بخشی از مقاله

چکیده

دستیابی به رشد اقتصادی بالا همواره از دغدغه های سیاست گذاران اقتصادی در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران بوده است. زیرا در اثر آنظرفیّت تولید اقتصادی در طی زمان، سطح درآمد ملی و رفاه جامعه افزایش می یابدامّا. مهم ترین چالش در اقتصاد کشور ما، بحث تحریم های اقتصادی آمریکا علیه ایران می باشد. در واقع، یکی از اهرم های اصلی تحریم های اقتصادی، محدودیت دسترسی به منابع اقتصادی است که مهم ترین آنها تجارت برون مرزی می باشد. لذا دولت هدف از یک شریان اصلی که نیازهای مادی جامعه از طریق آن برآورده می شود را از دست می دهد و نبود ثروت موجب می شود تا منابع لازم برای پیشبرد اهداف حقوق بشری موجود نباشد . به همین دلیل مقاله حاضر به بررسی و چگونگی نقش متغیرهای اقتصادیی مانند توسعه کارآفرینی، توانمندی بخش خصوصی و جذب سرمایه گذاری خارجی به عنوان راهبردهایی جهت افزایش رشد اقتصادی و محدود کردن اثرات تحریم های اقتصادی، پرداخته است.

واژگان کلیدی: رشد اقتصادی، تحریمهای اقتصادی، کارآفرینی، خصوصی سازی، سرمایه گذاری خارجی

مقدمه

امروزه دستیابی به نرخ رشد اقتصادی بالا یکی از اهداف مهم هر نظام اقتصادی به شمار می رود. رشد اقتصادی بالا به خاطراینکه راه حل بسیاری از معضلات اقتصادی از جمله فقر، توزیع نامناسب درآمد و... تلقی می گردد و موجب افزایش رفاه جامعه می شود، به عنوان یک هدف سیاستی مهم و نشانه ای از قدرت کشورها نیز تلقی می شود - دلاوری و بصیر، - 1391، که در مقابل مهم ترین چالش در اقتصاد کشور در چند سال اخیر بحث تحریم های اقتصادی بوده است - فخاری و همکاران، . - 1392 در سال های اخیر آمریکا به منظور دستیابی به اهداف خاص در سیاست خارجی، بطور فزاینده ای از سیاست تحریم اقتصادی استفاده کرده است. آمریکا تحریم های اقتصادی را بطور یکجانبه یا از طریق نفوذ در شورای امنیت سازمان ملل بر کشورهایی که با اهداف و امیال او چالش دارند تحمیل می کند.

تحریم های اقتصادی عبارتند از مجازات یا دستکاری در روابط و همکاری های اقتصادی به منظور تأمین اهداف سیاسی - یاری و محسنی، . - 1389 در حقیقت، تحریم های مذکور تدابیر قهرآمیز اقتصادی علیه یک یا چند دولت به منظور ایجاد تغییر در سیاست های آن کشور یا حداقل بازگو کننده نظر یک دولت درباره این قبیل سیاست ها می باشد. موارد تحریمی می تواند شامل بخش های مختلف از روابط میان دولت ها باشد و در حوزه اقتصادی بر روابط مالی، پولی، ارتباط های بانکی، خرید و فروش کالا و خدمات حاکم شود - آل کجباف و انصاریان، - 1393، که در واقع هدف از اعمال تحریم های اقتصادی، ناکارآمد نمودن اقتصاد کشور و فلج کردن آن می باشد - محمدی، . - 1388 زیرا بر اساس پیش بینی آمریکا تحریم ایران از سوی سازمان ملل تأثیرات منفی بسیاری بر بخش نفت کشور خواهد داشت و در درازمدت باعث کاهش رشد اقتصادی ایران می شود - کشته گر و بنی اسد، . - 1392

همچنین، تحریم های اقتصادی تأثیر بسیار زیادی بر زندگی افراد کشور تحریم شونده دارد - هوشمندی، . - 1392 مطالعه آثار ناشی از اعمال تحریم بر کشورهای هدف، نشانگر این واقعیت است که تحریم های اقتصادی نه تنها به بهبود وضعیت حقوق بشر کمکی نکرده اند، بلکه آن را وخیم تر نیز نموده است - امین زاده و غلامی، . - 1392 در این راستا، مطالعات و تحقیقات نشان داده که نقش اقتصاد دانایی محور و کارآفرینی در وضعیت و مقابله با تحریم بسیار تعیین کننده خواهد بود. زیرا توسعه کارآفرینی سبب شناسایی و تحریک استعدادها و مهارت های کارآفرینانه و در نتیجه کاهش اثرات ناشی از تحریم می شود. کارآفرینی به معنای خلاقیت در کار و ایجاد فرصت های جدید اقتصادی و تولیدی و خلق ارزش جدید با خطرپذیری در منابع مالی، از عوامل رشد و شکوفایی اقتصادی است - کشته گر و بنی اسد، . - 1392

علاوه بر توسعه کارآفرینی، همچنین خصوصی سازی با هدف افزایش کارآیی و رشد اقتصادی، یکی از مسایل مورد توجه سیاست گذاران و اقتصاددانان در دهه های اخیر بوده است - مشیری، . - 1389 زیرا کاهش حجم تصدی و دخالت دولت در اقتصاد و تقویت کارآفرینی و افزایش کارایی بنگاه ها، تخصیص بهینه منابع و ایجاد تعادل اقتصادی از جمله اهدافی است که خصوصی سازی، دنبال می کند - مهدوی عادلی و رافعی، . - 1385 در هر صورت، بر اساس اهداف تعیین شده در سند چشم انداز، ایران در افق 1404 می بایست کشوری توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در منطقه باشد که برای دستیابی به آن، به رشد اقتصادی سریع و مستمر نیازمند است - ولی نیا، . - 1389

همچنین، سرمایه گذاری مستقیم خارجی یکی از متغیرهای اقتصادی است که می تواند بدلیل مزیت هایی مانند انتقال تکنولوژی، ارتباط با بازارهای بین المللی، انتقال مهارت های مدیریتی و غیره منبعی مناسب تر برای انباشت سرمایه و به دنبال آن منجر به ارتقای رشد اقتصادی گردد - مهدوی و همکاران، . - 1389 سرمایه، موتور محرکه رشد و توسعه اقتصادی در تمام نظریات و الگوهای رشد اقتصادی محسوب می گردد. از این رو، جذب سرمایه کافی به منظور تأمین منابع مالی طرح های اقتصادی از جمله مهم ترین دغدغه های تصمیم گیرندگان اقتصادی در هر جامعه است - فرزین و همکاران، . - 1391 همچنین با توجه به اینکه این روزها مبحث تحریم و مقابله با آن دغدغه اصلی صاحبان شرکت ها و تولید کنندگان کالا و خدمات در ایران است - میراحمدی و رشیدی، . - 1393

تأثیر تحریم های اقتصادی بر مردم کشور هدف و در حقیقت عدم برابری فشاراقتصادی که بر مردم می آید با نتیجه ای که جامعه بین المللی برای آن تحریم وضع کرده افکار اندیشمندان را بر این داشت تا راه حلی برای جلوگیری و عدم برابری و تعادل بیابند. از عواملی که در متعادل کردن این رابطه یا به عبارت بهتر کاهش فشارهای اقتصادی بر مردم کشور هدف تأثیر دارد سرمایه گذاری خارجی است - هوشندی، . - 1392 حال با توجه به مطالب ارائه شده، در تحقیق حاضر قصد داریم تا به بررسی چگونگی نقش توسعه کارآفرینی، توانمند سازی یخش خصوصی و جذب سرمایه گذاری خارجی به عنوان راهبرهایی جهت رشد اقتصادی و کاهش اترات تحریم های اقتصادی بپردازیم.

رشد اقتصادی در قرون 18 و 19 میلادی، رشد اقتصادی تا حدود زیادی به گروه کوچکی از کشورها محدود بوده است. اما این مسئله در دهه های بعدی به تدریج به سایر نقاط جهان گسترش یافته و در حال حاضر موضوع مهمی برای تمام کشورهای دنیا است. گرچه نحوه ی گسترش در کشورهای مختلف بسیار نابرابر بوده و مطالعات زیادی به بررسی علل این نابرابری ها پرداخته اند، لیکن در تمامی مطالعات، رشد اقتصادی تنها مکانیزم پرقدرت برای ایجاد افزایش بلندمدت در درآمد سرانه بوده است. بررسی علل و عوامل رشد همواره مورد توجه خاص اقتصاددان ها بوده و مدلهای رشدمتعدّدی برای آن طراحی شده است - جلال آبادی و بهرامی، . - 1389

در هر صورت، امروزه رشد اقتصادی از مهم ترین دغدغه های سیاست گذاران وملّت ها به خصوص در کشورهای در حال توسعه است به گونه ای کهتحقّق آن به عنوان یکی از عناصر تفکیک ناپذیر فرایند توسعه اقتصادی محسوب می گردد - مهربانی، . - 1389 زیرا زمانی که اقتصاد یک کشور از رشد بالا و مستمر برخوردار نباشد، تنگنای رشد نشانه نبود رقابت پذیری و فناوری های با کیفیت و نهاده های توسعه ای است - شاکری و مالکی، . - 1389 همچنین دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی به دلیل تأثیر مستقیم آن بر رفاه اجتماعی، یکی از اهداف کلان اقتصادی هر کشور محسوب می گردد. رشد اقتصادی ظرفیّت های تولیدی را طی زمان افزایش داده و منجر به ایجاد فرصت های بیشتر و بهتر برای شکوفایی اقتصادی و ورود به عرصه های تازه و نو می شود - جلیلی، . - 1392

در اقتصاد کلاسیک و تعابیر ساده، رشد اقتصادی عبارت است از افزایش تولید یک کشور در یک سال خاص در مقایسه با مقدار آن در سال پایه. مایکل تودارو رشد اقتصادی را فرایند پایداری می داند که در اثر آنظرفیّت تولید اقتصادی درطیّ زمان افزایش می یابد و سبب افزایش سطح درآمدملّی می شود. اما از نظر کوزنتس رشد اقتصادی مفهوم دقیقتری دارد و عبارت است از: افزایش بلندمدّ ت ظرفیت تولیدی به منظور عرضه ی هر چه متنوع تر کالاهای اقتصادی به مردم - دامن کشیده و خدابخش زاده، . - 1391تحریم اقتصادی برای اینکه بخواهیم تعریفی از واژه تحریم ارائه دهیم، می بایست تعاریف فنی و تشریحی این عبارت را از هم تفکیک نماییم.

مقررات تجاری عبارت از محدودیت هایی است که دولت هایملّی بر تجارت بین المللی اعمال می کنند که به ظاهر همان تأثیر تحریم های اقتصادی را دارند، اما اهداف دیگری را دنبال می کنند. اینگونه محدودیت های تجاری اهداف تعریف شده سیاست تجاری یک دولت می باشند، در حالی که تحریم های اقتصادی، به عنوان ابزاری برای نیل به اهداف سیاست خارجی استفاده می شوند. به همین دلیل دولت آمریکا در پیشبرد سیاست خارجی خود به تحریم های اقتصادی روزافزونمتوسّل می شود - بهروزی فر، . - 1383 در واقع، یکی از اهرم های اصلی تحریم های اقتصادی، محدودیّت دسترسی به منابع اقتصادی است که مهمترین آنها تجارت برون مرزی می باشد. لذا دولت هدف از یک شریان اصلی که نیازهای مادی جامعه از طریق آن برآورده می شود را از دست می دهد و نبود ثروت موجب می شود تا منابع لازم برای پیشبرد اهداف حقوق بشری موجود

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید