بخشی از مقاله
چکیده
به منظور ارزیابی اثرات متقابل کودهای نیتروژن و روی و ارتباط کودها با مقادیر نیتروژن، روی، فسفر موجود در سرشاخه-های گلدار، آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه تبریز به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. ترکیبات تیماری شامل کود سولفات روی در سطوح صفر، 3 و 6 در هزار و کود اوره در سطوح صفر، 50 ،150،100کیلوگرم در هکتار بود. نتایج نشان داد سطوح کودی تاثیری بر درصد نیتروژن سرشاخههای گلدار نداشت ولی بیشترین مقادیر روی و فسفر سرشاخهها با مصرف نیتروژن 150 کیلوگرم به همراه کود روی شش در هزار حاصل شد.
کلمات کلیدی: روی، نیتروژن ، کود اوره، سولفات روی، گل راعی
.1 مقدمه
گیاهان دارویی در طول تاریخ همیشه با انسان نزدیکی خاصی داشته و آثار دارویی و موارد استفاده آنها بر هیچکس پوشیده نیست. کاربرد داروهای شیمیایی در درمان بیماری ها باعث ایجاد مشکل پیچیدهای به نام اثرات جانبی داروها گردیده است، بطوری که در بعضی موارد آثار سوء و عوارض جانبی برخی ازاین داروها باعث شده تا مصرف آنها محدود شود. به دلیل اینکه گیاهان دارویی سازگاری بیشتری باطبیعت دارند. در دهههای اخیر، بار دیگر توجه خاصی به گیاه درمانی حاصل شده و کاربرد گیاهان دارویی که با تولید داروهای شیمیایی محدود شده بود مجددا رونق یافته است. علف چای، هوفاریقون، گل هزار چشم یا گل راعی دارای ترکیبات کینونی از گروه فلاونوییدها به نام هیپریسین میباشد.
به دلیل اهمیت دارویی متابولیت ها و ظرفیت های تکاملی و سازگاری خود شایسته توجه بیشتری از سوی دانشمندان علوم گیاهی بوده است. استفاده از این گیاه به عنوان یک داروی گیاهیمخصوصاً برای درمان افسردگی ملایم تا متوسط استفاده آن را در چند سال اخیر به طور قابل توجهی افزایش داده است. نیتروژن جزء ساختمانی اسیدهای آمینه، پروتئینها، آنزیمها، اسیدهای نوکلوئیک، نکلوپروتئینها، پلی پپتیدها و همچنین جزء اصلی مولکول کلروفیل میباشد.
کاربرد نیتروژن نسبت دانه به کلش را افزایش میدهد و در مقاومت گیاه به سرما نقش ایفا میکند و همچنین نیتروژن بر زمان رسیدگی تاثیر دارد و نیز باعث افزایش رشد سبزینهای، رشد وتوسعه متعادل گیاه، افزایش میزان پروتئینهای گیاهی و افزایش تولید میوه و دانه میشود. کمبود نیتروژن باعث متوقف شدن رشد اندامهای هوایی و نیز زردی برگها، کوچکی و کم رشدی گیاه، پایین بودن تعداد ساقه، کوچکی گلها و پایین بودن کمیت و کیفیت محصول میگردد.
وجود خاکهای آهکی با pH بالا، عامل اصلی کاهش Zn در خاکها است. در اثر کمبود روی، برگهای بالایی گیاه دچار کلروز شده و رشد کاهش مییابد که ناشی از صدمات اکسیداتیو است ونیز غلظت آهن افزایش مییابد که زیادی آهن خود موجب تولید رادیکالهای آزاد میشود و این دلیل دیگری برای صدمات حاصله از کمبود روی به شمار میرود در شرایط کمبود روی، تغییرات در متابولیسم آنزیمها به وجود میآید همچنین روی در ساخت پروتئین، احیای مواد و تنظیم آب گیاه نیز دخالت دارد با وجود مطالعات متعددی که روی این گیاه انجام گرفته است، تاکنون گزارشی در خصوص اثر عناصر پرمصرف - نیتروژن - و عناصر کم مصرف - روی - بطور همزمان بر روی مقادیر درصد نیتروژن و روی و فسفر سر شاخههای گلدار این گیاه ارائه نشده است.
.2 مواد و روشها
محل اجرای آزمایش در گلخانه تحقیقاتی واقع در دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز انجام شد ماده آزمایشی شامل یک رقم اصلاح شده خارجی - توپاز - از کشور کانادا شرکت ریچر بود. این پژوهش به صورت آزمایش فاکتوریل بر مبنای طرح بلوک-های کامل تصادفی - RCBD - در سه تکرار و دو عامل یکی میزان کود نیتروژن به صورت اوره در چهار سطح - 100,50,0و150 کیلوگرم در هکتار - 1/3 مقادیر اوره ذکر شده بعد از 20 روز که نشاها به گلدان انتقال داده شد و مابقی - 2/3 - بعد از 40 روز از زمان انتقال اولیه نشاها به گلدان صورت گرفت و عامل دیگر میزان کود روی به صورت سولفات روی در سه سطح - صفر، سه در هزار و شش در هزار - 50درصد مقادیر فوق بعد از 20 روز که نشاها به گلدان انتقال داده شد و مابقی 50 - درصد - بعد از 40 روز از زمان انتقال اولیه نشاها به گلدان صورت گرفت به اجرا در آمد.
در اواسط مهر ماه سال 1391 کشت بذور در جیفیپادها و در شرایط گلخانهای انجام شد و در اوایل ماه بهمن و زمانی که گیاهچهها در مرحله 8 تا 10 برگی بودند به داخل گلدانهای 10 کیلویی در گلخانه تحقیقاتی منتقل شدند. بعد از تمام شدن فاز رویشی و زایشی مقادیر درصد نیتروژن و روی و فسفر سر شاخههای گلدار موجود در گل راعی تعیین شد. برای اندازهگیری غلظت عناصر غذایی در گیاه از هر واحد آزمایشی بوتههایی - بخش هوایی - بهطور تصادفی انتخاب و پس از شستشو و خشک کردن آنها، با استفاده از هاون چینی هر نمونه را کاملاً خرد کرده و سپس از الک نیم میلیمتری 40 - مش - عبور داده شد.
برای اندازهگیری روی در عصاره گیاه به روش جذب اتمی و برای اندازهگیری غلظت فسفر با روش وانادومولیبدوفسفریک اسید یا روش زرد و نیز برای نیتروژن موجود در بخشهوایی و کودهای آلی مورد آزمایش با استفاده از روش تیتراسیون بعد از مراحل هضم و تقطیر در سیستم کجلدال اندازهگیری شد همچنین برای تجزیه واریانس دادههای حاصل از نرم افزار SPSS v.16 و MSTATC استفاده شد. مقایسه میانگینهای مورد مطالعه توسط آزمون چند دامنهای دانکن و در سطح احتمال یک درصد صورت گرفت.
.3 نتایج وبحث
نتایج حاصل از جدول تجزیه واریانس نشان داد که اثر معنی دار - سطح احتمال - %1 کودهای نیتروژن و روی بر مقادیر فسفر و روی سر شاخههای گلدار داشت ولی اثر متقابل کودهای نیتروژن * روی بر درصد نیتروژن سر شاخههای گلدار معنی دار نشد.
4. درصد نیتروژن سرشاخههای گلدار
جدول تجزیه واریانس دادهها نشان داد که - جدول - 1-3 درصد نیتروژن کل سرشاخههای گلدار تحت تأثیر سطوح - نیتروژن و روی قرار نگرفت. مقایسه میانگین دادهها نشان داد که بیشترین درصد نیتروژن سرشاخههای گلدار - - %2/90در غلظت 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن و روی شش درهزار و کمترین درصد نیتروژن سرشاخههای گلدار - - %1/06 در تیمار شاهد به دست آمد علت این امر را میتوان به اثر افزایشی اثرات متقابل کودهای روی و نیتروژن بر روی رشد رویشی گیاهان نسبت داد که استفاده از این کودها به عنوان یک عامل محیطی سبب افزایش درصد نیتروژن سرشاخههای گلدار شد. نتایج نشان داد همچنانکه با افزایش سطوح نیتروژن، سطوح روی نیز افزایش مییابد بر مقدار نیتروژن سر شاخههای گلدار نیز افزوده میگردد و اختلاف معنی دار است اما در سطح نیتروژن 150 با دو سطح روی 3 در هزار و6 در هزار اختلاف معنی دار نبود و به نظر میرسد درصد نیتروژن بعد از این سطوح دیگر افزایش پیدا نکند و اثر یکسان داشته باشد همچنین اثر
