بخشی از مقاله
چکیده
کودکی اولین ومهمترین دوره ی زندگی آدمی است.دراین دوره کودک برای نخستین بار،باطبیعت رابطه برقرارمی کند،روابط اجتماعی خودرابنامی نهدوبه مفهومی از خوددست می یابد.برای این منظور آموزش و پرورش کودکستانی اولین مرحله ازآموزش رسمی است که هدفها،محتواوبرنامه های خاص راداردوپایه مهمی برای سایردوره های آموزش وپرورش عمومی است.این مسأله باعث گردیدکه به تعلیم وتربیت کودک درسنین پیش از دبستان بادیدی عمیق وعلمی نگاه شودوکودک به عنوان رکن اساسی تعلیم و تربیت پیش ازدبستان موردتوجه متخصصان ومسئولان تربیتی قرارگیرد.
کلمات کلیدی:آموزش،پیش دبستانی،کودک،تعلیم وتربیت.
مقدمه:
سالهای اولیه زندگی کودک ازحساسیت واهمیت خاصی برخوردار است،وحساسیت آن ازاین جهت است که رشدویادگیری باسرعت بیشتری انجام می شود.وبااهمیت است ازاین روکه تجربه های این دوره اساس یادگیری دوره های بعدبویژه دوره دبستان است.وجوداین ویژگیها سبب شده است که روان شناسان وصاحب نظران علوم تربیتی به آموزش وپرورش در دوره پیش دبستانی توجه نموده و به آن اهمیت داده اند.دوره پیش دبستان می تواند به عنوان مکمل خانواده عامل موثری دررشدکودکان باشند.درباره آموزش و پرورش این دوره و تأثیر آن بر رشد کودکان مطالعات مختلفی انجام شده است. با وجودی که نتایج این مطالعات دلالت بر تأثیر مثبت آموزشهای این دوره رشد کودکان دارد، اما در بعضی از موارد مفید بودن آنها به علت وجود برخی اشکالات در برنامه ها مانند نامناسب بودن شرایط محیطی و کارآمد نبودن کادر آموزش و نبودن وسایل و تجهیزات اصولی مورد تردید قرار گرفته است.
تأثیر آموزش و پرورش قبل از دبستان بر پیشرفت ذهنی:
مطالعات علمی و تحقیقات در زمینه کودکان نشان داده است که 5 سال اولیه زندگی سرنوشت ساز است و در چگونگی سازگاریهای مختلف کودک با محیط تأثیر بسیار زیادی دارد. »اندازه گیری هوشی کودک تا 17 سالگی نشان می دهد که از رشد روانی او در حدود 50 درصد در فاصله زایمان تا 4 سالگی، حدود 30 درصد بین 4 تا 8 سالگی و فقط 20 درصد بین 8 تا 17 سالگی توسعه می یابد
تأثیر آموزش و پرورش قبل از دبستان بر سازگاری عاطفی اجتماعی:
از شروع کودکستان مدرسه برای بیش از ده سال مرکز دنیای خارج از خانواده کودک را تشکیل می دهد، بنابراین کودکستان و دبستان دو عامل بسیار مهم رشد عاطفی و اجتماعی کودک را تشکیل می دهد، چون در آنجا است که تأثیر متقابل رفتار کودک با گروه هم سن و نیز تأثیر پذیری از معلم بوقوع می پیوندد و معمولاً مربی یامعلم اولین بزرگسالی است که خارج ازخانواده کودک نقش اساسی درزندگی او ایفا می کند، معلم علاوه بر این که باعث ترک پاسخ های نامناسب در کودک می شود بر روی سازگاری عاطفی و اجتماعی شخصیت و مفهوم فردی کودک نیز مؤثر می باشد. به طور کلی گروه همسن، ارتباط با دیگران، نحوه برخورد با مشکلات شخصی و اجتماعی و رشد مفهوم فردی به کودک می آموزد. تطابق با گروه همسن در دوره دبستان افزایش می یابد ولی اختلافات فردی زیادی در نحوه و درجه تطابق با گروه بین کودکان وجود دارد. همچنین از طریق همانند سازی با والدین و مربیان رفتارش شکل گرفته و ارزشها، باورها و تا حدی گرایشها از این طریق در دوران دوم کودکی در وی پی ریزی می گردند تا در دوران سوم یعنی 6 سال بعد قوی تر گردد. ارتباط با خواهران و برادران در سازگاری عاطفی کودک از اهمیت ویژه ای برخوردار است، زیرا پس از پدر و مادر اولین کسانی که در ذهن کودک نقش می بندند و اولین ارتباط جمعی را به کودک می آموزند، خواهران و برادران او می باشند و بوسیله آنها است که مناسبات صمیمانه و همکاری متقابل را می آموزد.از طرف دیگر محیط پیش از دبستان جایی است که کودک می تواند شرایط مناسبی را برای بازیهای دسته جمعی داشته باشد. زیرا بازیهای نمایشی، اجتماعی به قابلیتهای کودک در زمینه نقشهای اجتماعی و همچنین تعمیم مفهوم نقش به درجات وسیع تر کمک می کند. لازم به ذکر است تفاوتهای بین بازی نمایشی و بازی نمایش اجتماعی وجود دارد. بنابراین بازی باعث می شود که کودکان خصائل زندگی جمعی را کسب کنند و از طرفی فرصتی پیدا کنند تا احساسهای درونی خود را که ناشی از تنشها، ناکامیها، ناامنیتیها، پرخاشگریها، ترسها و سردرگمی هاست را به
نمایش بگذارد و بدین وسیله بسیاری از دردها و نابسامانیهای رفتاری کودکان از راه بازی تسکین می یابد.
بیان مسئله
یکی از جنبه هایی که توجه خاص علمای تعلیم و تربیت و روان شناسان را به خود جلب نموده سالهای اولیه ی زندگی کودک است. چه در این
سنین است که چهار چوب اصلی شخصیت کودک پیریزی می شود و در مراحل بعدی رشد و تکامل می یابد.این مسأله باعث گردید که به تعلیم و تربیت کودک در سنین پیش از دبستان با دیدی عمیق و علمی نگاه شود و کودک به عنوان رکن اساسی تعلیم و تربیت پیش از دبستان مورد توجه متخصصان و مسئولان تربیتی قرار گیرد. کودکان بزرگترین ثروت هر کشور محسوب می شوند و امروز تردیدی وجود ندارد که سرمایه گذاری در راه تأمین سعادت و رفاه اطفال و تعلیم و تربیت آنان از سرمایه گذاری در هر رشته ی دیگری سودمند تر و نتیجه بخش تر است. به طور کلی سالهایی را که کودکان در مهد کودک یا آمادگی می گذرانند از حساس ترین دوران زندگی آنان محسوب می شود و مخصوصاً از لحاظ اجتماعی ساختن آنها بسیار حائز اهمیت است.مطالعات انجام شده در کشورهای مختلف از تأثیر مثبت برنامه های آموزش و پرورش پیش از دبستان بر جنبه های رشد کودکان دلالت دارد. در کشور ما نیزهر سال عده قابل توجهی ازکودکان درمراکز پیش ازدبستان ثبت
نام می شوندوتحت پرورش این مراکزقرارمی گیرند. انتظار می رود که کودکان با طی این دوره ها بتوانند با موقعیت جدید، یعنی محیط دبستان بطور موثر سازگار شده و آمادگی لازم را برای آموزش و پرورش دراین مرحله و مراحل بعدی پیدا کنند. مطالعات و پژوهشهای متعددی اهمیت آموزشی های دوران کودکی راتأیید نموده اندوپژوهشگران جنبه های مختلف تأثیراین آموزشهارابررسی کرده اند.
