنولوژي و فيزيولوژي علف هاي هرز جمع آوري و شناسايي و تهيه مجموعه بذور علف هاي هرز و انجام بررسي‌هاي لازم روي آنها
- جمع آوري دشمنان طبيعي علف‌هاي هرز و همكاري در زمينه تحقيقات مبارزه بيولوژيك با آنها
- تحقيق درباره روشهاي مختلف كنترل علف‌هاي هرز
- بررسي خسارت علف‌هاي هرز مهم در محصولات زراعي و باغي و تعيين آستانه خسارت اقتصادي آنها در محصولات استراتژيك
- شناسايي و جمع آوري اطلاعات در مورد علف هاي هرزهاي قرنطينه كشور
- تحقيق در زمينه آثار زيست محيطي روشهاي مبارزه با علف‌هاي هرز و باقيمانده علفكشها در خاك، آب و گياه به خصوص از جنبه اثرات سوء آن بر محصولات كشاورزي
- آزمايش سموم جديد علفكشها با هماهنگي بخشها يا موسسات ذيربط و كميته فني موسسه
- بررسي روشهاي موثر در بهبود كاربرد علف كش‌ها
- مطالعه امكان بروز مقاومت در علف هاي هرز نسبت به علفكشها
- فيزيولوژي علفكشها
- همكاري در اجراي طرح‌هاي مهندسي ژنتيك به منظور تهيه لايت‌هاي مقاوم از محصولات كشاورزي به علفكشها
- مشاوره، راهنمايي و هماهنگي در تهيه و اجراي طرح‌هاي تحقيقات علف‌هاي هرز و انگل‌هاي گلدار در كشور
- همكاري در تهيه گزارش طرح هاي مشترك و بررسي و اظهار نظر در مورد گزارش‌هاي ادواري واصله و نوشتارهايي كه به بخش ارجاع مي‌گردد.
- آموزش علم علف‌هاي هرز و پاسخگويي به مسائل فني مطروحه از طرف موسسات داخلي و خارجي در حد امكانات
- تهيه و انتشار كتب، نشريات، مقاله، پوستر و دستور العمل‌هاي اجرايي در زمينه علف‌هاي هرز و انگل‌هاي گلدار همكاري در اجراي طرح‌هاي تحقيقاتي مشترك با موسسات تك محصولي.
«بخش تحقيقات سن گندم»
- تهيه و اجراي طرح‌هاي تحقيقاتي در زمينه مديريت تلفيقي ((IPM) با سن گندم در نقاط مختلف كشور
- تهيه و اجراي طرح‌هاي تحقيقاتي در زمينه مبارزه بيولوژيك با سن گندم (استفاده از زنبورهاي پارازيت تخم، مگس‌هاي تاكينده و پاتوژن‌ها)
- تهيه و اجراي طرح‌هاي تحقيقاتي در زمينه جستجوي منابع مقاوم در مقابل سن گندم
- تحقيق در زمينه زيست سنجي و سنتز فرمون جنسي معمولي و امكان معرفي ساير جلب كننده‌ها طبيعي
- تحقيق در زمينه اكولوژي سن گندم و ديناميسم جمعيت آن در مزرعه و كوه و تدوين جدول زندگي آفت
- تحقيق در زمينه سطح زيان اقتصادي سن با توجه به مناطق مختلف كيليمايي
- تحقيق در زمينه رابطه بين درصد سن زدگي ارقام مختلف گندم با كيفيت نانوايي آنها و جستجوي روشهاي مناسب براي بهبود كيفيت نانواني گندم سن زده
- بررسي گزارشات و طرح‌هاي واصله از مراكز تحقيقاتي انتشار نتايج تحقيقات انجام شده به صورت مقالات علمي و تحقيقاتي
- تماس دايمي و تبادل اطلاعات علمي با مراجعه مشابه علمي داخلي و بين المللي به منظور آگاهي از آخرين اطلاعات مربوطه
- پيشنهاد اعزام پژوهندگان به بخش كنگره‌ها، دانشگاه‌هاي داخل و خارج كشور
- پاسخ به سوالات فني درخواست شده از طرف افراد و موسسات داخلي و خارجي
- انجام ساير امور محوله
«بخش تحقيقات بيماريهاي گياهان»
- موضوع و مسئله يابي در مورد عوامل بيماريزاي قارچي، باكتريايي، ميكوپلاسمايي، و عوامل بيماريزاي غير انگلي از طريق بازديدهاي منطقه‌اي، كسب اطلاعات از موسسات تك مصحولي و دستگاه‌هاي اجرايي
- تعيين اولويت‌هاي تحقيقات بيماريهاي قارچي، باكتريايي و ميكوپلاسمايي
- تحقيق در زمينه شناخت، بيولوژي و اكولوژي عوامل بيماريزاي قارچي، باكتريايي و ميكوپلاسمايي
- تحقيق در زمينه فيريولوژي عوامل بيماري بيماريزاي قارچي، باكتريايي و ميكوپلاسمايي اجراي پژوهش بنيادي در مورد بيماريهاي قارچي، باكتريايي و ميكوپلاسمايي روشهاي ملكولي و بيوتكنولوژي
- تحقيق در زمينه ژنتيك عوامل بيماريزاي قارچي، باكتريايي و ميكوپلاسمايي (تهيه نقش ژنتيك Gena maping، تجزيه وتحليل ژنتيك ملكوليMolecular Genetic Analysis به منظور شناخت كامل پاتوژن و استفاده از آنها در ايجاد مقاومت و يا مبارزه بيولوژيك تحقيق در زمينه بيولوژي و فيزيولوژي اثر متقابل پاتوژن و گياه ميزبان.
- تحقيق در زمينه بيوتكنولوژي مبارزه با بيماريهاي قارچي، باكتريايي و ميكوپلاسمايي
- تحقيق در زمينه زهرابه‌هاي قارچي و باكتريايي (توكسين‌ها) به منظور جلوگيري از توليد آنها در محصولات كشاورزي
- تحقيق در زمينه جستجو منابع مقاومت، مكانيسم دفاعي و القاء مقاومت
(Induced resistane) به گياهان در مقابل عوامل بيماريزاي قارچي، باكتريايي و ميكوپلاسمايي
- تحقيق در زمينه تلفيقي با بيماريهاي قارچي، باكتريايي و ميكوپلاسمايي و تهيه مدل‌هاي پيش آگاهي
- شناسايي ميكروارگانيسم‌هاي آناگونيسم و استفاده از آنها در مبارزه بيولوژيك با عوامل بيماري زاي گياهي
- تحقيق در زمينه بررسي اثر تركيبات شيميايي جديد بر روي عوامل بيماري زاي قارچي و باكتريايي
- تحقيق در زمينه كنترل تاثير قارچكش‌هاي توصيه شده عليه بيماريهاي قارچي و بررسي علل مقاوم شدن اين عوامل در مقابل قارچ كش‌هاي توصيه شده
- تحقيق در زمينه اثر درجه حرارت، رطوبت، كمبود اكسيژن و نور روي گياهان زراعي
- تحقيق در زمينه اثر آلودگي هوا و نقش آن در ايجاد بيماري
- تحقيق در زمينه كمبود مواد غذايي در گياه
- تحقيق در زمينه قارچ‌هاي ميكوريز و نقش آن در بالا بردن جذب مواد غذايي و افزايش رشد گياه و ميزان محصول
- تحقيق در مورد ساير عمليات زراعي نادرست كه در گياه ايجاد بيماري مي‌كند
- بررسي و اظهار نظر در مورد طرح‌هاي تحقيقاتي مربوط به عوامل بيماريزاي قارچي، باكتريايي و ميكو پلاسمايي كه از مراكز تحقيقاتي، دانشگاه‌ها و موسسات تك محصولي دريافت مي‌شود
- بررسي گزارش‌ها و طرح‌هاي واصله از مراكز تحقيقاتي
- انتشار نتايج تحقيقات انجام شده به صورت مقالات علمي و تحقيقاتي
- تماس دائمي و تبادل اطلاعات علمي با مراجع مشابه علمي داخلي و بين المللي به منظور آگاهي از آخرين اطلاعات مربوطه.
- پيشنهاد اعزام پژوهندگان بخش به كنگره‌ها، دانشگاه‌هاي داخل و خارج كشور به منظور ارتقاء سطح دانش بيماريهاي قارچي، باكتريايي، ميكوپلاسمايي و تحقيقاتي آنها
- هدايت و سرپرستي طرح‌هاي تحقيقاتي مربوط به بيماريهاي قارچي، باكتريايي و ميكوپلاسمايي گياهان در سطح كشور
«بخش تحقيقات رده‌بندي حشرات»
- تهيه و اجراي برنامه‌هاي تحقيقاتي جهت جمع آوري، شناسايي و رده‌بندي فنون حشرات ايران با توجه به محيط زيست آنها شامل
- اجراي تحقيقات فونستيك در گروه‌ها و راسته‌هاي مختلف حشرات
- اجراي تحقيقات تاكسونوميك و سيستماتيك مدرن با بهره‌گيري از روشهاي پيشرفته (تحقيقات كروموزمي، سرولوژيك، بيوشيميك، آناتومي مقايسه اي و غيره)
- اجراي تحقيقات پايه‌اي سيستماتيك و ايجاد رده‌بندي طبيعي Natural classification با بهره‌گيري كامل از روشهاي صحيح تاكسونوميك نظير رده‌بندي phylogenetic Taxonomy يا phyletic و رده‌بندي cladistic taxonomy و غيره يافتن قرابت‌هاي فونستيك
- اجراي تحقيقات پايه‌اي تاكسونوميك به روش (numerical taxonomy)
phenetic با تنظيم Data matrix و استفاده از روشهاي آماري و پيشرفته با استفاده نهايي از كامپيوتر
- اجراي تحقيقات پايه‌اي Biosystematic با غور در مسائل مربوط به دامنه تغييرات تغييرات گونه‌اي (specefic Range)، بين گونه‌اي interspecific، درون گونه‌اي intraspecific زايش گونه‌ها Speciation و جمعيت‌ها و غيره
- نگهداري نمونه‌هاي رده‌بندي شده در موزه طبق موازين علمي متداول در موزه‌هاي جهان جهت استفاده‌هاي علمي و فني و پاسخگويي‌هاي لازم
- تامين نيازهاي علمي بخشها و مراكز تحقيقاتي موسسه در مركز و شهرستان‌ها و موسسات تك محصولي و كشاورزي ديم در زمينه شناسايي آفات و حشرات ارسالي
- همكاري با بخش‌هاي موسسه در زمينه شناسايي آفات مختلف و دشمنان طبيعي آنها در قالب طرح‌هاي تحقيقاتي مشترك
- ارتباط، همكاري و هماهنگي با سازمان‌ها و موسسات تحقيقاتي و دانشگاهي در زمينه شناسايي فون حشرات و آفات مختلف و دشمنان طبيعي آنها در چارچوب برنامه‌هاي مشترك تحقيقاتي
- همكاري با دفتر خدمات فني و تحقيقاتي موسسه در تشكيل و تجهيز و تكميل نمايشگاه‌هاي دائمي و موقت به منظور نمايش آفات و بيماريهاي محصولات مهم كشور
- پاسخگويي به پرسش‌هاي علمي و فني افراد و موسسات داخلي و خارجي در رابطه با رده‌بندي و موزه
- ارائه نتايج تحقيقات انجام شده به صورت فهرست حشرات موجود در موزه، مقاله، كتاب و ايراد سخنراني
- پيشنهاد اعزام كادر تحقيقاتي بخش به مجامع و مراكز تحقيقاتي و آموزش داخل و خارج از كشور به منظور تبادل دستاوردهاي علمي و ارتقا دانش آنان
- همكاري با دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي در زمينه پايان‌نامه‌هاي تحصيلي دانشجويان در مقاطع مختلف
- عنداللزوم انجام امور ذيربط كه از طرف مديريت موسسه به بخش ارجاع مي‌گردد.
