بخشی از مقاله
مقدمه
امروزه دیابت شایعترین بیماری ناشی از اختلال متابولیسم است که حدود ۰۵۱ میلیون نفر در جهان به آن مبتلا هستند.۱ در صورت شناخت گستردهتر مکانیسمهای مولکولی اتیولوﮊیک آن، دیابت نوع ۲ میتواند قابل پیشگیری باشد. بیماریهای آترواسکلروتیک قلبی ـ عروقی، عارضهی عمدهی دیابت نوع ۲ هستند ولی این بیماریهای قلبی ـ عروقی میتوانند پیش از بروز دیابت در فرد وجود داشته باشند.۲ تشابه پاتوفیزیولوﮊیک مقاومت به انسولین با
وضعیت التهابی آترواسکلروز نیز در سالهای اخیر توصیف شده است و علت آن را ناشی از سیتوکینهای پیشالتهابی میدانند.۲ اولین بار فرضیهی رابطهی عوامل التهابی و دیابت نوع ۲ توسط پیکآﭖ و کروک مطرح شد. آنها بیان کردند که دیابت نوع ۲ میتواند پاسخ یک تظاهر سیتوکاینهای التهابی بدن باشد.۳ در مطالعههای مقطعی، افزایش سطوح پروتئین واکنشگر-(CRP) C در دیابت نوع ۲ دیده شد.۳ در مطالعههای متعدد برای بررسی نقش CRP در پیشبینی
بروز دیابت نوع ۲، یافتههای متفاوتی به دست آمده است. مطالعههای هو، پرادهان، فریمن نقش مستقل عوامل التهابی
Sunrise, Tecan Co. Salzburg, Austria
۲۱ مجلهی غدد درونریز و متابولیسم ایران دورهی دهم, شمارهی ۱، اردیبهشت ۷۸۳۱
را در پیشبینی بروز دیابت نوع ۲ نشان دادند ولی این نقش در مطالعههای فستا و توراند پس از تعدیل با نمایهی تودهی بدن از بین رفت، به علاوه در مطالعهی کرکوف هیچ رابطهای بین عوامل التهابی و دیابت نوع ۲ پیدا نشد.۹-۴
همچنین مطالعههای دیگری رابطهی دیابت با التهاب را بررسی کردند.۵۱-۰۱ به دلیل تفاوت در یافتههای پژوهشهای انجام شده، ما این فرضیه را که CRP نقش پیشبینیکننده در
بروز دیابت نوع ۲ دارد را با یک مطالعهی مورد ـ شاهدی آشیانها یi در بطن مطالعهی آیندهنگر قند و لیپید تهران
ارزیابی کردیم.
مواد و روشها
مطالعهی قند و لیپید تهران پژوهشی است که به منظور تعیین عوامل خطرساز آترواسکلروز در میان جمعیت شهر تهران، با هدف پیشگیری از روند رو به رشد دیابت و دیسلیپیدمی طراحی شد.۶۱ این پژوهش شامل دو فاز است. فاز اول یک مطالعهی مقطعی برای تعیین شیوع عوامل خطرساز بیماریهای قلبی ـ عروقی بود و فاز دوم مطالعهای هم گروهی و مداخلهگر ـ آیندهگر است که برای ۰۲ سال آینده طراحی شده است. ۵۰۰۵۱ شهروند بالای ۳ سال به روش نمونهگیری خوشهای طبقهبندی شده در منطقهی ۳۱ انتخاب و وارد مطالعه شدند. همهی افرادی که به عنوان نمونه در طرح انتخاب شده بودند، در واحد قند و لیپید تهران (واقع در منطقه ۳۱ تهران) از بهمن ۷۷۳۱ تا مرداد ۰۸۳۱ مورد مطالعه قرار گرفتند. همهی این افراد، پس از امضای رضایتنامهی ورود به طرح، توسط پزشک آموزش دیده و با یک پروتکل واحد بررسی شدند. اطلاعات دموگرافیک (جمعیتشناختی) و شیوهی زندگی به کمک پرسشنامهی معتبر و استاندارد گردآوری شد. روشهای اندازهگیری قد، وزن، فشار خون، دور کمر و نسبت دور کمر به هیپ در مقالههای اولیه قبلاﹰ توضیح داده شده است.۶۱
از بین افرادی که در فاز ۱ مطالعهی قند و لیپید تهران دیابت نداشتند و ۶/۳ سال بعد، یعنی در ابتدای فاز ۲ مبتلا به دیابت شده بودند (۸۸۱ نفر)، ۰۸ نفر بر اساس ۵۰/۰α= و ۱/۰β= و تخمین اختلاف در مقادیر میانگین CRP۹ به شکل
تصادفی انتخاب و با ۳۷ نفری که در هیچ یک از دو فاز
i- Nested prospective case-control study
معیارهای دیابت را نداشتند، مقایسه شدند. معیارهای تشخیص دیابت، قند سرم ناشتای برابر یا بیشتر از ۶۲۱ میلیگرم درصد و یا قند سرم برابر یا بیشتر از ۰۰۲ میلیگرم درصد در آزمون تحمل قند با ۵۷ گرم گلوکز یا شرح حال مبتنی بر استفاده از درمان دارویی برای دیابت بود. افراد دو گروه مورد و شاهد از نظر سن و جنس همسان شدند. نمایهی تودهی بدن، دور کمر و نسبت دور کمر به دور باسن در دو گروه مقایسه شد.
معیارهای خروج از مطالعه شامل حاملگی، مصرف مواد مخدر در یکسال گذشته، مصرف آمیودارون در ۶ ماه گذشته، مصرف دوز بالای استروﮊن یا پروﮊسترون در زنان، مصرف متوتروکسات، گلوکوکورتیکوئید، تتراسیکلین، یا مصرف الکل بود. همچنین زنان با کراتینین سرم بیشتر از ۴/۱میلیگرم درصد و مردان با کراتینین سرم بیشتر از ۵/۱ میلیگرم درصد از مطالعه حذف شدند.
اندازهگیری گلوکز، تریگلیسرید، کلسترول تام و HDL-C
نمونهی سرمی ناشتا در همان روز نمونهگیری انجام شد. اندازهگیری گلوکز سرم به روش کالریمتری با استفاده از آنزیم گلوکز اکسیداز انجام شد. کلسترول تام با روش کالریمتری آنزیمی با استفاده از کلسترول استراز و کلسترول اکسیداز و تریگلیسرید با همان روش با استفاده از گلیسرول فسفات اکسیداز اندازهگیری شد. HDL-C بعد از رسوب دادن لیپوپروتئینهای حاوی آپولیپوپروتئین B به
وسیلهی اسید فسفوتنگستیک اندازهگیری شد. این اندازهگیریها با استفاده از کیت های تجاری مربوط (شرکت پارس آزمون، تهران، ایران) و اتوآنالیزور Vital ) Selectra 2 (Scientific, Spankeren, The Netherlands انجام شد. هر دو ضرایب تغییرات درون و برون آزمایشی (CV%) برای گلوکز ۲/۲% بود. برای هر دو کلسترول تام و -HDL کلسترول، CV درون و برون آزمونی به ترتیب ۵/۰ و ۲% بود. CV درون
و برونآزمونی برای اندازهگیری تریگلیسرید به ترتیب ۶/۰ و ۶/۱ بود.
برای اندازهگیریCRP، انسولین و کراتینین از نمونههای
سرمی نگهداری شده در ۰۷- درجهی سانتیگراد استفاده شد. دو متغیر اول به روش ایمیونوآنزیمومتریک با استفاده
از دستگاه خوانشگر اندازهگیری شدند.
CRP، با استفاده از کیت DBC، Diagnostic Biochem)
(Canada Co. Ontario, Canada با ضریب تغییرات (CV)
Monobined Inc. Costa
HDL-C
دکتر محمد ابراهیمی و همکاران واکنشگر C و دیابت نوع ۲ ۳۱
درون و برون آزمونی به ترتیب کمتر از ۷/۷ و ۷/۹%
اندازهگیری شد.
در اندازهگیری انسولین از کیت
Mesa , USA با CV برون و درون آزمونی به ترتیب کمتر از
۲/۹ و ۳/۰۱ % استفاده شد.
کراتینین به روش کالریمتری شیمیایی با استفاده از کیت شرکت پارس آزمون (تهران، ایران) توسط اتوآنالیزور Selectra 2 با CV برون و درون آزمونی به ترتیب ۶/۴ و
۲/۶ % اندازهگیری شد.
اطلاعات حاصل با استفاده از نرمافزار SPSS نسخهی
۵۱ از نظر آماری بررسی شد. از میانگین ± انحراف معیار و میانه (برای متغیرهای با توزیع نرمال) و صدک ۵۲ و ۵۷ (برای متغیرهای با توزیع غیرنرمال) برای توصیف وضعیت متغیرها استفاده شد. آزمونهای تی و مجذور خی به ترتیب برای مقایسهی میانگین متغیرهای پیوسته و رتبهای به کار گرفته شدند از ضرایب همبستگی اسپیرمن و پیرسون برای تعیین ارتباط بین متغیرها به ترتیب برای متغیرهای با توزیع نرمال و غیرنرمال استفاده شد. برای محاسبه نسبت شانس بروز دیابت از رگرسیون لوجستیک شرطی استفاده شد. مقادیر CRP در کل جمعیت مورد مطالعه به سه ثلث (tertile)
تقسیم و در چهار مدل نسبت شانس بروز دیابت محاسبه شد. در مدل ۱، سن و در مدل ۲، سن، فشارخون سیستولی،
جدول ۱- ویژگیهای پایه افراد دو گروه مورد و شاهد
تریگلیسرید، و در مدل ۳، سن، فشارخون
سیستولی و تریگلیسرید، HDL-C، HOMA-IR، در مدل چهار، سن و فشارخون سیستولی، تریگلیسرید، HDL-C و HOMA-IR و قند خون ناشتا، سابقهی خانوادگی دیابت و
نمایهی تودهی بدن تعدیل شدند و ثلث ۱ مرجع مقایسه قرار گرفت. مقدار Pکمتر از ۵۰/۰ از نظر آماری ارزشمند تلقی شد.
کمیتهی اخلاقی پژوهشکدهی علوم غدد درونریز و متابولیسم انجام این بررسی را مورد تأیید قرار داد و از تمام شرکت کنندههای مطالعهی قند و لیپید تهران رضایتنامهی کتبی گرفته شد.
