بخشی از مقاله
مقدمه:
فشـار خـون بـالا یکـی از مهمتریـن عوامـل خطرسـاز برای بیماریهای قلبی عروقی است (1-3) که در جامعه ما شیوع بالایی داشـته (4) و عـامل خطر برای انفارکتوس میوکارد، سکته مغزی، نارسـایی احتقانـی قلـب و بـیماریهای عـروق محیطـی محسوب مـی گـردد .(5) در کودکـان بـا سن پایین تر پر فشاری خون شایع نیست و در صورت بروز، معمولاً نشانه یک بیماری زمینه ای است
(افـزایش فشـارخون ثانویه). در کودکان با سن بالاتر و نوجوانان، افزایش فشارخون ممکن است اولیه باشد(.(2 بعضی از دانشمندان معـتقدند افـزایش فشـارخون اولیه در بزرگسالان ریشه در دوران کودکـی و نوجوانـی دارد .(6-8) بـر طـبق تحقیقات سازمان ملی بهداشــت ایــالات مــتحده (NIH)، مقادیــر فشــارخون در دوران
کودکـی مـی توانـد مقادیر فشارخون در 15 سال بعد را پیش بینی کـند. مطالعـات متعددی جهت بررسی رابطه میان فشار خون بالا در دوران کودکی و پرفشاری خون در دوران بزرگسالی انجام شده است .(9) تحقیقات نشان داده است که فشارخون بطور پیوسته از زمان تولد تا دوران نوجوانی و بعد بزرگسالی افزایش می یابد 10)و
.(11 عـلاوه بـر سـن، اندازه بدن نیز عامل موثر دیگری در تعیین وضعیت فشارخون در دوران کودکی و نوجوانی می باشد 12)و.(13
بعـلاوه نشان داده شده است که عوامل ژنتیک و نژادی نیز نقش مهمـی در وضـعیت فشـارخون یـک جامعـه بازی می کنند .(14)
بنابرایـن ضـروری است به جهت ارزیابی وضعیت فشارخون افراد، جـداول مـرجع کـه بـا بررسـی جمعیـت مشـابه و روش یکسان انـدازه گـیری فشـارخون تهـیه شده اند، بکار گرفته شوند. تاکنون مطالعـات معـدودی برای تعیین فشارخون کودکان و نوجوانان در ایـران انجـام شـده اسـت. مطالعـه حاضـر به منظور تعیین توزیع فشارخون و شیوع پرفشاری خون در یک گروه از نوجوانان ایرانی انجام شده است.
روشکار:
جمعیـت مورد مطالعه: "مطالعه قند و لیپید تهران" پژوهشی اسـت بـه مـنظور تعییـن ریسک فاکتورهای آترواسکلروزیس در مـیان یـک جمعیت شهری از تهران، ارتقای میزان های مبتنی بر جمعیـت بـا هـدف ایجاد تغییر در شیوه زندگی مردم، و پیشگیری
دکتر آرش قنبریان و همکاران
رونـد رو بـه رشـد دیابـت شـیرین و دیس لیپیدمی 15)و.(16 این مطالعــه بــر پایــه مــدلهــای پیشــنهادی WHO در ارزیابــی پرسشــنامهای بــرای دیابــت و دیگــر بــیماریهــای غیرواگــیر و همچنیــن پــروتکل WHO-MONICA بــرای ارزیابــی جمعیــت طراحـی شـد 17)و.(18 طراحـی ایـن پـژوهش شامل دو قسمت اصـلی اسـت. فـاز اول، یـک مطالعه مقطعی تعیین شیوع ریسک فاکــتورهای CAD اســت و فــاز دوم، مطالعــهای هــمگروهــی و مداخلهای است که برای بیست سال آینده طراحی شده است.
بـیش از 15000 شهروند بالای سه سال با روش نمونه گیری خوشـه ای طـبقه بـندی شده از منطقه 13 شهری تهران انتخاب و وارد مطالعـه شـدند .(15) دو دلیل عمده برای انتخاب منطقه 13
بـرای ایـن طـرح وجـود داشـت: -1 ثبات بالا و عدم تغییر محل زندگی یا مهاجرت ساکنان این منطقه نسبت به دیگر مناطق شهر تهـران؛ -2 پراکندگـی سـنی جمعیت در منطقه 13 تقریبا مشابه پراکندگی کل جمعیت شهر تهران است.
تمامی مراحل انجام این مطالعه در واحد تحقیقاتی قند و لیپید تهران، واقع در منطقه 13 تهران انجام گرفت. در این مقاله توزیع فشـارخون و شـیوع پرفشـاری خـون در 2575 فرد 10-17 ساله جمعیت تحت مطالعه قند و لیپید تهران بررسی شده است.
ایــن مطالعــه پــس از تصــویب کمیــته اخــلاق پــژوهش و اخــذ رضایتنامه افراد شرکتکننده یا والدین آنها انجام شد.
اندازهگیری فشارخون و قد: برای اندازه گیری فشارخون، فرد مـورد مطالعـه بـرای مـدت 15 دقیقه می نشست و سپس پزشک آمـوزش دیـده، فشـارخون او را در دو نوبـت اندازه گیری می کرد.
بـرای ایـنکار از دسـتگاه فشارسـنج جـیوه ای استاندارد که توسط
"مؤسسـه اسـتاندارد و تحقیقات صنعتی" مدرج شده بود، استفاده شـد. ایـن انـدازه گـیری منطبق بر توصیه انجمن قلب آمریکا بود
.(19) بازوبـند فشارسنج (کاف) بر بازوی راست و در راستای قلب قـرار مـی گرفـت و فشار آن از زمان قطع صدای نبض رادیال 30
میلیمـتر جـیوه بالاتـر بـرده مـی شـد. حداقـل زمـان بین این دو انـدازه گـیری 30 ثانـیه بود و میانگین این دو فشارخون به عنوان فشـارخون فـرد مـورد نظر ثبت می شد. فشار سیستولی با شنیدن اولیـن صـدا (فـاز اول کرتکوف) تعیین میشد و فشار دیاستولی با نـاپدید شـدن ایـن صدا (فاز پنجم کرتکوف) مشخص می گردید.
سـرعت خالـی شـدن هـوای کاف در حین اندازه گیری فشارهای سیسـتولی و دیاسـتولی 2 تـا 3 میلیمتر در ثانیه بود. کلیه افراد از نوشـیدن چای و قهوه، انجام فعالیت بدنی و سیگار کشیدن در 30
دقـیقه قـبل از انـدازه گـیری پرهـیز کـردند و مثانه خالی داشتند.
پرفشـاری خـون در گروههای سنی مختلف براساس گزارش دوم
٢٣
Task Force در مـورد کنـترل فشـار خون در کودکان و نوجوانان تعـریف شـد .(20) گـزارش مذکـور بـر مبـنای متاآنالیز 9 مطالعه مخـتلف انجـام شده در ایالات متحده و کانادا تهیه شده و شامل جـداول توزیـع فشـار خون سیستولی و دیاستولی بر حسب سن و جنس (و گروه قدی) می باشد. در این مطالعات مجموعاً حدود 70
هزار کودک و نوجوان آمریکایی و کانادایی از نژادهای گوناگون از نظـر فشار خون مورد بررسی قرار گرفته اند. درمان پرفشاری خون بصـورت مصـرف هر نوع داروی پایین آورنده فشار خون در زمان مصـاحبه یـا یـک مـاه قـبل از آن در نظر گرفته شد. قد افراد در وضـعیت ایسـتاده، بـدون کفـش، سر رو به جلو و تماس باسن و شـانه هـا بـا دیـوار انـدازه گیری شد. از یک تیغه اندازه گیری برای تعیین نقطه فوقانی سر استفاده شد.
روشـهای آماری: کلیه افراد 10-17 ساله انتخاب و به 4 گروه سـنی در دخـتران و پسـران طـبقهبـندی شدند. میانگین، انحراف معـیار و صـدکهای فشـار خـون سیسـتولی و دیاسـتولی براساس طـبقه بـندی سنی و جنسی با در نظر گرفتن قد افراد با استفاده از نـرم افـزار SPSS (نسـخه (9/05 محاسبه شد. صدکهای 25، 50، 75 و 90 قـد در هـر گـروه سـنی - جنسی تعیین شد. مقادیر قد انـدازه گـیری شده به نزدیکترین صدک گرد شد. رگرسیون خطی فشـار خـون سیسـتولی و دیاسـتولی براسـاس قد و سن با روش مرحلهای (stepwise) تعیین شد.
یافتهها:
تعـداد 2575 نوجـوان شامل 1254 پسر و 1321 دختر در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفتند.
فشار خون سیستولی :(SBP) جدول 1 مقادیر میانگین، انحراف معــیار و صــدکهای 5، 10، 25، 50، 75، 90 و SBP 95 را بــه تفکـیک سـن و جـنس افراد مورد مطالعه نشان می دهد. میانگین
SBP پســران، از مقــدار کمیــنه 100/2±10/9 mmHg در 12
سـالگی تـا مقـدار بیشینه 112/0± 11/7 mmHg در 17 سالگی تغیـیر مـی کـرد. همچنیـن، میانگین SBP دختران از مقدار کمینه 99/0 ± 11/4 mmHg در 11 ســـالگی تـــا مقـــدار بیشـــینه 106/4±11/0 mmHg در 17 سـالگی تغیـیر مـیکـرد. میانگیـن SBP افـزایش مداومـی را با بالا رفتن سن در هر دو جنس نشان مـی داد اگـرچه بیـن سـنین 11 تـا 12 سالگی دچار افت کوچکی مـی شـد. پسـرها ، عمومـاً در مقایسـه بـا دخـتران هم سن، SBP بالاتری داشتند.
فشـار خـون دیاسـتولی(: (DBP جــدول 2 مقادیــر میانگیــن، انحـراف معـیار و صدکهای 5،10،25،50،75،90 و DBP 95 را به
پائیز ۲۸، دوره ششم، شماره سوم
42 الگوی فشار خون در جامعه شهری نوجوانان تهرانی: ...
جدول -1 میانگین، انحراف معیار و صدکهای فشار خون سیستولی (میلیمتر جیوه) بر حسب سن و جنس نوجوانان تهرانی در سال 1378-80، مطالعه قند و لیپید تهران.
سن تعداد میانگین انحراف معیار صدکهای SBP
5 10 25 50 75 90 95
10 127 103/2 10/2 86 90 98 103 110 120 126
11 149 103/3 11/8 80 89 91 99 106 116 119
12 162 100/4 10/9 81 88 90 100 107 113 115
پسران 13 151 104/9 11/7 87 90 96 104 109 117 120
14 186 105/2 11/3 88 91 96 102 111 120 123
15 163 106/7 11/2 89 92 98 105 113 120 126
16 152 109/7 13/0 89 94 100 105 113 121 125
17 164 112/0 11/7 89 98 100 106 113 121 125
10 130 104/0 11/3 86 89 96 103 111 116 120
11 152 99/0 11/4 87 85 94 103 111 117 125
12 174 99/2 10/9 83 84 93 100 107 116 123
دختران 13 182 103/1 10/3 86 90 96 105 114 120 124
14 151 104/2 11/4 86 91 99 105 113 119 125
15 202 105/7 11/1 90 91 98 107 115 122 126
16 152 106/3 10/4 90 93 101 108 118 127 134
17 178 106/4 11/0 92 93 104 111 118 129 131
جدول -2 میانگین، انحراف معیار و صدکهای فشار خون دیاستولی(میلیمتر جیوه) بر حسب سن و جنس نوجوانان تهرانی در سال 1378-80، مطالعه قند و لیپید تهران.
سن تعداد میانگین انحراف معیار صدکهای DBP
5 10 25 50 75 90 95
10 127 70/5 9/6 56 58 59 71 78 83 88
11 149 70/9 9/9 54 58 58 69 75 80 84
12 162 68/3 9/0 52 58 54 68 74 80 81
پسران 13 151 69/8 9/4 52 58 57 70 78 83 86
14 186 69/2 9/4 56 58 60 71 78 84 88
15 163 70/5 8/1 56 60 60 72 78 83 86
16 152 72/2 8/6 58 61 60 74 79 83 85
17 164 73/1 8/9 61 62 63 74 80 84 87
10 130 71/6 9/2 54 59 65 71 77 81 87
11 152 68/2 9/6 53 58 64 70 78 83 86
12 174 66/9 9/5 56 54 61 68 75 81 84
دختران 13 182 70/5 9/9 54 57 63 70 77 82 86
14 151 72/0 9/5 51 60 62 70 75 81 84
15 202 71/7 8/8 57 60 65 70 78 81 84
16 152 82/8 8/6 57 60 67 72 78 83 86
17 178 73/7 8/2 58 63 67 72 80 84 89
تفکـیک سـن و جـنس، نشـان می دهد. میانگین DBP پسران از مقـدار کمیـنه 70/4±9/9 mmHg در 11 سالگی تا مقدار بیشینه 73/1±8/9 mmHg در 17 ســالگی تغیــیر مــیکــرد. همچنیــن، میانگیـن DBP دخـتران در محدوده 67/0±9/5 mmHg (در 12
ســالگی) تــا 73/7±8/2 mmHg (در 17 ســالگی) قــرار داشــت. میانگیـن DBP پسـران و دختران، افزایش ناچیزی را با بالا رفتن سن، نشــان می داد. دخترها، عموماً در مقایسه با پسران هم سن، DBP بالاتری داشتند.
