بخشی از مقاله
اقیانوس
اقیانوس پهنه بسیار گسترده و به هم پیوسته آب شوری است که نزدیک به سه چهارم سطح کره زمین را پوشانده است. دریاها قسمتی از آبهای اقیانوس هستند که در کرانه های قاره ها قرار گرفته اند. قاره ها این پهنه گسترده آب را به پنج بخش تقسیم کرده اند. هر یک از این بخش ها را نیز اقیانوس می نامند. این پنج اقیانوس عبارتند از: اقیانوس آرام، اقیانوس اطلس، اقیانوس هند، اقیانوس منجمد شمالی، و اقیانوس منجمد جنوبی.
اقیانوس آرام یا اقیاوس کبیر، که بزرگترین اقیانوس است، نزدیک به یک سوم سطح کره زمین را می پوشاند و قاره آسیا را از قاره آمریکا جدا می کند. اقیانوس اطلس، که مساحت آن در حدود نصف مساحت اقیانوس آرام است، قاره های اروپا و افریقا را از قاره امریکا جدا می کند. اقیانوس هند، که مساحت آن کمتر از نصف مساحت اقیانوس آرام است، میان استرالیا و قاره افریقا و آسیای جنوبی
قرار گرفته است. اقیانوس منجمد شمالی، که مساحت آن کمتر از یک دم مساحت اقیانوس آرام است، قطب شمال و سرزمین های نزدیک به آن، یعنی شمال قاره های آسیا و اروپا و سرزمین های گروئنلند، شمال کانادا، و آلاسکا، را فراگرفته است. بعضی از جغرافیدانها این اقیانوس را
مساحت اقیانوس آرام است، قاره قطب جنوب را دربر گرفته است. جغرافیدانها این اقیانوس را آبهای به هم پیوسته قسمت های جنوبی اقیانوس هند واقیانوس اطلس و اقیانوس آرام دانسته اند.
اقیانوس و آب و هوا
دمای آب های سطحی اقیانوس ها در سراسر کره زمین یکسان نیست و از حدود 2- درجه سلسیوس در مناطق قطبی تا حدود 30 درجه سلسیوس در مناطق استوایی در تغییر اتس. دمای آبهای عمق اقیانوس نیز در سراسر کره زمین یکسان نیست. هر چه عمق آبهای اقیانوس بیشتر باشد دمای آن پایین تر است. در عمیقترین قسمت های اقیانوس، دمای آب نزدیک به دمای یخ
بستن است. به طور کلی دمای آب اقیانوس ها از سطح تا عمق 1200 متری آنها، به سرعت تغییر می کند. ولی از عمق 1200 تا 2000 متری سرعت تغییر دما کمتر است. دمای آب اقیانوس ها در عمق بیش از 2000 متری تقریباً ثابت است.
گرمای آب اقیانوس ها، بیشتر براثر تابش خورشید و کمی نیز بر اثر گرمای زمین است. چون تابش خورشید در سراسر سطح کره زمین یکسان نیست، دمای آب اقیانوس ها نیز با عرض های جغرافیایی تغییر می کند. درجاهای که عرض جغرافیایی آنها کمتر است، یعنی به خط استوا نزدیک ترند، تابش خورشید به خط قائم نزدیکتر و دمای آب بالاتر است. به همین سبب است که آبهای نزدیک به خط استوای کره زمین گرمتر از آبهای نزدیک به دو قطب زمین هستند، و بیشتر آبهای اقیانوس منجمد شمالی و اقیانوس منجمد جنوبی همواره یخ بسته اند.
ظرفیت گرمایی آب زیادتر از مواد دیگر است، یعنی برای اینکه دمای آن مثلاً یک درجه بالاتر برود نسبت به مواد دیگر گرمای بیشتری جذب می کند. به همین سبب آب بسیار کندتراز هوا و خشگی گرم و یا سرد می شود. در روز دیرتر از خشکی گرم می شود، و در شب نیز گرمای خود را دیرتر از دست می دهد. اقیانوس، به سبب پهنه بسیار گسترده اش و کندی تغییر دمای آب، در چگونگی
آب وهوای کره زمین تاثیر فراوان و پیوسته دارد و از تغییر ناگهانی دمای هوا جلوگیری می کد. از این گذشته، اقیانوس سبب بارندگی بر روی کره زمین است. بر اثر تابش خورشید، آب از سطح اقیانوس پیوسته تبخیر می شود و به صورت ابر درمی آید. بادها ابرها را جابجا می کنند. از ابرها برف و باران فرو می ریزد و جریان آب رودها و دریاچه ها را پدید می آورد. این آبها سبب روییدن گیاهان می شوند. اگر اقیانوس نبود، هوای زمین در شب بسیار سرد و در روز بسیار گرم می شد و زندگی، به شکلی که می شناسیم، در روی زمین امکانپذیر نبود.
ترکیب آب اقیانوس
آب اقیانوس ترکیب خالص نیست. به طور متوسط 5/3 درصد آن را نمک های گوناگون تشکیل می دهند. اگر همه نمک های آب اقیانوس ها تهنشین شود، لایه ای به ضخامت 56 متر در بستر اقیانوس ها پدید می آید. مهمترین نمک موجود در آب اقیانوس نمک معمولی است که بیش از 75 درصد نمک های آن را تشکیل می دهد. نمک طعام از دو عنصر سدیم و کلر تشکیل شده است، به همین سبب این دو عنصر در آب اقیانوس فراوان است. عنصرهای مهم دیگر آب اقیانوس عبارتند از: منیزیم، گوگرد، کلسیم، و پتاسیم. در آب اقیانوس همه عنصرهای که پوسته زمین را می سازند، حتی طلا و نقره، نیز یافت می شود. درصد نمک طعام و مواد دیگری که در آب اقیانوس حل شده اند در سراسر اقیانوس ها تقریباً یکسان است، زیرا موجها و جریان های دریایی سبب آمیزش آب در بیشتر قسمت های اقیانوس ها می شوند.
دانشمندان ترکیب آب اقیانوس را با ترکیب مواد مایع بدن انسان و جانوران مقایسه کرده اند و دریافته اند که نسبت عنصرها در آب اقیانوس و در مواد مایع بدن جانوران بسیار شبیه یکدیگر است. به همین سبب است که بعضی از دانشمندان عقیده دارند زندگی در کره زمین در آب اقیانوس آغاز شده است.
پستیها و بلندیهای بستر اقیانوس
بستر اقیانوس از سه بخش کم عمق، عمیق، و بسیار عمیق تشکیل شده است. بخش کم عمق اقیانوس، که در نزدیکی کرانه های اقیانوس است، همان حاشیه قاره است که با شیب ملایم در زیر آب قرار گرفته است. این بخش را فلات قاره می نامند. در بعضی از جاها وسعت فلات قاره به صدها کیلومتریم رسد و در بعضی از جاهای دیگر یا بسیار کم است و یا اصلاً فلات قاره وجود ندارد.
عمق پرفترین بخش فلات قاره نزدیک به 200 متر است. فلات قاره، با اینکه تقریباً هموار است، ناهمواریهایی مانند تپه و دره نیز دارد. فلات قاره از موادی پوشیده شده است که رودها از خشکیها به اقیانوس آورده اند. مهمترین مراکز ماهیگیری جهان و ذخیره های سرشار نفت در این بخش از اقیانوس است.
بعد از فلات قاره بخش شیب قاره است. این بخش شیبی تند دارد و عمق آن از حدود 200 تا 2000 متر است. شیب قاره در همه جا هموار نیست. در بعضی از جاها دره های بسیار گود بریدگیهایی در آن به وجود آورده اند. عمق بعضی از این دره ها از 1500 متر نیز بیشتر است.
بخش بسیار عمیق بستر اقیانوس را کف اقیانوس می نامند. بیشترین قسمت بستر اقیانوس را این بخش، که دنباله شیب قاره است، تشکیل می دهد. کف اقیانوس دارای ناهمواریهای گوناگون است. کوهها، تپه ها، دره ها، گودالهای عمیق و بزرگ، و پهنه های گسترده و هموار نمونه هایی از این پستیها و بلندیها هستند.
کف اقیانوس دارای کوههای فراوان است که بسیاری از آنها آتشفشانی هستند. این کوهها در بعضی از جاها از آب بیرون زده اند و جزیره هایی را تشکیل داده اند، مانند جزیره های هاوایی که بر اثر آتشفشان کوههای کف اقیانوس آرام پدید آمده اند. در کف بعضی از اقیانوس ها نیز رشته کوههایی وجود دارد. در میان اقیانوس اطلس رشته کوهی است شمالی- جنوبی به طول 16000 کیلومتر که دره ای عمیق آن را، طولی، از وسط بریده است. بعضی از قله های این رشته کوه از آب بیرون زده اند و جزیره هایی، مانند جزیره های آزور، را تشکیل داده اند. در کف اقیانوس آرام نیز رشته کوههای کوچکتری وجود دارد.
در کف اقیانوس ها دره های دراز و باریکی وجود دارند که گودال نامیده می شوند. عمیقترین آنها گودال ماریانا در غرب اقیانوس آرام قرار دارد و عمق آن از سطح آب 11034 متر است.
گودالهای عمیق و بخشهای هموار کف اقیانوس را لایه هایی از گل پوشانده است. در قسمتهایی از کف اقیانوسها، این لایه ها پر از صدف و لاشه گیاهان و جانوران مرده پلانکتون است. این لایه ها، که کلفتی آنها در بعضی از جاها به صدها متر می رسد، با گذشت میلیونها سال پدید آمده اند. در زیر آنها نوعی سنگ سخت آتشفشانی به نام بازالت قرار دارد.
حرکتهای آب اقیانوس
آب اقیانوس ها همواره در حرکت است. موجها، جریانهای دریایی، و جزر و مد مهمترین نمونه های حرکت آب در اقیانوس ها هستند. باد، زمینلرزه، آتشفشانی، و کشش گرانشی ماه و خورشید سبب پدید آمدن موجها در آب اقیانسو می شوند. اندازه موجهایی که براثر وزش باد پدید می آیند بستگی به شدت و ضعف باد دارد. بعضی از این موجها به بلندی 12 متر هم می رسند. زمینلرزه ها و فورانهای آتشفشانی سریعترین و بزرگترین موجها را در اقیانوس به وجود می آورند. سرعت این موجها گاهی به صدها کیلومتر در ساعت می رسد. بلندی موجهایی که بر اثر زمینلرزه ها پدید می آید، در کرانه ها، گاهی به 20 تا 40 متر می رسد و سبب ویرانیهای بسیار می شود.
موجها پیوسته سبب فرسایش کرانه ها و تغییر شکل آنها می شوند. چنان که تخته سنگها بر اثر فرسایش به صورت تکه های سنگ، و ریگ و ماسه درمی آیند. موجهایی که بر اثر توفانهای شدید پدید می آیند، گاهی تخته سنگ های بسیار بزرگ را از جا می کنند و آنها را در فاصله ای دور از ساحل می اندازند، این موجها کشتیهای بزرگ را به تخته سنگها می کوبند و در هم می شکنند. موجها، با فرسودن شیبهای ملایم ساحلی، دیواره هایی با شیب تند در کرانه ها پدید می آورند. گاهی موجها پشته های شنی در کرانه ها به جای می گذارند و جزیره های ساحلی پدید می آورند، و بندرگاهها را از ماسه و گل و لای انباشته می کنند.
جریانهای دریایی نمونه ای دیگر از حرکتهای پیوسته آب اقیانوس هستند که بیشتر به صورت رودهایی در سطح آب اقیانوس مشاهده می شوند. بادهای منظم همیشگی، اختلاف دمای آب در قطبها و استوانه زمین، و متفاوت بودن میزان نمکهای آب در قسمتهای گوناگون اقیانوس این جریانها را پدید می آورند. چرخش زمین به دور خود سبب می شود که جریانهای دریایی در نیمکره شمالی در جهت حرکت عقربه های ساعت و در نیمکره جنوبی بر خلاف جهت حرکت عقربه های ساعت حرکت کند.
در زیر بسیاری از جریانهای دریایی که در سطح اقیانوس مشاهده می شوند، جریانهای دیگری نیز وجود دارند که در جهت مخالف جریانهای سطحی حرکت می کنند.
جریانهای دریایی پیوسته در حرکتند، ولی مسیر و میزان آب آنها ممکن است در سالهای گوناگون یکسان نباشد. جریانهای سطحی بزرگ، آبهای گرم استوایی را جابجا می کنند. این آبها، با دور شدن از مناطق استوایی، کم کم سرد می شوند. سپس، بر اثر آمیخته شدن با آبهای سرد
عرضهای جغرافیایی بالاتر، سردتر می شوند و در نتیجه، وقتی که به سوی استوا برمی گردند، جریانی سرد هستند. گلف استریم، یا جریان خلیج، که از خلیج مکزیکی سرچشمه می گیرد و به سوی کرانه های اروپای شمالی و گروئنلند می رود، از جریانهای گرم است. لابرادر، که از آبهای نزدیک قطب شمال سرچشمه می گیرد و از کرانه های گروئنلند و کانادا می گذرد، از جریانهای سرد است.
تغییر جریانهای دریایی ممکن است سبب تغییر در زندگی آبزیان اقیانوس شود. مثلاً، ماهیهایی که غذای آنها را جریان دریایی با خود می آورد، با تغییر جریان ممکن است، بر اثر گرسنگی، از میان بروند. تغییر جریان دریایی ممکن است سبب تغییر دمای آب نیز بشود. این تغییر گاهی سبب می شود که تخم ماهیها نتوانند به خوبی رشد کنند و از عده ماهیها کاسته شود و گاهی هم محیط مناسبی برای رشد ماهیها فراهم می آورد.
جزر و مد نمونه های دیگری از حرکت های پیوسته آب اقیانوس هستند. بالا آمدن سطح آب اقیانوس ها را مد و فرونشستن آنها را جزر می نامیم. اثر این حرکت آب را می توانیم هنگامی که ساعت ها در ساحل دریا ایستاده ایم، مشاده کنیم. کشش گرانشی ماه و خورشید سبب جزر و مد سطح آب اقیانوس ها می شود. ماه، وقتی که بالای اقیانوس است، آبهای بخشی را که در این زمان به آن نزدیکتر است به سوی خود می کشد. در نتیجه، آب کمی بالا می آید که به آن مد می گوییم. از زمانی که مد شروع می شود، در حدود شش ساعت طول می کشد تا مد کامل شود، یعنی آب به بلندترین ارتفاع خود برسد. از آن پس، جزر شروع می شود، یعنی آبهای بالا آمده کم کم فرو می نشینند. در حدود شش ساعت طول می کشد تا جزر کامل شود، یعنی آب به
پایینترین ارتفاع خود برسد. در هر شبانه روز دو مد کامل و دو جزر کامل در ساحل اقیانوس پدید می آید. کشش گرانشی خورشید نیز در پدید آمدن جزر و مد تاثیر دارد، ولی تاثیر آن چندان زیاد نیست. به هنگام ماه نو و بدر کامل، و هنگامی که خورشید و ماه و زمین در یک راستا قرار می گیرند، کششهای گرانشی خورشید و ماه بر هم افزوده می شود و جزر و مد به بالاترین حد خود می رسد. در پدید آمدن جزر و مد، تاثیر کشش گرانشی خورشید حدود نصف تاثیر کشش گرانشی ماه است.
ارتفاع جزر یا مد در وسط اقیانوس چندان زیاد نیست. در نزدیکی ساحل ارتفاع آن به 2 تا 5/2 متر می رسد و در تنگه ها و خلیجهای کم عمق اختلاف سطح آب به هنگام جزر و مد به بالاترین اندازه خود می رسد. مثلاً در خلیج فوندی در جنوب شرقی کانادا اختلاف سطح آب به هنگام جزر و مد بیش از 15 متر است.
زندگی در اقیانوس
در اقیانوس گیاهان و جانوران گوناگونی زندگی می کنند. گیاهان از سطح اقیانوس و تا هر جا که نور خورشید در آن نفوذ می کند یافت می شوند. ولی جانوران در انواع گوناگون در همه جای اقیانوس، از سطح تا گودترین قسمت های آن، یافت می شوند. بزرگترین جانور کره زمین، وال، که ممکن است درازای آن به 30 متر برسد، در اقیانوس زندگی می کند. کوچکترین جانوری که در اقیانوس یافت می شود نزدیک به یک هزارم میلیمتر درازا دارد.
جانداران اقیانوس را به سه گروه اصلی تقسیم می کنند: پلانکتون، نکتون، و بنتوس.
• پلانکتون (جانداران معلق در آب) به گروهی از گیاهان و جانوران می گویند که در عمقهای گوناگون آب اقیانوس وجود دارد و با جریان های دریایی و جزر و مد جابجا می شوند. بیشتر این جانداران بسیار کوچکند و فقط به وسیله میکروسکوپ می توان آنها را دید. گیاهان پلاکتون، که مهمترین آنها دیاتومه است، بیشتر تک سلولی هستند و غذای اصلی جانوران اقیانوس را تشکیل می دهند. زیرا همه جانوران اقیانوس، به طور مستقیم یا غیر مستقیم، از آنها تغذیه می کنند. جانوران پلانکتون چندین نوع هستند. بیشتر آنها بسیار کوچک هستند، ولی درازای عده ای از آنها به دو متر نیز می رسد. بعضی از آنها بدنی شفاف دارند و بعضی دیگر دارای رنگهای روشن هستند، مانند آبی روشن و صورتی. بعضی از جانوران پلانکتون به این سبب در آب شناورند، که بدنشان بیشتر از آب یا از حبابهای گاز تشکیل شده است. بعضی دیگر از جانوران پلانکتون دارای باله های کوچک یا خارهایی هستند که به شناور بودن در آب کمک می کند.
• نکتون (جانوران شناگر) به گروهی از جانوران می گویند که در آب اقیانوس شنا می کنند. مهمترین آنها ماهیها هستند. بیش از 20000 نوع ماهی در اقیانوس ها و دریاها زندگی می کنند. درازای همه این ماهیها یکسان نیست. درازای بعضی از کوسه ماهیها تا 18 متر می رسد و درازای بعضی از ماهیها در حدود 2 سانتیمتر است. گذشته از ماهیها، هشت پا، ماهی مرکب، وال و شیر دریایی نیز از جانوران نکتون به شمار می آیند. این جانوران، با اینکه شناگرند، ولی در همه جای
اقیانوس نمی توانند زندگی کنند. بعضی از آنها ناگزیرند در عمق معینی از آب به سر ببرند که دما، فشار، و شوری آب مناسب باشد و بتوانند به آسانی غذا به دست آورند. بدن دوکی شکل بیشتر این جانوران، به ویژه ماهیها، سبب می شود که مقاومت آب در برابر حرکت آنها ناچیز باشد و بتوانند آسانتر و تندتر حرکت کنند. بعضی از ماهیها با سرعت نزدیک به صد کیلومتر در ساعت شنا می کنند. ماهیهایی هم هستند که می توانند هزاران کیلومتر، بدون توقف، شنا کنند و از جایی به جای دیگر بروند.
• بنتوس (جانداران ژرفازی) به گروهی از گیاهان و جانوران می گویند که در کف اقیانوس زندگی می کنند. همه گیاهان و بعضی از جانوران این گروه به کف اقیانوس چسبیده اند و همواره درجای خود ثابت می مانند. گیاهان بنتوس در عمقی از اقیانوس یافت می شوند که نور خورشید به کف آن قسمت از اقیانوس می رسد. جلبکهای دریایی نمونه ای از این گیاهان هستند که در آبهای کم عمق یا کرانه های اقیانوس می رویند. درازای نوعی از این جلبکها به 20 متر می رسد. جلبکهای کوچک بوته ای در نزدیکی کرانه های اقیانوس بر روی سنگهایی می رویند که آب هنگام مد آنها را می پوشاند.
جانوران بنتوس در همه جای کف اقیانوس، از کرانه ها تا گودترین قسمت ها، زندگی می کنند. بعضی از آنها، مانند خرچنگ دریایی و میگو، برای تهیه غذا حرکت می کنند. بعضی دیگر، مانند صدف و مرجان، همواره به کف اقیانوس چسبیده اند و جریانهای آب غذای آنها را فراهم می کند.
چرخه غذایی در اقیانوس
گیاهان پلانکتون، به طور مستقیم یا غیر مستقیم، غذای اصلی جانوران اقیانوس هستند. بعضی از جانوران پلانکتون این گیاهان را می خورند. این جانوران خوراک جانوران دیگر پلانکتون یا جانوران نکتون، یعنی ماهیها یا جانوران شناگر دیگر می شوند. در اقیانوس، معمولاً، جانوران کوچکتر به وسیله جانوران بزرگتر خورده می شوند.
در اقیانوس، وقتی که جانوری می میرد، لاشه آن پایین می رود. پیش از اینکه لاشه به کف اقیانوس برسد، جانورانی که در قسمت های گودتر زندگی می کنند آن را می خورند. این جانوران نیز، وقتی که می میرند، لاشه شان خوراک جانورانی می شود که در قسمت های گودتر زندگی می کنند. اگر جانوری بمیرد و خورده نشود، لاشه اش تجزیه می شود. لاشه های تجزیه شده این جانوران و موادی که جانوران اقیانوس دفع می کنند، به وسیله باکتریها به نمکهای معدنی تبدیل می شوند. جریانهای قائم دریایی این مواد را به سطح اقیانوس می رانند. غذای گیاهان پلانکتون از این مواد است. به این ترتیب، چرخه غذایی در اقیانوس ادامه می یابد.
بهره گیری انسان از اقیانوس
انسان، از روزگاران کهن، از اقیانوس و فراورده های آن استفاده های گوناگون کرده است. صید جانوران دریایی برای به دست آوردن گوشت و پوست و روغن آنها، استخراج نمک و بعضی از مواد معدنی با ارزش دیگر اقیانوس، و استفاده از پهنه آبهای اقیانوس به عنوان یکی از راههای مهم بازرگانی نمونه هایی از بهره گیری انسان از اقیانوس بوده است. امروزه، گذشته از اینها و بهره
گیریهای گوناگون دیگر، انسان از آب اقیانوس برای تهیه آب شیرین و تولید انرژی نیز استفاده می کند. در روزگار ما، یکی از استفاده های نادرست انسان از اقیانوس ریختن زباله ها و فاضلاب بعضی از شهرها و پسمانده های مواد صنعتی و شیمایی، و دفن کردن مواد رادیواکتیو، در اقیانوس است که سبب آلودگی آن می شود و زندگی جانداران اقیانوس را به خطر می اندازد.
هر ساله میلیونها تن ماهی، میگو، صدف، وال و جانوران دیگر از اقیانوسها صید می شوند که هم در تغذیه انسان و دام و هم در صنعت به اکر می روند.
آب اقیانوس دارای بسیاری از مواد معدنی است که در خشکی نیز وجود دارند. نمک طعام نخستین ماده معدنی بود که انسان از آب اقیانوس استخراج کرد. انسان حوضچه های کم عمقی در کرانه ها به وجود می آورد و آب اقیانوس را وارد آنها می کرد آب بر اثر تابش خورشید تبخیر می شد و نمک در حوضچه ها باقی می ماند هنوز هم در بسیاری از جاها مردم نمک را از این راه تهیه می
کنند. نمک باقیمانده از تبخیر سرشار از مواد معدنی دیگر است که مهمترین آنها عبارتند از ید، منیزیم، برم. گذشته از این ها، در آب اقیانوس طلا نیز یافت می شود ولی چون هزینه استخراج آن بسیار زیاد است انسان تا کنون به استخراج طلا از اقیانوس نپرداخته است. در اقیانوس مواد کمیاب معدنی مانند منگنز، نیکل، کبالت و مس نیز فراوان است. این مواد به صورت کلوخه هایی در کف اقیانوس پراکنده اند. ممکن است در آینده انسان بتواند این کلوخه ها را به وسیله دستگاههای مکنده ی بسیار بزرگ و نیرومندی از کف اقیانوس بیرون بیاورد
.
از اقیانوس مروارید، اسفنج، و جلبک نیز به دست می آورند. مروارید در درون صدف جانوری به نام صدف مروارید تشکیل می شود غواصان از قدیم این گونه صدف ها را از کف اقیانوس بیرون می آوردند. امروزه در بعضی از کشورها مانند ژاپن به کشت مصنوعی مروارید در صدف مروارید پرداخته اند. اسفنج نیز جانوری است که در کف اقیانوس زندگی می کند غواصان اسفنج ها را به وسیله
تورهای مخصوصی از اقیانوس بیرون می آورند از نوعی اسفنج برای شستشو استفاده می شود. امروزه انسان اسفنج مصنوعی نیز ساخته است. اما این اسفنج ها به خوبی اسفنج های طبیعی نیستند. جلبک ها گیاهانی هستند که در آبهای کم عمق یا کرانه های اقیانوس می رویند. این
گیاهان گذشته از اینکه به عنوان ماده غذایی به کار می روند سرشار از مواد معدنی مانند ید، سدیم و پتاسیم هستند. از جلبک های دریایی در دارو سازی و تهیه مواد غذایی و لوازم آرایش استفاده می شود. نوعی از جلبک ها به عنوان کود به کار می برند.
در بسیاری از سرزمینها آب شیرین به اندازه کافی وجود ندارد. امروزه، انسان از راه جدا کردن نمک از آب شور توانسته است از آب اقیانوس، آب شیرین به دست آورد. با افزایش جمعیت جهان، نیاز به آب شیرین بیشتر می شود. در آینده، با گسترش کشتزارها و خانه ها و کارخانه ها، انسان ناگزیر خواهد شد برای به دست آوردن آب شیرین از آب اقیانوس راههای بهتری پیدا کند. دانشمندان می کوشند تا دستگاههای بهتری برای تهیه آب شیرین بسازند.
از زمانی که انسان نخستین کشتیهای اقیانوس پیما را ساخت، پهنه آب اقیانوس مهمترین شاهراه برای بازرگانی بوده است. امروزه هنوز هم کشتیها مهمترین وسیله حمل و نقل ماشین های سنگین و موادی مانند نفت و غلات هستند.
در ارتباط تلفنی و تلگرافی میان قاره ها نیز از اقیانوس استفاده می کنند. کابلهای تلفن و تلگراف، که هر یک هزاران کیلومتر طول دارند، از کف اقیانوس می گذرند. در لایروبی کف اقیانوس گاهی ممکن است این کابلها بر اثر برخورد با کشتیها بریدگی پیدا کنند. به همین سبب، کشتیهای خاصی ساخته اند که جای بریدگی کابلها را می یابند و کابلها را، برای تعیمر، به روی آب می آورند.
