بخشی از مقاله
فهرست مندرجات
شماره بند
. مقدمه 2 ـ 1
. دامنه كاربرد 4 ـ 3
. تعاريف 5
. طبقه‌بندي اجاره‌ها 10 ـ 6
. حسابداري اجاره‌ها توسط اجاره‌كننده 24 ـ 11
ـ اجاره‌هاي سرمايه‌اي 21 ـ 11
ـ اجاره‌هاي عملياتي 24 ـ 22
. حسابداري اجاره‌ها توسط اجاره‌دهنده 44 ـ 25
ـ اجاره‌هاي سرمايه‌اي 36 ـ 25
ـ اجاره‌هاي عملياتي 44 - 37
. معاملات فروش و اجاره مجدد 51 ـ 45
. تاريخ اجرا 52
. مطابقت با استانداردهاي بين‌المللي حسابداري 53
مقــدمــه
1 . هدف اين استاندارد، تجويز رويه‌هاي حسابداري و افشاي مناسب براي اجاره‌هاي سرمايه‌اي و عملياتي توسط اجاره‌دهنده و اجاره‌كننده است.
2 . اجاره ابزاري است كه واحد تجاري از طريق آن حق‌خريد يا استفاده از داراييها را به دست مي‌آورد. در قراردادهاي اجاره به شرط تمليك، اجاره‌دهنده موظف است در صورت عمل به شرايط قرارداد توسط اجاره‌كننده، مالكيت قانوني دارايي مورد اجاره را در پايان مدت اجاره به وي انتقال دهد. بنابراين الزامات اين استاندارد در مورد حسابداري قراردادهاي اجاره به شرط تمليك نيز كاربرد دارد.
دامنه كاربرد
3 . الزامات اين استاندارد بايد براي حسابداري كليه اجاره‌ها به استثناي موارد زير بكار گرفته شود :
الف. قراردادهاي اجاره براي اكتشاف يا بهره‌برداري از منابع طبيعي مانند نفت ، گاز ، جنگل ، فلزات و ساير حقوق مربوط به معادن ، و
ب . قراردادهاي اعطاي مجوز درخصوص استفاده از مواردي نظير فيلمهاي سينمايي و ويديويي، نمايشنامه ، حق اختراع ، حق تأليف و نرم‌افزارهاي رايانه‌اي .
4 . اين استاندارد، براي قراردادهايي كاربرد دارد كه حق استفاده از دارايي را انتقال مي‌دهد، حتي اگر بخش عمده‌اي از خدمات تعمير و نگهداري دارايي توسط اجاره‌دهنده ارائه شود. ازسوي ديگر، اين استاندارد براي قراردادهاي خدماتي كه حق استفاده از دارايي را از يك طرف قرارداد به طرف ديگر منتقل نمي‌كند، كاربرد ندارد.
تعاريف
5 . اصطلاحات ذيل در اين استاندارد با معاني مشخص زير بكار رفته است :
. اجاره موافقتنامه‌اي است كه به موجب آن، اجاره‌دهنده در قبال دريافت مبلغ يا مبالغ مشخصي حق استفاده از دارايي را براي مدت مورد توافق به اجاره‌كننده واگذار مي‌كند .
. اجاره سرمايه‌اي عبارت است از اجاره‌اي كه به موجب آن تقريباً تمام مخاطرات و مزاياي ناشي از مالكيت دارايي به اجاره‌كننده منتقل مي‌شود . مالكيت دارايي ممكن است نهايتاً انتقال يابد يا انتقال نيابد .
. اجاره عملياتي به اجاره‌اي غير از اجاره سرمايه‌اي اطلاق مي‌شود .
. اجاره غير قابل فسخ نوعي اجاره است كه تنها در موارد زير قابل فسخ است :
الف. وقوع برخي پيشامدهاي احتمالي بعيد ،
ب . با مجوز اجاره‌دهنده ،
ج . انعقاد قرارداد جديد اجاره براي همان دارايي يا دارايي مشابه ، بين همان اجاره‌كننده و اجاره‌دهنده ، يا
د . پرداخت مبلغ اضافي توسط اجاره‌كننده ، به گونه‌اي كه در آغاز اجاره در رابطه با استمرار اجاره اطميناني معقول وجود داشته باشد .
. آغاز اجاره عبارت است از تاريخ در اختيار گرفتن دارايي يا آغاز تعلق گرفتن اجاره‌بها، هر كدام مقدم است .
. دوره اجاره عبارت از دوره غيرقابل فسخي است كه اجاره‌كننده ، دارايي مورد نظر را براي آن دوره اجاره كرده است به اضافه هر مدت زمان ديگري كه اجاره‌كننده اختيار دارد اجاره آن دارايي را با پرداخت يا بـدون پرداخت مبلغ اضافـي ادامه دهد و در آغاز اجاره اطمينان معقولي وجود داشته باشد كه اجاره‌كننده از اين اختيار استفاده خواهد كرد .
. حداقل مبالغ اجاره عبارت است از مبالغي كه اجاره‌كننده بايد در طول دوره اجاره بپردازد يا از وي انتظار مي‌رود كه پرداخت كند (به استثناي مخارج ماليات ، نگهداري دارايي و خدمات كه به عهده اجاره‌دهنده است) به اضافه :
الف. در ارتباط با اجاره‌كننده ، هر مبلغي كه توسط وي يا هر شخص وابسته به وي تضمين شده است ، يا
ب . در ارتباط با اجاره‌دهنده ، هر گونه ارزش باقيمانده كه پرداخت آن توسط اجاره‌كننده يا شخص ثالثي به اجاره‌دهنده تضمين شده باشد .
با اين حال، چنانچه اجاره‌كننده اختيار داشته باشد دارايي مورد اجاره را به قيمتي خريداري كند كه انتظار رود به مراتب كمتر از ارزش منصفانه آن در زمان قابل استفاده بودن اختيار خريد باشد و در آغاز قرارداد نيز اطمينان معقولي درباره استفاده از اين اختيار وجود داشته باشد ، حداقل مبلغ اجاره عبارت از حداقل اجاره بهاي قابل پرداخت در طول دوره اجاره به اضافه مبلغ مورد نياز براي استفاده از اختيار خريد مزبور است .
. ارزش منصفانه مبلغي است كه خريداري مطلع و مايل و فروشنده‌اي مطلع و مايل مي‌توانند در معامله‌اي حقيقي و در شرايط عادي، يك دارايي را در ازاي مبلغ مزبور با يكديگر مبادله كنند .
. عمر اقتصادي عبارت است از :
الف. مدت زماني كه انتظار مي‌رود يك دارايي از لحاظ اقتصادي توسط يك يا چند كار بر قابل استفاده باشد ، يا
ب . تعداد توليد يا واحدهاي مشابهي كه انتظار مي‌رود در فرايند استفاده از دارايي توسط يك يا چند استفاده‌كننده كسب شود .
. عمر مفيد عبارت است از مدت زماني كه انتظار مي‌رود منافع اقتصادي دارايي مورد اجاره توسط واحد تجاري مصرف شود . اين دوره از ابتداي دوره اجاره شروع مي‌شود و متأثر از محدوديتهاي زماني مندرج در قرارداد اجاره نيست .
. ارزش باقيمانده تضمين شده عبارت است از :
الف. در مورد اجاره‌كننده ، آن بخش از ارزش باقيمانده دارايي كه توسط اجاره‌كننده يا شخص وابسته به وي تضمين گرديده است (مبلغ تضمين شده حداكثر مبلغي است كه مي‌تواند تحت هر شرايطي قابل پرداخت باشد) ، و
ب . در مورد اجاره‌دهنده ، آن بخش از ارزش باقيمانده دارايي كه توسط اجاره‌كننده يا شخص ثالثي تضمين شده است .
. ارزش باقيمانده تضمين نشده عبارت است از آن بخش از ارزش باقيمانده دارايي كه اجاره‌دهنده نسبت به تحقق آن اطمينان كافي ندارد يا تنها توسط شخص وابسته به اجاره‌دهنده تضمين شده است .
. سرمايه‌گذاري ناخالص در اجاره عبارت است از مجموع حداقل مبالغ اجاره مربوط به اجاره سرمايه‌اي از ديد اجاره‌دهنده و هر گونه ارزش باقيمانده تضمين نشده‌اي كه به وي تعلق مي‌گيرد .
