بخشی از مقاله
ويژگيهاي چوب درختان جنگلهاي آمازون
منطقه تامبوپاتا واقع در جنوب بخش پروئي جنگل آمازون شامل گونه هاي بسيار متنوعي از گياهان چوبي وانواع جنگلي است. با آزمايش روي چوبهاي جمع آوري شده از پوشش گياهي ساحل پايين دست رودخانه ،جنگل دشت سيلابي ،جنگل با خاك رسي روي يك تراس مرتفع ،جنگل با خاك ماسه اي و جنگل مردابي مي توان به تفاوتهاي مهم در ويژگيهاي چوب گونه هاي مختلف جنگلي پي برد.
طول واحد آوندي در درختان جنگل دشت سيلابي بسيار بيشتر ازساير گونه هاست.وزن مخصوص دردو منطقه فوق الذكر بسيار كمتر است. قطروتراكم آوندي در گونه ها ي مختلف جنگلي تفاوت چنداني ندا رد و تحت تاثير شرايط جوي مي باشد.
كليات
منطقه تامبو پاتا درجنوب بخش پروئي آمازون (عرض 13 درجه جنوبي )به علت گوناگوني زيستي وتاثير بر گياهشناسي جنگلهاي حاره ، طي كارهاي تحقيقاتي انجام گرفته، شناخته شده است .
نتايج بررسي خصوصيات چوب پوشش گياهي در پنج منطقه گوناگون جنگلي در شكل يك بيان شده است.
نمونه چوبهاي مربوط به مناطق زير اند :
1) يك منطقه كم ارتفاع با پوشش گياهي متراكم كه به موازات "ريو لا توره " با تنوع گياهي كم روي آبتل شني قرار گرفته كه گونه غالب گياهي در آن سروپيا و ساليكس مي باشد ودرآن درختان گوناگون حاشيه رودخانه نيز ديده مي شوند(mean dbh ~10 Cm,8 spices).
2) دشت سيلابي كم شيب با پوشش جنگلي كه روي خاكهاي آبرفتي در ميان پيچ و تاب مسير رودخانه جزء مهم آن كاپرونيا باپوسته صاف ونرم است . در برخي اوقات سال دچار آب گرفتگي شده و سيـــلابهاي شديد با دوره بازگشت 10 - 12 سال در آن رخ مي دهد (mean dbh~22Cm , 22spices) .
3) جنگل با خاك رسي روي تراس مرتفع .اين سطح يك دشت سيلابي واقعاً قديمي با سني در حدود بيش از 40000 سال مي باشد. گونه هاي غالب منطقه سدُلمديا لويس و پ.ماكروفيلا است(mean dbh ~ 23Cm,21spices) .
4) جنگل با خاك ماسه اي كه در 6كيلومتري تامبو پاتا و لا توره در امتداد آگوآس نگراس قرار داشته و گونه بخصوصي در آن غلبه ندارد(mean dbh ~ 24Cm , 22 spices) .
5) جنگل مردابي در تراس مرتفع . اين دشت سيلابي ميتواند يك درياچه مآندري يا يك آبراهه قديمي باشد .نخل مااوريتيا فلكسوسا گونه رايج اين منطقه است ودرختان در اقليت اند(mean dbh ~ 29Cm , 8 spices) .
اين بررسي شش ويژگي چوب را مورد بررسي قرار ميدهد كه عبارتند از : قطر آوند، تراكم آوندي ،تراكم اشعه ، طول واحد آوندي ، طول فيبر و وزن مخصوص. سوالي كه پيش مي آيد اينست كه در كدام ناحيه خصوصيات چوب با ديگر نواحي تفاوت قابل توجهي دارد.اين اطلاعات مي توانند به تعيين تاثير شرايط محيطي بر خصوصيات چوب كمك كنند.
مصالح وروشها
اقليم
اين منطقه در 12درجه و پانزده دقيقه جنوبي و69 درجه و 18 دقيقه غربي گسترده شده است. بارندگي سالانه حدود 2400 ميلي متر است كه ماههاي مي تا اكتبر از بقيه ماههاي سال خشك ترند.به سمت مرز بوليوي بارندگي كاهش يافته وطول فصل خشك افزايش مي يابد .ميانگين درجه حرارت سالانه 22 تا 24 درجه سانتيگراد است.در ماههاي جون تا آگوست هجوم توده هاي هوا مي تواند دماي هوا را تا زير 10 درجه سانتيگراد كاهش دهد.
نمونه گيري
نمونه گيري از گياهان چوبي در فواصل 60 متر در طول خطوط تراز تا زمانيكه نمونه ها با اندازه مناسب يافت شوند انجام مي پذيرد. تراس رودخانه اي (اولين تراس) به موازات رودخانه پوشيده از گياهان چوبي است كه روي يك آبتل شني قرار گرفته.تراس جنگل دشت سيلابي از رودخانه تا مرز فرورفتگي مآندر كشيده شده است.در تنوع كم كنار رودخانه وجنگلهاي مردابي اندازه نمونه ها كوچك است اما بايد شامل تمام گونه هاي غالب درختان باشد . در تمام مناطق بجز منطقه يك قطر نمونه ها بايد 10 سانتي متر باشد. ازگونه هاي كه در تمام مناطق بجز منطقه يك وجود دارند نمونه برداري نشده كه دليل آن مشكل بودن تهيه مقاطع مناسب از ساقه هاي نخل و فقدان اطلاعات مربوط به تاثير اقليم بر اين گياه است.
نمونه گيري با مته هاي 12 ميلي متري انجام گرفته و نمونه ها را تا زمان تعيين وزن مخصوص منجمد مي كنند.
قطر آوند عبارتست از ميانگين حداقل 30 آوند كه درمنطقه نمونه گيري شده . فراواني آوند عبارتست از تعداد آوندها در سطحي از نمونه به مساحت 51 ميلي متر مربع كه اين سطح بطور تصادفي انتخاب مي شود . طول واحد آوندي و فيبر،ميانگين سي اندازه گيري تصادفي از نمونه خيس خورده مي باشد .تراكم اشعه ،تعداد اشعه ايست كه خط عمود بر محور اشعه را قطع مي كنند(ميانگين پنج اندازه گيري ملاك است). وزن مخصوص عبارتست از وزن خشك تقسيم بر حجم سبز بعلاوه حجم آب جايگزين شده. تحليل واريانس به روش HSD توكي _ كرامر در سطح معني داري0.05 انجام شده . اعداد وهيستوگرامهاي جدول يك براي كل منطقه صادق اند.
پراكندگي ها به روش شاپيرو_ ويلك ، تستw آزموده شده اند.
بحث درنتايج
قطر آوند
قطر آوند در پنج منطقه ،تفاوت چنداني ندارد. .به هرحال درختاني با آوندهاي قطور تر از 0.175 ميلي متر در تراس رود خانه اي و جنگل مردابي ديده نمي شوند. خصوصيت اين دو ناحيه ايستادن آب روي سطح زمين در دوره اي معين از سال مي باشد . قطر آوند تاثير مستقيم بر آب موجود در درخت داردو به آ ب قابل استفاده و نياز آبي بستگي دارد.
توزيع پراكندگي ميانگين گونه ها ،غير عادي مينمايد(r= -0.038,p=0.04;Fig.2b) كه اين پراكندگي بيانگر اينست كه قطر آوند بيش از 0.150 ميلي متر مي تواند امري بسيار عادي باشد.قطر آوند ها كاهش كم اما مشخصي را در تراس دو نشان مي دهند. اين كاهش در قطر آوندها مي تواند به كمبود آب قابل استفاده براي گياهان مربوط باشد. تراكم آوندي با قطر آوندها يك رابطه معكوس غيرخطي دارد ( r=0.53 , p<0.01 ; Fig.3b ).
تراكم آوندي
تراكم آوند داراي بيشترين تنوع در ميان خصوصيات آناتوميك است . در چوبهاي بررسي شده در اين مطالعه در مناطق 1و2تراكم آوندي بيشتر از 150در ميلي متر مربع وجود داردكه ضريب همبستگي آن بيشترين مقدار را دارد(Table1).با توجه به اندازه گيري ها تفاوت مشخصي در پنج منطقه ديده نشده است(Fig.4a) .تراكم آوندي مانند قطر آون به درجه خشكي يا رطوبت بستگي دارد.
چهار دسته بندي عمومي تراكم آوندي عبارتند از: <5mm-2 ، <20mm-2 ، 20-40 mm-2 و >40 mm-2 . ميانگين تراكم آوندي در تامبو پاتا 16.6 mm-2 است.
طول واحدآوندي
طول واحد آوندي در منطقه دو بيشتر از ساير مناطق است. كارل كوئيست (1988) دريافت كه واحدهاي آوندي در زيستگاههاي مرطوب بلندترند. جنگل دشت سيلابي در منطقه دو داراي شرايط هيدرولوژيكي مناسبتري است چون نزديك رودخانه قرار گرفته وداراي خاك آبرفتي ماسه اي است ودچار آب گرفتگي دائمي نمي شود .
ليندورف (1994) يك رابطه عمومي براي طول واحد آوندي وبارندگي ارائه كرد . مقادير ارائه شده براي 4 منطقه تامبوپاتاهمانند مقادير داده شده براي جنگلهاي باراني با بارندگي 2000ميلي متر است.
طول فيبر
مناطق 1و3 ازلحاظ طول فيبر متفاوت تراند .براجاز و مورالز (1985) دريافتند كه جنگلهاي خشك مكزيك فيبرهاي كوتاهتري نسبت به جنگلهاي مرطوب دارند .
تراكم اشعه
تراكم اشعه در مناطق مورد مطالعه تفاوت چنداني ندارد . برآورد اندازه و تراكم اشعه كار ساده اي نيست . ويمن نتوانست تاثيري از اقليم بر تراكم اشعه را در دسته بندي پايگاه اطلاعاتي OCPN ( <4 mm-2 , >12 mm-2 ) پيدا كند .آعداد مشاهده شده در اين مطالعه كمتر از آن چيزي است كه در سراسرجهان مشاهده شده است .(Metcalfe & Chalk 1983) .
وزن مخصوص
وزن مخصوص مشاهده شده در دو منطقه رودخانه اي (1و2) بوضوح كمتراز آن چيزي است كه در مناطق مرتفع وجنگل مردابي ديده مي شود.وزن مخصوص مربوط به ميزان وزن مخصوص ديواره سلولي درتوده زنده است .معمولا وزن مخصوص در مناطق مرطوب و حاره كمتر از مناطق خشك ويا سرد است.چنين به نظر مي رسد كه رشد سريع پوشش گياهي باعث كاهش وزن مخصوص مي شود . وزن مخصوص تنها ويژگي است كه داراي توزيع پراكندگي غير عادي نيست.
