دانلود مقاله ارزشیابی در اموزش و پرورش

بخشی از مقاله

ارزشیابی در اموزش و پرورش

مقدمه
بايد اين مطلب مهم را در نظر داشت که جوامع پيشرفته بشري با عنايت به توسعه آموزش و پرورش خود توانسته اند پله هاي ترقي و توسعه همه جانبه را به پيمايند.در توسعه آموزش و پرورش ملاکها و فاکتورهاي متعددي نقش دارند .مهمترين آن نظام ارزشيابي در آموزش مي باشد .آموزش را مي توان به عنوان فرايند کنش متقابل معلم و دانش آموز تعريف کرد

که به موجب آن تجارب مناسب يادگيري براي رسيدن دانش آموزان به هدف هاي آموزش و پرورش فراهم مي شود . در آموزش و پرورش سنتي ارزشيلبي به عنوان آخرين حاقه هاي فرايند ياددهي ،يادگيري تلقي مي شود که در پايان دوره آموزشي براي جدا کردن دانش آموزان با توانايي يادگيري متفاوت به کار مي رفت . امروزه ارزشيابي را بخش جدايي ناپذير فرايند ياددهي - يادگيري مي داند که همراه با آموزش و در ارتباط تنگا نتگ با آن ، به گونه اي مستمر انجام مي گيرد و به جاي تاکيد بر طبقه بندي دانش آموزان و مقايسه آنان با يکديگر ، هدايت يادگيري آنان را مرکز توجه خود قرار مي دهد.

به منظورنظام بخشي به فعاليت هاي ارزشيابي پيشرفت تحصيلي دانش آموزان با توجه به رويکردها ونگرش هاي نوين درتعليم وتربيت.اصول زيرتحت عنوان (اصول حاکم برارزشيابي پيشرفت تحصيلي ) تعيين شده است.
1- جدايي ناپذيري ارزشيابي ازفرايند ياددهي-يادگيري:
ارزشيابي دانش آموزان بايد به عنوان بخش جدايي ناپذ ير فرآيند ياددهي-يادگيري ونه به عنوان نقطه پاياني آن تلقي شود.

2- استفاده ازنتايج ارزشيابي دربهبود فرآيند ياددهي-يادگيري واصلاح برنامه ها وروشها.
هدف غايي ارزشيابي ، اصلاح وبهبود فرآيند ياد دهي-يادگيري است ونتايج ارزشيابي ها بايددراصلاح برنامه ها وروشها مورداستفاده قراگيرد.
3- هماهنگي ميان هدف ها محتوا روش هاي ياددهي-يادگيري و فرآيند ارزشيابي:
در ارزشيابي بايد تناسب و هماهنگي بين هدف ها، محتوا و روش هاي ياددهي-يادگيري مربوط به هردرس مورد توجه قرار گيرد.

4- توجه به آمادگي دانش آموزان:
در طراحي و اجراي انواع برنامه هاي ارزشيابي بايد به آمادگي هاي جسماني ، عقلي ، عاطفي و رواني دانش آموزان توجه شود0
5- توجه به رشد همه جانبه دانش آموزان:
در ارزشيابي بايد به جنبه هاي مختلف رشد بدني، عقلي ،عاطفي، اجتماعي، اخلاقي و حرکتي دانش آموزان توجه شود0
6- توجه همه جانبه به دانش ها، نگرش ها و مها رت ها:

در ارزشيابي، متناسب با محتواي آموزش و پرورش بايد به حيطه دانش ها، نگرش ها و مهارتهاي دانش آموزان توجه شود0
7- توجه به ارزشيابي دانش آموز از يادگيري هاي خود (خود ارزشيابي):
در ارزشيابي بايد شرايطي فراهم شود که دانش آموز نيز بتواند از يادگيريها و عملکرد هاي خود و ديگر دانش آموزان ارزشيابي کند0

8- ارزشيابي از فعاليتهاي گروهي:
در نظام ارزشيابي ،علاوه بر ارزش يابي فردي، بايد از فعاليتهاي گروهي نيز ارزشيابي به عمل آيد0
9- توجه به فر آيند هاي فکري منتهي به توليد پاسخ:
در ارزشيابي بايد علاوه بر پاسخ نهايي، به فرآيندي که منجر به توليد پاسخ شده است توجه کرد0
10- ( تاکيد بر نو آوري و خلاقيت ):
در ارزشيابي بايد با تاکيد بر روش حل مساله ، زمينه رشد و شکوفايي دانش آموزان را فراهم کرد.
11- تنوع روش ها و ابزار هاي اندازه گيري و سنجش پيشرفت تحصيلي:

با توجه به اهداف ، ماهيت و نوع موارد ارزشيابي ، از انواع مختلف روش ها و ابزارهاي ارزشيابي (مانند پرسش هاي شفاهي ،آزمون هاي عملي ،انواع پرسش هاي عيني و انشايي، روشهاي مشاهده رفتار ، پوشه هاي مجموعه کار ، ارايه مقالات و طرح ها ، گزارش مربوط به فعاليت هاي تحقيقاتي ، ارزشيابي عملکردي ، ارزشيابي مستمر ، انواع دست ساخته ها ، روش خود سنجي و ...) استفاده مي شود.

12- استفاده از انواع ارزشيابي:
در فر آيند ياددهي- يادگيري لازم است با توجه به هدف ها ، محتوا و روش هاي تدريس از انواع ارزشيابي ها ( از قبيل تشخيصي، تکويني، مجموعي، هنجار مرجع، هدف مرجع ، دروني، بيروني ، ملي و ...) استفاده شود.
13- استقلال مدرسه ومعلم در فرآيند ارزشيابي:
در فرآيند ارزشيابي بايد استقلال مدرسه و معلم در چار چوب سياست هاي کلي آموزش و پرورش حفظ شود.

14- اصل رعايت قواعد اخلاقي و انساني در ارزشيابي:
به موجب اين اصل ، ارزشيابي بايد به گونه اي سازماندهي و اجرا شود که موجب خدشه دار شدن حقوق ، تعاملات انساني ، اعتماد به نفس و سلامت رواني دانش آموز يا معلم نگردد.

15- اصل توجه به تفاوت هاي فردي:
در انجام ارزشيابي پيشرفت تحصيلي مي بايست به تفاوت هاي فردي دانش آموزان توجه شود.
16- ضرورت هماهنگي در تحقق اصول ارزشيابي:
در به کارگيري اصول فوق الذکر بايد ميان سازمانها ، مراکز ، ادارات، واحدها و ساير بخش هاي مسئول ارزشيابي در مورد روش ها ، ابزارها، معيار ها و برنامه هاي اندازه گيري و سنجش پيشرفت تحصيلي دانش آموزان، تعهد و هماهنگي کامل وجود داشته باشد.

تعريف ارزشيابي:
ارزشيابي در آموزش و پرورش تعاريف متعددي دارد.
1-کرونباخ ( cronbach) :ارزشيابي را جمع آوري و به کار گيري اطلاعات در جهت اتخاذ تصميم براي يک برنامه آموزشي تعريف مي کند. ( شيرازي،علي، ص 236)
1. بي باي ( Beeby) : ارزشيابي را فراگرد جمع آوري و تفسير منظم شواهدي که در نهايت به قضاوت ارزشيابي نظر به اين که به اقدام شخصي بيانجامد ، مي داند. ابعاد اين تعريف : جمع آوري شواهد ، تفسير ، قضاوت و تصميم گيري است. ( شيرازي ، علي ،ص 236)

2. استا فل بيم : ارزشيابي رافرايند، تعيين کردن ( Delineating) ، به دست آوردن ( Obtaining) و فراهم ساختن ( Providing) اطلاعات مفيدي براي قضاوت در تصميم گيري ها تعريف کردند.
انواع ارزشيابي
الف : اسکريون ( scriven) ارزشيابي ها را بر دو نوع ارزشيابي پاياني و تکويني تقسيم مي کند.
1- ارزشيابي پاياني ( sammative Evaluation) : ارزشيابي که در مدارس متداول است و شامل ارزشيابي آخر سال يا دوره دانش آموزان برنامه يا روند آموزشي است.

مهمترين نقص ارزشيابي پاياني ماهيت مقطعي بودن آن است ، لذا قادر نيست اصلاحات يا تغييرات ضروري را در طول سال يا برنامه در جهت بهبودي و بهسازي فعاليتها ايجاد کند.
2- ارزشيابي تکويني يا مستمر ( Formative Evluation) : در اين ارزشيابي اطلاعات به طور مداوم جمع آوري و مورد استفاده قرار مي گيرد و نياز به بازخورد هاي فردي – محيطي دارد تا بتواند تصميم گيري هاي لازم را در جهت افزايش اثر بخش برنامه ها يا فعاليتهاي آموزشي اتخاذ کند. اين نوع ارزشيابي بيشتر به فراهم آوردن اطلاعات براي بهبودي کار تاکيد دارد.

ب : استافل بيم ( stuffle beam) : ارزشيابي را در چهار نوع بيان مي کند.
1-ارزشيابي زمينه 2- ارزشيابي درونداد 3- ارزشيابي فر آيند 4-ارزشيابي برونداد

1. ارزشيابي زمينه ( Context Evaluation) : هدف اين ارزشيابي فراهم ساختن يا ارائه يک منطق براي تعيين اهداف است. براي رسيدن به آن محيط – شرايط واقعي و مشکلات موجود – بايستي بررسي شوند و تصميماتي مبتني بر اصلاح شرايط و مشکلات اتخاذ گردد تا نيل به اهداف مورد نظر را ميسر سازد.

2. ارزشيابي درونداد ( Input Evaluation) : اين نوع ارزشيابي در ارتباط با چگونگي استفاده از منابع براي نيل به اهداف برنامه است شامل ارزشيابي توانايي هاي سازمان ، استراتژي هايي در جهت نيل به اهداف برنامه و طراحي يک استراتژي اجرايي – عملياتي گردد.
3. ارزشيابي فر آيند ( Process Evaluation) : به باز خورد هاي دوره اي خصوصا شناسايي نقص درونداد ها در حين اجراي برنامه مربوطه است.

4. ارزشيابي برونداد( Product Evaluation) : به سنجش نتايج مي پردازد که نه تنها در آخر بلکه بر حسب ضرورت در فواصل برنامه صورت مي گيرد.

يکي از تخصص هاي مورد نياز دست اندرکاران تعليم و تربيت در سطوح مختلف سازماني و اجرايي بر خوردار بودن از دانش ، مهارت سنجش و ارزشيابي پيشرفت تحصيلي مي باشدکه فقدان آن در عرصه عمل و اجرا ناکار آمدي فر آيند ياددهي- يادگيري را به دنبال خواهد داشت. با وجود آگاهي از توانايي هاي علمي و تجربي دبيران و معلمان گرامي و مديران آگاه و دلسوز واحد هاي آموزشي در حيطه ي سنجش و ارزشيابي پيشرفت تحصيلي ، ليکن به دليل اهميت موضوع و نيز ظرافت ها و پيچيدگي هاي اين امر اميد است با عنايت همکاران ارجمند در جهت تحقق اهداف آموزشي و تربيتي شاهد تعاملي پويا ، مستمر و پايدار باشيم ،

الف. اصطلاحات و مفاهيم ارزشيابي و امتحانات
ب. ارزشيابي تکويني و شيوه اجراي آن
الف)تعريف اصطلاحات ومفاهيم ارزشيابي پيشرفت تحصيلي
ارزشيابي( Evaluation) :اصطلاح ارزشيابي يا ارزيابي به طورساده به تعيين ارزش (Value) براي هرچيزيادآوري ارزشي ( Value judgement) کردن گفته مي شود
ارزشيابي به يک فرآيند نظام داربراي جمع آوري، تحليل وتفسيرا طلاعات گفته مي شود به اين منظور که تعيين مي شود آيا هدف هاي موردنظر تحقق يافته اند يادرحال تحقق يافتن هستند وبه چه ميزاني.

ارزشيابي پيشرفت تحصيلي ( Academic achevement evaluation): ارزشيابي پيشرفت تحصيلي عبارت ازسنجش عملکرد يادگيرندگان ومقايسه نتايج حاصل باهدفهاي آموزشي ازپيش تعيين شده به منظور تصميم گيري دراين باره که آيا فعاليت هاي آموزشي معلم و کوششهاي يادگيري دانش آموزان يا دانشجويان به نتايج مطلوب انجاميده اند و به چه ميزاني.

ارزشيابي آغازين( Preassessment) : نخستين ارزشيابي معلم که پيش از فعاليت هاي آموزشي او به اجرا در مي آيد ارزشيابي آغازين ناميده مي شود.
ارزشيابي تکويني يا مستمر ( Formative evaluation): آن چه عمدتا به منظور کمک به اصلاح موضوع مورد ارزشيابي يعني برنامه يا روش آموزشي ، مورد استفاده قرار مي گيرد ، ارزشيابي تکويني نام دارد.

ارزشيابي تشخيصي (Dignostic evaluation) : نوعي از ارزشيابي تکويني است که با هدف تشخيص مشکلات يادگيري دانش آموزان در يک موضوع درسي به کار ميرود و معمولا در جريان آموزش انجام مي گيرد.از طريق ارزشيابي تشخيصي مي توان معاومات و مهارتهاي لازم دانش آموزان را براي ورود به مطالب جديد تشخيص داد ونيز معياري است براي سنجش رفتار ورودي دانش آموزان که به کمک آن مي توان نقطه شروع فعاليت هاي آموزشي را مشخص کرد .

ارزشيابي تراکمي يا پاياني( Summative evaluation) : در ارزشيابي تراکمي تمام آموخته هاي دانش آموزان در طول يک دوره آموزشي تعيين مي شوند و هدف آن نمره دادن به دانش آموزان و قضاوت درباره اثر بخشي کار معلم و برنامه درسي با يکديگر است. به وسيله اين ارزشيابي مي توان ياد گيري هاي متراکم دانش آموزان را در طول يک دوره آموزشي اندازه گيري کرد و چون معمولا در پايان دوره آموزشي به عمل مي آيد به آن ارزشيابي پاياني نيز مي گويند.

اندازه گيري ( Measurement ): اندازه گيري فر آيندي که تعيين مي کند يک شخص يا يک چيز چه مقدار از يک ويژگي برخوردار است.
آزمون ( test):آزمون وسيله يا روشي نظام دار براي اندازه گيري نمونه اي از رفتار است.
آزمودن ( testing) :وقتي که براي اندازه گيري يکي از ويژگي هاي رواني يا تربيتي يک فرد يا گروهي از افراد از آزمون استفاده مي شود به اين عمل يا فعاليت آزمودن مي گويند.
سنجش ( Assessment) :سنجش به يک تحليل جامع و چند وجهي از عملکرد گفته مي شود.

پرسشنامه( Questionnaire) :مجمو عه اي سوال که به روش علمي تهيه شده و ارزشياب يا پژوهشگر از طريق آن قادر به جمع آوري اطلاعات مورد نياز جهت انجام طرح خود مي باشد.
سوال عيني( Objective items) :به سوالاتي اطلاق مي شود که مي تواند به طور عيني نمره گذاري شود. اين سوال چنان است که افراد پاسخي را از ميان فهرستي از پاسخ ها انتخاب مي کنند.

تنه سوال ( Stem):بخش مقدماتي يک سوال عيني را تنه سوال گويند.
سوال انشايي ( Essay items) :نوعي سوال که دانش آموز تقريبا پاسخي طولاني را که تا چند بند مي رسد نوشته و سازمان دهد.
سوال جور کردني( Matching item) :عبارت از سوالي که شامل دو ستون سؤال وجواب است واز دانش آموز خواسته مي شود که بين موارد دو ستون ارتباط را پيدا کند.
سوال چند گزينه اي( Multiple choice item) :عبارت از شکلي از سوال است که در آن آزمايش شونده پاسخ صحيح را از يک فهرست کزينه هاي محتمل انتخاب مي کند .
سوال صحيح.غلط( True – False item) :عبارت از شکلي از سوال است که در آن امتحان شونده بيان مي دارد که آيا جمله اي که در اختيارش قرار داده شده صحيح يا غلط است .

نمره گذاري تحليلي ( Analytic Scoring):عبارت از نوعي نمره گذاري سوالات انشايي است که در آن نکات خاص هر پاسخ صحيح شناسايي شده و به طور جداگانه نمره گذاري مي شود.
جدول مشخصات( Table of specifications) :عبارت از يک جدول دو بعدي است که شامل محتوا و فرآيند شناختي مورد استفاده در طرح ريزي يک آزمون مي باشد .

امتحان( Examination) :عبارت است از تعدادي سوال که به صورت گزينش تصادفي از جامعه اي از سوال ها تهيه مي شود و يا به عبارت ديگر عبارت از يک وسيله يا روشي که در آن آزمودني ها با تعدادي سوال هاي همخوان و هماهنگ با يکديگر مواجه مي گردند ، يا به انجام فعاليت هاي علمي وادار مي شوند ، که در آن نتيجه اين شرايط و در خاتمه موقعيت ، مي توان تواناييهاي افراد شرکت کننده در امتحان مقايسه کمي به دست آورد.

روايي( Validity) :
روايي اصطلاحي است که آزمون براي تحقق بخشيدن به آن درست شده است اشاره مي کند به سختي ديگر آزموني داراي روايي است که براي اندازه گيري آنچه موردنظر است مناسب باشد.
پاياني( Relidity) :پاياني يک وسيله اندازه گيري به دقت آن اشاره مي کند .يک آزمون درصورتي داراي پاياني است که اگردريک فاصله ي زماني کوتاه چندين باربه گروه واحدي ازافرادبدهيم نتايج حاصل نزديک به هم باشد.
ب)تعريف عملياتي واژه هاي ارزشيابي و امتحانات درقلمروکاري اداره کل سنجش وارزشيابي تحصيلي :

ضوابط سنجش وارزشيابي پيشرفت تحصيلي :مجموعه قوانين مدون وتصويب شده توسط شوراي عالي آموزش و پرورش مي باشد که اهداف ارزشيابي و سنجش توان تحصيلي دانش آموزان براساس مقررات را دربر مي گيرد.
امتحانات داخلي :امتحاناتي است که طبق برنامه معين وبا همکاري مشترک کارکنان آموزشي واداري واحد آموزشي زير نظر مدير انجام مي شود درامتحانات داخلي تهيه سؤالها وتصحيح اوراق امتحاني برعهده معلملن مربوط مي باشد.

امتحانات هماهنگ :عبارت از امتحاناتي است که دربعضي درسها طبق برنامه ي معين و سؤالهاي يکسان درسراسرکشور ياسراسراستان توسط اداره ي کل سنجش و ارزشيابي تحصيلي ويا سازمان آموزش و پرورش استان دفترمدارس خارج از کشور تهيه و درمحل واحدآموزشي زير نظر مدير انجام مي شود.در امتحانات هماهنگ تصحيح اوراق امتحاني بر عهده معلمان مربوط مي باشد.

امتحانات نهايي :امتحانات درسهايي از پايه سوم متوسطه است که به صورت سراسري (کشوري) با برنامه همزمان و سؤالهاي يکسان توسط اداره کل سنجش ارزشيابي تحصيلي تهيه مي شود وزيرنظر سازمان آموزش وپرورش استان
دفتر مدارس خارج از کشور به وسيله عوامل اجرايي امتحانات (هيئات ممتحنه ) که از طرف ادارات آموزش و پرورش شهرستان ها و مناطق معين مي شود برگزار مي گردد درامتحانات نهايي برگزاري امتحان و تصحيح اوراق به صورت متمرکز انجام مي شود.

تاييديه تحصيلي :به سنتي گفته مي شود که مندرجات مدارک تحصيلي دوره هاي مختلف در آن مورد تاييد قرا ر مي گيرد
ارزش تحصيلي :به سندي اطلاق مي شود که نشان دهنده ارزش مدرک تحصيلي ازنظر علمي و استخدامي با توجه به آراء صادره ازمراجع ذي صلاح قانوني باشد.
بانک سؤال :بانک سؤال مجموعه نسبتا وسيعي از پرسشهاي آزمونهاي پيشرفت تحصيلي است که براساس محتوا وويژگيهاي رون سنجي مانند سطح دشواري و رو.ايي ملاکي در سؤال طبقه بندي و سازماندهي شده است.

تعريف ارزشيابي تکويني يا مستمر : آنچه عمدتا به منظور کمک به اصلاح موضوع مورد ارزشيابي يعني برنامه يا روش آموزشي ، مورد استفاده قرار مي گيرد ، ارزشيابي تکويني نام دارد.

ارزشيابي تکويني يا مستمر درآموزش متوسطه :درنظام آموزش وپرورش دوره متوسطه ارزشيابي تکويني براي اصلاح موضوع ارزشيابي و به منظور تقويت اعتماد به نفس تحکيم آموخته هاي دانش آموزان ،آگاهي معلمان ازنقاط قوت وضعف درسي ونحوه عملکرد دانش آموزان درفرايندياددهي. يادگيري و پرورش روحيه تحقيق ، تفکر ،تلاش ، ابتکاروفعاليت هاي گروهي -تدارک بازخورد مناسب به صورت مستمرازنحوه مشارکت دانش آموزدرفعاليت هاي ياددهي.يادگيري واتخاذ روشهاي مناسب به منظوربهبود فرايند انجام شود.

هدف ارزشيابي تکويني يا مستمر :
1. فراهم آوردن شواهد معتبري درمورد يادگيري درسي.
2. تعيين نقاط قوت و ضعف دانش آموزان درفرايند ياددهي و يادگيري.
3. تقويت اعتماد به نفس در دانش آموزان.
4. تثبيت اعتماد به نفس فراگيران وايجاد انگيزه براي يادگيري در آنان.
5. پرورش روحيه تحقيق ، تفکر ، تلاش ، ابتکار وخلاقيت دانش آموزان.

6. توجه به جنبه هاي مهم درس و اهداف آموزشي آن.
7. تشويق به استفاده ازراهبردهاي فعال ياددگيري.
8. مشخص کردن نتايج ودادن بازخورد تصحيح کننده به شاگردان.
9. کمک به شاگردان درپي گيري پيشرفت خود و توسعه مهارت هاي ارزيابي از خويشتن.
10-مطلع کردن دانش آموزان از سطح عملکرد مورد نياز.
11-ايجاد انگيزه در فراگيران جهت تداوم يادگيري .

12-نمايان ساختن توانايي هاي بالقوه ي فراگيران ، که اين خود موجب خودشناسي و تبين تصويري ذهني فراگير از خودش مي شود .
13 -ارزشيابي راه کم کاري و خطاي گذشته را بازکرده و مراحل جديدي را براي آغازگري مجدد فراهم مي سازد.( خود آغازگري )
14-ارزشيابي به عنوان وسيله اي براي شناخت توانايي وزمينه هاي علمي فراگيران و تصميم گيري براي انجام دادن فعاليت هاي بعدي آموزشي است.
15-ارزشيابي به عنوان وسيله اي براي شناساندن هدف هاي آموزشي در فرايند ياددهي – يادگيري است.

16-ارزشيابي به عنوان وسيله اي براي بهبود و اصلاح فعاليت هاي آموزشي است.
براي انجام ارزشيابي تکويني يا مستمر مي توان از شيوه هاي اجرايي گوناگون در کلاس درس استفاده نمود. بدون شک اين شيوه ها از هد ف هاي دوره تحصيلي ، سطح سني دانش آموزان موضوع ومحتواي دروس ، روشهاي تدريس معلم ، تعداد دانش آموزان کلاس و چندين عامل ديگر تا ثير مي پذيرد.
با اين وصف استفا ده از شيوه هاي زيرپيشنهاد مي شود :
1. ثبت رويدادهاي مهم از عملکرددانش آموزدريک مجموعه
2. انجام آزمايش به صورت فردي وگروهي
3. انجام پروژه هاي فردي وگروهي
4. اجراي نمايش
5. مشاهده واستفاده از آن در اندازه گيري

6. يادداشت رويدادهاي مهم عاطفي ،رواني وحرکتي
7. اظهار نظرهاي کتبي وشفاهي معلم
8. دادن کارهاي عملي به دانش آموزان (پوشه کار يا مجموعه کارها ) ( Portfolio )
9. انجام آزمون کتبي چند گزينه اي
10-استفاده از سوالهاي شفاهي،تحليلي،تبييني

11- تهيه گزارش وخلاصه نويسي
12- برگزاري کنفرانس
13- مشارکت دانش آموزدر ارزشيابي از خوديا ديگران
14- انجام آزمون هاي کتبي تشريحي
شيوه هاي اجرايي ارزشيابي تکويني يامستمر:

1- ثبت رويداد هاي مهم از عملکرد دانش آموزان در مجموعه اي به نام پورت فوليو

اين مجموعه شامل يک ارائه بصري از موفقيت هاي شاگرد،توانايي ها،نقاط ضعف،قوت وپيشرفت او در خلال زمان است. در اين روش،دانش آموزبراي نشان دادن توانايي ها وپيشرفت کار خود، مثالهاونمونه هايي که از جريان کار خود در طول سال،نوبت امتحاني ياترم تحصيلي انجام داده با خود به کلاس مي آوردو براي ارزشيابي در اختيارمعلم قرار مي دهد.اين روش شامل آرشيوي از اسناد ومدارک مربوط به رشديادگيري در زمينه هاي است که معرف پيشرفت واقعي او هستند.

2- استفا ده ازآزمونهاي پيشرفت تحصيلي :ازنواع ازمونهاي عيني يا بسته پاسخ‌ (چندگزينه اي- جورکردني- صحيح- غلط‌)و آزمونهاي کوته پاسخ به صورت کتبي استفاده مي شود.

3- استفاده ازپرسش هاي شفاهي :در اين روش معلمان به تناسب محتواي درس و نحوه آموزش از دانش آموزان سؤالاتي را به صورت شفاهي مي پرسند اين روش بيشترين استفاده را درکلاسهاي آموزشي در نظام ما دارا مي باشد و به خاطر سهولت در طرح ، اجرا و... معمولا از آن استفاده مي کنند.

4- استفاده از سؤالات تشريحي به صورت تحليلي- تبييني و خلا صه نويسي:در اين روش يک يا چند سؤال تشريحي براي دانش آموزان مطرح مي شود واز او خواسته مي شود که پاسخ سؤال را به صورت هاي توصيفي- تحليلي تبييني و خلا صه نويسي بنويسد.

5- انجام آزمايش :انجام ازمايش به صورت فردي يا گروهي انجام مي شود انجام ازمايش مستلزم ايجاد فرضيه- طراحي- اجرا آزمايش و تهيه گزارش نتيجه آن است. استفاده از مهارت هاي تخمين زدن- اندازه گيري و به کارگيري حقايق و مفاهيم علمي و ... ازمواردي است که در انجام آزمايش مي توانند به عنوان هدف مطرح شود. فراگيران با استفاده از بعضي از وسايل ومواد ، عملادر باره مفهومي خاص تجربه کسب مي کنند.

6- پروژه فردي يا گروهي :پروژه کوشش علمي يک دانش آموز رادر حيطه مورد علا قه خودش نشان مي دهد. پروژه به دانش آموز اين امکان را مي دهد که آزمايش کند تصميم بگيرد فرضيه بسازد ، ايده ها را بررسي و امتحان کند به دنبال راه حل هايي بگردد و مهمتر از همه درباره خود و دنياي اطراف خود مطالعه کند. پروژه گروهي مستلزم شرکت گروه دربرنامه ريزي- تحقيق- بحث گروهي و ارائه محصول است.

7- اندازه گيري مبتني بر عملکرد:دراين روش دانش آموز به انجام رفتار يا وظيفه خاص مي پردازد.اين کار بيشتر مستلزم انجام يک مهارت است. عملکرد دانش آموز در فرايند کار سنجيده مي شود و مورد ارزشيابي قرار مي گيرد.