بخشی از مقاله
استاندارد بخش ليبر و زايمان
طبق استانداردهای جهانی بیمارستانها می توانند از سه سیستم برای کنترل سیر لیبر، زایمان و پس از زایمان استفاده کنند:
1. سیستم LDRP: سیستمی است که فرآیند لیبر، زایمان و پس از زایمان در یک اتاق با یک تخت و براي يك مادر انجام می شود. تخت این اتاق قابل تبدیل به وضعیتهای مختلف و برانکارد می باشد. مادر می بایست تا زمان ترخیص در همین اتاق کنترل گردد.
2. سیستم LDR: سیستمی است که فرآیند لیبر، زایمان و دو ساعت پس از زایمان در
یک اتاق با یک تخت و براي بك مادر انجام می شود. تخت این اتاق قابل تبدیل به وضعیتهای مناسب برای لیبر و زایمان می باشد. مادر از دو ساعت پس از زایمان تا زمان ترخیص به بخش منتقل می گردد.
3. سیستم سنتی: سیستمی که فرآیند لیبر، زایمان و دو ساعت پس از زایمان
و پس از زایمان تا ترخیص در اتاقهای جداگانه انجام می شود.
ارجحیت با سیستم دوم است و استفاده از این سیستم امتیاز ویژه ای برای بیمارستان دارد.
تسهيلاتي كه بايد در بلوك زايمان در سيستم سنتي موجود باشد:
- ايستگاه پرستاري
- اتاق كنفرانس
- محوطه آموزش مادران
- اتاق استراحت و تعويض لباس پرسنل
- اتاق درمان (treatment room)
- انبار بخش
- اتاق نگهداري وسايل تميز
- اتاق نگهداري وسائل كثيف
- محوطه وسايل شستشو اتاق ها
- محوطه اي براي تعويض لباس بيمار
- سرويس بهداشتي مجزا براي پرسنل و بيماران
- فضاي مناسب برای برانکارد وویلچر
- اتاق ایزوله
- اتاق پره اکلامپسی
- اتاق جداسازي بيماران اعصاب و روان
- تجهيزات استريليزاسيون
- جعبه نمايش X-Ray
- يخچال دارو
تسهيلاتي كه بايد در بلوك زايمان در سيستم LDR يا LDRP موجود باشد:
- ايستگاه پرستاري
- اتاق كنفرانس
- محوطه آموزش مادران
- اتاق استراحت و تعويض لباس پرسنل
- اتاق درمان (treatment room)
- انبار بخش
- محوطه وسايل شستشو اتاق ها
- سرويس بهداشتي مجزا براي پرسنل و بيماران
- فضاي مناسب برای برانکارد وویلچر
- راه خروجی برای دفع البسه و زباله های بخش ( شوتینگ)
- دستگاه سونوگرافي پورتابل
- تجهيزات استريليزاسيون
- جعبه نمايش X-Ray
- يخچال دارو
تجهيزاتي كه بايد در هر يك از قسمت هاي معاينه، ليبر، زايمان و پس از زايمان موجود باشد:
- ترالي اورژانس استاندارد و تجهيز شده مادر و نوزاد ) بايد هميشه از سالم و كامل بودن تجهيزات مطمئن بود)
- سيستم سرمايش و گرمايش و تهويه مناسب
- قفسه داروئي (ست سرم و سرم ها و داروهاي مورد نياز، پايه سرم، گان ضد آب، ماسک، دستکش، عينک، چکمه و...)
- يك خروجي اكسيژن و ساكشن مركزي براي هر مادر و نوزاد به ازاي هر تخت
- كپسول آتش نشاني سالم و با تاريخ معتبر
- تخت و چهار پايه کنار تخت
اتاق لیبر
در سيستم سنتي، ليبر فضايي است كه زنان باردار به منظور ختم بارداري (در فاز نهفته یا فعال) تا شروع زايمان در آنجا مراقبت مي شود. فضاي اتاق ليبر بايد با كمترين تنش و استرس و محيطي مشابه خانه باشد. بهتر است براي تزيين ديوار ها از تابلو نقاشي يا پوسترهاي زيبا استفاده شود و امكاناتي براي پخش موسيقي ملايم براي هر فرد جداگانه وجود داشته باشد. چنين فضايي بيشتر خانم باردار را به سوي زايمان فيزيولوژيك سوق مي
چه كساني در اتاق ليبر بستري مي شود
- زنان به منظور ختم بارداري (در فاز نهفته یا فعال)
- زايمان مادران باردار پرخطر مشکوک به دکلمان
- آماده كردن مادران براي سزارين اورژانس
خصوصیات اتاق های لیبر
اتاق بايد فضاي كافي براي پرسنل، مادران و تجهيزات داشته باشد.
• متراژ اتاق ليبر حداقل 9 متر مربع به ازاي هر تخت است.
• تخت ها بايد با پارتيشن ثابت از هم جدا شوند و فضايي كاملاً خصوصي براي مادر فراهم كنند.
• به ازاي هر 4 تخت يك سرويس بهداشتي و حداقل يك حمام در ليبر وجود داشته باشد.
نكته: در صورتي كه از اتاق هاي مجزا براي ليبر استفاده مي شود مي بايست حداقل متراژ 12 متر مربع در نظر گرفته شود و در هر اتاق يك تخت، يك سرويس بهداشتي و يك حمام و كمد براي نگهداري وسايل موجود باشد.
اتاق ليبري كه براي مراقبت ويژه و مادران پر خطر در نظر گرفته مي شود، مي بايست حداقل متراژ آن 14 متر مربع باشد و امكانات آن بايد شامل دو خروجي براي ساكشن و دو خروجي براي اكسيژن به ازاي هر تخت مانيتور قلب مادر و جنين - پمپ انفوزيون-NST باشد.
• کف و دیوارها تا ارتفاع 2 متر قابل شستشو باشد.
• چاه و راه آب فاضلاب وجود نداشته باشد.
• از رنگهای روشن برای دیوارها استفاده گردد.
• نور، تهویه ، پنجره، سیستم گرمایش و سرمایش شامل مقررات عمومی بیمارستان می باشد.
تجهيزات اتاق ليبر
- دستگاه ساكشن پورتابل
- لاكر براي هر تخت براي وسايل شخصي مادر
- تخت بستری با حفاظ و چهار پایه کنار تخت
- يك صندلي راحتي به ازاي هر تخت
- روشنايي قابل تنظيم (نور ملايم)
- دستگاه اندازه گيري فشارخون
- ترمومتر دهاني براي هر نفر يك عدد
- تجهيزات سنجش صداي قلب جنين (داپلر، گوشي مامايي، دستگاه مانيتور جنين)
بايد حداقل يك دستگاه مانيتور جنين در هر بلوك باشد. استاندارد تعداد دستگاه مانيتور جنين دو عدد به ازاي هر 1000 زايمان در سال است.
- ست سوند گذاري
- کپسول اكسيژن
- يك ميز يا سطح صاف براي ثبت پرونده پزشكي
- كمد براي وسايل و تجهيزات
- پایه سرم
- توپ تولد
- وسائل مورد نياز جهت روش هاي غير داروئي كاهش درد (مانند كيسه آبگرم، كيسه يخ، اسانس هاي معطر مانند رز، اسطوخودوس، ياسمين براي آروماتراپي، روغن ماساژ و ...)
اتاق زایمان
در سيستم سنتي، اتاقي كه براي زايمان استفاده مي شود، بايد نزديك ليبر باشد. فضايي براي همراه در نظر گرفته شود. در اتاق زايمان کنترل و مراقبت مادر و نوزاد در مرحله دوم، سوم و چهارم زایمان انجام می شود و بايد امكان دسترسي در حداکثر 20 دقیقه به اتاق عمل داشته باشد.
خصوصیات اتاق زايمان
• متراژ اتاق زايمان بايد 32 متر مربع و حدود 7/2 متر ارتفاع داشته باشد.
• ضروري است حرارت اتاق Cº 28- 25 باشد. از دماي پايين تر بايد اجتناب شود.
• تخت هاي زايمان بايد از طريق پارتيشن از هم مجزا و يك فضاي خصوصي براي مادر فراهم شود.
تبصره 1: می توان اتاقی نزدیک اتاق زایمان با رعایت خلوت مادران برای کنترل و مراقبت مرحله چهارم زایمان (دو ساعت پس از زایمان) با مسئولیت مامای کشیک در نظر گرفت.
تبصره 2: مراقبت از نوزادان نیازمند احیا به عهده تيم احيا و مطابق دستورالعمل وزارت بهداشت است.
تجهيزات اتاق زايمان
- تخت زايمان با قابليت تغيير در پوزيشن هاي مختلف يا تخت معمولي زايمان و چهار پايه کنار تخت- صندلي چرخان
- ميز ابزار و وسايل
- پك زايمان* (1 عدد قيچي صاف، قيچي اپي زياتومي 1 عدد، پنس هموستات 2 عدد، 4 عدد شان، گالي پات يك عدد، رينگ ف
ورسپس يك عدد، گاز و پنبه، گان، دو تا سه حوله براي خشک کردن و پوشاندن نوزاد استريل)
- ست ترميم پارگي و اپي زياتومي (قيچي ساده يك عدد، سوزن گير يك عدد، پنست با دندانه و بي دندانه يك عدد، 4 شان، گان، دستكش استريل)
- كلامپ بند ناف يك بار مصرف دو عدد و پوار ترجيحاً يك بار مصرف، دستكش، سوزن و نخ كاتكوت كروميك دو صفر و صفر
- ست كنترل دهانه رحم (2
عدد والو، 2 عدد رينگ فورسپس بلند، سوزن گير بلند، پنست بلند بي دندانه، پنس شستشو، 4 عدد شان، گان، گالي پات، دستكش، گاز و پنبه استريل)
- تجهيزات جهت روش هاي داروئي كاهش درد **
- اكسيژن و ساكشن پورتال
- جعبه دفع وسايل تيز و برنده آلوده (safety box)
- سيستم تماس فوري (اعلام كد)
- زنگ فراخوان (nurse call)
- روشنايي قابل تنظيم (نور ملايم)
- آيينه براي مشاهده سير زايمان مادر
- ساعت ديواري با ثانيه شمار
- دستگاه مانيتور جنين
- تجهيزات سنجش صداي قلب جنين (داپلر، گوشي مامايي)
- ست سوند گذاري
- واكيوم
- محل اسكراب (در معرض ديد باشد)
* اندازه ست هاي زايمان بايد 30 x 30 x 50 سانتيمتر و وزن هر ست حداكثر 6 كيلوگرم باشد. پارچه هاي هر ست دو پارچه دو لايه تافته در مجموع 4 لايه و مدت زمان استريل باقي ماندن ست هاي زايمان در اين شرايط در فضاي بسته يك ماه و در فضاي باز سه هفته است. در صورتي كه پارچه ها معمولي اس
ت، اين مدت به دو هفته كاهش مي يابد.
** تجهيزات مورد نياز كاهش درد دارويي: دستگاه پالس اكسي متر، دستگاه الكتروكارديوگرافي، سوزن اپي دورال، كاتتر اپي دورال، سوزن اسپاينال، ست مخصوص اسپاينال، پمپ انفوزيون، كپسول انتونوكس، حمل كننده چرخ دار، ساكشن، بيهوش كننده تبخيري، ماشين بيهوشي، مانيتوريگ جنين، مانيتورينگ قلبي عروقي مادر، كپسول اكسيژن 10 و 25 ليتري همراه با فشارشكن، دستگاه PCEA (Patient Controlled Epidural Analgesia)
برای انجام اپیدورال و اس
روشهای زیر در اتاق زایمان امکان پذیر می باشد:
• زایمان فیزیولوژیک (بدون مداخله)
• زایمان با وسیله (فورسپس و وکیوم)
• زایمان طبیعی با استفاده از روشهای کاهش درد بدون دارو
• زایمان طبیعی با استفاده از روشهای بی درد دارویی مثل استفاده از داروهای سیتمیک، اپیدورال و انتونوکس
ارائه دهنده خدمت: ماما و متخصص زنان و زایمان
تبصره: متخصص زنان می بایست حداقل یک بار بعد از زایمان مادر را ویزیت نماید. حضور متخصص زنان در زایمانهای پرخطر ضروری است.
سيستم LDR و LDRP
• در اين سيستم هر مادر در يك اتاق مجزا مراقبت ها را دريافت مي كند. هر اتاق بايد يك سرويس بهداشتي و يك حمام داشته باشد. فضاي كافي براي تثبيت و احيا نوزاد داشته باشد. متراژ اتاق بايد 24 متر مربع و در ابعاد 8/4 x 8/4 متر باشد به طوري كه 8-6 نفر بتواند به راحتي در اتاق فعاليت نمايند. تمامي تجهيزات مربوط به ليبر، زايمان، پس از زايمان و احياء نوزاد يا بايد در اتاق موجود باشد و يا در محلي بسيار نزديك به اتاق باشد.
تمامي تجهيزات اتاق ليبر و زايمان در سيستم سنتي در اين سيستم نيز بايد فراهم باشد و خصوصيات اتاق ها رعايت شود.
بخش زنان و مامایی
فضایی که مراقبت از مادران بستری پر خطر دوران بارداری، مراقبت از مادران پس از سقط، مراقبت از دو ساعت پس از زایمان طبیعی (دو ساعت اول در بلوك ز
ايمان) و سزارین (ساعت اول مرابت در ريكاوري) تا زمان ترخیص را به عهده دارد.
ارائه دهنده خدمت: متخصص زنان و زایمان، ماما و پرستار
قسمتي از بخش زنان و مامايي به عنوان بخش پس از زايمان محسوب مي گردد. فضایی که بستری و مراقبت مادر از دو ساعت پس از زایمان طبیعی تا زمان ترخیص انجام مي شود.
حداقل زمان بستری برای زایمان طبیعی 24 ساعت و برای سزارین 48 ساعت می باشد. اين اتاق بايد فضاي كافي براي پذيرش مادر و نوزادش داشته باشد و امكان اقامت همراه فراهم باشد. براي هر اتاق بايد يك سينك دستشويي و يك دوش و يك توالت داشته باشد.
تجهيزات اتاق پس از زايمان مانند اتاق ريكاوري است. تجهيزات كنترل علائم حياتي، ساكشن، اكسيژن و سرم تراپي لازم است. تجهيزات احياء بايد در دسترس سريع باشد.
بهتر است هر اتاق يك پنجره حفاظ دار به فضاي بيرون داشته باشد.
تبصره: برای مادرانی که سزارین می شوند می بایست مراقبت یک ساعت اول در ریکاوری اتاق عمل و مراقبت از مادر و نوزاد در ساعت دوم مطابق با دستورالعمل های وزارت بهداشت در بخش زنان و مامایی انجام گیرد.
ارائه دهنده خدمت: ماما و متخصص زنان و زایمان
اتاق معاینه يا اورژانس مامايي
اتاقی برای معاینه مراجعین فوریتهای مامایی و زایمان جهت بستری شدن یا دیگر اقدامات لازم غیر بستری است. فضاي فيزيكي اين اتاق بايد 12 متر باشد و با حداکثر 20 دقیقه دسترسی به اتاق عمل داشته باشد.
تجهيزات
- تخت معاينه معمولي
- تخت ژنيکولوژي
- ميز و صندلي
- دستگاه فشار سنج و گوشي
- تجهيزات سنجش صداي قلب جنين (داپلر، گوشي مامايي)
- ست زايمان
- ترازو مادر و نوزاد
- كارديوتوكوگرافي CTG
ارائه دهنده خدمت: ماما و متخصص زنان و زایمان
مشخصات اتاق پره اكلامپسي
اگر مادري دچار پره اكلامپسي شديد باشد بايد در اتاق پره اكلامپسي يا اتاق مراقبت هاي ويژه بستري شود و مادر لازم است به صورت فعال مانيتور شود.
- ترازوي بزرگسال
- ست سوندگذاري
- دستگاه مانيتور جنيني
- تجهيزات ساكشن و اكسيژن آماده و سالم
- زنگ خطر در دسترس
- ترالي دارويي اورژانس: هيدرالازين و سولفات منيزيوم، گلوكونات كلسيم (در داخل اتاق يا در دسترس فوري)
- پك زايمان اورژانس
- سونوگرافي پورتال
اتاق بايد به پرسنل بخش، داروهاي اورژانس و تجهيزات نزديك باشد. صدا و محرك هاي خارجي به حداقل برسد. نور اتاق كمتر از حد معمول باشد و تخت بيمار لازم است حفاظ كنار داشته باشد.
نسبت پيشنهاد شده تعداد ماما به بيمار براي ليبر و زايمان
نسبت ماما به بيمار شرايط باليني
1 به 2 زماني كه بيمار وارد ليبر شده است
1 به 1 زماني كه بيمار در مرحله دوم ليبر قرار دارد
1 به 1 زماني كه بيمار دچار عوارض طبي يا مامايي شده است
1 به 2 القاي ليبر يا تقويت ليبر با اكسي توسين
1 به 1 شروع آنالژزي اپيدورال
1 به 1 در جريان زايمان سزارين
برگرفته از ACOG
بر اساس زمان سنجي انجام شده تعداد 10 ماما به ازاي هر 1000 زايمان در سال مورد نياز است. حداقل ماماي لازم براي بلوك زايماني 12 نفر است.
نسبت پيشنهاد شده تعداد ماما به بيمار براي بارداري و پس از زايمان
نسبت ماما به بيمار شرايط باليني
1 به 6 زماني كه بيمار در فاز بارداري يا پس از
زايمان و بدون مشكل است
1 به 2 زماني كه بيمار پس از زايمان و در ريكاوري است
1 به 3 زماني كه بيمار در فاز بارداري يا پس از زايمان و با مشكل است
1 به 4 نوزاداني كه نيازمند بررسي دقيق هستند
