بخشی از مقاله
تیر اندازی ورزشی متعلق به عصر حجر
تاریخچه تیراندازی
به گفته «هردوت» مورخ یونانی، ایرانیان دارای سه صفت ممتاز جوانمردی بودند؛ راست می گفتند، راست بر اسب می نشستند و راست تیر می انداختند. ویژگی هایی كه یك ایرانی را از مردمان سایر ملل جهان تمیز می د اد.
در كتاب حماسی ملی شاهنامه فردوسی، اشعاری وجود دارد كه حاكی از نقش تیراندازی در بین ایرانیان قدیم و جنگهای آنان بوده است و بارها از حاكمان، دلیران و رزم آورانی نام می برد كه در هنگام بزم و شكار، برای سرگرمی خود و مشاهده قدرت و مهارت شاهزادگان و دیگر نام آوران مسابقات تیراندازی را تشكیل داده و برندگان آن را به دریافت جوایز مفتخر می نمودند.
نخستین باشگاه تیراندازی در قرن سیزدهم و چهاردهم میلادی توسط آلمانیها راه اندازی شد كه عضویت در آن فقط به مردان محدود می شد. اولین مسابقات تیراندازی قهرمانی جهان در سال ۱۸۹۷ میلادی توسط باشگاه تیراندازی لیون فرانسه به مناسبت جشن بیست و پنجمین سال تأسیس باشگاه در مسافت۳۰۰ متر برگزار گردید. مسابقات قهرمانی زنان در رشته تیراندازی نیز در سال ۱۹۵۸ میلادی برگزار شد.
ظهور فدراسیون های ملی و اتحادیه های بین المللی تیراندازی (UIT)
«union international Tir sport» به عنوان پیشگامان تیراندازی باعث شد، در بسیاری از كشورها، در اواسط قرن نوزدهم فدراسیون های ملی بنا نهاده شوند. در سال ۱۹۰۷ میلادی اتحادیه بین المللی تیراندازی (UIT) توسط هشت كشور پایه گذاری شد، كه امروز با عنوان «ISSF» (فدراسیون جهانی تیراندازی) شناخته می شود. این سازمان هم اكنون در مونیخ آلمان قرار دارد و یكصد و چهل و هشت عضو دارد.
در ایران اولین فدراسیون تیراندازی در سال ۱۹۵۸ میلادی (۱۳۳۷ شمسی) تأسیس شد. از آن زمان تاكنون سالهای بسیاری می گذرد و این فدراسیون در طول عمر چهل وشش ساله، ۱۴ رئیس فدراسیون را به خود دیده است.
همانطور كه عنوان شد، تیراندازی یكی از رشته های اصیل ایرانی است كه در دین مقدس اسلام نیز تأكیدات بسیاری بر روی آن شده است. ورزشی مفرح و جذاب كه متأسفانه علی رغم تأكیدات و سفارشات بسیار همچنان در كشور ما محجور مانده و آن طور كه باید و شاید به این رشته ورزشی پرداخته نشده است.
به راستی كدام عامل و كدام اتفاق باید باعث شود تا مسئولین ورزشی كشور بیشتر از گذشته با گسترش این رشته در بین مردم راغب شوند. آیا در ابتدای راه باید در این رشته قهرمانان بدون كوچكترین توجهی مدال بگیرند تا این رشته نیز در لیست ورزش های نورچشمی ما قرار گیرد؟! براساس آماری كه علی كفاشیان، معاون ورزشی سازمان تربیت بدنی و دبیر كل كمیته ملی المپیك نیز به آن اعتراف داشته و دارد، بیش از ۶۰ مدال در مهمترین تورنمنت ورزشی جهان كه هر چهار سال یك بار تكرار می شود متعلق به رشته تیراندازی است. حال با این آمار، آیا می توان باز هم نسبت به جایگاه ورزش تیراندازی در كشور بی اعتنا بود؟!
تیر اندازی ورزشی متعلق به عصر حجر
راندازی یکی از قدیمی ترین ورزشهایی است که هنوز هم انجام میشود. در اینجا نمیخواهیم شما را به زمانی ببریم که انقلاب تیر اندازی انجام شده، بلکه می خواهیم از تاریخ بشر و انسان بگوییم.
شاهدان قدیمی که تیراندازی را از زمانهای بسیار دور در انجام میدادند شاید بتوان تاریخ انجام آنرا به "عصر سنگی" نسبت دادند (در حدود 20000 سال قبل از میلاد مسیح). مردمان اولیه زمانی که در مصر باستان زندگی میکردند از تیر و کمانهای ابتدایی استفاده می کردند که قدمت استفاده از این ابزار به چیزی حدود 5 هزار سال پیش از شروع اولین نشانه های جنگاوری در روی کره زمین بر میگردد.
تیراندازی حتی برای کودکان نیز جذلب است
در چین قدمت تیر اندازی به زمان حکومت سلسله شانگ (Shang - در حدود سالهای1027 تا 1766) بر می گردد. در زمان جنگ ارابه ای هر تیمی از سه مرد تشکیل می شد، یک راننده ارابه، یک نیزه دار، و یک تیر انداز. در زمان حکومت ژوZhou از 256 تا 1027 قبل از میلاد، خاندان سلطنتی در مسابقات تیر اندازی شرکت میکردند که با مراسم جشن و موسیقی و ... همراه بود.
گسترش در آسیا
هنگامی که چینی ها در قرن 6 میلادی ژاپنیها را با تیر اندازی آشنا کردند، این مساله تاثیر برجسته و شگرفی روی رسوم و سنن مردم آسیای شرقی گذاشت. یکی از هنرهای رزمی ژاپنیها به نام Kyujutsu (کمان و نیزه) که امروزه در این کشور با نام کیودو (Kyudo)یکی از روشهای کمان داری است، از ورود تیر اندازی در همان دوران سرچشمه گرفته است. کیدوی مدرن و پیشرفته یکی از متدهای پیشرفت و بهبود فیزیکی، ذهنی و روحی است.
تیراندازی زنان - دهه 40 میلادی
در دوران Greco-Roman، کمان و نیزه بیشتر برای شکار و کارهایی از این قبیل مورد استفاده قرار می گرفت تا جنگ و ستیز و خونریزی! تیراندازان در مواقع دیگر سال در کار گاه های کوزه گری و سفالگری دیده میشدند. البته این شاخه ورزشی به سرعت در آسیای شرقی و کشورهای مجاور آن توسعه یافت. آشوریها و پارتها جزو کسانی بودند که در توسعه این ورزش رزمی گامهای بلندی برداشتند. از آتیلا اسطوره تیر و کمان در سده های پیشین، هنوز به نیکی یاد می شود.
اساطیر تیر اندازی
در قرنهای پیشین محبوبیت تیر اندازی به قدری بود که حتی تاثیر آن را در ادبیات قومی و شعر سرایی هم میتوان دید. حتی در تصویر سازیهایی مانند رابین هود که از معروفترین و مطرحترین چهره های این عرصه به شمار میرفت.
مراجع مختلف و متعدد در خصوص تیر اندازی حاکی از وجود داستانها و افسانه های گوناگونی در ادبیات کهن یونان است. اوليسز (Ulysses) قهرمان حماسه اوديسه منسوب به هومر (Homer) شاعر نابيناي يوناني در کتاب بیستم یکی از بهترین نمونه های این افسانه ها است. اولیسز به واقع یکی از قهرمانان تیر اندازی در اساطیر است. پنه لوپه (زوجه اودیسوس) فکر میکرد که همسرش بعد از 20 سال غیبت پس از جنگ بزرگ تروا (Troy) هرگز باز نمی گردد. خواستگاران فراوانی او را احاطه کرده بودند، اما بالاخره اولیسز از جنگ تروا بازگشت و در قالب یک چوپان به زندگی اش ادامه داد و با استفاده از تیر و کمان و مهارتش در این رشته توانست به همسرش خبر دهد که چه کسی است!! ادبیات انگلیس همچنان به اسطوره های خود در این رشته و تاثیر آن در ادبیات کهن کشور افتخار می کند.
هدف یا سیبل تیراندازی
تاسیس فدراسیون جهانی
اولین رقابتهای رسمی و سازمان دهی شده تیراندازی در فینسبری (Finsbury) انگلستان در سال 1583 برگزار شد که حدود 3000 شرکت کننده داشت. در طول جنگ 30ساله سالهای 1618 تا 1648 که استفاده از سلاح های آتش زا باب شده بود، تیر و کمان دیگر کاربرد چندانی نداشت و کم کم به یک ورزش و رقابت هیجان انگیز و سرگرم کننده تبدیل شد.
بدنه اصلی سازمان تیر اندازی بین المللی با نام فدراسیون تیر اندازی (FITA) در تاریخ 4 سپتامبر 1931 در لهستان با حضور 7 کشور (فرانسه، چک، سوئد، لهستان، مجارستان، ایتالیا و ایالات متحده آمریکا) تاسیس شد. پس از آن با انجام مسابقات زیر نظر اتحادیه رسمی پس از مدتی این رشته به بازیهای المپیک هم راه پیدا کرد. به طوریکه به سرعت برایش قوانین جهان وضع کردند و رقابتهای قهرمانی آن هم شهرت جهانی پیدا کرد.
تير اندازي يک ورزش يک مهارت
مسلم است که توانايي هاي تيم را قهرمانان تعيين مي کنند. اغلب چنين تصور مي شود که توانايي هاي فزيکي مهم ترين عامل موفقيت در ورزش تيراندازي است اما واقعيت اينگونه نيست.
تيراندازي مهارتي است اکتسابي که به کمک توانايي هاي فزيکي وفکري پيشرفت مي کند، علاقه شخصي، فداکاري وپشتکاري تيرانداز تعيين کننده ميزان موفقيت او در مسابقات است، نه قدرت بدني وتوانايي فزيکي.
تيراندازي
در رشته تيراندازي با تفنگ و تپانچه بادي درفاصله ده متري انجام مي شود که براي مردان تعداد 60 تير وبراي زنان 40 تير مي باشد. زمان 60 تير مردان 105 دقيقه است، تيرهاي قلق نيز در اين زمان زده مي شود، براي زنان زمان 40 تير 75 دقيقه مي باشد. تنها يک تير در هر کارت قابل قبول است وهيچ محدوديتي در تعداد تيرهاي قلق وجود ندارد اما بعد از زدن اولين تير نمره، تيرانداز ديگر مجاز به تيراندازي قلق نمي باشد.
مسابقه مرحله نهايي ( فينال )
بعد از اتمام مرحله مقدماتي هشت نفر اول رقابت، به مرحله فينال راه پيدا مي کنند. در مرحله فينال هفت دقيقه فرصت براي زدن تير قلق دارند وبعد از آن با فرمان مسئول خط در زمان 75 ثانيه يک تير شليک مي کنند. پس از زدن 10 تير بدين صورت، حاصل مجموع نمرات فينال با امتياز دور مقدماتي جمع ومجموع امتيازات هر دو مرحله اعلام مي شود. تعيين محل استقرار کساني که به مرحله نهايي راه مي يابند طبق مقررات تکنيکي ويژه مرحله نهايي ونمره هاي کسب شده در دور مقدماتي صورت مي گيرد.
تيراندازان به ترتيب امتيازات به دست آمده از سمت چپ به راست در خط آتش قرار مي گيرند.
پس از پايان مرحله قلق گيري يک دقيه بعد مسئول خط بايد فرامين را به زبان انگليسي به ترتيب زير اعلام کند:
FOR THE FIRST/NEXT COMPETITON SHOT LOAD
ATTENTION 3-2-1 START
STOP CHANGE THE TARGET
کارت هاي هدف بايد تنها پس از پايان زمان قانوني وفرمان مسئول خط آتش حرکت داده شود.
عوامل مواثر در تيراندازي
اجراي عوامل زير به ترتيب گفته شده به ميزان زيادي در تيراندازي شما تاثير گزار است.
البته قبل از هر جيز داشتن روحيه مناسب وآرامش، بدور از استرس وعوامل منفي روحي براي تيراندازي لازم وضروري است.
1 . چک کردن سلاح ولوازم.
2 . حالت گيري درست بدن ( قرار گرفتن پاها وايستادن درست در حالت تعادل ).
3 . تنفس
4 . نشانه روي
5 . کشيدن ماشه
6 . ديد تکميلي
تاريخچه تيراندازي با تفنگ بادي
تيراندازي با تفنگ بادي از جديد ترين رشته هايي است که در برنامه فدراسيون جهاني گنجانده شده است. در اوايل قرن بيستم ميلادي تيراندازي با تفنگ بادي در بسياري از کشور ها رواج يافت اما نه به عنوان يک رشته رقابتي در سطح بين المللي. تا اينکه در 1958 ميلادي کارل آگوست لارسن (دبير کل فدراسيون جهاني تيراندازي در سالهاي 1960- 1947) رشته تفنگ بادي را به عنوان رشته اي که مي توانست جاي گزين مناسبي براي رشته هاي خفيف باشد معرفي کرد. تا آن زمان مسابقات تيراندازي در اين رشته در برخي از کشور ها انجام مي گرفت اما تحقق خواسته او تا 1970 ميلادي که مسابقات قهرماني جهان در اين رشته برگزار شد به طول انجاميد. لارسن که در سال 1971 ميلادي درگذشت. وي سرانجام شاهد بر گزاري اين رشته ورزشي در برنامه رقابت هاي بين المللي بود. در سومين دوره بازي هاي آسيايي 1958 ميلادي اين رشته براي اولين بار به صورت سه وضعيت برگزار شد. در 1966 ميلادي اولين دوره مسابقات اروپايي اين رشته در ويس بادن آلمان بر گزارشد. در اين مسابقات 80 تيرانداز در قالب 18 تيم حضور داشتند. در رده بندي تيمي سوييس با کسب 1532 امتياز به مقام قهرماني رسيد و گ.کوميت از آلمان با کسب 385 امتياز عنوان نخست اين مسابقات را به خود اختصاص داد.
فدراسيون تيراندازي آلمان در 1966 ميلادي کارت هدف جديدي را براي اين رشته طراحي وپيشنهاد کرد. در 1970 ميلادي با معرفي اين کارت رکورد هاي اين رشته دستخوش تحول تازه اي شد. از کارت هدف جديد در اولين دوره مسابقات قهرماني جهان در فونکس آريزونا استفاده شد. در اين مسابقات 93 تيرانداز در قالب 20 تيم حضور داشتند. کشور آلمان با کسب 1512 امتياز مقام اول تيمي را از آن خود کرد و در رده بندي انفرادي گ.کاسترمان از آلمان با کسب 387 امتياز نفر اول شد.
در سالهاي نخست تعداد 40 تير در اين رشته شليک مي شد اما از 1981 ميلادي به بعد در رقابت مردان اين تعداد به 60 تير افزايش يافت و هم رديف با رشته هاي ديگر (از نظر تعداد تير) قرار گرفت. رشته تفنگ بادي نيز در 1984 ميلادي به برنامه رقابت هاي المپيک افزوده شد.
تيم ملي مردان کشورمان براي اولين بار پس از القلاب شکوهمند اسلامي ايران در1366 شمسي (1987ميلادي) در مسابقات تير اندازي قهرماني آسيا شرکت کرد. تيم ملي بانوان کشورمان نيز در 1369 شمسي (1990 ميلادي) در بازي هاي آسيايي پکن حظور يافت.
تفنگ بادي
وزن آن 5 کيلوگرم ودر آن ازساچمه 4.5 استفاده مي شود، آرايش اين تفنگ ها به گونه اي است که به راحتي وبارعايت اصول حالت گيري، مي توان وزن آن را محار کرد.
لازم به ذکر است که داشتن امکانات ديگر مانند: (لباس مخصوص ودستکش و...) در اين رشته ورزشي از اهميت بالايي برخوردار مي باشد.
وزن ماشه در تفنگ بادي آزاد است، شما مي توانيد آن را آن گونه که مي پسنديد وراحت تريد تنظيم نماييد، حتي مي توانيد آنقدر حساسيت آن را زياد کنيد که با اشاره انگشت تير رها شود، البته اين امر بستگي به خود فرد تيرانداز دارد.
تکنيک در تيراندازي با تفنگ بادي
تيراندازان رشته تفنگ بادي بايد نسبت به جنبه هاي خاص تيراندازي که ويژه اين رشته است آگاه باشند. وضعيت ايستاده از سطح اتکاي کم ومرکز ثقل بالاتري برخوردار است بنا بر اين کنترل آن کمي دشوار است.
وزن سلاح تنها فقت بوسيله بدن بايد مهار شود در نتيجه تيراندازان بايد وقت بيشتري را براي تمرين تکنيک هاي ضروري آن صرف کنند. در سالهاي اخير امتيازهاي اين رشته به طور چشم گيري افزايش يافته است واين موفقيت به خاطر پيشرفت هاي فني در ساخت سلاح، طراحي تجهيزات وتاکيد بيشتر ومواثر بر افزايش تکنيک هاي ذهني وآرميدگي است.
وضعيت ايستادن از نظر مقررات
1 . در اين وضعيت تيرانداز بايد در خط آتش (محل استقرار) به راحتي وآزادانه روي هر دو پا وبدون اتکا به جاي ديگر بايستد.
2 . تفنگ بايد با هر دو دست، شانه، گونه وقسمتي از سينه در ناحيه شانه راست نگه داشته شود.
3 . آرنج بهتر است از ناحيه استخوان لگن حمايت شود.
وضعيت ايستادن از نظر تکنيکي
1 . بدن به اندازه 90-75 درجه به سمت راست هدف متمايل است.
2 . پاها به اندازه عرض شانه ها از هم فاصله دارند و وزن بدن تقريبا به طور مساوي روي هر دو پا تقسيم شده است. پنجه هاي پا براي کنترل وتعادل نهايي کمي به سمت بيرون قرار گيرد، پا ها وزانو کشيده وفشاري بر آنها تحميل نمي شود.
3 . باسن در امتداد خط نشانه روي وتقريبا عمود بر آن است.
4 . بدن به سمت چپ هدف چرخيده وکمي به سمت عقب خم شده است. تمام چرخش ها وخم شدن ها در بالا تنه اتفاق مي افتد. اين عمل سلاح را در ميان سطح اتکا حفظ وباعث ثبات در حالت گيري مي شود. در حالت گيري نقش پايين تنه نسبت به بالا تنه بيشتر است.
5 . دست چپ بايد طوري سلاح را نگاه دارد که وزن آن به طور مستقيم به سطح اتکا انتقال يابد وبهترين وضعيت براي نگاه داشتن سلاح فراهم شود. به خاطر وزن سلاح، مرکز سقل بدن بايد در داخل سطح اتکا و در قسمت داخلي پاي چپ قرار بگيرد.
6 . بازو وآرنج دست چپ به طور مستقيم زير تفنگ قرار دارند، بعضي از تيراندازان ترجيح مي دهند آرنج دست چپ را کمي جلو تر در ناحيه شکم قرار دهند.
دست راست به راحتي قبضه تفنگ را مي گيرد. ميزان فشار لازم براي گرفتن قبضه به وزن ماشه بستگي دارد.
وضعيت هاي مختلف نگه داري سلاح
حالت هاي بسياري متنوعي را مي توان در طريقه نگاه داري تفنگ بين تيراندازان مشاهده کرد.
البته بايد توجه داشت که هر تيرانداز مجاز است حالتي را که بدن وي با آن راحت تر است اما به صورت اصولي از خود داشته باشد.
يکي از عوامل تعيين کننده، تناسب طول دست با بالاتنه تيرانداز است.
دست نگاه دارنده سلاح هنگام حالت گيري بايد:
1 . کشيده ومستقيم باشد.
2 . در صورت امکان مشت شده وبه راحتي زير تفنگ قرار گيرد.
3 . بايد در زمان طولاني کمترين فشار را متحمل شود.
( اندازه قد و دور کمر دو عامل اساسي در تعيين وضعيت حالت گيري است. )
نشانه روي
چشم هنگامي مي تواند ببيند و دريافت کننده خوبي باشد که در وضعيت ثابت قرار گيرد. بنابراين گونه بايد به راحتي روي قنداق تفنگ قرار گيرد. گردن وصورت بايد فاقد هر گونه فشار وکشيدگي باشند وخط ديد نيز درست در مرکز روزنه ديد قرار گيرد.
منظور از نشانه روي در اينجا بالا بردن تفنگ وقرار دادن آن در امتداد مرکز هدف است.
براي اين کار تيرانداز از چهار قسمت تفنگ کمک مي گيرد، تيرانداز بايد چشم، روزنه ديد، حفاظ مگسک، مگسک وخال سياه را در امتداد هم قرار دهد.
روزنه ديد
روزنه ديد سوراخي است که قطر آن 2/1 ميلي متر مي باشد. فاصله چشم تا روزنه ديد بايد بين 8-5 سانتي متر باشد ودر طول تيراندازي نبايد تغيير کند.
لوازم
در رشته تفنگ داشتن لباس مخصوص اين رشته ( کت، شلوار، دستکش، کفش، گوشي و...) از اهميت بالايي برخوردار است.
داشتن اين امکانات در اين رشته بسيار مفيد وتقريبا مي توان گفت که بدون آن تيراندازي بسيار مشکل وسخت خواهد بود.
تاريخچه تيراندازي با تپانچه بادي
يراندازي با تپانچه بادي از جديد ترين رشته هايي است که در برنامه فدراسيون جهاني گنجانده شده است. در 1970 ميلادي تيراندازي با تپانچه بادي در فونکس آريزونا معرفي شد. تيراندازي با اسلحه بادي تاريخچه اي بسيار طولاني داري. از اوايل 1903 ميلادي مسابقاتي با اسلحه بادي و گازي برگزار شد که باعث پيشرفت اين رشته شد. تا سال هاي اخير قهرمانان تيراندازي از اين سلاح استفاده نمي کردند و شرکت در اين رقابت ها را مجاز نمي دانستند واين اسلحه را تفريحي تلقي مي کردند. مجهز به طور قابل توجهي چهره اين ورزش را عوض کرد. سلاح هاي جديد با همان دقت واستحکام تفنگ وتپانچه خفيف طراحي شده بود. ارزان بودن نوع مهمات اين سلاح ها و سهولت ايجاد سالن هاي تيراندازي در سالن هاي ورزشي حتي در خانه ها. تيراندازاني را که تا پيش از اين تنها به رشته هاي ديگر علاقه مند بودند به سمت اين رشته جذب کرد.
در مسابقات جهاني فونکس آريزونا 218 تيرانداز در قالب 49 تيم در اين رشته شرکت کرد. اولين قهرمان اين رشته در رقابت مردان کورنل تاروستواري از مجارستان ودر رقابت زنان مي جرسالي کارول از آمريکا بور. رشته تپانچه بادي در تمام مسابقات بين المللي برگزار مي شود. بعد از مسابقات جهاني 1978 ميلادي در کره هيأت اجرايي فدراسيون جهاني تيراندازي برگزاري مسابقاتي را در اين رشته به طور جداگانه در زماني بين مسابقات جهاني تصويب کرد. نخست تعداد تير در اين رشته 40 تير بود اما از 1981 ميلادي در رقابت مردان اين تعداد به 60 تير افزايش يافت وهم رديف با رشته هاي ديگر (از نظر تعداد تير) قرار گرفت (الر چه در رقابت زنان تعداد تير همان 40 تير باقي ماند)
تپانجه بادي
استفاده از هر نوع تپانجه بادي کاليبر 4.5 (77/0) که با هوا يا گاز متراکم مي شود وبا مقررات عمومي
(در زير آمده) مغايرت نداشته باشد مجاز تلقي مي گردد.
1 . وزن سلاح همراه با تمامي قطعات آن نبايد بيش از 1500 گرم 31b 5.5oz بيشتر باشد.
