بخشی از مقاله
چکیده:
MTBE (متیل ترشیو-بوتیل اتر ) یک ماده آلی اکسیژن دار است، که امروزه در اکثر نقاط جهان به طور گسترده اي جهت بالا بردن عدد اکتان و احتراق کامل سوخت به بنزین افزوده میگردد. در اوایل استفاده از این ماده به علت عدم مصرف سرب در بنزین و مزایاي زیست محیطی حاصل از این امر بسیار مورد توجه بود ولی اکنون پس از گذشت چند سال از مصرف این ماده در دنیا مشخص شده است که MTBE داراي تاثیرات سوء بر روي سلامتی انسان بوده و داراي پتانسیل آلودگی بالایی بر روي محیط زیست می باشد. با توجه به اینکه MTBE ماده اي با حلالیت بالا، مقاوم و دیر تجزیه پذیر است در صورت ورود به منابع آب و خاك می تواند سلامتی انسان ومحیط زیست را با خطرات جدي روبرو سازد و با توجه تولید و مصرف بالاي این ماده در کشور ما نیاز است جهت جلوگیري از معضلات زیست محیطی ناشی از حمل ونقل راهکارهاي مناسب در برخورد با این ماده ارائه گردد. در این مقاله سعی شده است تا ضمن شناسایی ساختار
MTBE به اثرات زیست محیطی ناشی از حوادث حمل و نقل آن پرداخته شود. با شناسایی کامل این ماده و اثرات مخرب زیست محیطی ناشی از حوادث احتمالی میتوان به راهکارهاي مناسب حهت حمل ونقل این ماده دست یافت.
کلمات کلیدي:
/ MTBE اثرات زیست محیطی/ حوادث حمل و نقل
مقدمه
حوادث حمل و نقل جاده اي از عوامل بسیار مهم مرگ و میر و صدمات شدید مالی و جانی بوده و آثـار سـنگین اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادي و زیست محیطی آن همواره جوامع انسانی به شدت مورد تهدید قرار داده است. بـه گونـه اي که آثار مخرب ناشی از حوادث حمل و نقل جاده اي در کشور هاي در حال توسعه بسیار بالا بـوده و همـواره یکـی از معضلات اصلی توسعه می باشد.[1] در این میان کشور ایران نیز بـه عنـوان یـک کشـور در حـال توسـعه از ایـن قاعـده مستثنی نبوده و جهت رسیدن به توسعه پایدار ، نیازمند به حمل و نقل جاده اي روز افـزون بـوده و از الزامـات ایـن امـر دستیابی به حمل و نقل ایمن می باشد. بنابراین جهت دستیابی به یک حمل و نقل ایمن انجام مطالعات و دانـش افزایـی در خصوص مدیریت سیستم هاي حمل و نقل و مدیریت اطلاعات مربوط به حمل و نقل امري ضروري به نظر می رسـد.
در این راستا کشور هاي توسعه یافته جهت تحقق این امر و همچنین کاهش تصـادفات جـاده اي و ضـایعات اقتصـادي و زیست محیطی آن پیش قدم بوده و به آثار مثبت آن نیز دست یافته اند چنانچه در ایالات متحده آمریکا ظرف مدت سی سال شاخص تعداد تصادفات جاده اي را به بیش از ده برابر کاهش داده اند. نتایج تحقیقات در مورد هزینـه تصـادفات در کشور هاي مختلف نشان می دهد که هزینه هاي اقتصادي و آثار سوء بـه محـیط زیسـت بـه صـورت تصـاعدي در حـال افزایش است. در این میان تصادفات ناشی از حمل و نقل موارد شیمیایی خطرنـاك اگـر چـه باعـث اتـلاف هزینـه هـاي اقتصادي می شود می تواند با تأثیر سوء بر محیط زیست ایجاد ضایعات جبران ناپذیري نماید.[1,12,2]
یافته ها و نتایج
با رشد روز افزون صنعت خودروسازي و رشد حمل و نقل جاده اي در کشور ما نیاز به مصرف زیاد بنزین نیـز بـه تبع آن افزایش یافته است. تولید ماده ) MTBE متیل ترشیاري بوتیل اتر ) از سال 1973 بـه عنـوان مکمـل سـوخت و جایگزین مناسب براي تترا اتیل سرب به علت آثار سوء بهداشتی و زیست محیطی سرب آغاز و مصرف آن در دهـه هـاي
80 و 90 مـیلادي بــه شــدت افــزایش یافــت. در کشــور مـا نیــز از ابتــداي ســال 1381 و در راســتاي اجــراي مصــوبه
22533/16104 مورخ 79/2/21 هیأت دولت ترکیبات سرب بطور کلی از فرمولاسیون ساخت بنزین حذف و به جـاي آن از MTBE استفاده می گردد. متیل ترشیاري بوتیل اتر یک ترکیب آلی با فرمول شیمیایی C5H12O ، مایعی بی رنـگ ، قابل اشتعال و همراه با بوي شدید است. این ماده در آب بسیار حلال پـذیر بـوده و در حـدود 51/265 گـرم در لیتـر در دماي 25 درجه سلسیوس گزارش شده است. این ماده در آب بسیار پایدار بوده و نسبت به تجزیه شـیمیایی و میکروبـی بسیار مقاوم است. جدول شماره((1 خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مـادهMTBE را نشـان مـی دهـد. شـکل شـماره((1 شماي کلی از MTBE را نشان می دهد. با توجه به مزایاي زیست محیطی استفاده از MTBE در بنزین از جمله افزایش عدد اکتان بنزین ، حذف سرب از بنزین ، کاهش گاز هاي آلاینده خروجی از اگزوز از جمله منوکسید کربن و ازن ، تولید آسان و سهولت ترکیب با بنزین استفاده از این ماده به عنوان مکمل سوخت بسیار افزایش یافته است به طوري که سالانه نزدیک به 500000 تن از این ماده در کشور تولید و به مصرف می رسد.[3,10]
