دانلود مقاله بررسی انواع ابزارهای مالی در بازارهای مالی جهان جهت جذب سرمایه های مردمی و رشد اقتصادی

بخشی از مقاله

فصل اول :
نوآوريهاي ابزاري

1-1) مقدمه:
وجود ابزارهاي مالي گوناگون و متنوع در بازار مالي. انگيزش و مشاركت بيشتر مردم را در تأمين منابع مالي فعاليتهاي اقتصادي درازمدت به همراه مي‌آورد. تنوع ابزارهاي مالي از نظر تركيب ريسك و بازده و ماهيت سود و شيوه مشاركت در ريسك گروههاي مختلفي را به سوي خود مي‌كشاند. مطالعة سير تاريخي بازار مالي در كشورهاي پيشرفته و توسعه يافته نشان مي‌دهد كه اين كشورها همواره سعي كرده‌اند كه با انجام نوآوريهاي مالي در زمينة ابزارهاي مالي گونه‌ها و زمينه‌هاي بكارگيري ابزارهاي مالي را گسترش دهند و از اين طريق سرمايه‌هاي بيشتري را جذب كنند. شناخت اين ابزارهاي جديد مي‌تواند ما را در توسعه هر چه بهتر بازار مالي كشورمان ياري رساند و بدين ترتيب رشد و توسعة اقتصادي را تسهيل و تسريع بخشد. همانطور كه در فصل اول اشاره گرديد بهترين شكل تأمين مالي سرمايه‌گذاريهاي درازمدت.

از محل پس اندازها و نقدينگي بخش خصوصي و از طريق بازار مالي محقق مي‌شود. بازار مالي در هدايت پس اندازهاي كوچك به سرمايه‌گذاريهاي مولد. جذب پس اندازهاي راكد در توليد. اصلاح ساختار بخشهاي اقتصاد. افزايش درآمد ملي. افزايش درآمد دولت و ... نقش مهمي مي‌تواند ايفا كند. دستيابي به اين هدفها مستلزم گسترش بازار مالي از طريق تنوع بخشيدن به ابزارها و نهادهاي مالي است. بديهي است نخستين گام در متنوع ساختن، دستيابي به شناخت كامل و دقيق از انواع آن است. در تحقيق پيش روي سعي شده است انواع ابزارهاي مالي موجود در بازارهاي مالي جهان اشاره شود و ضمن آن ويژگيها، زمينه‌ها، كاربرد، وجوه افتراق و اشتراك ابزارها و ... تبيين شود.

ابزارهاي مالي جديد كه بواسطة نوآوري‌هاي ابزاري ايجاد گرديده‌اند از لحاظ تنوع و تعداد بسيار وسيع و گسترده هستند بنابراين در اين تحقيق سعي خواهد شد ابزارهاي اصلي و بيشتر كاربرد پذير معرفي و بررسي گردند. بدين منظور ابتدا ابزارهاي نوين معرفي شده در سيستم بانكي معرفي مي‌شوند و سپس انواع ابزارهاي مالي منتشر شده در بازارهاي اوليه يا ثانويه سيستم مالي بررسي مي‌گردند.

1-2) ابزارهاي مالي نوين در سيستم بانكداري
3-2-1) حسابهاي ويژه جاري: Special checking Account
اين نوآوري مالي در سيستمهاي بين سالهاي 60-1935 رخ داد. تا قبل از جنگ جهاني بانكهاي تجاري فقط براي بنگاههاي تجاري واحدها و مؤسسات دولتي و افراد ثروتمند، حساب جاري فراهم مي‌كردند. در آن دوره بخش عمده‌اي از جمعيت فقير بودند و توانايي پرداخت حداقل مقدار براي باز كردن حسابهاي جاري (در سال 1930 حداقل مقدار موجودي تقريباٌ معادل 000/10 دلار امروز بود) نداشتند و از سوي ديگر افراد عايد بيشتر خريدهايشان را بصورت نقد انجام مي‌دادند. اما پس از جنگ جهاني با رشد و افزايش درآمد و خريدهاي افراد، انجام معاملات نقدي با مشكلات مختلف روبرو گرديد و به همين دليل ميل شديدي در بين افراد براي انجام پرداختهاي خود بوسيلة چك (Check) ايجاد گرديد. همين امر باعث گرديد در اواسط دهه 1950 براي اولين بار برخي از بانكها حسابهاي جاري كه سقف موجودي نداشت را افتتاح كنند و بدليل استقبال بيش از حد مردم در مدت زمان كوتاهي اين گونه حسابها در سراسر جهان گسترش يافت.

1-2-2) گواهي سپرده certificate of deposit: CDs
پس از جنگ جهاني دوم بانكها سهم خود را از بازار مالي بطور قابل ملاحظه‌اي از دست دادند بطوريكه در بين سالهاي 60-1946 سهم بانكها از وجوه مؤسسات مالي خصوصي از 57 درصد به 39 درصد كاهش يافت و سهمشان از بازار مؤسسات سپرده‌گذاري از 82 درصد به 62 درصد كاهش پيدا كرد. دليل عمدة كاهش سهم بانكها تأكيد بيش از حد آنها بر روي سپرده‌هاي ديداري demand deposity بود. اين سپرده‌ها كه همانند حسابهاي جاري كنوني عمل مي‌كردند در طول دوران جنگ توسط مردم مورد استقبال قرار گرفت زيرا در طول جنگ: 1) اقلام خريد كمياب بود.
2) اكثر بنگاهها از مسير اقتصادي بعد از جنگ نامطمئن بودند و ترجيح مي‌دادند نقدينگي نگهداري كنند.
3) نرخ بهره در طول جنگ پايين بود.
اما با پايان يافتن جنگ و تغيير شرايط اقتصادي اين دلايل منتفي گرديد و نتيجتاٌ سپرده‌هاي ديداري با عدم استقبال شديدي مواجه گرديدند.

بانكها در جستجو راه حل براي اين مشكل ابتدا سپرده‌هاي بلندمدت بهره دار را معرفي كردند، اما اين گونه سپرده‌ها نيز با عدم استقبال مواجه گرديد زيرا بنگاهها ترجيح مي‌دادند كه تراز پولي موقتشان را در اوراق بهادار كوتاه مدت كه مي‌توانستند به راحتي در فرصت كوتاهي بفروشند، نگهداري كنند در حاليكه سپرده‌هاي بلندمدت بهره دار بايستي تا موقع سر رسيد و يا حداقل 30 روز از تاريخ سپرده‌گذاري نگهداشته شوند، تا بدانها سود تعلق گيرد.

در سال 1961 بانك شهري [City Bank] (اولين بانك ملي شهر نيويورك) گواهي سپردة بانكي را منتشر كرد. گواهي سپرده اوراق بهاداري هستند كه داراي تاريخ سر رسيد و نرخ بهرة مشخص هستند. از آنجا كه بازدة اين گواهي‌ها بر اساس نرخ بهره بانكي است معمولا نرخ بهره بيشتر نسبت به ساير اوراق قرضة كوتاه مدت دارند و به همين دليل به سرعت مورد استقبال عموم مردم و بنگاهها قرار گرفت. مشتريان مي‌توانستند اين اسناد را تا هر وقت تمايل داشتند نگهدارند و در صورت نياز به خود و ديگري بفروشند.

اين گواهي‌ها و اسناد به سرعت و در زمان اندكي گسترش يافت و همكنون انواع مختلف اين گواهي‌ها در سطح جهان وجود دارد. بوسيلة اين گواهي‌ها سپرده‌گذاران به ابزاري مناسب و با درجة نقدينگي بالا دست پيدا مي‌كنند و از سوي ديگر بانكها نيز مي‌توانند منابع مالي مورد نياز خود را بدست آورند.
گواهي سپرده بانكي بر اساس معيارهاي مختلف قابل طبقه بندي است. بر اساس مؤسسات منتشر كنندة اين اسناد مي‌توان به چهار نوع گواهي سپردة بانكي اشاره كرد:

1) گواهي سپردة منتشر شده توسط بانكهاي داخلي
2) گواهي سپردة منتشر شده به پول داخلي ولي خارج از كشور تزريق شده. بعنوان مثال بانكهاي اروپايي نوعي گواهي سپرده به دلار منتشر مي‌كنند و در اروپا به فروش مي‌رسانند. (Euro CDs يا Euro dollar CDs)
3) گواهي سپردة منتشر شده توسط بانكهاي خارجي فعال در كشوري (Yankee CDs) به پول داخلي همان كشور
4) گواهي سپردة منتشر شده توسط مؤسسات پس انداز وام و بانكهاي پس انداز (thrift CDs)
همچنين گواهي سپرده‌ها به دو دسته گواهي سپردة قابل معامله (Negotiable CDs)

و گواهي سپردة غير قابل معامله (Non Negotiable CDs) تقسيم مي‌گردند. منظور از گواهي سپردة قابل معامله، گواهي‌هايي هستند كه قابليت فروش در بازارهاي ثانويه را قبل از تاريخ سر رسيدشان دارند و گواهي سپردة غير قابل معامله گواهي‌هاي هستند كه اين قابليت را ندارند و بايستي از تاريخ سر رسيد در دست خريدار اوليه باشد.

گواهي سپرده از لحاظ جريان درآمد آن نيز به دو دسته تقسيم مي‌گردد: گواهي سپرده‌هايي كه به آنها بهره تعلق مي‌گيرد كه اين بهره بصورت ماهانه يا فصلي يا سالانه توسط كوپنهاي مجزا و يا در انتهاي سر رسيد اسناد پرداخته مي‌گردد. اين گونه گواهي سپرده تا سال 1977 بصورت نرخ بهرة ثابت [Fixed-coupon Interst Rote CDs) منتشر مي‌شدند، اما از اين سال به بعد با افزايش نرخ بهره و بي ثبات شدن آن ريسك نگهداري اين اسناد افزايش يافت و لذا باعث كاهش تمايل خريد اين اسناد گرديد. در اين سال نوعي گواهي سپرده با نرخ بهرة متغير [rariable rate CDs] يا [Floating Rate of CDs] منتشر گرديد. در اين نوع اسناد نرخ بهره به شاخص ديگري وابسته است و با تغيير شاخص مذكور نرخ بهره نيز تغيير مي‌كند، بعنوان مثال نرخ بهره به شاخص قيمت مصرف كننده يا حداقل نرخ بهره‌اي كه بوسيلة بانك مركزي تعيين مي‌شود وابسته مي‌گردد.

نوع ديگر گواهي سپرده از لحاظ جريان درآمدي گواهي سپردة بدون بهره [Zero coupon rate CDs] است كه اولين بار در سال 1981 منتشر گرديد. به اين گونه اوراق هيچگونه نرخ بهره‌اي تعلق نمي‌گيرد ولي با تخفيف (به قيمت كمتر از ارزش اسمي) بفروش مي‌رسد و نرخ بازده آن بستگي به تفاوت بين قيمت خريد و ارزش اسمي آن كه در تاريخ دريافت مي‌شود، دارد.
در نهايت مي‌تواند انواع گواهي سپرده را بر اساس مدت سررسيد آنها به صورت بلندمدت، ميان مدت و كوتاه مدت تقسيم بندي كرد. بازدة گواهي سپرده به سه عامل بستگي دارد:

1) ميزان اعتبار بانك منتشر كننده
2) تاريخ سررسيد گواهي‌هاي سپرده
3) ميزان عرضه و تقاضاي گواهي‌هاي سپرده
3-2-3) براتهاي وعده دار Bankers acceptances
براتهاي وعده دار. اسنادي هستند كه توسط افراد خاص در وجه بانك كشيده مي‌شود و بانك مي‌پذيرد در سر رسيد نهايي مبلغ مندرج در آنرا بدون هيچ قيد و شرطي بپردازد. اين براتها در اثر معاملاتي از قبيل: واردات و صادرات كالا از كشور، معاوضه كالا بين دو بنگاه در داخل يا خارج از كشور ايجاد مي‌گردند. اين براتها در بازار پول (كوتاه مدت) قابل خريد و فروش است و توسط بانكهاي مختلف منتشر مي‌گردد.

1-2-4) كارتهاي اعتباري: Credit Cards
كاربرد فناوري‌هاي ارتباط الكترونيكي در بخش بانكداري، براي اولين بار در سيستم‌هاي پرداخت بين بانكي و با استفاده از سيستم پرداخت Fed wire شروع گرديد. در سال 1918 در آمريكا، 12 بانك فدرال رزرو حساب‌هاي بانكي خود را با بكارگيري سيستم تلگراف اجاره‌اي به هم متصل نموده و تسويه الكترونيكي حساب‌ها را آغاز كردند.
كاربرد اوليه ارتباطات الكترونيكي در امور مالي، يكي از ويژگي‌هاي پيشرو در ارتباطات اينترنتي را به نمايش مي‌گذارد. اين وسيله از آن جهت با اهميت است كه باعث كاهش فاصله‌ها شده است، به طوري كه، دستورالعمل‌هاي مختصر تلگرافي براي تعديل ترازهاي بانك مركزي، جايگزين ارسال فيزيكي پول و سكه گرديد. اين سيستم‌هاي پرداخت الكترونيكي بين بانكي در دهه‌هاي گذشته توسعه يافته‌اند.

به عنوان نمونه، در كشورهاي صنعتي از شبكه‌هاي تلفن اختصاصي، سيستم‌هاي Giro به شكل الكترونيكي، و سيستم‌هاي پردازشگر كامپيوتر مركزي براي مديريت كردن پرداخت‌هايي با حجم و ارزش بالا استفاده مي‌شود. فناوري‌هاي كامپيوتري و ارتباطات الكترونيكي با اين سيستم‌هاي پرداختي مرتبط گشته و به گونه‌اي روشن مكمل فعاليت‌هاي بانك‌ها گرديده است.

يكي ديگر از فناوري‌هاي الكترونيكي بكار گرفته شده در سيستم بانكي، استفاده از كارت‌هاي پلاستيكي به جاي پول در مبادلات مي‌باشد. براي اولين بار در سال 1970 ميلادي يك مخترع ژاپني به نام Arimura Kunitaka درباره نصب تراشه بر روي كارت پلاستيكي طرحي را ارائه نمود، ولي اين طرح مورد توجه قرار نگرفت. در سال 1974 يك روزنامه نگار فرانسوي به نام Roland Moreno درابره سيستم الكترونيكي حافظه دار مستقل، اختراعي را به ثبت رساند. وي بيشتر بر روي جنبه عملياتي و توانايي‌هاي اين وسيله متمركز شده بود. اين اختراع سرآغازي براي فعاليت‌هاي وسيع بعدي در زمينه كارت‌هاي هوشمند گرديد.

در سال 1976، دو شركت: Honeywell و Bull كه در زمينه كامپيوتر فعاليت مي‌كردند با همكاري شركت موتورولا، اولين كارت الكترونيكي را كه از يك حافظه ساده تشكيل شده بود، عرضه نمودند. با ادامه فعاليت شركت فوق در سال 1979، اولين كارت هوشمند ريزپردازنده (ميكروپروسسوري) ساخته شد. اين كارت شامل دو تراشه: يكي حافظه و ديگري ريزپردازنده بود كه با سيم‌هاي مخصوصي با هم ارتباط داشتند. مشكل اصلي اين كارت‌ها قطع شدن سيم‌هاي رابط بود و به همين دليل فعاليت براي ساخت كارتي كه داراي يك تراشه باشد، آغاز گرديد.

طي سال‌هاي 1982 تا 1984، شركت Bull همراه با دو شركت: Philips و Schlumberger بر روي پروژه ارائه شده توسط اتحاديه كارت بانكي فرانسه كار كرده و سرانجام موفق به اجراي اين پروژه به همراه ارائه 000/100 عدد كارت شدند. تراشه مورد استفاده در اين كارت‌ها يك تراشه ريزپردازنده با 8 كيلو بايت حافظه ساخته شده توسط شركت موتورولا بود. دو سال بعد يعني در سال 1986 اولين استاندارد كارت‌هاي الكترونيكي به نام: 1/78116ISO مطرح شد.
وضعيت كارت هاي بانكي در جهان (تا پايان سال 2000 ميلادي)
ميليارد قطعه
مليارد دلار
ميليارد دلار
ميليارد دلار
ميليارد فقره
ميليارد فقره
ميليارد فقره 163/1
3176
2224
952
54/38
89/31
65/6 كل كارت‌هاي اعتباري موجود در جهان
حجم معاملات انجام شده
ميزان خريد كالا با كارت
ميزان دريافت وجه نقد
تعداد معامله انجام شده
تعداد اسناد خريداري شده با كارت
تعداد اسناد دريافت وجه

انواع كارتهاي بانكي
كارتهاي بانكي از ابعاد مختلف به انواع گوناگوني تقسيم مي‌گردند كه ذيلا به طور خلاصه به چند نوع از آنها اشاره مي‌گردد:
انواع كارت از جهت چگونگي تسويه
الف: كارتهاي بدهكار (Debit Cards)
در اين نوع از كارتها، حساب دارنده بلافاصله و يا با فاصله زماني بسيار كم (مثلاٌ پايان همان روز معامله) بدهكار مي‌گردد. اين نوع از كارتها در دستگاههاي نقطه فروش (P.O.S) و ماشينهاي تحويلداري اتوماتيك (ATM) قابل استفاده است. استفاده از اين كارت تنها در حد مانده حساب دارنده كارت مي‌باشد. اضافه بر موجودي حساب نمي‌توان نسبت به خريد كالا و خدمات اقدام نمود.

ب: كارت‌هاي اعتباري (Credit Cards)
اين نوع كارتها براي خريد كالا و دريافت پول نقد استفاده مي‌شود. پول نقد را مي‌توان توسط اين كارتها در خارج از كشور نيز دريافت نمود. اين امر نيز مستلزم آن است كه ارتباطات لازم در زمينه كارت بين كشورها و بانكهاي آنان وجود داشته باشد.

در پايان هر ماه دارندگان كارت صورت حسابي بابت معاملات انجام شده توسط كارت آنان دريافت مي‌دارند كه كليه خريدها و دريافتهاي نقدي آن را با جزييات كامل ذكر نموده است. اگر دارندگان كارت بخواهند، مي‌توانند تنها بخشي از كل مبلغ استفاده شده را بپردازند و مابقي بدهي خود را به صورت قسطي طي چند ماه تأديه نمايند. البته در اين صورت بايد بهره پول را نيز پرداخت كنند. عموماٌ در محاسبه اين بهره در مورد پرداختهاي نقدي، بهره از زمان دريافت پول محاسبه مي‌گردد. اما در مورد خريد كالا و خدمات بانكها عموماٌ بهره‌اي را براي دارندگان كارت در نظر نمي‌گيرند، به شرط آنكه ظرف مدت 25 روز يا 30 روز (در بانكها و كشورهاي مختلف متفاوت است) از تاريخ صورتحساب نسبت به باز پرداخت بدهي خود اقدام نمايد. يكي ديگر از خدماتي كه بانكها در اختيار دارندگان كارتهاي اعتباري قرار مي‌دهند، بيمه مجاني حوادث مسافرت است. اين بيمه شامل حوادث و مرگ دارنده كارت، همسر و فرزندان وي مي‌گردد.

ج: كارت هزينه (Charge Card)
كارتهاي فوق نيز شبيه كارتهاي اعتباري مي‌باشند، با اين تفاوت كه اين نوع كارتها حد اعتباري از پيش تعيين شده ندارند و از دارنده كارت انتظار مي‌رود كه با دريافت صورتحساب خود بدهي خود را تأديه نمايد. در اين صورت هيچ گونه بهره‌اي به آنان تعلق نخواهد گرفت.
مزيت اين نوع كارت امكان خريد كالا و خدمات بدون نياز به حمل حجم عظيمي از پول است. نمونه اين نوع كارتها آمريكن – اكسپرس (American-Express) و داينرز كلوب (Diners Club) است.

انواع كارت از جهت تكنولوژي مورد استفاده
كارتهاي بانكي عموما از دو نوع تكنولوژي استفاده مي‌كنند.
الف- كارت با نوار مغناطيسي (Magnetic Stripe Card)
اين تكنولوژي هم اكنون در اكثر كارتهاي بانكي جهان مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
در اين روش، اطلاعات مربوط به دارندگان كارت به صورت كدهاي مخصوص در نوار مغناطيسي كه در پشت كارت تعبيه شده است قرار مي‌گيرد كه به اين عمل رمزگذاري گويند. اين كار توسط ماشينهاي مخصوص كه براي كد كردن اطلاعات در نوار مغناطيسي و همچنين حك كردن مشخصات بر روي كارت ساخته شده‌اند انجام شده كه به آنها ماشينهاي حك كننده و رمزگذاري كننده گفته مي‌شود.

نحوه استفاده از اين اطلاعات بدين صورت است كه دارنده كارت به فروشگاهها و مراكز تجاري مجاز مراجعه و كارت خود را از دستگاههاي نقطه فروش (P.O.S) مي‌گذراند. دستگاههاي نقطه فروش از روي نوار مغناطيسي اطلاعات كارت را خوانده و آن را به مركز بانك مخابره مي‌نمايد. اين نوع از كارت در دستگاههاي ATM نيز به همين نحو عمل مي‌نمايند. هم اكنون موسسات بزرگ بين المللي همچون VISA و Master Card از اين نوع تكنولوژي براي كارتهاي خود استفاده مي‌نمايند.

ب- كارت با تراشه الكترونيكي (Chip Card)
سالهاست كه بر روي تراشه‌هاي الكترونيكي جهت حمل پول و انتقال آن به ديگران مطالعه و تحقيق مي‌شود. با پيشرفت تكنولوژي و ارزانتر شدن اين نوع از تراشه‌ها، امكان توليد كارتهاي حافظه دار به شكل اقتصادي هر روز بيشتر مي‌شود. پروژه‌هاي آزمايشي در اين زمينه به سرعت توسعه يافته و چند كشور استفاده از كارتهاي حافظه دار را شروع كرده‌اند. البته استفاده از تراشه جهت مسائل ايمني همچون تأييد صاحب اصلي كارت، سالهاست كه در كشورهايي همچون فرانسه معمول است. همچنين كارتهاي تلفن كه كارتهاي حافظه دار يكبار مصرف هستند چندين سال است كه توسط شركتهاي تلفن در اختيار مشتريان قرار گرفته است.
كارتهاي با تراشه الكترونيكي به چند گروه تقسيم مي‌شوند:

1) كارتهاي حافظه دار (Memory Chip Card)
در اين نوع كارت، اطلاعات مي‌تواند همچون كارتهاي با نوار مغناطيسي نوشته و خوانده شود با اين تفاوت كه حجم اطلاعات نوشته شده مي‌تواند چندين برابر باشد.

2) كارتهاي با حافظه هوشمند (Inteligent memory chip card)
اين نوع از كارتها امكان محافظت از اطلاعات در چد بخش مختلف، بررسي فرايندهاي داخلي كارت، تأييد هويت دارنده كارت از طريق بررسي (Personal Indetification number) PIN وارد شده و امثال آن را دارد.
3) كارتهاي با تراشه پردازنده (Processor Chip Card)
در اين تراشه‌ها موارد زير گنجانده شده است:
- ميكروپروسسور با تكنولوژي 8 بيتي كه حفاظت و امنيت كارت را با الگوريتمهاي Cryptographic در بالاترين سطح امكان پذير مي‌سازد.
تنها نوع سوم از كارتهاي تراشه دار امنيت و حفاظت لازم جهت استفاده در امور مالي را دارا مي‌باشد.
هم اكنون پروژه‌هاي زير جهت استفاده از كارتهاي تراشه دار در حال پياده شده مي‌باشند:

1- كيف الكترونيكي (Electronic Purse)
از اين نوع كارت جهت خريدهاي كوچك همچون خريد بليط اتوبوس يا قطار، پول تاكسي يا پرداخت صورت حساب رستوران و امثال آن استفاده مي‌شود. مزيت اصلي اين كارت امنيت آن است.
كيف الكترونيكي مي‌تواند هم در سيستمهاي باز و هم بسته عمل نمايد. در سيستمهاي بسته مبلغي كه از كارت برداشته مي‌شود تنها مي‌تواند به حساب يك موسسه خاص و يا چند مؤسسه كه از نظر قانوني تحت يك پوشش قرار دارند منتقل شوند، در حالي كه در سيستمهاي باز موسسات متعددي كه از نظر قانوني ماهيت جدا دارند مي‌توانند طرف اين حساب قرار گيرند. اين سيستم نياز به يك سيستم پردازش مركزي جهت تسويه اقلام دارد. از مزاياي اين كارت آساني در پرداخت، عدم نياز به حمل پول خرد، ريسك كم و پرداخت تضمين شده مي‌باشد، چرا كه در كيف الكترونيكي قبلاٌ پول پرداخت شده است. به دليل انجام عمليات به شكل مستقل هزينه‌هاي مخابراتي به حداقل مي‌رسد.

2- Mondex
مندكس يك نوع كارت هوشمند است كه توسط بانك (National West Minister) معرفي گرديده است. اين كارت جهت حذف پول كاغذي و سكه طراحي شده است. هدف اين كارت ايجاد يك نوع استاندارد براي پول الكترونيكي است. اين كارت از تكنولوژي كارتهاي هوشمند استفاده كرده و در ATM، تلفنهاي مخصوص، ترمينالهاي نقطه فروش (POS) و كيفهاي مندكس قابل استفاده است.

دارندگان اين كارت مي‌توانند مستقيما از ATM، شعب بانكها و تلفنهاي عمومي كه آرم Mondex را دارند جهت باردار كردن كارت خود استفاده نمايند. تلفنهايي كه با سيستم مندكس مجهز شده باشند مي‌توانند جهت خريد از داخل خانه يا اداره مورد استفاده قرار گيرند. تا 5 نوع ارز مختلف در اين كارتها قابل ذخيره شده است كه هر يك جداگانه عمل مي‌نمايد. با تلفنهاي مندكس امكان انتقال پول از يك شخص به شخص ديگر در سراسر جهان امكان پذير است.
تفاوت كارت مندكس با ديگر انواع كيفهاي الكترونيكي در آن است كه امكان انتقال منابع مالي از شخصي به شخص ديگر را امكان پذير مي‌سازد. اين امر ازطريق تلفن و ي كيفهاي مندكس انجام مي‌پذيرد. از اين نظر مندكس به هدف جايگزيني پول بسيار نزديك شده است.

كيفهاي مندكس بسيار شبيه يك ماشين حساب جيبي است و غير از امكان انتقال پول از كارت به كارت، امكانات ذيل را نيز در اختيار دارنده كارت قرار مي‌دهد:
- مانده كنوني كارت را نشان مي‌دهد.

- آخرين ده معامله انجام شده را با نوع ارز و زمان آن و طرف معامله نشان مي‌دهد.
- با وارد كردن يك كد 4 رقمي كارت قفل شده و تا زماني كه مجدداً اين كد وارد نگردد كارت قابل استفاده نخواهد بود.
هم اكنون در انگليس بانكهاي Mid Land و West Minster متولي كارتهاي مندكس مي‌باشند. در شرق دور متولي اين امر كشور هنگ كنگ و بانك شانگهاي مي‌باشد.
علاوه بر موارد ذكر شده كارتهاي زير كه از نوع كارتهاي تراشه‌دار مي‌باشند در كشورهاي ذيل الذكر مورد استفاده قرار گرفته‌اند:
3- Danmount در كشور دانمارك
4- Ayantcard در كشور فنلاند
5- Chip card در اتريش
6- Berlin card در آلمان
در يك طبقه بندي كلي – كاربردهاي زير را مي‌توان براي اين كارت‌ها بيان نمود:
1) كاربردهاي شناسايي
2) كاربردهاي مالي
3) كاربردهاي نگهداري اطلاعات
3-2-5) حسابهاي Now: [Negotiable order of with drawel Account]

اين حسابها، نوعي حسابهاي جاري هستند كه به ماندة آن بهره تعلق مي‌گيرد (مشابه حسابهاي پس انداز) در آمريكا از لحاظ تاريخي فقط بانكهاي تاريخي حق انتقال سپرده‌ها از طريق چك را داشتند و ساير مؤسسات اقتصادي فعال در بازار مالي آمريكا از لحاظ قانوني حق انتقال سپرده‌ها را از طريق چك را نداشتند، اين در حالي بود كه اين مؤسسات معتقد بودند كه افتتاح حسابهاي جاري به اين موسسات مي‌تواند بعنوان يك خدمت مكمل، سودآوريشان را افزايش دهد و منابع بيشتري جهت وام‌دهي در اختيار آنها قرار دهد.

در سال 1972 دادگاه سلطنتي به بانك پس اندازي در ايالت ماساچوست [Massuchusetts] اجازه داد كه براي سپرده‌گذاري‌هاي موجود در اين بانك اسناد و براتهايي (drafts) (كه بسيار شبيه چك بودند) صادر كند، بعبارت ديگر اين موسسه قادر گرديد تا سندي به صاحب حساب بدهد كه با امضاء آن اجازه نقل و انتقال پول نقد يا اوراق بهادار از حساب خود به حساب ديگري داده شود. اين اسناد يا براتها به شكل سفارش، بازگشتن و قابل انتقال و معامله بودند كه بعنوان حسابهاي Now شناخته شدند. در سال 1980 كنگرة آمريكا به تمام موسسات مالي (بجز اتحاديه‌هاي اعتباري) اجازة افتتاح حساب Now را داد و بدين ترتيب حسابهاي Now در سراسر آمريكا گسترش يافتند.

در سال 1974 شركتهاي سرمايه‌گذاري پيشنهاد انتشار «اسناد حسابهاي سهام» [Share draft accounts] را دادند. اين اسناد به پس اندازكنندگان اجازه مي‌داد كه چكهايي بر مبناي حسابهاي پس انداز كوتاه مدت و بلندمدت خود (كه اين حسابها در شركتهاي سرمايه‌گذاري سهام ناميده مي‌شود) صادر كنند و مبالغ اين چكها از حسابهاي شركت سرمايه‌گذاري در بانكهاي تجاري پرداخت مي‌گردد.

مقدار بهرة پرداختي به حسابهاي Now تا سال 1983 داراي سقف مشخص بود كه اين سقف متناسب با نرخ بهرة حسابهاي پس انداز تعيين مي‌گرديد. اما در سال 1983 با تغيير قوانين و مقررات حسابهاي Super Now يا SNOW براي خانوارهاي مصرف كننده ايجاد گرديد. اين حسابها هيچگونه محدوديتي در پرداخت نوع بهره نداشت و موسسات بسته به شرايط مي‌توانستند هر مقدار بهره به اين حسابها پرداخت كنند. اما حداكثر مقدار موجودي اين حسابها بايستي 500/2 دلار مي‌بود.
در سالهاي اخير با اصلاح قوانين و مقررات تفاوت قانوني بين حسابهاي NOW و SNOW از بين رفته است و كلية اين حسابها به شكل واحد در آمده‌اند. امروزه مقدار زيادي از معاملات مصرفي خانواده‌ها از طريق اين حسابها صورت مي‌پذيرد.

3-2-6) سپردة شاخص بازار MIDs: Market Index Deposits
يكي از فعاليتهاي بانكهاي تجاري خريد و فروش اوراق و اسناد صندوقهاي سرمايه‌گذاري بود كه با اين كار همانند دلالان سود كسب مي‌كردند. اما بر اساس قانون گلاس – استيگال Glass-steagall Act خريد و فروش هرگونه صندوقهاي سرمايه‌گذاري توسط بانكهاي تجاري ممنوع گشت. اين عمل معادل ممنوعيت بانكها در خريد و فروش اوراق بهادار Securities بود. با توسعة عظيم بازارهاي بورس در طول 1982 تا 1986 تعداد سهام و اوراق بهادار بلندمدت صندوقهاي سرمايه‌گذاري سه برابر شد و ارزش دارايي‌هاي آنها به هفت برابر توسعه يافت. اين بخش از اقتصاد بسيار سودآور بودند كه بانكهاي تجاري اجازة فعاليت در آن را نداشتند.

در سال 1987 بانكي در منهتن [Chase Manhattan Bank] تكنيكي را ارائه داد كه همانند صندوقهاي سرمايه‌گذاري سودآور كارا بود. اين بانك حساب پس اندازي افتتاح كرد كه بازدة آن وابسته به شاخص سهام P&S افزايش مي‌يافت. Standard & poor's 500 stock Indes] شاخصهاي موزون قيمت سهام كه بر اساس ميانگين 500 سهم عادي قرار دارد[ بر طبق قوانين بانكداري ايالات متحده بانكها هر مقدار نرخ بهره كه مايلند مي‌توانند به سپرده‌هايشان بدهند. در اين حساب كه به سپردة شاخص بازار MIDs شهرت يافت بانك حداقل نرخ بهرة صفر تا چهار درصد را تضمين مي‌كرد و با افزايش شاخص S&P به تناسب نرخ بهره نيز افزايش مي‌يافت. اين تناسب بن 50 تا 70 درصد بود كه بسته به شرايط مكاني و زماني تعيين مي‌گرديد.

در اين حساب مقدار اصل مبلغ و نرخ بهره اوليه توسط Fedral deposit Insurance] FDIC corporation يك نهاد دولتي كه در سال 1933 تأسيس شد و سپرده‌هاي بانكهاي عضو را تضمين مي‌كند در رابطه با ادغام و تلفيق بانكها با يكديگر و جلوگيري از ورشكستگي آنها هم وظايفي را بر عهده دارد [ تضمين مي‌گشت و اين يكي از مزاياي اين حساب نسبت به صندوقهاي سرمايه‌گذاري بود.

ساير بانكها نيز با سرعت شروع به افتتاح حسابهاي مختلف MIDs نمودند و انواع مختلف اين حسابها به پس اندازكنندگان پيشنهاد گرديد. بسياري از اين حساب‌ها در حداقل نرخ بهره تضميني متفاوت بودند. برخي از بانكها نيز اين حسابها را بر اساس افزايش ساير شاخصهاي قيمتي همانند قيمت طلا و ... پيشنهاد دادند و حتي برخي از بانكها تعهد كردند كه نرخ بهره را با كاهش شاخص سهام افزايش دهند. توسعة گسترده و متنوع اينگونه حسابها باعث رقابت هر چه بيشتر بين بانكهاي تجاري و صندوقهاي سرمايه‌گذاري گرديد.

1-2-7) تبديل به اوراق قرضه كردن Securization
نوآوري مالي عمده‌اي كه در دهة 1980 پاي گرفت و بر نقش واسطه‌هاي مالي در بازار سرمايه عميقاً اثر گذاشت. پديدة تبديل به اوراق بها دار كردن است. اين فرآيند شامل يك كاسه كردن يا تجميع وامها و فروش اوراق بهاداري با ضمانت و پشتوانة آنهاست. اين نوآوري به كلي نظام سنتي براي تأمين مالي خريد دارايي‌ها را عوض كرد. در نظام سنتي واسطة مالي مثلا نهاد سپرده پذير يا شركت بيمه: وام را مي‌داد و آنرا در بدرة دارايي‌هايش نگاه مي‌داشت و بدين ترتيب خطر اعتباري وام را مي‌پذيرفت، از سوي ديگر خدمات وام را ارائه مي‌داد يعني اقساط را جمع‌آوري مي‌كرد و به وام گيرنده اطلاعات مالياتي و غيره مي‌داد و از عامة مردم وجوه مي‌گرفت تا با آن دارايي‌هايش را تأمين مالي كند و به عبارت ديگر كلية امور وام دهي توسط يك موسسه صورت مي‌گرفت

اما در نظام جديد با قابليت تبديل به اوراق بهادار كردن دارايي‌ها بيش از يك موسسه در وام دهي نقش دارند. بانك تجاري وام مي‌دهد و با پشتوانة اين وام اوراق بهادار منتشر مي‌كند. بانك تجاري ممكن است روي خطر اعتبار سبد وامها بيمه نامه از يك شركت بيمه خصوصي خريداري كند يا ممكن است وظيفه انجام خدمات وام يعني گردآوري اقساط را به شركتديگري كه همين تخصص را دارد واگذار كند يا مي‌تواند خدمات موسسه اوراق بهادار براي فروش اوراق بهادار منتشره به افراد و سرمايه‌گذاران نهادي استفاده بكند. اين امور بر روي كليه وامهاي رهني، وامهاي ساخت مسكن، وام اتومبيل و قايق، وامهاي كارت اعتباري، فروش نسيه شركتهاي تأمين مالي و شركتهاي توليدي و ... صورت بگيرد.

تبديل به اوراق قرضه كردن بر اساس دو دسته داراييهاي حقيقي ABS
(Asset back securitization)
و رهن (Mortgage Back Securitization) MBS صورت مي‌پذيرد.
اين عمل منافع بسياري براي صادركنندگان اوراق، وام گيرندگان و سرمايه‌گذاران دارد.
منافع صادر كنندگان اوراق عبارت است از:
1) هزينه‌هاي وجوه كمتر
2) بكارگيري كارآمدتر سرمايه
3) ادارة رشد سريع بدره
4) عملكرد مالي بهتر
5) تنوع بخشي به منابع گردآوري وجوه
تبديل به اوراق بهادار كردن وامهاي راكد را به اوراق بهادار نقدشدني‌تر مبدل مي‌كند و خطر اعتباري را كاهش مي‌دهد. خطر اعتباري از آنرو كاهش مي‌يابد كه اولاً اوراق پشتوانه محكمي از سبد متنوع وامهاي مختلف دارد و ثانياً باعث تقويت اعتبار ناشر مي‌شود. خطر اعتباري وامهاي اعطايي بدين وسيله كاهش مي‌يابد. سرمايه‌گذاران بدين ترتيب مجموعه‌اي از فرصتهاي سرمايه‌گذاري جديد مي‌يابند و از سوي ديگر به دليل كاهش هزينه‌هاي واسطه گري مالي، نرخ بازده نيز بهبود مي‌يابد.

3-3) انواع ابزارهاي مالي در بازار دست دوم
3-3-1) اوراق سهام
به طور كلي سهام نشان دهنده منافع مالك در يك واحد تجاري است. منافع ناشي از مالكيت اغلب به عنوان منفعت باقيمانده ناميده مي‌شود. زيرا طلب و ادعاي سهامداران در مورد دارايي شركت، در مرحله آخر تمام طلبها قرار دارد.

الف- گونه‌هاي اصلي سهام
- سهام عادي: بيانگر سهام يك واحد تجاري است كه طبق قانون به عنوان شركت ناميده مي‌شود.
- سهام ممتاز: به سهامي‌گفته مي‌شود كه حق امتياز دارد و نسبت به سهام عادي شركت از نظر دريافت سود سهام و دريافت هرگونه وجهي در زمان انحلال شركت يا توزيع داراييها برتري دارد. پيش از آنكه سود سهام عادي پرداخت شود، سهام ممتاز بايد تمام سود تعلق يافته به خود را دريافت كند.
- مشاركت: بيانگر مالكيت در يك واحد تجاري است كه به عنوان مشاركت محدود يا كلي تشكيل شده است.
- اسناد مالكيت: نشان دهندة مالكيت واحدهاي تجاري است كه به عنوان مالكيت محض تشكيل شده است.

ب- اوراق بهادار وابسته به سهام :
اوراق بهادار وابسته به سهام، اوراق بهاداري است كه بيانگر ادعا و طلب بر سهام است يا آنكه ارزش آن به طريقي به آن سهام مربوط شود. انواع مختلفي از ابزارهاي وابسته به سهام وجود دارند كه عبارتند از:
اسناد بدهي قابل تبديل ، اختيار معامله سهام ، حق خريد اضافي سهام ، حق تقدم ، ابزارهاي سرمايه‌گذاري مشترك ، قراردادهاي آتي شاخص بندي شده ، اختيار معامله شاخص بندي شده ، گواهيهاي سپرده آمريكايي .

اسناد بدهي قابل تبديل
به اوراق بهادار منتشر شده از طرف يك شركت گفته مي‌شود كه دارنده آن اوراق مي‌تواند آنها را طي دوره‌اي مشخص به سهام شركت تبديل نمايد. قيمت تبديل از بدو امر مشخص است.

اختيار معامله سهام
اختيار معامله سهام، شامل اختيار معامله خريد و فروش بر سهام عادي است. اين ابزار از اين جهت جزء ابزارهاي وابسته به سهام است كه قيمت آن تابعي از سهام مربوطه است. به رغم رابطه آن با سهام مورد نظر، اختيار معامله سهام به وسيله منتشر كننده سهام به وجود نمي‌آيد. در واقع هر فرد مي‌تواند اختيار معامله سهام را با فروش آن ايجاد كند. از آنجايي كه استفاده از يك نوع اختيار معامله احتمال خطر زيادي دارد، تركيبي از اختيار فروش و اختيار خريد مي‌تواند ويژگي احتمال خطر بسيار كمي را داشته باشد.

حق خريد اضافي سهام
حق خريد اضافي سهام شبيه اختيار معامله خريد سهام است. به اين مفهوم كه دارنده آن بدون آنكه تعهدي براي خريد سهام مربوطه از ارائه كننده آن داشته باشد، حقي بدست مي‌آورد.
حق خريد اضافي سهام انواع مختلف دارد كه از آن جمله مي‌توان به:
حق خريد اضافي بي‌خطر ، حق خريد اضافي پول ، حق خريد اضافي مهلك ، حق خريد اضافي شاخص‌بندي شده ، حق خريد اضافي عريان ، حق خريد اضافي پوشش داده شده ، حق خريد اضافي بدهي ، حق خريد اضافي درآمدي ، حق خريد اضافي به پشتوانه نقد ، اشاره كرد.

حق تقدم
شركتها از نظر قانوني بايد چنان عمل كنند كه انتشار سهام نسبت تضعيف منافع سهامداران موجود نشود. در اين شرايط، شركت به سهامداران موجود حق خريد درصدي از سهام خريد به تناسب درصدي از سهام كه در حال حاضر دارند، را مي‌دهد و سپس سهام جديد را به خريداران جديد عرضه مي‌كند. براي آنكه خريد سهام جديد براي سهامداران موجود جالب توجه باشد، شركت حق تقدم انتشار مي‌دهد.
حق تقدم به مالك آن حق (و نه تعهد) خريد تعدادي از سهام جديد را در قيمت ثابت – كه به آن قيمت حق تقدم مي‌گويند مي‌دهد. از اين تعريف كاملا روشن است كه اين حق مبين اختيار معامله است.

ابزارهاي سرمايه‌گذاري مشترك
ابزار سرمايه‌گذاري مشترك به ترتيباتي گفته مي‌شود كه در آن داراييها انباشت شده و سهام آنها به سهامداران فروخته مي‌شود. صندوقهاي مشترك كه نمايانگر شركت‌هاي سرمايه‌گذاري باز هستند. معروفترين و رايج‌ترين واسطه براي بدست آوردن سهام شركتها محسوب مي‌شوند. در اين صندوقها ارزش هر سهم صندوق به تناسب ارزش خالص دارايي آن – ارزش بازاري شركت منهاي بدهيهاي آن تعيين مي‌شود. شكلهاي ديگري از ابزارهاي سرمايه‌گذاري مشترك وجود دارند كه شامل شركتهاي سرمايه‌گذاري بسته و واحدهاي تراكمي هستند.

معاملات آتي شاخص بندي شده
معاملات آتي شاخصي قراردادهاي آتي هستند كه براي شاخص سهام، شاخص اوراق قرضه و ديگر شاخص‌ها نوشته شده‌اند. به بيان ديگر اين قراردادها، قراردادهاي آتي هستند كه برحسب تعدادي از شاخص‌هاي سهام نوشته شده‌اند.
ج- انواع اوراق بهادار بر اساس مليت
جدول شماره 1- انواع اوراق بهادار بر حسب تقسيم جغرافيايي بازار و ويژگيهاي آنها
سرمايه‌گذاري اصلي سنديكاي مربوطه بازار اصلي ناشر نوع پول مدل بازار
ملي ملي ملي ملي ملي ملي
ملي ملي ملي خارجي ملي خارجي
بين‌المللي ملي بين‌المللي و ملي فرق نمي‌كند ملي و سبد بين‌المللي
بين‌المللي بين‌المللي بين‌المللي فرق نمي‌كند پول اروپايي اروپايي
بين‌المللي بين‌المللي بين‌المللي و ملي فرق نمي‌كند پول اروپايي كيهان

1-3-7) ابزارهاي بدهي
مباني طبقه بندي اوراق قرضه
اوراق قرضه را مي‌توان بر اساس مباني گوناگون دسته‌بندي كرد. مهمترين مباني دسته‌بندي به شرح زير است:
يكم: بر اساس نرخ بهره، دوم: بر اساس سر رسيد، سوم: بر اساس نوع پولي كه اوراق به آن پول انتشار مي‌ييابد. چهارم: بر اساس ماهيت وام گيرنده، پنجم: بر اساس ميزان انتشار، ششم: بر اساس نوع وثيقه، هفتم: بر اساس شدت قابليت تبديل و تسعير، هشتم: بر اساس نوع وابستگي وام گيرنده يا بدهي، نهم: بر اساس هدف ناشر.

هر يك از اين مباني ويژگيهايي را در اوراق به وجود مي‌آورند كه سبب مي‌شوند آنها را در نظر گروهي خاص و دست اندركاران در بازار سرمايه جذاب نمايند. اگرچه اين مباني در اوراق قرضه بسيار با اهميت است، در اين گزارش، انواع اوراق قرضه با در نظر گرفتن شناخته شدن آنها و همچنين بزرگي گروههاي اين اوراق، ذكر شده‌اند.

الف- اوراق بهادار با درآمد ثابت
اوراق بهادار با درآمد ثابت اوراقي هستند كه به وسيله بخش خصوصي و دولتي منتشر مي‌شوند و داراي ويژگيهاي زير هستند:
1) در هر دوره مبلغ ثابتي را پرداخت مي‌كنند.
2) مبلغ پرداختي با استفاده از رابطه‌هاي مشخص تعيين مي‌شود.
3) مبلغ ثابتي (يا مبلغي بر اساس فرمول خاص) را در سررسيد تضمين مي‌كنند.
بازار اوراق بهادار با درآمد ثابت يكي از زمينه‌هاي مناسب مهندسي مالي است و در دهه‌گذشته ابداعات و نوآوريهاي بسيار زيادي در آن ايجاد شده است.

ب- ابزارهاي داراي نرخ بهره ثابت
ابزارهاي داراي نرخ بهره ثابت كوتاه مدت شامل اوراق تجاري و گواهيهاي سپرده‌اند. ابزارهاي داراي نرخ بهره ثابت ميان و درازمدت شامل اسناد و اوراق قرضه است. سررسيد اسناد در بيشتر موارد يكسال يا كمتر است و اوراق قرضه سررسيد 20 تا 30 ساله دارند.
اوراق قرضه با بهره ثابت بر اساس بعضي ويژگيها و خصوصيات دسته بندي مي‌شوند. اين ويژگيها شامل منتشركننده، هدف از انتشار، نوع اوراق بهادار كه بر روي برگه منعكس شده، روش پرداخت بهره و روش بازپرداخت اصل آن است.
اوراق قرضه همچنين بر اساس نوع وثيقه نيز طبقه بندي مي‌شوند؛ وثيقه اوراق بهادار مي‌تواند شكل دارايي اصلي يا دارايي شخصي يا تضمين به وسيله واحدي ديگر را به خود بگيرد:

اوراق قرضه رهني - اوراق قرضه‌اي است كه به وسيله دارايي حقيقي تضمين مي‌شود. در اوراق قرضه رهني ناشر دارايي اش را در رهن دارندگان اوراق قرضه مي‌گذارد. دارندگان اوراق قرضه رهني به هنگام ورشكستگي شركت، نسبت به دارايي رهني ادعاي يكساني دارند. همه اوراق قرضه رهني سررسيد يكسان ندارند.
اوراق قرضه تضمين شده - بعضي از اوراق قرضه به وسيله نهاد ديگري تضمين مي‌شود. مثلا شركتي كه سهامش از درجه اعتبار پاييني برخوردار است ممكن است از بنگاهي كه درجه اعتباري بالايي دارد بخواهد كه بدهي وي را تضمين كند. به اين ترتيب رتبه سهام از نظر اعتباري به وسيله پشتوانه اعتباري واحد تضمين كننده تعيين مي‌شود. وقتي هيچ تضميني وجود نداشته باشد، اوراق قرضه بدون تضمين ناميده مي‌شود. بعضي موارد نيز مشتركند و اوراق قرضه تراز دوم را مي‌فروشد.
اوراق قرضه قابل تبديل – به منظور كاهش كوپن ضروري براي فروش اوراق قرضه بدون تضمين و اوراق قرضه تراز دوم، ناشران در بيشتر موارد اين ابزارها را قابل تبديل به ديگر داراييها – عمدتاً سهام عادي مي‌كنند. به اين قبيل اوراق قرضه، اوراق قرضه قابل تبديل مي‌گويند.

اوراق قرضه ممكن است اوراق قرضه با نام يا اوراق قرضه بي‌نام باشند. گاهي اوقات به اوراق قرضه بي‌نام اوراق قرضه كوپني نيز مي‌گويند.
اوراق قرضه درآمدي - اوراق قرضه درآمدي نرخ بهره ثابتي دارند، اما مي‌توانند تحت شرايط خاصي از پرداخت بهره اجتناب ورزند اين عمل در صورت وقوع حوادث و وجود شرايط خاص امكان پذير است. عدم پرداخت بهره ممكن است تراكمي يا غير تراكمي باشد. اوراق قرضه درآمدي،‌ تراكمي است چنانچه بهره در فاصله زماني بعد پرداخت شود. در غير اين صورت آن را اوراق قرضه درآمدي غير تراكمي مي‌گويند.

اوراق قرضه مسلسل - اوراق قرضه‌اي است كه به تعدادي سري تقسيم مي‌شود كه هر كدام زمان سر رسيد خاص و بهره خاصي دارند.
بانكها به منظور كسب درآمد و افزايش عايدي، اوراق قرضه ميان و درازمدت منتشر مي‌كنند. مقامات بانكي معمولا سرمايه مبتني بر سهام را به سرمايه مبتني بر بدهي ترجيح مي‌دهند. اوراق بدهي كوتاه مدت بانكها و ديگر مؤسسات سپرده پذير، گواهي سپرده ناميده مي‌شوند. در حالي كه اوراق بدهي كوتاه مدت شركتها اوراق تجاري خوانده مي‌شود. به اين دو ابزار مجموعاً ابزارهاي بازار پول مي‌گويند.

اوراق تجاري – برگه تعهد بدون پشتوانه‌اي است كه سر رسيد آن 270 روز يا كمتر است. مدت مديدي اوراق تجاري مانند اسناد خزانه با تنزيل قيمت اسمي به فروش مي‌رسيد. امروزه به بعضي از اوراق تجاري نرخ بهره نيز تعلق مي‌گيرد. اوراق تجاري براي شركتهايي كه در كوتاه مدت به وجه نقد نياز دارند، ابزار مالي مؤثري هستند. گفتني است كه اوراق تجاري مي‌تواند به عنوان راهكارهاي تأمين مالي ميان و دراز مدت نيز مورد استفاده قرار گيرند. در اينگونه مواقع، شركت اوراق تجاري جديد را با اين قصد منتشر مي‌كند كه بتواند بدهيهاي بدهيهاي قبلي خود (اوراق قبلي) را كه مدت آنها به پايان رسيده با به گردش درآوردن اوراق جديد بپردازد. مثلا شركتي كه به وجوه نقد براي مدت 4 سال نياز دارد بجاي اينكه اوراق چهار ساله منتشر كند، مي‌تواند به عنوان يك استراتژي، انتشار اوراق تجاري شش ماهه را انتخاب نموده و سپس اين برگه را هفت بار با سر رسيدهاي شش ماهه به گردش درآورده تا اينكه دوره مالي وي به پايان رسد.