بخشی از مقاله
چکیده
در روزگاران گذشته حوادث منحصر به سقوط از درخت یا بلندی، ضربه خوردن و مجروح شدن به وسیله حیوانات اهلی و یا وحشی، مسمومیت با مواد گیاهی یا زهر جانوران و یا مواردی از این قبیل بود، ولی امروزه با توجه به پیشرفتهای چشمگیر در امور صنعتی و امکان استفاده از وسایل مدرن جهت مسافرت، استفاده از نیروی برق و ماشینآلات، تماس با مواد شیمیایی و غیره، انسان در برابر حوادث بیشماری قرار گرفته است. همه ساله میلیونها حادثه در دنیا اتفاق میافتد. بعضی از این حوادث باعث مرگ و بعضی باعث از کارافتادگی کلی و یا جزیی میشوند. ×بهطور کلی همه حوادث برای قربانیان خود موجب رنج و درد و ضررهای اقتصادی و مالی هستند.
اهمیت حوادث از لحاظ دیدگاه های انسانی،اجتماعی و اقتصادی بوده که علت واحدی نداشته و به دو دسته علل مستقیم و غیر مستقیم تقسیم میشوند.که به منظور بیان سهل تر حوادث ناشی از کار معیارهایی از سوی کمیته کارشناسان آمار سازمان بین المللی کار پیشنهاد گردیده است. همچنین برای شناخت علمی حوادث ناشی از کار و تجزیه و تحلیل بروز آن و تدوین اصول پیشگیری مشهور ترین طبقه بندی در بیانیه دهم کنفرانس جهانی آمارشناسان کار توصیه شده است.توجه ویزه به علل و عوامل حادثه آفرین و رعایت مقررات و آیین نامه ها و پیشگیری از ×بروز حوادث کار، گامهایی در جهت حفظ حقوق شهروندی میباشند.
کلید واژگان: حادثه - حادثه ناشی از کار- علل حوادث-حین انجام وظیفه- وظایف-پیشگیری
مقدمه
حادثه ناشی از کار: در کتب لغتمعمولاً حادثه به معنای رویداد، واقعه و یا پیشآمد معنی شده و بیشتر منظور عمل و یا اتفاق ناخوشایند و خارج از نظم میباشد که ممکن است خسارات مالی و یا جانی در بر داشته باشد، بنابر عقیده برخی حادثه اتفاقی است پیشبینی نشده و ناگهانی که بدون مداخله خود شخص، بر اثر یک نیروی خارجی بوجود میآید و یا به عبارت دیگر آنچه انسان را ناخواسته از مسیر زندگی ×طبیعی منحرف میسازد و برای او ایجاد ناراحتی جسمی و روانی و یا خسارات مالی نماید حادثه نامیده میشود. به عقیده»ل.دیویس«، حادثه را میتوان»ضعف در جوابگویی و فرار از حالات مخصوص« تعریفکرد. مثلاً تصور کنیم جسم سنگینی از ارتفاع سقوط میکند کسی که زرنگتر، فهمیدهتر و سریع الانتقال باشد با سرعت فرار میکند و شخص دیگر که فاقد این صفات باشد دچار حادثه ×میگردد.
تعریف حادثه در دایرهالمعارف بینالمللی کار عبارت است از یک اتفاق پیشبینی نشده و خارج از انتظار که سبب صدمه آسیب گردد. علاوه بر تعاریف کلی برای حوادث مختلف که به بدانها اشاره شد، در تعریف حادثه ناشی از کار میتوان به آنچه در قانون کار و تأمین اجتماعی آمده است اشاره نمود: حوادث ناشی از کار عبارت از حوادثی است که حین انجام وظیفه و به سبب آن برای بیمه شده اتفاق میافتد. مقصود از حین انجام وظیفه تمام اوقاتی است که بیمه شده در کارگاه، مؤسسات وابسته، ساختمانها و محوطه آن مشغول به کار باشد و یا به دستور کارفرما در خارج از محوطه کارگاه مأمور انجام کاری میشود. ضمناً اوقات رفت و آمد بیمه شده از منزل به کارگاه و یا بالعکس نیز جزو این اوقات محسوب میشوند. همچنین حوادثی که حین اقدام برای نجات سایر بیمهشدگان آسیبدیده و مساعدت به آنان اتفاق میافتد حادثه ناشی از کار محسوب خواهد شد.
اهمیت حوادث ناشی از کار:
همه ساله در جهان دهها میلیون کارگر قربانی حوادثی میشوند که منجر به کشته شدن و یا از کارافتادگی تعداد کثیری از آنها میگردد. بر طبق آمار منتشر شده در کشورهای پیشرفته صنعتی، سالانه از هر ده نفر کارگر یکی دچار سانحه میشود و در نتیجه اینگونه سوانح، پنج درصد روزهای کار ملی به هدر میرود. حوادث ناشی از کار از سویی سبب ناراحتی فرد کارگر و یا افراد خانوادهاش میشود و از سوی دیگر سبب از بین رفتن سرمایه و تزلزل بنیان اقتصادی جامعه میگردد. لذا اینگونه حوادث از دیدگاههای زیر دارای اهمیت شایان توجهی میباشند:
1 از نظر انسانی
هرگونه حادثه ناشی از کار ولو جزئی سبب درد و ناراحتی شخص کارگر و افراد خانوادهاش میشود. بدیهی است در صورتی که حادثه شدید باشد و منجر به مرگ یا از کارافتادگی دائمی شود این مسئله اهمیت بیشتری پیدا میکند.
2 از نظر اجتماعی
از آنجا که پیشرفت و ترقی هر اجتماعی بستگی به نیروی کار افراد جامعه دارد، لذا محصول کار هر کارگر نه تنها مایه امرارمعاش زندگی و خانواده اوست بلکه سرمایه و پشتوانه اقتصاد یک جامعه نیز میباشد. چنانکه میدانیم نزدیک به 50 تا %60 افراد هر اجتماعی را افراد در سنین کار تشکیل میدهند. ولی در اصل افراد فعال جامعه،مخصوصاً در کشورهای کم رشد در حدود %25 کل جمعیت میباشند حال اگر از این تعداد، افرادی نیز به علت حوادث ناشی از کار نتوانند کار خود را انجام دهند این امر سبب تزلزل در وضع اجتماعی جامعه میگردد.
3 از نظر اقتصادی
حوادث به هر صورت و درجهای که باشد برای کارگر، کارفرما و جامعه زیانهای اقتصادی دربر دارد. این زیانها به صورت مستقیم و غیرمستقیم میباشند. از زیانهای مستقیم میتوان از خسارت ناشی از وقفه کار به علت حادثه، هزینههای درمانی و سرانجام خسارات پرداختی در مورد از کارافتادگی موقت، دایم و یا فوت را نام برد. در محاسبه زیانهای غیرمستقیم که مقدار آن در تمام کشورها بیش از زیانهای مستقیم است باید زیانهای ناشی از وقفه در کار سایر کارگران به علت کمک کردن به فرد مصدوم، بحث و گفتگو در مورد علت وقوع حادثه، بههم ریختن نظم کار پس از انتقال کارگر به بیمارستان تا موقع گماشتن فرد مناسب برای انجام امور، خسارات وارده به ماشینآلاتو نهایتاً خسارات ناشی از تقلیل فعالیت کارگر مصدوم پس از برگشت به کار - در صورت معلولیت - مورد توجه قرار گیرد.
علل حوادث ناشی از کار:
مطالعات و بررسیهای انجام شده نشاندهنده این حقیقت است که به طور کلی حادثه ناشی از کار علت واحدی ندارد و معلول علل فنی و انسانی میباشد. این علل بستگی به نوع کار، محیط شرایط انجام کار و ابزار مورد استفاده دارد و میتوان آنها را به دو دسته علل مستقیم و ×غیرمستقیم تقسیم کرد:
-1 علل مستقیم
منظور از علل مستقیم عبارت از عللی است که در به وجود آمدن حادثه سهم اصلی را داراست. با توجه به وضع کار و صنعت میتوان این علل را چنین خلاصه نمود: جابجا کردن کالا، کار با ماشینآلات، سقوط اشیاء، افتادن کارگر از ارتفاع، استفاده غیرصحیح از ابزار کار، افتادن به علت لیز خوردن، برخورد با مانع، سوختگی و همچنین تصادف با وسیله نقلیه در محیط کارگاه و یا هنگام رفت و برگشت به محل کار.
-2 علل غیرمستقیم
این عللمستقیماً سبب بوجود آمدن حادثه نیستند بلکه در صورت وجود علل مستقیم، شانس به وجود آمدن حادثه را بیشتر میکنند. این گروه شامل تمام عواملی است که باعث خستگی، ناراحتی و نارضایتی کارگر میشوند. مهمترین این عوامل عبارتند از: نور نامناسب، صدای بیش از حد، عدم تهویه خوب، نامناسب بودن درجه حرارت محیط کار، طولانی بودن ساعات کار، سرعت بیش از حد تولید و نیز عوامل دیگری
