بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام تحقیق بررسی تاثیر یک دوره تمرینات هوازی در هوای آزاد بر میزان فشار خون زنان یائسه مبتلا به پرفشاری خون می باشد. بیماریهای قلبی عروقی از جمله عمدهترین موارد مرگ و میر در دنیا محسوب میشوند. یکی از مهمترین عوامل خطرناک برای ابتلا به این بیماریها، پرفشار خونی است. کاهش فشار خون اهمیت به سزایی در کاهش وقوع حوادث قلبی عروقی دارد که میتواند از طریق فعالیت ورزشی صورت پذیرد. آزمودنی های تحقیق حاضر را 40 زن غیر ورزشکار یائسه مبتلا به پر فشاری خون - متوسط فشارخون سیستولی و دیاستولی آنها به تربیب بیش از 139 و 89 بود - تشکیل دادند.
آزمودنیها به طور تصادفی به دو گروه تمرین هوازی و کنترل تقسیم شدند. گروه تمرین هوازی 8 هفته تمرین 5 - جلسه در هفته با شدت 50 تا 70 درصد حداکثر ضربان قلب ذخیره - در هوای آزاد را انجام دادند و گروه کنترل در این مدت هیچ فعالیتی نداشت. متغیرهای قلبی عروقی شامل ضربان قلب - HR - ، فشار خون سیستولی - SBP - و فشار خون دیاستولی - DBP - پیش و پس از فعالیتهای هوازی اندازهگیری شد. نتایج مطالعه حاضر نشان داد HR، DBP و SBP پس از اجرای فعالیت هوازی نسبت به گروه کنترل به طور معنیداری کاهش یافت - . - P <0/05به نظر می رسد تمرین هوازی میتواند اثرات مفیدی بر برخی شاخصهای قلبی عروقی زنان دارای پرفشاری خون داشته باشد و فشار خون پس از فعالیت را کاهش دهد.
واژگان کلیدی:ضربان قلب، فشار خون سیستولی، قلبی عروقی، فشار خون
مقدمه
از آنجا که هرگونه آسیب و اختلال در عملکرد دستگاه قلبی عروقی سلامت و زندگی انسان را به مخاطره میاندازد و با توجه به تأثیرات ورزش در عملکرد این دستگاه، مطالعات بسیاری توسط متخصصین علوم ورزشی و پزشکی به منظور بررسی عملکرد و واکنش آن به فعالیت بدنی و ورزشی صورت گرفته است - . - Anunciacao et al; 2011 از سوی دیگر، تغییرات فیزیولوژیکی همراه با روند طبیعی افزایش سن مانند تغییر در ترکیب بدن به شکل کاهش توده بدون چربی و تجمع چربی، کم تحرکی و کاهش آمادگی جسمانی، تغییر در هورمونهای جنسی و شرایطی چون یائسگی، از عوامل موثر در بروز اختلالات عملکردی انسولین و بیماریهای قلبی-عروقی در زنان یائسه میباشد. بیماریهای قلبی عروقی از جمله عمدهترین موارد مرگ و میر در دنیا محسوب میشوند . - Thomas et al; 2008 -
این شرایط همواره با افزایش مشکلات کرونری، انفارکتوس حاد قلبی، نارسایی کلیه و سایر شرایط پاتولوژیک همراه است . - Thomas et al; 2008 - یکی از مهمترین عوامل خطرناک برای بیماریهای قلبی-عروقی، پرفشار خونی است - . - Chandler et al; 1997 کاهش فشار خون استراحتی در افراد طبیعی و به ویژه افراد پرفشارخونی اهمیت به سزایی از لحاظ کاهش خطر مشکلات قلبی عروقی دارد . - Pescatello et al; 2004 - تغییر شیوه زندگی همراه با فعالیت ورزشی به عنوان جزئی جدایی ناپذیر از آن، برای پیشگیری، درمان و کنترل فشار خون بالا پذیرفته شده است . - Tsai et al; 2004 - فعالیت ورزشی مقرون به صرفه بوده و پیامدهای جانبی مصرف داروها را ندارد. همچنین تأثیر مثبتی بر سایر عوامل خطرزای قلب و عروق مثل سطوح لیپوپروتئین پلاسما، متابولیسم گلوکز و انسولین و هایپرتروفی بطن چپ دارد.
به طور کلی تمرین ورزشی منظم مرگ و میر ناشی از بیماریهای قلب و عروق را کاهش میدهد MacDonald et al; . - MacDonald 2002, 2000 - در تحقیقات ثابت شده است که تمرین منظم موجب کاهش ویسکوزیته خون می شود و سپس سیالیت خون افزایش یافته که خود موجب افزایش ظرفیت انتشار اکسیژن ریوی، برونده قلبی و بهبود تحویل اکسیژن به عضلات درگیر فعالیت میگردد و در نتیجه میتواند باعث افزایش حداکثر اکسیژن مصرفی گردد. لازم به ذکر است با افزایش سن بخصوص در میان خانم ها به دلیل پدیده یائسگی و تغییرات هورمونی احتمال خطر شیوع سندروم متابولیک افزایش مییابد. یکی از شاخصهای سندروم متابولیک افزایش فشارخون میباشد که نتایج مطالعات نشان میدهد که فشار خون و ضربان قلب و در نتیجه هزینه اکسیژن میوکارد در نتیجه فعالیت ورزشی بهبود یابد - Ried et al; . - 2013 لذا آگاهی از تغییرات ضربان قلب و فشارخون در زنان یائسه مهم جلوه میکند.
از طرف دیگر، مصرف اکسیژن میوکارد از طریق کنش متقابل بین گسترش تنش در میوکارد و انقباضپذیری آن و ضربان قلب تعیین میشود. با افزایش هر یک از این عوامل هنگام فعالیت ورزشی، به منظور اکسیژن رسانی کافی، جریان خون میوکارد افزایش مییابد . - Forjaz et al; 1998 - پاسخهای ضربان قلب به فعالیت ورزشی، تحت تأثیر ترکیبی از اطلاعات صادره از دستگاه قلبی عروقی، دستگاه عضلانی و دستگاه عصب مرکزی قرار میگیرد . - Forjaz et al; 1998 - تکرار انقباض عضلات اسکلتی، فعالسازی اعصاب آوران بوسیله کشش و افزایش متابولیتهای ناشی از فعالیت سلولی میتواند در طول فعالیت تغییراتی در ضربان قلب ایجاد کند.
از آنجا که هزینه اکسیژن میوکارد از حاصلضرب فشار خون سیستولی و ضربان قلب بدست میآید، لذا تغییرات آن به تغییرات این دو متغیر وابسته است. با این وجود مطالعات صورت گرفته افزایش - Mohebbi et al; 2009, Mohebbi et al 2010 - و همچنین عدم تغییر - Polito et al; 2009 - هزینه اکسیژن میوکارد پس از فعالیت را گزارش دادهاند. باتوجه به تاثیر فعالیت ورزشی در کاهش فشار خون ، در این مطالعه، تاثیر یک دوره تمرینات هوازی در هوای آزاد بر میزان فشار خون زنان یائسه مبتلا به پرفشاری خون بررسی شد.
روش شناسی تحقیق
پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی بود و به منظور بررسی آثار اجرای یک دوره تمرینات هوازی در هوای آزاد بر میزان فشار خون زنان یائسه مبتلا به پرفشاری خون انجام شد. یک هفته پش از شروع پروتکل تمرین هوازی آزمودنیها در یک جلسه متغیرهای پژوهش در این جلسه اندازهگیری شد. سپس آزمودنیها به طور تصادفی به دو گروه تمرین هوازی و کنترل تقسیم شدند. گروه تمرین هوازی 8 هفته تمرین 5 - جلسه در هفته با شدت 50 تا 70 درصد حداکثر ضربان قلب ذخیره - در هوای آزاد را انجام دادند و گروه کنترل در این مدت هیچ فعالیتی نداشت. بعد از اتمام دورهی تمرینی، همهی آزمودنیها برای اندازهگیری متغییرهای پژوهش دوباره در آزمایشگاه حضور پیدا کردند. متغیرهای قلبی عروقی شامل ضربان قلب - HR - ، فشار خون سیستولی - SBP - و فشار خون دیاستولی - DBP - پیش و پس از فعالیتهای هوازی اندازهگیری شد.
پس از انتخاب آزمودنیها، به منظور کاهش و به حداقل رساندن استرس، در دو جلسه تمامی آزمودنیها با محیط آزمون، ابزارهای اندازهگیری و مراحل اجرای آزمون آشنا شدند. همچنین پس از آموزش نحوه صحیح انجام تمرینات هوازی به آزمودنیها از آنان خواسته شد هر جلسه تمرین را تا جایی که قادر به انجام آن باشند اجرا کنند.آزمودنیها پس از ورود به سالن آزمون ابتدا پرسشنامه کنترل استرس - Kario 2007 - را تکمیل و به مدت 20 دقیقه روی صندلی، در وضعیت راحت و با کمر صاف استراحت کردند؛ در حالی که فشارخون و ضربان قلب آنها اندازهگیری شد. در ادامه آزمودنیها فعالیت هوازی را انجام دادند. سپس آزمودنیهای هر سه گروه پروتکل پیش آزمون را اجرا کردند. اندازه گیری فشار خون سیستولی و دیاستولی و ضربان قلب آزمودنیها در دورهی پیش و پسآزمون به طور مشابه صورت گرفت.
برنامه تمرینی شامل هشت هفته تمرین هوازی با 5 جلسه در هفته با شدت 50 تا 70 درصد حداکثر ضربان قلب ذخیره بود شدت تمرین بر اساس حداکثر ضربان قلب ذخیره از طریق فرمول کارونن مطابق ذیل محاسبه شد؛ که ابتدا با30 دقیقه در هر جلسه شروع شد و سپس هر هفته 5 دقیقه به زمان تمرین اضافه شد و در پایان تحقیق به 90 دقیقه در هرجلسه رسید - جدول . - 1 برنامه شامل 10 دقیقه حرکات کششی برای گرم کردن در شروع و 5 دقیقه در آخر جلسه برای سردکردن بود. در این پژوهش از آمار توصیفی شامل میانگین و انحراف استاندارد و جداول و نمودارها به منظور توصیفæ تشریح یافتهها استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها از آمار استنباطی استفاده گردید. طبیعی بودن توزیع دادهها با استفاده از آزمون کولموگروف اسمیرنوف تعیین شد. برای مقایسه تغییرات بین گروه تمرینی و کنترل از آزمون t مستقل استفاده شد. نتایج پژوهش در سطح P 0/05 بررسی و از نرم افزار SPSS - نسخه - 19 جهت تجزیه تحلیل دادهها و از نرم افزار Excel برای رسم نمودارها و جداول استفاده گردید.
یافتهها
میانگین و انحراف معیار ویژگی های آزمودنی ها در جدول 1 به نمایش درآمده است. نتایج آزمون t همبسته در جدول 2 نشان میدهد که بین پیش آزمون و پس آزمون میانگین فشار خون در گروه دارای تمرین هوازی تفاوت معنی-داری مشاهده شد؛ در حالی که بین پیش آزمون و پس آزمون میانگین فشارخون در گروه کنترل تفاوت معنی-داری وجود نداشت.
