بخشی از مقاله
بررسی اثرات سطوح مختلف کودهاي فسفر و نیتروژن بر عملکرد گیاه دارویی بارهنگ Plantago (major) در منطقه یاسوج.
چکیده:
مطالعه اي با هدف بررسی اثرات سطوح مختلف کود هاي فسفر و نیتروژن بر عملکرد گیاه دارویی بارهنگ در منطقه یاسوج انجام شدآزمایش. بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهارتکرار، در سال1390-91 در گلخانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج اجرا گردید. در این تحقیق تاثیر تیمارهاي مختلف سوپرفسفات تریپل در سه سطح (صفر، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار) و نیتروژن در سه سطح (صفر، 50 و100کیلوگرم در هکتار) مورد بررسی قرار گرفتند.داده ها با استفاده از آزمون هاي آنالیز واریانس یک طرفه و دو عامله (اثر متقابل) تجزیه و تحلیل شد. نتایج آزمایش نشان داد که دادن کود سوپر فسفات در سطح 150کیلوگرم در هکتار باعث افزایش معنی داري نسبت ریشه به ساقه، وزن تر و خشک کل، سطح برگ گردید. عدم مصرف فسفر باعث افزایش معنی دار طول ریشه، وزن خشک ریشه گیاه بارهنگ گردید. بیشترین اثر افزایشی عناصر مغذي ازت و فسفر بر رشد ساقه و ریشه در تیمار برهمکنشی، تیمارهاي 100کیلو گرم کود ازت دار 150 +کیلوگرم کود سوپر فسفات (P2N2) به دست آمده است. به این ترتیب تیمار P2N2، بازخوردي عالی از ترکیب کودهاي فسفردار و نیتروژن دار می باشد.اثر سطوح تیمار فسفر بر عملکرد نسبت ریشه به ساقه، شاخص برداشت، طول ریشه، وزن ترریشه، سطح برگ در گیاه بارهنگ باعث افزایش معنی دار میزان عملکرد این صفات در گیاه بارهنگ می گردد.
واژه هاي کلیدي: عملکرد، کود، فسفر ، نیتروژن، بارهنگ(.(Plantago major
مقدمه:
از گذشته هاي دور تا به امروز از گیاهان مختلف جهت درمان انواع بیماري ها استفاده می گردد. استفاده از گیاهان دارویی به منظـور درمان، با تاریخ زندگی انسان هم زمان بوده است. انسان در تمام دوران تاریخی چاره اي جز توسل به گیاهـان نداشـت.((4 بارهنـگ گیاهی است از خانوادة پلانتاژیناسه((3 که به طور متداول در بسیاري از قسمت هاي دنیا جزئی از برنامه داروئی مـی باشـد. بارهنـگ داراي ترکیبات متعددي می باشد که در صنایع غذایی و پزشکی و دارویی مورد اسـتفاده قـرار مـی گیرنـد(.(5 نیتـروژن یـک جـزء ساختمانی اسیدهاي آمینه، امیدها، بازهاي ازتی نظیر پورین، پروتئین ها و نوکلئوپروتئین ها می باشد(.(1 در خاك هایی کـه تهویه خوبی دارند شوره سازي سریع انجام می شود، لذا غلظت آمونیوم در این خاك ها کـم اسـت و نیتـرات منبـع عمـده ي ازت را تشکیل می دهد، اما در خاك هاي پر از آب یا اسیدي، از شوره سازي ممانعت می شود و در ایـن خـاك هـا آمونیـوم انباشته می شود. در زیستگاه هاي خاص مانند جنگل هاي بالغ و توندراي قطبی شکل غالب نیتروژن آمونیوم یـا اسـید هـاي آمینه می باشد(.(1 فسفر حساس ترین عنصر غذایی نسبت به PH خاك می باشد. بهترین PH براي جـذب فسـفر بوسـیله گیاه معادل با 6/5 می باشد(.(2فسفر یکی از مهم ترین عناصر حیاتی است که بـه اشـکال معـدنی و آلـی در طبیعـت وجـود دارد. کمبود فسفر نه تنها به شدت در میزان رشد تاثیر دارد، بلکه روي تشـکیل میـوه، دانـه و کیفیـت آن نیـز بسـیار مـوثر است((6و(.(7
مواد و روش ها:
این آزمایش در گلخانه ي تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج در بهار1391 به اجـرا درآمـد. طـرح آزمایشـی بصورت فاکتوریل در قالب بلوك هاي کاملاً تصادفی با چهار تکرار بود. در این تحقیق تاثیر کود سوپرفسفات تریپـل در سه سطح (صفر، 75 و 150 کیلوگرم در هکتار) به عنوان عامل اول و نیتروژن در سه سطح (صفر، 50 و 100 کیلوگرم
در هکتار)به عنوان عامل دوم مورد بررسی قرار گرفتند. مشخصات خاك موردآزمایش در جدول1و2 آمده است.
جدول :1 مشخصات خاك مورد آزمایش در بررسی
جدول : 2 میزان عناصر ریز مغذي (میلی گرم در کیلوگرم) در خاك مورد آزمایش.
در این آزمایش براي اندازه گیري طول ساقه، طول ریشه و نسبت ریشه به ساقه از خطکـش اسـتفاده شـد در زمـان برداشت نیز بوتهها بطور کامل از گلدانها خارج شده و وزن تر کل اندام اندازهگیري و سپس از ناحیه طوقه قطع گردید و وزن تر ریشه و اندام هوایی اندازهگیري شد، پس از محاسبه وزن تر، محصول برداشـت شـده را در دمـاي 70 درجـه سانتی گراد خشک و با ترازوي دیجیتال توزین گردید و وزن خشک اندامها نیز محاسبه گردید. همچنین بـراي انـدازه گیري سرعت رشد محصول((CGR 1 در این آزمایش، در فواصل زمانی کم نمونه بـرداري انجـام شـد و افـزایش مـاده
خشک در فاصله بین دو نمونه برداري محاسبه و بر حسب گرم در متـر مربـع در روز محاسـبه گردیـد. بـراي محاسـبه شاخص برداشت از فرمول زیر استفاده شد
)×100عملکرد کل÷ عملکرد اقتصادي) = شاخص برداشت
نتایج و بحث:
با بررسی و مقایسه ي میانگین سطوح مختلف کود فسفر ونیتروژن در تکرارهاي (بلوك ها) چهار گانه مشخص گردیـد که تفاوت معنی داري بین تیمار با سطح 150 کیلوگرم در هکتار کود سوپر فسفات با گروه هـاي دیگـر وجـود داشـته است .(p<0/05)
جدول شماره :3 نتایج تحلیل واریانس تیمارهاي فسفر و نیتروژن بر عملکرد واجزاي عملکرد در گیاه بارهنگ.
