بخشی از پاورپوینت
--- پاورپوینت شامل تصاویر میباشد ----
اسلاید 1 :
کتابسنجی معادل واژه Bibliometric و ترکیبی از دو ریشه biblio به معنای کتاب و metrics به معنای سنجش است.
مفهوم کتابسنجی در ابتدا با عنوان کتابشناسی آماری شناخته می شد.
تعبیر هولم2(1923) از کتابشناسی آماری مطالعه روند تبیین و تشریح تاریخ علم و فناوری به وسیله شمارش اسناد و مدارک بود.
ریزیگ3(1962) در مقاله خود تعریف جامع تری از کتابشناسی آماری ارائه داد. بنا به این تعریف کتابشناسی آماری عبارت است از گردآوری و تفسیر آماری کتب و نشریات ادواری، به منظور بررسی تحرک تاریخی در امر تدوین و نحوه استفاده از کتب و نشریات در پژوهش های ملی و جهانی در زمینه کتب، مجلات و موادی از این قبیل.
اسلاید 2 :
پریچارد(1969) اولین تعریف از کتابسنجی را ارائه داد. وی کتابسنجی را كاربرد رياضيات و روش‌هاي آماري در مورد كتاب‌ها و ساير رسانه‌هاي ارتباطي می داند. بدین معنی که کتابسنجی، یک شیوه سنجش و اندازه گیری است که جنبه های کمی به هم پیوسته ارتباطات نوشتاری را ارزیابی می کند.
فرثورن1(1969) کتاب سنجی را مطالعه کمی ویژگی های مواد مضبوط و رفتار منتسب به آنها می داند.
لنكستر (1977) كتابسنجي را مطالعه الگوهاي ارتباطي نويسندگان، انتشارات و متون با به كارگيري روش‌هاي مختلف تجزيه و تحليل آماري توصيف مي‌كند.
اسلاید 3 :
دانشنامه کتابداری (1379) کتابسنجی را مطالعه غیرمستقیم قواعد حاکم بر نظام مبادله افکار و اطلاعات علمی تعریف می کند. کتابسنجی بر آن است تا از طریق بررسی استنادها یا ارجاعات موجود در متون، به قواعد حاکم بر رفتارهایی که به بهره بری و بهره دهی به دانش مکتوب با اسلوب های کسب و تولید اطلاعت علمی منجر می شود، بپردازد.
جمع بندی تعاریف:
کتابسنجی، مطالعه غیرمستقیم و گذشته نگر قواعد حاکم بر جریان انتقال دانش مدون و مضبوط، از تولید، انتقال تا استفاده و ارزیابی به روش کمی شامل تحلیل های آماری و ریاضی است که با هدف توصیف، تبیین و پیش بینی فرآیندهای ارتباطی مدون و مضبوط صورت می گیرد.
اسلاید 4 :
کتابسنجی مفهومي برخاسته از كتابشناسي آماري است و كاربرد آن به سال‌هاي 1890 برمي‌گردد. شايد بتوان اثر كمپل را كه با استفاده از روش‌هاي آماري به مطالعه موضوعي انتشارات پرداخت، نخستين تلاش در مطالعات كتابسنجي به حساب آورد.
در 1917 كولف و ايلز رشد متون آناتومي تطبیقی در طول سال‌هاي 1550-1860 را با استفاده از كتابشناسي آماري و بر اساس استنادهاي كتابشناختي مطالعه كردند.
در 1923 هولم با استفاده از كتابشناسي آماري توضيح داد كه چگونه مي‌توان با شمارش اسناد و مدارك، تاريخ علم و فناوري را قابل درك كرد.
اسلاید 5 :
لوتکا (1926) در یک مطالعه پیشرو، توزیع فراوانی تولیدات علمی را بررسی کرد. وی دریافت که تعداد اندکی از پدیدآورندگان، تعداد زیادی از نوشته ها را تولید می کنند. حدود 60% از پدیدآورندگان هریک فقط یک نوشته تولید می کنند و 40 درصد بقیه از توزیع قاعده لوتکا پیروی می کنند.
هشت سال بعد از لوتکا، بردفورد (1934) توزیع فراوانی مقالات مجلات را مطالعه کرد.
زیف در سال 1949یکی از قوانین مهم در کتاب سنجی و زبان شناسی کمی را فرمول بندی کرد که از مطالعه فراوانی کلمات در یک متن مشتق شده است. وی دریافت که میان طول واژه ها و فراوانی آنها در یک متن، رابطه معکوس وجود دارد.
اسلاید 6 :
رانگاناتان معتقد بود كه تحليل رياضي و آماري مي‌تواند ابزاري كليدي در تمام مطالعات توسعه‌اي و آينده‌نگر باشد. او در 1948 واژه كتابخانه سنجي2 را پيشنهاد و ادعا كرد: از آنجا كه، كاربرد آمار و رياضيات باعث پيدايش رشته‌هاي حياتي جديدي نظير اقتصادسنجي، روان‌سنجي، و جز آن شده است، كتابداران بايد با استفاده از روش‌هاي آماري و رياضي مناسب، كتابخانه‌سنجي را توسعه دهند.
پريچارد، كتابشناسي آماري را به كتابسنجي تغيير داد. دليل وي براي اين تعويض، مبهم بودن عبارت كتابشناسي آماري بود؛ زيرا اين عبارت مي‌توانست به تحليل آماري كتابشناسي‌ها و يا كتابشناسي‌ها در آمار تعبير شود.
اسلاید 7 :
مشخص و روشن کردن سیر تحول موضوع ها در متون و منابع
گردآوری داده های قابل اطمینان و معتبر تا بتوان براساس آنها تسهیلات و خدمات اطلاع رسانی کافی فراهم کرد
روشن نمودن محدودیت های قلمروهای موضوعی
نشان دادن اهمیت نسبی انواع گوناگون مدارک در قلمروهای موضوعی مختلف
تصمیم گیری درباره استفاده از مواد و منابع اطلاعاتی
تحقیق درباره عادات و الگوهای انتقال اطلاعات
تسهیل فرایند بازیابی اطلاعات.
اسلاید 8 :
کتابسنجی در زمینه های زیر کاربرد دارد:
مطالعه و بررسی میزان تولید (تعداد انتشارات) در یک زمینه موضوعی در ادوار مختلف و کشورهای مختلف
مطالعات تاریخی و جامعه شناختی دانش
مطالعه الگوهای انتشاراتی،
پیش بینی روند انتشارات
تشخیص مسیرهای پژوهش و رشد دانش در زمینه های گوناگون علمی؛
تعیین متون و منابع هسته در رشته های مختلف؛
رتبه بندی نشریات
شناسایی و معرفی نویسندگان پرتولید در رشته های مختلف و تعیین نقش و سهم آنها،
شناسایی مقالات پراستفاده و ارزیابی تاثیر تولیدات علمی،
شناسایی استفاده کنندگان موضوع های مختلف،
گزینش منابع اطلاعاتی مناسب،
مطالعه کهنگی متون،
اجرای سیاست وجین و ذخیره دقیق منابع اطلاعاتی؛
بهبود کنترل کتابشناختی متون و منابع رشته های مختلف؛
بهبود کارآمدی خدمات عمل آوری اطلاعات؛
طراحی شبکه ها و نظامهای اطلاع رسانی اقتصادی تر
مجموعه سازی کتابخانه و ارزیابی آن
اسلاید 9 :
نيكلاس و ريچي مطالعات كتابسنجي را به دو گروه تقسيم مي‌كنند:
گروه اول مطالعات توصيفي است كه به بررسي ويژگي‌ها و مشخصات متون يك حوزه مي‌پردازد؛
گروه دوم مطالعات رفتاري است كه گاهي به آن مطالعات استنادي گفته مي‌شود، ولي محدود به آنها نيست. مطالعات رفتاري به بررسي رابطه ميان متون مي‌پردازد.
اسلاید 10 :
استيونز و پوتر مطالعات كتابسنجي را به دو حوزه تقسيم مي‌كنند:
حوزه اول توصيفي است و به بررسي و شمارش ميزان سهم كشورها، نويسندگان، و مجلات از انتشارات و بررسي سال‌هاي انتشار و حوزه‌هاي علمي در متون مي‌پردازد. به‌طور مثال محقق ممكن است متون را به‌ترتيب فراوانيِ توليد توسط هر نويسنده، كشور، مجله، سال انتشار، و يا حوزه‌هاي علمي رتبه‌بندي كند.
حوزه دوم مطالعات كتابسنجي ارزيابانه است كه تلاش مي‌كند با به‌كارگيري تحليل استنادي، ميزان استفاده از متون را مطالعه كند و با فرض اينكه هر استناد به‌منزله يك‌بار استفاده از مدارك استناد شده است، بگويد كه در يك حوزه علمي و در مدت زمان معين بيشترين مقالات استناد شده 4 كدام‌ها هستند و همچنين بيشترين مقالات كه به يكديگر استناد كرده‌اند5 ، مرتبط‌ترين مقالات هستند.
