بخشی از مقاله
نقش ارتباطات و مخابرات
فصل اول
نقش ارتباطات و مخابرات
اهميت و نقش ارتباطات و مخابرات در جامعه
واكنش هر موجود زنده در برابر محيط و اجتماع خود بر اساس يك سلسله اطلاعات صورت مي گيرد و اين اطلاعات فراهم نمي گردد جز با برقراري ارتباط با محيط و همنوع خويش . بدين ترتيب هرچه امكانات ارتباطي وسيع تر و پيشرفته تر باشد دستيابي به منابع اطلاعاتي افزونتر خواهد بود و به تبع داشتن اطلاعات غني فرد يا جامعه را داراي پويايي و تحرك سريعتر و معقول تري مي نمايد.
دستيابي به اطلاعات صحيح مطمئن و سريع در اتخاذ تصميم گيري ها از اعتبار بالايي برخوردار است كه در نتيجه ارتباط سالمي را طالب است. غالبا برقراري ارتباط و كسب اطلاعات خارج از قلمرو مشاهده مستقيم و تماس شخصي نياز به امكانات ويژه اي دارد. از ميان طيف وسيع امكانات ارتباطي مي توان از مخابرات به مفهوم متعارف در جامعه كنوني نام برد.
صور ابتدايي ارسال خبر . افروختن آتش و ايجاد دود بر فراز كوهها . نواختن طبل و قاصدان پياده يا سواره بوده است. اما از سال 1840 كه الفباي مورسي تلگراف مورد استفاده قرار گرفت پيشرفت تكنولوژي مخابرات سرعت زايد الوصفي داشته است بطوريكه امروزه مخابرات بعنوان سريعترين روش شناخته شده انتقال اطلاعات مهم و بنا بر تعبيري متضمن غناي فكري جوامع سياسي و تسريع كننده آهنگ پيشرفت در عرصه هاي گوناگون اقتصادي . فرهنگي و اجتماعي نقش
ارزشمند و والايي را نصيب خود ساخته. بنحويكه توسعه و گسترش تكنولوژي مخابرات از جمله عوامل مهم پيشرفت و ترقي آنها قلمداد مي گردد. بعبارت ديگر تا كشوري به تكمولوژي پيشرفته مخابراتي و سيستمهاي نوين اين صنعت قرن دست نيابد و تجهيز نگردد به مفهوم واقعي و حقيقي به توسعه و ترقي دست نخواهد يافت و به راهيابي در قافله پر شتاب كشورهاي مترقي نائل نخواهد شد.
جدا از مطلب بالا و در واقع مهمتر از اين مسائل رسالت ارزشمندي است كه در جوامع بشري بر دوش مخابرات قرار گرفته و الحق مخابرات هم بخوبي از عهده آن بر آمده است و آن بيدار ساختن و آگاهي دادن به ملت هاي ستمديده و عقب نگه داشته شده در راه مبارزه و مقابله با قدرت هاي زورگو و استكباري جهاني براي بدست آوردن آمال آزاديخواهي و اعمال قدرتهاي مردمي خويش است كه تجلي بارز و زندئه آن در جمهوري اسلامي طليعه پيروزي انقلاب اسلامي ايران ظاهر گرديده است.
بنابر علل بالا ئو بسياري از دلايل ديگر امروزه ملت ها بسيج شده اند تا در زمينه توليد و استفاده از تكنيك هاي پيشرفته مخابراتي طرح هاي گسترده و نويني را اجرا نمايند و در اين راستا شركت مخابرات استان مركزي با توجه به موقعيت حساس استان به لحاظ داشتن مجتمع ها و مراكز عظيم صنعتي و تجاري در جهت تسهيل و تحقق موارد فوق و توسعه مخابرات نقش مهم و بسزايي را ايفا نموده است.
تاريخچه اتباط مخابراتي در ايران
15 سال پس از ارسال علائم الكتريكي توسط مورس در ساعت 8 روز 24 ماه مه 1844 ميلادي اولين خط تلگرافي بين تهران و اردوگاه چمن سلطانيه مورد بهره برداري واقع گرديد اين خط در سال 1243 از طريق جلفا به روسيه متصل گرديد.
امپراطوري استعماري انگليس به منظور حفظ مستعمرات خود خصوصا در هندوستان نياز شديدي به خطوط تلگرافي داشت و با پا فشاري خود نظر موافق دولت ايران را براي احداث خطوط تلگرافي خانقين . باختران. همدان. تهران. شيراز و بوشهر كسب نمود تا از طريق كابل دريايي بين بوشهر تا مرزهاي شرقي ايران ارتباط داشته و به خط هندوستان متصل شود.
توسعه خطوط هوايي تا سال 1344 كه خط سرتاسري مايكروويو مورد بهره برداري قرار گرفت ادامه داشت و بعد از ان آهنگ توسعه خطوط كاهش يافت و حتي خطوط موجود در بسياري از مسيرها مورد استفاده قرار نگرفت تا سرانجام در سال 1358 با توسعه برنامه روستايي استفاده از اين خطوط مجددا آغاز و آهنگ رشد آن حتي از دوران قبل از مايكروويو فزوني يافت و هنوز هم اين توسعه به نحو چشمگيري ادامه دارد.
ارتباط تلفن شهري در ايران 9 سال بعد از مكالمه تلفني گراهام بل( بيستم اسفند ماه )1255
در مسير قطار تهران – ري مورد استفاده واقع شد و در سال 1292 با تاسيس شركتي واگذاري تلفن در تهران شروع گرديد. در سال 1316 تعداد شش هزار شماره در تهران نصب و سريعا اين شماره ها به فروش رسيد.
ارتباط بين شهري كشور پس از تاسيس تلفن شهري با اجراي خطوط تك سيمه شروع شد اما توسعه آن به كندي صورت مي گرفت و خطوط هوايي به انتقال تلگراف اختصاص داشت. پس از اشغال كشور در شهريور 1320 خطوط جديدي توسط اشغالگران داير گرديد بطوريكه پس از تخليه كشور حدود 2522 كيلومتر خط با پايه با مجموع 5610 كيلومتر باضافه دو ترمينال كارير بين تهران و باختران . دو ترمينال سه كانالي بين تهران و اهواز . دو ترمينال بين همدان و تهران و يك ترمينال در باختران جهت ارتباط با بغداد به دولت ايران فروخته شد.
بدين لحاظ تكنيك خط هوايي و كارير به شركت پست و تلگراف منتقل شده و اين سيستم بعنوان سيستم اصلي ارتباط شهري پذيرفته شد. در حاليكه در آن سالها استفاده از خطوط كواكسيال در ارتباط ساير نقاط دنيا متداول گرديده بود.
ارتباط اتوماتيك بين شهري از سال 1350 در كشور شروع شده و تعداد سه شهر در اين سال به شبكه اتوماتيك بين شهري پيوست متعاقب آن تعداد 28 شهر در سال 1351 . 53 شهر در سال 1352 . 70 شهر در سال 1356 و تعداد 78 شهر در سال 1359 به شبكه كشوري پيوست.
در جهت ارتباط راديويي در سال 1326 تعداد150 دستگاه 50 واتي تلگرافي خريداري و در شهرهاي مختلف ايران نصب گرديد. در سال 1331 نصب دستگاههاي راديويي چهارصد واتي شروع و تا سال 1337 تعداد 36 شهر ايران از طريق اين سيستم ارتباط گرفتند. استفاده از سيستمهاي راديويي UHF و VHF قبل از سال 1358 منحصر به چند سيستم مي شد كه در پروژه INTS در فاصله سالهاي 1347 تا 1351 نصب گرديد و بعد از آن استفاده از سيستم هاي UHF و VHF محدود و صرفا به چند سيستم مجاري و ژاپني محدود مي شد . اما بعد از سال 1358 استفاده از UHFو VHF در شبكه هاي روستايي متداول گرديد. ارتباط بين المللي نيز در روز 29 شهريورماه 1327 با ايران و لندن افتتاح گرديد و امروزه اين ارتباط از طريق ماهواره و شبكه هاي مايكروويو بصورت اتوماتيك و نيمه اتوماتيك با اكثر كشورها برقرار است.
استفاده از شبكه هاي مايكروويو از سال 1343 با اولين خط مايكروويو بين حلقه دره و تهران معمول و امروزه اكثر شهرهاي كشور زير پوشش ارتباط مايكروويو قرار گرفته است.
استراتژي
استراتژي تعيين تكنولوژي مخابرات بر اساس قبول تدريجي سيستمهاي ديجيتال قرار گرفته و تكنولوژي روستايي به استفاده از سيستمهاي راديويي و كابل هوايي بجاي سيستمهاي قديمي كاربر تاكيد نموده است.
ارتباط روستايي
هدف از ارتباط روستايي در اصطلاح بين المللي آن نصب يك شماره تلفن در منازل روستايي است. لذا انتقال تلفن به اين منازل كه در نقاط دور قرار گرفته اند به آساني صورت نگرفته و تكنيك خاصي بنام انتقال تلفن به مراكز روستايي مطرح شده است.
تكنيك انتقال تلفن به نقاط روستايي به چند طريق صورت مي گيرد كه چند نمونه آن در اشكال ذيل نمايش داده شده است.
الف:
نصب يك مركز كوچك 100تا 500 شماره در يك روستاي بزرگ و انتقال شماره ها به منازل روستا و انتقال تعدادي از آنها به مراكز روستايي دورتر. ( شكل 1 )
مركز
سوئيچ روستايي
شكل (1) – نصب مركز تلفن در روستا منازل روستايي
خط انتقال
روستاي كوچكتر
ب:
انتقال تعدادي از سوئيچهاي مركز نزديك با خط انتقال مناسب به يك روستاي بزرگ و توزيع تلفن ها در منازل روستايي ( در حقيقت تلفن )- شكل 2
خط انتقال
مركز تلفن شهري
نقطه توزيع
منازل روستايي
شكل (2) – انتقال تعدادي شماره به مركز روستايي
ج:
استفاده از متمركز كننده Concentrator و انتقال تعدادي از شماره هاي مركز به فاصله دورتر.
د:
استفاده از سيستم MAR (RSS) ديجيتال در طريقه هاي جديد كه بصورت روز افزون در حال استفاده است. در اين طرح يك سيستم مادر در مركز سوئيچ نصب شده و در فواصل تا 40 كيلومتر منازل روستايي پراكنده زير پوشش قرار مي گيرد.
ارتباط روستايي در ايران
ارتباط روستايي در ايران منحصر به نصب يك يا چند شماره تلفن از نزديكترين مركز به دفتر مخابرات مي باشد. لذا مي توان گفت كه در كشور ما مسئله اصلي خط انتقال شهر به روستا است و مسائلي همچون نصب سوئيچ و تكنيك هاي جانبي آن همچون طرح شماره گذاري . مسيريابي . سيگنالينگ و حتي طرح انتقال كشوري مطرح نمي باشد.
بديهي است عدم رعايت طرح انتقال كشوري نمي تواند قابل چشم پوشي باشد. در اين طرح لازم است رعايت افت مجاز و نويز مجاز بشود بطوريكه امكان دريافت صدا تا هر نقطه كشور بوده بدون اينكه در آهنگ صداي طرفين خلل ايجاد نشود.
( مكالمه كنندگان با اولين مكالمه همديگر را از آهنگ صدا تشخيص دهند ). طرح انتقال كشوري افت مجاز تلفن تا تلفن را در دو شهر تعريف مي نمايد. لذا اطلاع از نكات فني دستگاه تلفن . خط مشترك. خط جانكشن. مركز تلفن. مركز اس.تي.دي خط انتقال ترانسميشن. مراكز SC / PC و ....................... ضروري است.
ترافيك روستايي
يكي از موارد مهم و پيچيده محاسبه ترافيك روستايي مي باشد. ترافيك روستايي به چند عامل بشرح ذيل بستگي دارد:
الف: تعداد مراجعين.
ب: ساعت پر ترافيك ( تعداد مراجعين در ساعت شلوغ ).
ج: زمان اشغال خط ( مدت مكالمه).
د: درجه ارتباط.
واحد اندازه گيري ترافيك
واحد اندازه گيري ترافيك ارلانگ است اشغال كامل يك مسير در يك ساعت بر روي يك خط يا چند خط را يك ارلانگ مي گويند. براي مثال اگر 15 مدار تلفني در يك ساعت شلوغ توسط مشتري ها اشغال شود مقدار ترافيك 15 ارلانگ خواهد بود. بنابراين اگر يك مشتري يك مدار را يك ساعت اشغال نمايد دو مشتري هركدام نيم ساعت آن مدار را اشغال مي نمايند و چهار مشتري هركدام 15 دقيقه و چهل مشتري هركدام 1/5 دقيقه قادر به اشغال مدار خواهد بود.
محاسبات ترافيكي
با استفاده از فرمول: E= AXBXT
مقدار ارلانگ محاسبه مي گردد. در اين فرمول:
ارلانگ E=
تعداد مشتري ها ( يا دفاتر ) A=
تعداد مكالمات در شلوغترين ساعت B=
زمان مكالمه به ساعت T=
تعداد مراجعين به دفاتر روستايي
تعداد مراجعين به دفاتر مخابرات روستايي موجود با مراجعه به دفاتر روستا و يا اخذ اطلاعات از متصدي دفاتر مخابرات قابل دسترسي است. بديهي است صرفا نبايد به اين آمار متكي شد زيرا روستاييان را به ارتباط تشويق خواهد نمود و عدم ارتباط مناسب باعث عدم مراجعه آنها خواهد شد. خصوصا اگر روستا نزديك شهر باشد. تخمين تعداد مراجعين به دفاتر روستايي در طرح مي تواند به طرق مختلف صورت گيرد اما به نظر مي رسد كه بهترين روش طريقه نمونه برداري است بدين ترتيب كه منطقه كوچكي با خصوصيات مشابه را در نظر گرفته . معدل تعداد مراجعين به دفاتر موجود را محاسبه كرده به ساير روستاهاي در طرح تعميم دهيم. در اين بر آورد عامل جمعيت نقش مهمي دارد. لذا لازم است به جمعيت واقعي روستا مراجعه كرد و اگر اين جمعيت برابر آمار رسمي در دسترس نباشد.
تعداد مراجعين در ساعت شلوغ
آمار بدست آمده از دفاتر مخابراتي حاكي بر آن است كه نعداد مراجعين در شلوغ ترين ساعت حدود 20% از كل مراجعين روزانه است.
شلوغ ترين ساعت دفاتر مخابراتي معمولا بين ساعت 11تا 12 صبح تخمين زده مي شود و روزهاي دوشنبه و چهار شنبه تعداد مراجعين بيشتر است.لذا اگر تعداد مراجعين روزانه روز دوشنبه به يك دفتر 40 نفر و روز چهارشنبه 36 نفر باشد ميانگين مراجعين:
38 = 36+40
2
بهتر است برآورد كرد:
نفر 8 = 760 = 20×38 = مراجعين ساعت شلوغ
100 100
زمان اشغال خط
زمان مكالمه از دفاتر مخابراتي به شهر بر خلاف ساير ممالك زياد است. حد متوسط يك مكالمه دفاتر مخابراتي ايران از زمان شروع شماره گيري تا خاتمه مكالمه 6 دقيقه بر آورد شده است. بديهي است در محاسبه فرض بر آن بوده است كه درجه ارتباط شبكه حداكثر 3% باشد. يعني اپراتور تقريبا با اولين شماره گيري به مقصد متصل شود. بديهي است در شرايط كنوني از زمان شماره گيري تا خاتمه مكالمه بيش از 6دقيقه طول مي كشد و اين به علت نقص در سيستم اس.تي.دي كشور است كه با اقداماتي كه انجام گرفته است انشاا... اين نقيصه برطرف خواهد شد.
زمان اشغال مدار به شرح ذيل است:
برداشتن گوشي 5 ثانيه
شماره گيري 7 رقم 20 ثانيه
انتظار تا پاسخ به مكالمه 15 ثانيه
مدت مكالمه 300 ثانيه
گذاشتن گوشي 5 ثانيه
جمع كل 345 ثانيه
درجه ارتباط:
منظور از درجه ارتباط آن است كه در طراحي پيش بيني گردد كه مشتري با چند مرتبه شماره گيري موفق به تماس با مقصد مي گردد. براي مثال درجه ارتباط يك درصد به مفهوم آنست كه درصد مرتبه شماره گيري يكمرتبه موفق به اخذ تماس نشويم و درجه ارتباط 3 در صد به مفهوم 3 اخطار در 100 شماره گيري است. لذا هرچه درجه ارتباط بهتر باشد به مدار بيشتري نياز داريم.
مراكز هومينگ ( طرح مجتمع ):
در جهت تهيه طرح روستا يكي از مسائل فوق العاده مهم تهيه طرح مجتمع است. زيرا ارتباط يك روستا ممكن است تحت تاثير ساير نقاط قرار گيرد. لذا در جهت جلوگيري از دوباره كاري و پياده نمودن يك طرح كه از جنبه هاي فني و اقتصادي بررسي كامل شده باشد. تهيه طرح بصورت مجتمع لازم الاجرا است. براي مثال فرض نماييد كه روستاي A در برنامه سال جاري قرار گرفته باشد و پس از برآورد ترلفيك معلوم گرديد كه يك مدار براي اين روستا كفايت مي كند. لذا طرح احتمالا از طريق سيستم VHF ارتباط اين روستا پيش بيني مي كند اگر روستاي B در سال بعد در برنامه قرار گيرد و ارتباط آن از طريق ترانزيت A مقدور باشد لذا لازم است سيستم VHF تعويض شود.
تغييرات پي در پي كه هم اكنون در ارتباط روستايي مطرح است دليل دو عامل اصلي است:
اول اينكه برنامه منظم روستايي در دسترس نبوده است.
دوم اينكه در گذشته به تهيه طرح هاي مجتمع كمتر توجه شده است.
از اين نظر لازم و ضروري است كه از تهيه طرح بصورت مجزا جدا خودداري شده و طرح ها بصورت مجتمع تهيه گردد.
طرح مجتمع
در طرح مجتمع لازم است روستاهاي يك منطقه با خصوصيت مشابه و يكسان بررسي گرديده و حتي المقدور مركزي بعنوان نقطه توزيع يا مركز هوم انتخاب شود.
اين نقطه لازم است داراي خصوصيت ذيل باشد:
الف: داراي مركز سوئيچ خودكار بين شهري باشد.
ب: حتي المقدور تعدادي از ترافيك روستاها راتخليه نمايد.
پس از مشخص شدن نقاط روستايي و نقطه هوم ترافيك هر روستا به نقطه هوم تعيين مي گردد. به شكل 4 مراجعه گردد.
( شكل 4- هومينگ روستايي )
بيش از 540 نقطه زير بصورت مراكز TX در برنامه قرار گرفته است. طريقه ارتباط از نقاط TX به مراكز SC به صورت طرح سه سطحه مي باشد . براي مثال اگر TX1 بخواهد با TX2 تماس تلفني داشته باشد ارتباط بصورت ذيل انجام مي گيرد.(شكل5)
( شكل 5 – طريقه ارتباط مراكز تلفني – طرح سه سطحه )
الف: در مرحله اول مدار بين TX1 و PC1 تامين شده . اگر مدار آزاد بين PC1 و PC2 وجود داشته باشد ارتباط بصورت :
TX1 PC1
PC1 PC2
PC2 TX2
خواهد بود.
ب: اگر مسير اول مسدود باشد ارتباط بصورت:
TX1 PC1
PC1 SC2
SC2 PC2
PC2 TX2
صورت خواهد گرفت.
ج: اگر مسير اول و مسير دوم اشغال باشد ارتباط بصورت:
TX1 PC1
PC1 SC1
SC1 SC2
SC2 PC2
PC2 TX
صورت ميگيرد .
