دانلود مقاله بررسی تأثیر سیستم جامع مالی و یکنواخت صنعت نفت بر ویژگی‌های کیفی اطلاعات حسابداری ( مورد مطالعه در شرکت‌های پالایش نفت کشور )

بخشی از مقاله

بررسي تأثير سيستم جامع مالي و يكنواخت صنعت نفت بر ويژگي‌هاي كيفي اطلاعات حسابداري
(مورد مطالعه در شركت‌هاي پالايش نفت كشور)

چكيده: 3
مقدمه: 3
فصل اول: كليات تحقیق
1-1 مقدمه 3
2-1 تاریخچه مطالعاتی 3

3-1 - بیان مسئله تحقيق 3
4-1 - چهارچوب نظري تحقيق: 3
5-1- ضرورت تحقیق 3
6-1 فرضیههای تحقیق 3
7-1- اهميت تحقیق 3
8-1 اهداف تحقيق 3
9-1 تعريف واژه ها و اصطلاحات کلیدی: 3
فصل دوم: مروری بر ادبيات تحقيق
1-2 مقدمه 3
2-2 . سيستم چيست ؟ 3
1-2-2 سيستم اطلاعات حسابداري 3
2-2-2 هدف از مطالعه سيستم هاي اطلاعاتي حسابداري 3
3-2-2 فن آوري اطلاعات و استراتژي شركت 3
1-3-2-2- وظايف مديران در رابطه با سيستم هاي اطلاعاتي حسابداري 3
2-3-2-2 ارزش اطلاعات 3
3-3-2-2 تصميم گيري 3
4-3-2-2- تصميم گيري واطلاعات 3
5-3-2-2 - انواع تصميم گيري 3
3-2- ويژگي هاي كيفي اطلاعات حسابداري 3
1-3-2- خصوصيات كيفي مرتبط با محتواي اطلاعات 3
1-1-3-2- ارزش پيش بيني كنندگي و تاييد كنندگي 3

2-1-3-2- انتخاب خاصه 3
3-1-3-2- قابل اتكا بودن 3
4-1-3-2- بيان صادقانه 3
5-1-3-2- رجحان محتوا بر شكل 3
6-1-3-2 بي طرفي 3
7-1-3-2- احتياط 3

8-1-3-2- كامل بودن 3
2-3-2- خصوصيات كيفي مرتبط باارائه اطلاعات 3
1-2-3-2- قابل مقايسه بودن 3
2-2-3-2- ثبات رويه 3
3-2-3-2- قابل فهم بودن 3
4-2-3-2- ادغام و طبقه بندي اطلاعات 3
5-2-3-2- توان استفاده كنندگان 3
4-2- محدوديتهاي حاكم بر خصوصيات كيفي اطلاعات مالي 3
1-4-2- موازنه بين خصوصيات كيفي 3
2-4-2- به موقع بودن 3
3-4-2- منفعت و هزينه 3
5– 2 روشها و عناصر سيستم هاي اطلاعاتي 3
1-5-2 فعاليتهاي تجاري و نيازهاي اطلاعاتي 3
2-5-2 پردازش معاملات : مدارك و رويه ها 3
3-5-2 گردآوري داده هاي معامله در قالب مدرك مثبته 3
4-5-2- ثبت اطلاعات معاملات در دفتر روزنامه 3
5-5-2 - انتقال رويدادها به دفاتر كل 3
6-5-2 - تهيه اطلاعات براي تصميم گيري 3
7-5-2 - صورتهاي مالي 3
8-5-2 طبقه بندی نوع اطلاعات 3
6-2- مفاهيم فن آوري اطلاعات 3
1-6-2 - سخت افزار رايانه ها 3
2 -6 -2 - اندازه رايانه ها 3
3-6-2- واحد پردازش مركزي 3
4-6-2- دستگاههاي ورودي 3
5-6-2- دستگاههاي خروجي 3
6-6-2- نرم افزار رايانه 3

7-6-2 - نرم افزار سيستمي 3
8-6-2 - نرم افزارهاي كاربردي 3
7-2 سيستم هاي خبره ( هوشمند ) 3
1-7-2 بعضي از تعاريف سيستم هاي خبره 3
2-7-2. مزاياي سيستم هاي خبره 3

3-7-2 سيستم هاي خبره و هوش مصنوعي 3
4-7-2 - نتيجه گيري و تحليل هاي كلي در مورد سيستم هاي خبره 3
8-2- بانكهاي اطلاعاتي 3
1-8-2 - گردش سيستمي و فيزيكي داده 3
3-8-2 - زبانهاي سيستم مديريت بانك اطلاعات 3
4-8-2- بانكهاي اطلاعاتي رابطه اي 3
5-8-2- شرايط اساسي مدل داده رابطه اي 3
9-2 - تجارت الكترونيكي و انواع آن 3
1-9-2- مبادله الکترونیکی داده های مالی 3
2-9-2- تاثیر تجارت الکترونیکی 3
3-9-2 - انواع شبکه 3
4-9-2- اجرای سیستم ارتباطات داده ای 3
5-9-2 - نرم افزارهای ارتباطی 3
10-2- کنترل سیستم های اطلا عاتی حسابداری 3
1-10-2-کنترلهای حسابداری و کنترلهای اداری 3
2-10-2- کنترلهای عمومی و کنترلهای کاربردی 3
3-10-2 - کنترلهای مرحله ایجاد سیستمهای کاربردی ، کنترلهای مرحله اجرا ، و کنترلهای حفاظت و ایمنی 3
4-10-2 . دامنه کاربرد روشهای حسابرسی در مراکز خدمات کامپیوتری 3
1-4-10-2- تفکیک وظایف کارکنان 3
2-4-10-2- مجاز بودن عملیات 3
3-4-10-2- ثبت فعالیت ها 3
4-4-10-2 - دسترسی به داراییها 3
5-10-2 - شناخت کلی مرکز خدمات کامپیوتری و روشهای عملیاتی عمومی 3
1-5-10-2تهیه و آزمایش برنامه های کامپیوتری برای هدف های حسابرسی 3
2-5-10-2 اخذ فایلهای اطلاعاتی مورد نیاز برای رسیدگی 3
2-5-7-2- حفاظت مناسب از اسناد و مدارک و داراییها 3
11-2- سيستم جامع حسابداري صنعتي 3
1-11-2- مقدمه و تاريخچه 3
2-11-2- مشخصات كلي سيستم حسابداري صنعتي 3

3-11-2-زيرسيستم‌ها 3
4-11-2- جداول و پارامترها 3
5-11-2- جدول محصولات و توليدات 3
6-11-2- تبديل شاخص اندازه‌گيري محصولات و توليدات 3
7-11-2- جدول مباني سرشكن‌سازي 3
8-11-2-ارتباطات بروني واحدها 3

9-11-2-ارتباطات دروني واحدها 3
10-11-2-گزارشهاي سيستم حسابداري صنعتي 3
12-2- سيستم حسابداري تداركات و امور كالا 3
1-12-2- مراحل اجرائي تأمين كالاي مورد نياز 3
1-1-12-2- تقاضاي خريد كالا 3
2 -1-12-2- سفارش خريد داخلي/ خارجي 3
3-1-12-2- رسيد كالا به انبار 3
4-1-12-2- نقل و انتقالات كالا 3
2-12-2- تعيين قيمت كالا 3
3-12-2- تعديل موجودي كالا 3
13-2- سيستم يكنواخت محاسبات كاركنان 3
1-13-2- استخدام، انتقال و اخراج كاركنان 3
2-13-2- نمودار عملكرد سيستم حقوق 3
3-13-2- كسورات كارمندان 3
4-13-2- وام كاركنان 3
5-13-2- شرح گزارشات خروجي 3
14-2 سيستم جامع بودجه صنعت نفت 3
1-14-2 روش تنظيم بودجه و كنترل هزينه‌هاي سرمايه‌اي 3
2-14-2 منشاء هزينه 3
3-14-2 گزارشات هزينه‌هاي جاري 3
2- گزارشات خلاصه ريزهزينه‌ ماهيانه 3
4-14-2 گزارشات خلاصه مقايسه بودجه و هزينه‌هاي جاري 3
5-14-2 شرح كدها و جداول پارامتر 3
15-2- پيشينه داخلي وخارجي تحقيق 3
1-15-2-پيشينه خارجي تحقيق 3
2-15-2-پيشينه داخلي تحقيق 3
فصل سوم: روش‌ اجرای تحقیق
1-3 مقدمه 3
2-3-روش تحقيق 3
3-3 مدل تحقيق 3
4-3- جامعه مطالعاتي 3
5-3- شيوه گرد آوري اطلاعات 3
6-3- معرفي روش نمونه گيري 3

7-3- برآورد حجم نمونه : 3
8-3- معرفي ابزار اندازه گيري 3
9-3- پايايي ابزار اندازه گيري 3
10-3- روايي ابزار سنجش : 3
11-3- روش تجزيه و تحليل آماري مشاهدات : 3
فصل چهارم: تجزيه و تحليل داده‌ها

1-4 مقدمه‏ 3
2-4 تجزيه و تحليل مشاهدات با استفاده از تكنيك هاي آمار توصيفي 3
3-4 بررسي توصيفي متغير " تاثير سيستم مالي و يكنواخت نفت " بر" مربوط بودن اطلاعات حسابداري " 3
4-4- بررسي توصيفي متغير تاثير سيستم مالي و يكنواخت نفت بر"قابل اتكا بودن اطلاعات حسابداري " 3
5-4- بررسي توصيفي متغير تاثير سيستم مالي و يكنواخت نفت بر "قابل مقايسه بودن اطلاعات حسابداري " 3
6-4- بررسي توصيفي متغير تاثير سيستم مالي و يكنواخت نفت بر"قابل فهم بودن اطلاعات حسابداري " 3
7-4- تجزيه و تحليل استنباطي : 3
8-4- فرضيه شماره يك : 3
9-4- فرضيه شماره دو : 3
10-4- فرضيه شماره سه : 3
11-4- فرضيه شماره چهار : 3
12-4- فرضيه اصلي : 3

فصل پنجم: نتيجه‌گيري و پيشنهادات
1-5 مقدمه 3
2-5 - ارزيابي و تشريح نتايج آزمون فرضيه ها طبق شرايط متغير ها 3
1-2-5- نتايج فرضيه اصلي 3
2-2-5- نتايج فرضيه فرعي اول 3
3-2-5- نتايج فرضيه فرعي دوم 3
4- 2-5- نتايج فرضيه فرعي سوم 3
4- 2-5- نتايج فرضيه فرعي چهارم 3
3-5- نتيجه گيري كلي تحقيق 3
4-5- پيشنهادها 3
1-4-5- پيشنهادهايي مبتني بر يافته هاي فرضيات پژوهش 3
2-4-5- پيشنهادهايي براي تحقيق هاي آتي 3
پیوست ها
منابع و ماخذ
منابع فارسي: 3
منابع لاتین: 3
چکیده انگلیسی: 3

جدول 1-1 پيشينه تحقيقات داخلي وخارجي تحقيق 3
جدول 1-2 زير سيستم هاي حسابداري صنعتي 3
جدول 2-2 مباني سرشكن سازي محصولات 3
جدول 3-2 ارتباطات بروني واحد ها 3
جدول 4-2 فعاليت هاي دروني واحدها 3
جدول 5-2 گزارشهاي سيستم حابداري صنعتي 3
جدول 6-2 شرح كدها 3
جدول 1 -3 متغيرها و شماره گويه هاي پرسشنامه 3
جدول 2-3 آزمون آلفاي كرونباخ 3
جدول 3-3 بررسي پايايي پرسشنامه تحقيق به تفكيك متغيرها 3
جدول 4-3 نرمال بودن توزيع مشاهدات 3
جدول1-4 آمارتوصيفي متغير تاثير سيستم مالي نفت بر ويژگي مربوط بودن اطلاعات حسابداري 3
جدول 2-4 : كمي نمودن طيف ليكرت 3
جدول 3-4 درصد فراواني طيف ليكرت 3

جدول 4-4 آمارتوصيفي متغير تاثير سيستم مالي نفت بر ويژگي قابل اتكا بودن بودن اطلاعات حسابداري 3
جدول 5-4 :كمي نمودن طيف ليكرت 3
جدول 6-4 درصد فراواني طيف ليكرت 3
جدول7-4 آمارتوصيفي متغير تاثير سيستم مالي نفت بر ويژگي قابل مقايسه بودن بودن اطلاعات حسابداري 3
جدول 8-4 كمي نمودن طيف ليكرت براي مولفه قابل مقايسه بودن 3
جدول 9-4 توزيع فراواني 3
جدول10-4 آمارتوصيفي متغير تاثير سيستم مالي نفت بر ويژگي قابل فهم بودن اطلاعات حسابداري 3
جدول 11-4 :كمي نمودن طيف ليكرت 3
جدول 12-4 توزيع فراواني 3
جدول 13-4 آماره هاي توصيفي متغير تاثير سيستم مالي بر مربوط بودن اطلاعات حسابداري 3
جدول 14-4 جدول آماره آزمون t تك نمونه اي متغير مربوط بودن 3
جدول 15-4 آماره هاي توصيفي متغير " وجود تاثير سيستم مالي و يكنواخت نفت بر"قابل اتكا بودن اطلاعات 3
جدول 16-4 آماره آزمون t تك نمونه اي متغير قابل اتكا بودن 3
جدول 17-4 آماره توصيفي تاثير متغير تاثير سيستم مالي و يكنواخت نفت بر "قابل مقايسه بودن اطلاعات حسابداري 3
جدول 18-4 آماره آزمون تك نمونه اي متغير قابل مقايسه بودن 3
جدول 19-4 آماره هاي توصيفي متغير تاثير بين سيستم مالي و يكنواخت نفت بر"قابل فهم بودن اطلاعات حسابداري 3
جدول 20-4 آماره آزمون t تك نمونه اي متغير قابل فهم بودن 3
جدول 21-4 آماره هاي توصيفي متغير تاثير سيستم مالي نفت بر ويژگي كيفي اطلاعات حسابداري 3

جدول 22-4 :آماره آزمون t تك نكونه اي متغير ويژگي كيفي اطلاعات حسابداري 3
جدول 23-4 خلاصه تجزيه و تحليل داده ها 3

نمودار 1-2 سيستم اطلاعات حسابداري و زير سيستمهاي مربوط اصلاح شده بر اساس نظريات جديد . 3
نمودار 2-2 خصوصيات كيفي اطلاعات حسابداري 3
نمودار 3-2 حوزه هاي هوش مصنوعي 3
نمودار 1-2 (سيستم عملكرد حقوق) 3
نمودار 1-3 مدل تحقيق 3
نمودار1-4 توزيع فراواني متغير تاثير سيستم مالي نفت بر ويژگي قابل اتكا بودن اطلاعات حسابداري 3
نمودار 2-4 نمودار توزيع فراواني 3
نمودار 3-4 نمودار توزيع فراواني 3

چكيده:
سيستم اطلاعات حسابداري به عنوان يكي از منابع تامين كننده اطلاعات جهت تصميم گيري مديران داراي اهميت ويژه اي است. در اين تحقيق به بررسي تاثير سيستم جامع مالي و يكنواخت صنعت نفت بر ويژگي هاي كيفي اطلاعات حسابداري پرداخته شده است.هدف اصلي در اين تحقيق بررسي تاثير سيستم جامع مالي و يكنواخت صنعت نف

ت بر ويژگي هاي كيفي اطلاعات حسابداري در شركت هاي پالايش نفت كشور است. در ادامه وضعيت موجود سيستم جامع مالي و يكنواخت صنعت نفت ارزيابي مي شود تا ميزان تاثير آن بر ويژگي هاي كيفي اطلاعات حسابداري تعيين گردد. در اين تحقيق سيستم جامع مالي و يكنواخت صنعت به عنوان يك متغير مستقل و ويژگي هاي كيفي اطلاعات حسابداري (مربوط بودن، قابل اتكا بودن، قابل فهم بودن و قابل مقايسه بودن) را به عنوان متغيرهاي وابسته اين تحقيق مد نظر بوده است. تحقيق حاضر تحقيقي كاربردي است.و بر اسا روش وماهيت در طبقه بندي تحقيقات توصيفي قرار مي گيرد. براي جمع آوري اطلاعات مورد نياز از منابع كتابخانه اي، سايت هاي اينترنتي و پرسشنامه استفاده شده است در اين تحقيق از روش نمونه گيري استفاده شده است و تعداد 80پرسشنامه توزيع و 64 عدد نيز دريافت گرديد. براي

تجزيه و تحليل اطلاعات آن از نرم افزار spss و آزمون t استفاده گرديده است.
نتايج اين تحقيق بيانگر آن است كه سيستم جامع مالي و يكنواخت صنعت نفت بر ويژگي‌هاي كيفي اطلاعات حسابداري تاثير مي گذارد. نتايج حاصل از بررسي وضعيت موجود سيستم نشان داده است كه اين سيستم توانايي لازم براي بالا بردن ويژگي هاي كيفي اطلاعات حسابداري را داراست.
 
مقدمه:
سيستم اطلاعات حسابداري عبارت است از كليه اجزاي مرتبط با هم كه در امر جمع آوري اطلاعات با هدف برنامه ريزي، كنترل و تجزيه و تحليل تصميم گيري نقش دارند. امروز اطلاعات مرتبط و قابل اتكا منبع ارزشمند براي اتخاذ تصميمات كوتاه مدت و تاكتيكي است كه در عمليات روزمره سازمان جاري مي باشد. سيستم هاي اطلاعات حسابداري نقش بسيار مهمي در تهيه اطلاعات با ويژگي هاي كيفي بالا جهت تصميم گيري را ايفاد مي نمايد. اين سيستم ها بايستي به گونه اي مناسب و متناسب با سازمان يا شركت انتخاب گردد به گونه اي كه بتواند نيازهاي مرتبط به آن سازمان يا شركت را جهت تصميم گيري هاي مناسب برآورده نمايد. در صنعت بزرگي همچون صنعت نفت در كشور، سيستم هاي اطلاعات حسابداري و سيستم‌هاي اطلاعات مالي در كمك به تصميم گيري نقش حياتي ايفا مي كند.تا بتواند زمينه را جهت ايجاد اطلاعات با ويژگي هاي كيفي مانند قابل اتكا بودن، مربوط بودن، قابل مقايسه بودن و قابل فهم بودن را فراهم نمايد. در ادامه در فصل دوم به ادبيات تحقيق پرداخته تا ماهيت سيستم هاي اطلاعات حسابداري در صنعت نفت در ايجاد اطلاعات با ويژگي‌هاي كيفي حسابداري آشكار شود.

فصل اول
كليات تحقیق

1-1 مقدمه
ويژگي اصلي حسابداري در دنياي تجارت امروز تعامل حسابداران حرفه‌اي با سيستمهاي اطلاعاتي رايانه‌اي است. حسابداران نيز بايد مانند كاربران اصلي سيستم‌ه

اي اطلاعاتي در طراحي سيستم و شناخت عمليات بنگاههاي اقتصادي مشاركت كنند. مديران حسابداري بايد عملكرد سيستم‌هاي اطلاعاتي را اندازه‌گيري و ارزيابي كنند. از طرفي حسابرسان داخلي و حسابرسان مستقل بايد كيفيت پردازش اطلاعات را بررسي كنند و صحت اطلاعات ورودي و خروجي از سيستم را آزمون نمايند. (سجادي ، 1385 ، 6)1.
يك سيستم عبارتست از مجموعه‌اي از دو يا چند جزء مرتبط به هم كه به منظور دست‌يابي به يك هدف با هم در تعاملند. بيشتر مواقع سيستمها از زيرسيستم‌هاي كوچكتري تشكيل شده‌اند كه هر يك فعاليت ويژه‌اي را انجام داده و در نهايت سيستم بزرگتري را پ

شتيباني مي‌كنند. سيستم اطلاعات حسابداري عبارت است از كليه اجزاي مرتبط كه با هم در امر جمع آوري، ذخيره و انتشار اطلاعات با هدف برنامه ريزي، كنترل، تجزيه و تحليل و تصميم گيري نقش دارند. سيستم اطلاعات حسابداري كه در يك واحد تجاري طراحي و اجرا مي شود، مستقيماً با فرهنگ سازماني، سطح برنامه ريزي استراتژيك و فناوري اطلاعاتي كه در آن شركت وجود دارد، مرتبط است (صرافي زاده٬ 25٬1384)2.
برخي از فعاليت هاي مهمي كه سيستم اطلاعات حسابداري در يك شركت ايجاد مي كند، عبارت اند از:
گردآوري و ثبت داده هاي مربوط به فعاليت هاي شركت، برنامه ريزي، فرآيند تبديل داده ها به اطلاعاتي كه در تصميم گيري براي برنامه ريزي و كنترل فعاليت ها و انجام كنترل هاي ضروري جهت حفاظت از دارايي هاي شركت استفاده مي شود (همان منبع 30٬ )3.
در بيانيه مفاهيم بنيادي حسابداري شماره 2 كميته تدوين استانداردهاي حسابداري مالي به عنوان يك سيستم اطلاعاتي تعريف و هم چنين بيان گرديد كه هدف اوليه حسابداري تهيه اطلاعات مفيد براي تصميم گيري است. وظايف سيستم حسابداري شامل شيوه هاي گردآوري داده هاي مربوط به فعاليت ها و رويدادهاي سازمان، شيوه تبديل داده ها به اطلاعاتي است كه مديريت مي تواند آن ها را در سازمان مورد استفاده قرار دهد و شيوه حصول اطمينان از قابليت دسترسي، اتكا و دقت اطلاعات تاكيد مي كند(سجادي ، 1385، 6) .
تحقيق حاضر به بررسي تاثير "سيستم جامع مالي و يكنواخت صنعت نفت در شركت هاي پالايش نفت كشور" بر" ويژگي هاي كيفي اطلاعات حسابداري" مي پردازد.سيستم جامع و يكنواخت نفت در تمامي شركت هاي زير مجموعه نفت مورد استفاده قرار مي گيرد. به دليل گستردگي مكاني، اين تحقيق را محدودتر نموده و فقط در شركت هاي پالايش نفت كشور مورد بررسي قرار گرفته است. اين سيستم به صورت وصل به شبكه در تمامي اين شركت ها مورد استفاده قرار مي گيرد. سيستم جامع مالي و يكنواخت صنعت نفت شامل زير سيستم هايي است كه در واحدهاي مختلف مالي مورد استفاده مي باشد اين زير سيستم ها شامل موارد زير مي باشد.
سيستم حقوق و دستمزد
سيستم كالا

سيستم حسابداري صنعتي
سيستم بودجه
هر كدام از اين زير سيستم هاي حسابداري به گونه اي طراحي گرديده است كه متناسب با آن واحد مي باشد. در بخش دوم از فصل دوم اين تحقيق جزئيات كاملي از هر يك از اين زير سيستم ها و نحوه كاركردن با آن ها تشريح گرديده است.محقق در اين تحقيق ابتدا به شناسايي و نحوه كاركرد اين سيستم پرداخته و سپس به بررسي ويژگي هاي كيفي اطلاعات حسابداري پرداخته است.تا تاثير سيستم جامع مالي و يكنواخت صنعت نفت بر ويژگي هاي كيفي اطلاعات حسابداري را بسنجد. براي بررسي اين تاثير داده هاي لازم از طريق پرسشنامه به واحدهاي مالي در شركت هاي پالايش نفت ارسال گرديد.

در اين پرسشنامه سعي بر اين شده است كه رابطه بين اين سيستم بر چهار ويژگي اصلي يعني: قابل اتكا بودن ، مربوط بودن قابل مقايسه بودن و قابل فهم بودن مورد بررسي قرار گيرد.
در اين تحقيق سيستم جامع مالي و يكنواخت نفت يك متغير مستغل و متغيرهاي وابسته همان ويژگي هاي كيفي اطلاعات حسابداري مي باشند.

2-1 تاریخچه مطالعاتی
با توجه به توضيحات بالا و وجود سيستم‌هاي جديد گزارشگري و حسابداري در اين تحقيق سعي بر آن است كه بررسي كنيم كه تا چه ميزان سيستم مورداستفاده در شركت‌هاي پالايش نفت ايران مي‌تواند جوابگوي نيازهاي اطلاعاتي استفاده‌كنندگان از اطلاعات باشد.بنابراين با اين تفكر كه اگر سيستم جامع مالي و يكنواخت صنعت نفت را يك متغير مستقل درنظر بگيريم مي‌خواهيم ميزان تأثير متغير مستقل را بر متغيرهاي وابسته را بسنجيم متغيرهاي وابسته همان ويژگي‌هاي كيفي اطلاعات حسابداري است.در جدول شماره (1-1) تحقيقات متعددي را كه در زمينه سيستم‌هاي اطلاعاتي حسابداري و ويژگي هاي كيفي اطلاعات حسابداري انجام گرفته است و موجبات چارچوب نظري در اين تحقيق شده است، نشان داده است.

جدول 1-1پيشينه تحقيقات داخلي وخارجي تحقيق
سال محقق يا محققان متغيرهاي مورد مطالعه يافته هاي پژوهش
1382 عباس جديدي ويژگي ها كيفي اطلاعات حسابداري، تصميم گيري مديران بين وضعيت موجود و مطلوب سيستم اطلاعات حسابداري فاصله وجود دارد.
1385 كامران حسن آقايي فناوري اطلاعات، ويژگي هاي كيفي اطلاعات حسابداري استفاده از فناوري اطلاعات تغييرات قابل توجهي در كيفيت گزارشگري مالي ايجاد كرده است.
هم چنين نتايج تحقيق نشان مي دهد كه با وجود مزاياي بسيار فناوري اطلاعات براي گزارشكري مالي قابليت اعتماد اطلاعات كاهش مي يابد.

1383 حجت سليماني سيستم هاي خبره، امور مالي سيستم هاي خبره در جهت تحليل و پردازش اطلاعات و دستيابي به قضاوت هاي صحيح تر مي تواند به توسعه اقتصادي و افزايش درك بينش كاربران كمك زيادي مي كند.
1384 شعبان الهي سيستم هاي اطلاعاتي حسابداري، تصميم گيري مديران با گذشت زمان قطعاً گردشگري ها و افشاگري هاي جامع حسابداري و مالي نيز باي

د با تغييرات سريع كه در دنياي تجاري ايجاد شده است همگام شود.
1388 ابراهيم ابراهيمي استانداردهاي حسابداري، كيفيت اطلاعات حسابداري روابط معناداري بين استاندارهاي حسابداري با بهبود كيفيت اطلاعات حسابداري مشاهده نشد.
2000 وارفيلد گزارشگري مالي، مربوط بودن، به موقع بود

ن به همان اندازه كه گزارشگري مالي اينترنتي، دامنه اطلاعات و مربوط بودن اطلاعات را افزايش مي دهد، ريسك هاي مرتبط با ورود اطلاعات، قابليت اعتماد نيز افزايش مي يابد.
2003 دال گراهام و بالدوين سيستم هاي حسابداري برتر، مربوط بودن استفاده از ارتباط برتر در صورت هاي مالي مي تواند روند قضاوت ها را تحت تاثير قرار دهد به عبارت ديگر مربوط بودن را تحت تاثير قرار دهد.
2000 كميته‌راهبري هيات استاندارهاي‌مالي‌ آمريكا فناوري اطلاعات، ويژگي هاي كيفي اطلاعات حسابداري استفاده از فناوري هاي به روز سيستم هاي اطلاعاتي حسابداري مدرن گزارشگري را به به سوي گزارشگري ماهانه، روزانه و به هنگام سوق داده است.
2005 لي دانگ سيستم ERP ، اطلاعات حسابداري استفاده از سيستم ERP باعث مفيدتر شدن اطلاعات حسابداري مي گربدد.

3-1 - بیان مسئله تحقيق
هر سازماني كه داده هاي صحيح،دقيق ،بهنگام وجامع در اختيار داشته باشدوبتواند در كمترين زمان به داده هاي مورد نيازش دستيابي داشته باشد ،موفق تر است.نقش داده واطلاعات در مديريت سازمانها ،نقشي حياتي واساسي است.هرچه فضاي اطلاعاتي يك سازمان ،دقيقتر،شفاف تر،منسجم تر وسيستماتيك تر باشد،سازمان بهتر مي تواند به اهدافش نايل آيد.وجود فضاي اطلاعاتي نادقيق،كدر،آشفته ومتناقض از مهمترين عوامل عدم پيشرفت در مديريت سازمانها است (روحاني رانكوهي1372 ، 93)1.
اطلاعات مفيد حسابداري كه براي مديران تهيه مي‌شود بايد داراي ويژگي‌هاي زير باشد.
1- مربوط بودن: به اطلاعاتي تلقي مي‌شود كه بر تصميمات اقتصادي استفاده‌كنندگان در ارزيابي رويدادهاي گذشته، حال يا آينده يا تأييد يا تصحيح ارزيابي‌هاي گذشته آن‌ها مؤثر واقع شود.
2- قابل اتكا بودن: اطلاعاتي قابل اتكا است كه عاري از اشتباهات و تمايلات جانبدارانه با اهميت باشد و به طور صادقانه معرف آن چيزي باشد كه مدعي بيان آن است يا به گونه‌اي معقول انتظار مي‌رود بيان كند.

3- قابل مقايسه بودن: استفاده‌كنندگان صورتهاي مالي بايد بتوانند صورت‌هاي مالي واحد تجاري را طي زمان جهت تشخيص روند تغييرات در وضعيت مالي، عملكرد مالي و انعطاف‌‌پذيري مالي واحدهاي تجاري مقايسه كنند.
4- قابل فهم بودن: يك خصوصيت كيفي مهم اطلاعات مندرج در صورتهاي مالي اين است كه به آساني براي استفاده‌كنندگان قابل درك باشد (نوروش، 1385، 21)2.
در حال حاضر در صنعت نفت سيستم جامع مالي و يكنواخت تنها مرجع تصميم گيري مي باشد بنابراين براي ارزيابي كيفي اطلاعات حسابداري محقق تاثير سيستم جامع مالي و يكنواخت نفت را بر اين ويژگي ها مورد بررسي قرار داده تا رابطه و تاثير آن را بسنجد پس به دنبال بررسي اين تحقيق چندين سوال اساسي در ذهن محقق خطور مي كند. سوالات در اين تحقيق كه اساساً تشكيل دهنده فرضيات تحقيق نيز هستند مشتمل بر سوالات زير است.
1.آيا سيستم جامع مالي ويكنواخت صنعت نفت در پالايشگا ههاي نفت در ايران مي تواند بر ويژگي "مربوط بودن" اطلاعات حسابداري موثر واقع گردد؟
2. آيا سيستم جامع مالي ويكنواخت صنعت نفت در پالايشگاههاي نفت در ايران مي تواند بر ويژگي "قابل اتكابودن " اطلاعات حسابداري موثر واقع گردد؟
3. آيا سيستم جامع مالي و يكنواخت نفت در پالايشگاههاي نفت در ايران مي تواند بر ويژگي "قابليت مقايسه "اطلاعات حسابداري موثر واقع گردد؟
4. آيا سيستم جامع مالي ويكنواخت صنعت نفت مي

تواند بر" قابل فهم بودن" اطلاعات حسابداري موثر واقع گردد؟

4-1 - چهارچوب نظري تحقيق:
در سالهاي اخير، تلفيق علم حسابداري و نوآوري هاي

عرصه فناوري اطلاعات و ارتباطات سبب شد. تا با استفاده از ابزارها و روش هاي نوين، شاهد سرعت و دقت روز افزون در سيستم هاي مالي باشيم استفاده از اين سيستم هاي نوين سبب مي شود تا با صرف نيروي انساني و وقت كم تر بتوان عرصه هاي وسيع تري را تحت پوشش قرار داد. امروزه هوش مصنوعي نقش اساسي در سيستم هاي اطلاعات ايفا مي نمايد.
سيستم خبره به عنوان زير مجموعه اي از هوش مصنوعي سعي بر تقليد رفتار انسان در حل مسايل و الگو برداري از راه حل ها دارد. بنابراين براي ايجاد سيستم هاي خبره در حوزه امور مالي توجهي خاص شده است زيرا در اين صورت، دانش و تخصص كمياب حسابداري و مالي براي گروه وسيع تري از افراد قابل دسترسي است (يزدي،1377، 20) .
وجود سيستم‌هاي متعدد منجر به ايجاد مشكلات متعدد و عدم كارآيي مي‌شود اغلب بايد داده‌هاي مشابه گردآوري و در بيش از يك سيستم ذخيره شود. اين موضوع نه تنها حجم فعاليت‌هاي ضروري سيستم‌ها را افزايش مي‌دهد بلكه اگر داده‌ها در يك سيستم تغيير كنند ولي در سيستم‌هاي ديگر اين داده‌ها تغيير نكند مي‌تواند منجر به تضاد و مغايرت داده‌ها شود. علاوه بر اين، يكپارچه‌كردن مؤثر داده‌ها در سيستم‌هاي متعدد كاري دشوار است. سيستم‌هاي برنامه‌ريزي منابع انساني يكي از بخش‌هاي پيشرفته طراحي است كه اين مشكلات را حل مي‌كند. سيستم مزبور كليه جنبه‌هاي فعاليت سازمان را با سيستم اطلاعاتي حسابداري سنتي تلفيق، يكپارچه و هماهنگ مي‌كند (همان منبع،25)3.

5-1- ضرورت تحقیق
نياز به يك سيستم اطلاعات قوي مالي يكي از

ابزارهاي اصلي پويايي و پيشرفت در سازمان‌هاي مختلف مي‌باشد و بر همين اساس در وزارتخانه اي به بزرگي وزارت نفت ايران متشكل از چندين مديريت، شركت‌هاي فرعي و سازمانهاي متنوع جنبي و با تشكيلاتي بالغ بر ده‌ها كارخانه توليدي بزرگ و كوچك منحصر به فرد، واحدهاي عملياتي، پشتيباني و خدماتي و محدوده فعاليتي به وسع

ت كشور پهناور ايران، اين نياز به صورت برجسته خودنمايي مي‌كند. از طرفي با توجه به سياست‌هاي جديد دولت ايران مبني بر خصوصي‌سازي شركت‌هاي دولتي و خودكفا نمودن واحدها بر مبناي بنگاههاي اقتصادي، افزايش راندمان و بعضاً سوددهي، اين نياز روز به روز نمايان‌تر مي‌شود.شركت‌هاي پالايش نفت نيز از قاعده اص

ل 44 قانون اساسي مبني بر خصوصي‌سازي شركت‌هاي دولتي مستثني نشده‌است و طبق اين اصل بايد تا چند سال آتي شركت‌هاي پالايش نفت ايران كلاً به بخش خصوصي واگذار گردند. اين روند با خصوصي‌شدن شركت پالايش نفت اصفهان شروع و ساير شركت‌ها مانند شركت پالايش نفت تبريز و بندرعباس و اراك نيز در مراحل ابتدايي واگ

ذاري استبا توجه به اهميت صنعت نفت در كشور ايران و نيز با توجه به روند خصوصي شدن شركت‌هاي پالايش نفت ايران كه دربالا ذكر شد، بهبود عملكرد شركت‌هاي نفتي بيش از پيش احساس مي‌شود. بنابراين مديران اين واحدها جهت مديريت هر چه بهتر واحد تجاري و در نهايت بهبود عملكرد مالي، نياز به اطلاعاتي دارند كه مبناي تصميم‌گيري صحيح قرار گيرد. اين اطلاعات بايستي داراي ويژگي‌هاي كيفي اطلاعات حسابداري باشد. بنابراين استفاده از سيستم‌هاي اطلاعات حسابداري متناسب با هر واحد تجاري و نيازهاي آن و با توجه به حجم فعاليت‌هاي هر واحد بسيار ضروري به نظر مي‌رسد.
در تحقيق حاضر به بررسي تأثير سيستم جامع مالي و يكنواخت نفت بر ويژگي‌هاي كيفي اطلاعات حسابداري پرداخته شده و ميزان اين تأثير را مورد سنجش قرار داده تا بتوان به هدفي كه همان تهيه اطلاعات مفيد براي تصميم‌گيري است، برسيم.

6-1 فرضیه‌های تحقیق
فرضیه اصلی: سیستم جامع مالی و یکنواخت صنعت نفت بر ویژگی های کیفی اطلاعات حسابداری تاثيرگذار است.

فرضیه فرعی 1 : سیستم جامع مالی و یکنواخت صنعت نفت بر «مربوط بودن» اطلاعات حسابداری تاثير گذار است.
فرضیه فرعی 2 : سیستم جامع مالی و یکنواخت صنعت نفت بر «قابل اتکا بودن» اطلاعات حسابداری تاثير گذار است..
فرضیه فرعی 3 سیستم جامع مالی و یکنواخت صنعت نفت بر «قابل مقایسه بودن» اطلاعات حسابداری تاثير گذار است.

فرضیه فرعی 4 سیستم جامع مالی و یکنواخت صنعت نفت بر «قابل فهم بودن» اطلاعات حسابداری تاثير گذار است.

7-1- اهميت تحقیق
امروزه تحولات شگرفي در زمينه سيستم‌هاي اطلاعاتي و پيشرفت‌هاي آن در دنيا روي داده‌است به طوري كه روندهاي دگرگوني را در زمينه‌هاي مختلف ايجاد كرده‌است. مهم‌ترين ويژگي سيستم‌هاي اطلاعاتي جديد سرعت زياد آنها در پردازش اطلاعات، دقت فوق‌العاده زياد، سرعت زياد دسترسي به اطلاعات، به روز بودن، امكان مبادله الكترونيكي اطلاعات، كيفيت بالا مي‌باشد. از طرفي ديگر گسترش حجم عمليات موارد فوق نشان‌دهنده اين است كه اطلاعات نقش مهمي را در تصميمات سرمايه‌گذاران و مديران ايفا مي‌كند مديران به منظور مواجهه با محيط وتحقق اهداف سازماني خود با مدنظر قراردادن متغيرهاي محيطي ضرورتا بايستي محيط را تحليل،متغيرهاي آن را شناسايي وتدابير مناسب در برخورد با انها اتخاذ كنند.اين امر مستلزم برخورداري از اطلاعات بهنگام،درون وبرون سازماني،ونيز امكان بهره برداري بهينه از آنها مي باشدكه اين امر مستلزم وجود يك سيستم مناسب اطلاعات حسابداري در سازمان مي باشد (صرافي زاده،1384،25)1.
شركت‌هاي پالايش نفت ايران نيز از يك سيستم اطلاعات حسابداري به نام "سيستم جامع مالي و يكنواخت صنعت نفت" استفاده مي‌شود كه اين سيستم از زيرسيستم‌هاي ديگري شامل سيستم حقوق، سيستم جامع كالا سيستم حسابداري صنعتي و سيستم بودجه تشكيل يافته‌است.اهميت اين تحقيق در اين است كه مي‌خواهد به رابطه بين اين سيستم با ويژگي‌هاي كيفي اطلاعات حسابداري پي ببرد تا در صورت عدم تناسب بين اين دو مورد سيستم‌هاي جديد و متناسب ديگري جايگزين آن گردد.
8-1 اهداف تحقيق
هدف اصلي تحقيق بررسي تاثير سيستم جامع مالي ويكنواخت صنعت نفت بر ويژگي كيفي اطلاعات حسابداري در شركت هاي پش نفت كشور ميباشد كه اين هدف با بررسي موارد زيرمحقق مي گردد.
الف)- بررسي تاثير سيستم جامع مالي نفت بر ويژگي مربوط بودن اطلاعات حسابداري
ب)- برسي تاثيرسيستم جامع مالي نفت بر ويژگي قابل اتكا بودن اطلاعات حسابداري
ج)- بررسي تاثير سيستم جامع مالي نفت بر ويژگي قابل مقا

يسه بودن اطلاعات
د)- بررسي تاثير سيستم جامع مالي نفت بر ويژگي قابل فهم بودن اطلاعات حسابداري
هدف فرعي تحقيق بررسي ميزان تاثير متغير مستقل تحقيق بر متغيرهاي وابسته يعني چهار ويژگي اصلي اطلاعات حسابداري است.

9-1 تعريف واژه ها و اصطلاحات کلیدی:

سيستم‌هاي اطلاعات حسابداري:
سيستم اطلاعاتي حسابداري شامل افراد، رويه ها و شيوه‌هاي فن‌آوري اطلاعاتي است (سجادي 1385، 60) .
سيستم اطلاعات حسابداري عبارت است از كليه اجزاي مرتبط با هم كه در امر جمع آوري اطلاعات با هدف برنامه ريزي، كنترل، تجزيه و تحليل و تصميم گيري نقش دارند برخي فعاليت هاي مهمي كه سيستم اطلاعات حسابداري در يك شركت ايجاد مي كند عبارت اند از: گردآوري و ثبت داده هاي مربوط به فعاليت هاي شركت، برنامه ريزي، فرآيند تبديل داده ها به اطلاعاتي كه در تصميم گيري براي برنامه ريزي و كنترل فعاليت ها و انجام كنترل هاي ضروري جهت حفاظت از دارايي هاي شركت استفاده مي شود (ساتن2000٬،121) .
سيستم اطلاعاتي حسابداري براي مولفه و عنصري از شركت است كه به وسيله پردازش رويدادهاي مالي، اطلاعات مالي و اطلاعات مبناي تصميم گيري را در اختيار استفاده كنندگان قرار مي دهد. سيستم اطلاعات حسابداري را مي توان محل تقاطع منطقي دو موضوع گسترده تر يعني حسابداري و سيستم اطلاعاتي مديريت دانست (الهي،1380، 120)4.
سيستم اطلاعات حسابداري به عنوان يك واسطه و رابط عمل مي كند كه از طريق آن سه متغير مجزا رفتار سازماني را تحت تاثير قرار مي دهد. سيستم اطلاعات حسابداري اطلاعاتي درباره وقايع اقتصادي فراهم مي كند كه تصميم گيرنده از آن در برنامه ريزي، نظارت و كنترل سازمان استفاده مي كند (ديويد و همكاران، 1999،51) .
ويژگي‌هاي كيفي اطلاعات حسابداري
ويژگي‌هاي كيفي اطلاعات حسابداري به خصوصياتي اطلاق مي‌شود كه موجب مي‌گردد اطلاعات ارائه‌شده در صورتهاي مالي براي استفاده‌كنندگان در راستاي ارزيابي وضعيت مالي، عملكرد مالي و انعطاف‌پذيري مالي واحد تجاري مفيد واقع شود (كميته تدوين استانداردهاي حسابداري، 1386 ، 679) .

مربوط بودن
اطلاعاتي مربوط تلقي مي‌شود كه بر تصميمات اقتصادي استفاده‌كنندگان در ارزيابي رويدادهاي گذشته، حال يا آينده يا تأييد يا تصحيح ارزيابي هاي گذشته آنها مؤثر واقع شود ( همان منبع ، 680) . براي مربوط بودن، اطلاعات حسابداري بايد بر تصميم گيري تاثير داشته باشد، چنانچه اين اطلاعات اثري بر تصميم نداشته باشد، نسبت به آن تصميم نامربوط تلقي مي شود. دو كاركرد اطلاعات يعني سودمندي در پيش بيني و سودمندي در ارزيابي با يكديگر در ارتباط هستند، علاوه بر آن بر اساس مفهوم مربوط بودن مي توان بين اطلاعات و داده هاي تمايز قايل شد (تاري وردي ، 1385 ، 5) .
قابل اتكا بودن
براي اينكه اطلاعات مفيد باشد بايد قابل اتكا باشد اطلاعاتي قابل اتكا است كه عاري از اشتباه و از تمايلات جانبدارانه با اهميت باشد و به طور صادقانه معر

ف آن چيزي باشد كه مدعي بيان آن است يا به گونه‌اي معقول انتظار مي‌رود بيان كند (كميته تدوين استانداردهاي حسابداري ايران، 1386 ، 680) . اتكا پذيري ويژگي عمده‌ي ديگر مربوط به تصميم، بر اساس مفهوم شماره دو هيات استانداردهاي حسابداري مالي به قرار زير تعريف شده است:
كيفيت اطلاعات اطمينان دهنده‌ي اينكه اطلاعات به طور منطقي از اشتباه و جانبداري عاري است و به طور صادقانه آنچه را كه جهت ارائه دارد، ارائه مي كند.

اتكاپذيري يك ضرورت براي افرادي است كه نه وقت و نه تخصص براي ارزيابي محتوي حقيقي اطلاعات دارند (تاري وردي، 1385، 5)1.
قابل مقايسه بودن
در ايران بايد بتوانند اطلاعات حسابداري را در طول زمان مورد مقايسه قرار دهند و نير بتوانند وضعيت مالي و نتايج عمليات موسسه هاي ديگر را با موسسه خود مقايسه كنند، رعايت استانداردهاي حسابداري و يكنواختي در ارائه اطلاعات قابليت مقايسه را بالا مي برد (مكرمي، 1374، 170)2.
اطلاعاتي كه براي واحدهاي تجاري مختلف در يك سبك مشابه اندازه گيري و گزارش مي شوند، مقايسه پذير تلقي مي گردند. مقايسه پذيري يعني كيفيت اطلاعاتي كه كاربران را قادر به شناسايي مشتركات و اختلافات بين دو مجموعه مقايسه پذيري يعني كيفيت اطلاعاتي كه كاربران را قادر به شناسايي مشتركات و اختلافات بين دو مجموعه از پديده هاي اقتصادي نمايد.مقايسه ها، معمولاً بر مبناي اندازه گيري هاي قابل شمارش ويژگي هاي مشترك انجام مي شوند. بنابراين براي مقايسه پذيري اندازه گيري هاي به كار برده شده بايد به لحاظ ويژگي مشترك، اتكا پذير باشند. مقايسه پذيري مي تواند از كاربرد ورودي ها، روش ها، يا سيستم هاي طبقه بندي مختلف ناشي شود (تاري وردي، 1385، 8)3.
قابل فهم بودن
سطح فهم و دانش كاربران از اطلاعاتي مالي با يكديگر متفاوت است به تبع آن، ميزان بهره گيري هر يك از آن ها از اطلاعات مالي نيز تفاوت خواهد داشت. بنابراين ماهيت كاربرد در تصميم گيري در خصوص، اينكه چه اطلاعاتي بايد فراهم شود، يك عامل كليدي محسوب مي شود. به خاطر آنكه قابل فهم بودن، اتصال كاربران و تصميم هاي آن ها، تلقي مي گردد. بنابراين چنانچه اطلاعات فراهم شده، كيفيت هاي اوليه، يعني مربوط بودن و اتكاء پذيري را داشته باشد، اما فاقد كيفيت خاص كاربرد يعني قابل فهم بودن، باشد، كاربر نمي تواند آن ر

ا در تصميم گيري هاي خود بكار گيرد (تاري وردي، 1385، 6)4.
يك خصوصيت كيفي مهم اطلاعات مندرج در صورتهاي مالي اين است كه به آساني براي استفادهكنندگان قابل درك باشد.قابل فهم بودن اطلاعات حسابداري متشكل از دو عامل زير است.

الف) ادغام وطبقه بندي اطلاعات. براي اينكه ارايه اطلاعات. مالي قابل فهم باشد لازم است كه اقلام به نحوي مناسب در يكديگر ادغام وطبقه بندي شوند.
ب) توان استفاده كننده. اطلاعات مالي بايد بر اساس اين فرض كه استفاده كننده كنندگان از آگاهيمعقولي در مورد فعاليتهاي تجاري و اقتصادي و نحوه حسابداري برخوردارند واينكه مايل به مطالعه اطلاعات با تلاش معقولي هستند، در عين حال اطلاعات پيچيده اي كه مربوط تلقي مي شود نبايد به بپهانه مشكل بودن درك آن حذف شود، گرچه اين گونه اطلاعات نيز بايد حتي المقدور به گونه اي ساده ارايه شود (نوروش،1385،23)5.

فصل دوم
مروری بر ادبيات تحقيق
 

1-2 مقدمه
بخش عمده اطلاعاتي كه در سازمان ها جهت تصميم گيري مديران مورد نياز است ٬ اطلاعات حسابداري مي باشد.سيستم اطلاعات حسابداري شامل افراد شيوه ها و روشهاي فناوري اطلاعاتي است. ٬ بيشتر تصميم گيري هاي مديران را تصميم گيري هاي اقتصادي و انتخاب راه كارهاي مناسب براي بهبود عملكرد سازمان منجر تشكيل مي دهد.از آنجا كه حسابداري در پي اندازه گيري و ارايه اطلاعات اقتصادي به استفاده كنندگان جهت قضاوت وتصميم گيري هاي آگاهانه است٬ آن را به عنوان يك سيستم اطلاعات مي شناسيم .بنابراين براي موفقيت سازمان ها با توجه به اهميت و تاثير گذاري گزارشهاي قابل استخراج و ارايه از سيستم اطلاعات حسابداري ٬ مديران در تصميم گيري ها به بهره برداري صحيح از اطلاعات با كيفيت اين سيستم نياز مند مي باشند (صرافي زاده ، 1384،19 )1.
اطلاعات مفيد حسابداري كه توسط سيستم اطلاعات حسابداري جهت تصميم گيري ها تهيه مي شود بايستي داراي ويژ گي هاي كيفي ٬قابل اعتماد ٬ مربوط٬ قابل مقايسه وقابل فهم باشند تا بتواند در تصميم گيري موثر واقع گردند.در اين فصل سعي شده است تا ضمن معرفي سيستم اطلاعات حسابداري و سيستم جامع مالي و يكنواخت صنعت نفت و وويژگي هاي كيفي اطلاعات حسابداري ٬ زمينه رابراي ادبيات موضوع مهيا كند. سيستم جامع مالي ويكنواخت صنعت نفت يك سيستم مالي_ اطلاعاتي است.اين سيستم در واحدهاي مالي مختلف همچون واحد حقوق ودستمزد٬ واحد حسابداري انبارها ٬واحد كالا٬واحد حسابداري صنعتي و واحد بودجه مي باشد كه در انتهاي ادبيات موضوع به هر مورد تفكيك تشريح گرديده است.

2-2 . سيستم چيست ؟
يك سيستم عبارتست از مجموعه اي از دو يا چند جزء مرتبط به هم كه به منظور دستيابي به يك هدف با هم در تعاملند.

بيشتر مواقع سيستمها از زير سيستمهاي كوچكتري تشكيل شده اند كه هر يك فعاليتهاي ويژ اي را انجام داده و در نهايت سيستم بزرگتري را پشتيباني مي كنند(آريا،1377 ،2) .

1-2-2 سيستم اطلاعات حسابداري

سيستم اطلاعات حسابداري شامل افراد، شيوه ها وروشهاي فن آوري اطلاعاتي است.سيستم اطلاعات حسابداري در يك بنگاه تجاري سه وظيفه مهم را انجام ميدهد:
الف-گرداوري وذخيره داده هاي مربوط به فعاليتها ورويدادها،به طوري كه يك بنگاه تجاري بتواندآنچه را رخ داده است،بررسي كند.
ب-پردازش وتبديل داده ها به اطلاعات مفيد براي تصميم گيري به نحوي كه مديريت بر مبناي اين اطلاعات قادر به برنامه ريزي ،اجرا وكنترل فعاليت هاي شركت باش

د.
ج-طراحي وكنترل هاي داخلي كافي به منظور حفاظت از داراييها ،از جمله مدارك واطلاعات بنگاه تجاري.اين كنترلها اطمينان مي دهدكه اطلاعات در زمان مورد نياز در دسترس بوده ودقيق وقابل اتكا هستند (مك كارتي،1995 ،164) .

2- 2 – 2 . هدف از مطالعه سيستم هاي اطلاعاتي حسابداري
به دو دليل زير مطالعه سيستم هاي اطلاعاتي حسابداري از اهميت ويژه برخوردار است.
الف) مطالعه سيستم هاي اطلاعاتي حسابداري پايه و اساس حسابداري است.
ب) سيستم اطلاعاتي حسابداري مكمل ديگر سيستم هاي يك واحد تجاري است.
در بيانيه مفاهيم بنيادي حسابداري شماره 2 كميته تدوين استانداردهاي حسابداري مالي حسابداري به عنوان يك سيستم اطلاعاتي تعريف و هم چنين بيان گرديد كه هدف اوليه حسابداري تهيه اطلاعات مفيد براي تصميم گيري است.از طرف ديگر حسابداران بايستي در زمينه هاي ديگر سيستم هاي اطلاعاتي حسابداري نظريه بانكهاي اطلاعاتي ، سيستم هاي هوشمند و ارتباط از راه دور را فراگيرند (سجادي،1385،5)3.
دلايل زير از جمله دلايلي است كه موجب افزايش تقاضا براي اطلاعات و مطالعه در سيستم هاي حسابداري گرديده است.

- پيشرفت در فناوري اطلاعات موجب افزايش ظرفيت فني براي جمع آوري و پردازش داده ها گرديده است.
- پيشرفت وتوسعه فناوري مخابراتي وارتباطات موجب افزايش اثربخشي توزيع ومبادله اطلاعات در داخل سازمانها ونيز بين انها گرديده است.
- افزايش پيچيدگي محيطي كه سازمانها در ان فعاليت دارند از دلايل ديگر نياز به مطالعه سيتم ها است.
- پيچيدگي محيط داخل سازمان نيز تقاضا براي اطلاعات را افزاي

ش مي دهد.
- بزرگ شدن غالب سازمانها،تنوع محصولات وخدمات وافزايش تخصص وفعاليت ها در سازمان موجب تقاضاي بيشتر اطلاعات ونهايتا مطالعه درسيستم هاي اطلاعاتي حسابداري مي شود(سجادي،1385،5) .

3 – 2 – 2 . فن آوري اطلاعات و استراتژي شركت
درنمودار 1-1 دومين وظيفه مهم حسابداران شركت ها برنامه ريزي استراتژيك بلند مدت اعلام شده است. همان طور كه در نمودار 1-1 نشان داده ميشود، استراتژي شركت يكي از عواملي است كه بايد تاثير آن در طراحي سيستم اطلاعاتي حسابداري لحاظ شود.

1-3-2-2- وظايف مديران در رابطه با سيستم هاي اطلاعاتي حسابداري
يكي از نكات مهم سيستم هاي اطلاعات حسابداري تقويت سيستم هاي كنترلي است .مديران براي تصميم گيري نياز به اطلاعاتي دارند تا تفاوت عملكرد واقعي را با آنچه پيش بيني شده است٬مقايسه كنند.سيسم هاي اطلاعات شاخص هاي نظارتي را در اختيار مديران قرار مي دهند.مديران علاوه بر نضارت بر فرايند طراحي سيستم بايد بر عمليات سيستم ها در طول زمان اجرا نيز كنترل لازم اعمال كنند.گرچه سازمانها با كمك تكنولوژي اطلاعات مي توانند حجم عظيمي را به نحو مطلوبي پردازش كنند٬اما همين سيستم ها مسايل وچالش هاي كنترلي مهمي را به همراه دارند.سازمان هايي بوده اندكه به دليل عدم توانايي در كنترل سيستم هاي اطلاعاتي خود٬مجبور به ترك كسب وكار شده اند (لوكاس1997٬،62) .

نمودار 1-2 سيستم اطلاعات حسابداري و زير سيستمهاي مربوط اصلاح شده بر اساس نظريات جديد .

2 – 3 – 2 –2- ارزش اطلاعات
ارزش اطلاعات به شناخت کاربر از اطلاعات ومرتبط بودن ان با موقعیت وی بستگی دارد .لذا صرفنطر از اهمیت مرتبط بودن، اگر کاربر شناختی از اطلاعات نداشته باشد ، داده ها همچنان به صورت داده باقی خواهد ماند.حال اگر شناخت وجود داشته باشد ، هرچه ارتباط اطلاعات با موقعیت کاربر بیشتر باشد، سطح یا میزان شناخت کاربر از موقعیت واطلاعات بیشتر خواهد بود ، لذا ارزش اطلاعات افزایش می یابد (صرافی زاده ، 1384 ، 19 )1.

3 – 3 – 2 – 2 - تصميم گيري
محققان مدلهاي تصميم گيري و شيوه حل بسياري از مسائل را بسط و توسعه داده اند. كليه اين مدلها، تصميم گيري را به عنوان يك فعاليت پيچيده چند مرحله اي به تصوير مي كشند. ابتدا بايد مساله و مشكل شناسايي شود. سپس ، فرد تصميم گيرنده بايد روشي را براي حل مساله انتخاب نمايد. پس از آن تصميم گيرنده نيازمند گردآوري داده هاي مورد نياز براي اجراي مدل تصميم گيري است. پس از اين مرحله ، بايد ستاده هاي مدل را برسي و تفسير كرده و مزاياي هر روش را ارزيابي كند . در پايان ، تصميم گيرنده بهترين راه حل را انتخاب و اجرا مي كند (همان منبع، 25)2.
سيستم اطلاعاتي حسابداري مي تواند در كليه مراحل تصميم گيري و حل مسائل كمك هاي لازم را ارائه كند . گزارشهاي حسابداري مي توانند در شناسايي مشكلات بالقوه به ما كمك كنند. مدلهاي مختلف تصميم گيري و ابزارهاي تحليلي را مي توان براي كاربران تهيه كرد. زبانهاي جستجو مي توانند فرآيند جمع آوري داده هاي مربوط براي تصميم گيري را آسان نمايند. ابزارهاي مختلفي مانند روابط گرافيكي مي توانند تصميم گيرنده را در تفسير و تحليل نتايج مدل تصميم گيري و ارزيابي دوره هاي عملكرد فعاليت كمک كند(سجادی،1385 ،25 )3.

4-3-2-2- تصميم گيري واطلاعات
اهميت اطلاعات وتاثيرآن بركسي پوشيده نيست. درواقع فرايند كلي تصميم گيري را مي توان جمع آوري،پردازش اطلاعات وانتخاب گزينه بر اساس نتايج تحليل ها دانست لذا غالبا اصطلاح تصميم گيري را به روشهاي مختلفي تعريف مي كنند كه در هر حال نشان دهنده موقعيتي است كه تصميم در ان اتخاذ مي شود.
اما تعريف جامعي كه در بحث فعلي مورد نظر مان مي باشد به شرح زير است :
تصميم گيري يك فرايند يا يك سلسله فعاليت است كه توسط يك فرد يا يك گروه به منظور تعيين يك راه حل براي يك مساله موجود يا يك مساله احتمالي اتخاذ واجرا مي گردد (استيون 1999٬،84) .

5-3-2-2 - انواع تصميم گيري
يكي از اهداف سيستم اطلاعاتي ، فراهم كردن اطلاعات مفيد براي تصميم گيري است . به منظور طراحي يك سيستم اطلاعاتي حسابداري كه اين هدف را تامين نمايد، لازم است انواع مختلف تصميماتي كه در يك سازمان گرفته مي شود شناسايي شود. تصميمات مي توانند بر اساس درجه و ساختار سازماني و يا دامنه تصميم طبقه بندي شوند (سجادي1384،27)2.
ساختار تصميم

تصميمات ساختاري تكراري : عادي و به اندازه كافي قابل فهم هستند و ميتوانند به كاركنان سطوح پايين تر در سازمان واگذار شوند . به عنوان مثال ،تصميم در مورد تمديد اعتبار مشتري مستلزم داشتن اطلاعات در زمينه محدوديت اعتبار مشتري و مانده جاري اعتبار اوست . در حقيقت تصميمات ساختاري اغلب مي تواند به طور خودكار اتخاذ شوند.

تصميمات نيمه ساختاري: با قواعد ناقص براي تصميم گيري شناخته ميشود و نيازبه ارزيابي و قضاوت ذهني اضافي براي تجربه و تحليل داده هاي رسمي دارد . تدوين بودجه بازاريابي براي يك محصول جديد ، مثالي ازيك تصميم نيمه ساختاري است.

تصميمات غير ساختاري : تصميماتي غير تكراري و غير عادي هستند. انتخاب جلد مجله ، انتخاب مديريت ارشد و انتخاب پروژه هاي تحقيقاتي بنيادي از اين دسته اند (همان منبع، 27 )3.

3-2- ويژگي هاي كيفي اطلاعات حسابداري
خصوصيات كيفي به خصوصياتي اطلاق مي شود كه موجب مي گردد اطلاعات ارائه شده در صورتهاي مالي براي استفاده كنندگان در راستاي ارزيابي وضعيت مالي ، عملكرد مالي و انعطاف پذيري مالي واحد تجاري مفيد واقع مي شود.

برخي از خصوصيات كيفي به محتواي اطلاعات مندرج در صورتهاي مالي و برخي ديگر به چگونگي ارائه اين اطلاعات مربوط مي شود.خصوصيات كيفي اصلي مرتبط با محتواي اطلاعات ، "مربوط بودن" و" قابل اتكا بودن" است . هر گاه اطلاعات مالي مربوط و قابل اتكا نباشد، مفيد نخواهد بود. حتي اگر اطلاعات مربوط و قابل اتكا باشد (سجادي1384،677)1.
رابطه بين خصوصيات كيفي درنمودار( 2 – 1 ) نمايش يافته است .

نمودار 2-2 خصوصيات كيفي اطلاعات حسابداري

1-3-2- خصوصيات كيفي مرتبط با محتواي اطلاعات

1-1-3-2- ارزش پيش بيني كنندگي و تاييد كنندگي
" اطلاعات مربوط "، يا داراي ارزش پيش بيني كنندگي و يا حائز ارزش تاييد كنندگي است. نقشهاي پيش بيني كنندگي و تاييد كنندگي اطلاعات به هم مربوط مي باشند. به طور مثال ، اطلاعات در مورد سطح و ساختار فعلي داراييهاي واحد تجاري، براي استفاده كنندگاني كه سعي دارند توان واحد تجاري را در استفاده ازفرصتها و واكنش به شرايط نامطلوب پيش بيني كنند ، داراي ارزش است. همين اطلاعات داراي نقش تاييد كنندگي در مورد پيش بيني هاي گذشته مثلا درباره ساختار واحد تجاري و ماحصل عمليات مي باشد (سجادي1384،677)1.

2-1-3-2- انتخاب خاصه
براي ارائه اقلام در صورتهاي مالي بايد خاصه قلم مورد ارائه انتخاب شود. صورتهاي مالي تنها مي توانند آن خاصه هايي را ارائه كند كه بر حسب واحد پول قابل بيان است . چندين خاصه پولي وجود دارد كه مي توان در صورتهاي مالي ارائه كرد از قبيل بهاي تمام شده تاريخي ، بهاي جايگزيني يا خالص ارزش فروش . انتخاب خلاصه اي كه قرار است در صورتهاي مالي گزارش شود بايد مبتني بر مربوط بودن آن به تصميمات اقتصادي استفاده كنندگان باشد. اطلاعات در مورد ساير خاصه ها از جمله خاصه هاي غير قابل بيان به پول از قبيل مقادير و سر رسيدها را مي توان با شرح اقلام در صورتهاي مالي يا يادداشتهاي توضيحي به استفاده كننده انتقال داد (تاري وردي،1381 680٬ )2.

3-1-3-2- قابل اتكا بودن
براي اينكه اطلاعات مفيد باشد بايد همچنين قابل اتكا باشد . اطلاعاتي قابل اتكاست كه عاري ازاشتباه و تمايلات جانبدارانه با اهميت باشد و به طور صادقانه معرف آن چيزي باشد كه مدعي بيان آن است يا به گونه اي معقول انتظار مي رود بيان كند (نوروش و همكاران، 1385،21)3.

4-1-3-2- بيان صادقانه
اطلاعات بايد اثر معاملات و ساير رويدادهايي راكه ادعا مي كند بيانگر آن است يا به گونه اي معقول انتظار مي رود بيانگر آن باشد به طور صادقانه بيان كند .
بدين ترتيب مثلا ترازنامه بايد بيانگر صادقانه اثرات معاملات و ساير رويدادهايي باشد كه منجر به عناصر در تاريخ ترازنامه شوند كه معيار هاي شناخت را احراز كرده باشند(نوروش و همكاران، 1385،22)1.

5-1-3-2- رجحان محتوا بر شكل
اگر قرار است اطلاعات بيانگر صادقانه معاملات و ساير رويدادها يي كه مدعي بيان آ

نهاست باشد. لازم است كه اين اطلاعات بر اساس محتوا و واقعيت اقتصادي و نه صرفا شكل قانوني انها به حساب گرفته شود (كميته استانداردهاي حسابداري ايران، 1389 ، 680)2.

6-1-3-2 بي طرفي
اطلاعات مندرج در صورتهاي مالي بايد بي طرفانه يعني عاري از تمايلات جانبدارانه باشد. چنانچه انتخاب و يا ارائه اين اطلاعات به گونه اي باشد كه بر تصميم گيري يا قضاوت در جهت نيل به نتيجه اي از قبل تعين شده، اثر گذارد. صورتهاي مالي بي طرف نمي باشد (همان منبع، 681)3.

7-1-3-2- احتياط

تهيه كنندگان صورتهاي در عين حال بايد با ابهاماتي كه به گونه اي اجتناب ناپذير بر بسياري رويدادهاي و شرايط سايه افكنده بر خورد كنند. نمونه اين ابهامات عبارت است از قابليت وصول مطالبات، عمر مفيد احتمالي داراييهاي ثابت مشهوت و تعداد و ميزان ادعاهاي احتمالي مربوط به ضمانت كالاي فروش رفته، چنين مواردي با رعايت احتياط در تهيه صورتهاي مالي و همراه با افشاي ماهيت و ميزان آنها شناسايي مي شود. احتياط عبارت است از كاربرد درجه اي ازمراقبت كه در اعمال قضاوت براي انجام براورد در شرايط ابهام مورد نياز است به گونه اي كه در آمدها يا داراييها بيشتر ازواقع و هزينه ها يا بدهيهاكمتر از واقع ارائه نشود. اعمال احتياط نبايد منجر به ايجاد اندوخته هاي پنهاني يا ذخاير غير ضروري گردد ياداراييها و درآمدها را عمدا كمتر از واقع و بدهيها و هزينه ها را عمدا بيشتر از واقع نشان دهد زيرا اين امر موجب نقض بي طرفي است و بر قابليت اتكاي اطلاعات مالي اثر مي گذارد (همان منبع ، 683 )4.

8-1-3-2- كامل بودن
اطلاعات مندرج در صورتهاي مالي بايد با توجه به كيفيت اهميت و ملاحضلات مربوط به فروني منافع بر هزينه تهيه و ارائه آن كامل باشد. حذف بخشي از اطلاعات ممكن است باعث شود كه اطلاعات نادرست يا گمراه كننده شود و لذا قابل اتكا نباشد و از مربوط بودن آن كاسته شود.

2-3-2- خصوصيات كيفي مرتبط باارائه اطلاعات
خصوصيات مربوط به ارائه شامل "قابل مقايسه بودن" و "قابل فهم بودن" است. اطلاعاتي كه فاقد اين خصوصيات باشد علير غم مربوط بودن و قابل اتكا بودن، داراي فايده محدودي است. (كميته استانداردهاي حسابداري ايران، 1389 ، 680)1.

1-2-3-2- قابل مقايسه بودن
استفاده كنندگان صورتهاي مالي بايد بتوانند صورتهاي مالي واحد تجاري را طي زمان جهت تشخبص روند تغييرات در وضعيت مالي، عملكرد مالي وانعطاف پذيري مالي واحد تجاري مقايسه نمايند. استفاده كنندگان همچنين بايد بتوانند صورتهاي مالي واحدهاي تجاري مختلف را مقايسه كنند تا وضعيت مالي، عملكرد مالي و انعتاف پذيري مالي آنها را نسبت به يكديگر بسنجند. رعايت استاندارهاي حسابداري موجب مي گردد كه قابليت مقايسه صورتهاي مالي فراهم آيد زيرا به موجب الزامات مندرج در استانداردهاي مزبور، واحدهاي تجاري مختلف بايد براي حسابداري معاملات و رويدادهاي مشابه از رويه هاي مشابهي استفاده كنند (همان منبع، 683 )2.

2-2-3-2- ثبات رويه
قابل مقايسه بودن مستلزم اين امر است كه اندازه گيري و ارائه اثرات مالي م

عاملات و ساير رويدادهاي مشابه در هر دوره حسابداري و از يك دوره به دوره بعد با ثبات رويه انجام گيرد و همچنين هماهنگي رويه توسط واحدهاي تجاري مختلف حفظ شود. اگرچه براي نيل به قابل مقايسه بودن، ثبات رويه لازم است اما هميشه به خودي خود كافي نيست (نوروش٬1385٬ 21)3.

افشائيات يكي ازپيش شرطهاي قابل مقايسه بودن، افشاي رويه هاي حسابداري بكار رفته در تهيه صورتهاي مالي و همچنين افشاي هرگونه تغييرات در آن رويه ها و اثرات چنين

تغييراتي مي باشد. استفاده كنندگان بايد قادر باشند تفاوت بين رويه هاي حسابداري براي معاملات و ساير رويدادهاي مشابه را كه توسط يك واحد تجاري طي دوره هاي مختلف بكار گرفته شده و رويه هايي را كه توسط واحدهاي تجاري مختلف اتخاذ شده است ، تشخيص دهند (نوروش٬1385٬ 21)1.

3-2-3-2- قابل فهم بودن
يك خصوصيت كيفي مهم اطلاعات مندرج در صورتهاي مالي اين است كه به آساني براياستفاده كنندگان قابل درك باشد (همان ماخذ، 684 )2.

4-2-3-2- ادغام و طبقه بندي اطلاعات
يك عامل مهم در قابل فهم بودن اطلعات مالي نحوه ارائه آنهاست. براي اينكه ارائه اطلاعات مالي قابل فهم باشد لازم است كه اقلام به نحوي مناسب در يكديگر ادغام و طبقه بندي شود (همان ماخذ، 684 )3.

5-2-3-2- توان استفاده كنندگان
صورتهاي مالي براي رفع نيازهاي استفاده كنندگان مختلفي كه از درجات مختلف آگاهي از فعاليتهاي تجاري و اقتصادي و نحوه حسابداري برخوردارند، تهيه مي شود. معهذا اطلاعات مالي عموماً بر اساس اين فرض كه استفاده كنندگان از آگاهي معقولي در مورد فعاليتهاي تجاري و اقتصادي و نحوه حسابداري ب

رخوردارند و اينكه مايل به مطالعه اطلاعات با تلاش معقولي هستند، تهيه مي شود. در عين حال ، اطلاعات پيچيده اي كه جهت رفع نياز هاي تصميم گيري اقتصادي مربوط تلقي مي شود نبايد به بهانه مشكل بودن درك آن توسط برخي استفاده كنندگان از صورتهاي مالي حذف شود، گرچه اين گونه اطلاعات نيز بايد حتي المقدور به گونه اي ساده ارائه شود (همان ماخذ، 684 )4.

4-2- محدوديتهاي حاكم بر خصوصيات كيفي اطلاعات مالي
به ندرت مي توان اطلاعاتي تهيه كرد كه كاملا مربوط ، قابل اتكا ، قابل مقايسه و قابل فهم باشد.

1-4-2- موازنه بين خصوصيات كيفي
يكي از محدوديتها اين است كه اغلب نوعي موازنه يا مصالحه بين خصوصيتهاي كيفي ضرورت دارد . به طور مثال اطلاعاتي كه قابل اتكاتر است اغلب از درجه مربوط بودن كمتري برخوردار است و به عكس . عموماً هدف ، دستيابي به نوعي توازن بين انواع خصوصيات به منظور پاسخگويي به اهداف صورتهاي مالي است. اهميت نسبي خصوصيتهاي كيفي در موارد مختلف امري قضاوتي است (تاري وردي ، 1381، 7 )1.

2-4-2- به موقع بودن
هر گاه تاخيري نابجا در گزارش اطلاعات رخ دهد، اطلاعات ممكن است خصوصيت مربوط بودن خود را از دست بدهد. ممكن است لازم شود كه مديريت نوعي موازنه بين مزيتهاي نسبي " گزارشگري به موقع " و " ارائه اطلاعات قابل اتكا " برقرار كند. براي ارائه به موقع اطلاعات، اغلب ممكن است لازم شود قبل از مشخص شدن همه جنبه هاي يك معامله يا رويداد، اطلاعات موجود گزارش شود كه اين از قابليت اتكاي آن مي كاهد به عكس، هر گاه به منظور مشخص شدن همه جنبه هاي مزبور ، گزارشگري با تاخير انجام گردد ، اط

لاعات ممكن است كاملاً قابل اتكا شود ، ليكن براي استفاده كنندگاني كه بايد طي اين مدت تصميماتي اتخاذ كنند بي فايده شود. براي نيل به موازنه بين خصوصيات مربوط بودن و قابل اتكا بودن ، با توجه به الزامات قانوني در مورد زمان ارائه اطلاعات ، مهمترين موضوعي كه بايد مورد توجه قرار گيرد اين است كه چگونه به بهترين وجه به نيازهاي تصميم گيري اقتصادي استفاده كنندگان پاسخ داده شود.( كميته تدوين استانداردهاي حسابداري ايرا

ن، 1389، 687)2.

3-4-2- منفعت و هزينه
توازن بين منفعت و هزينه به جاي اينكه يك خصوصيت كيفي باشد يك محدوديت مهم است. منفعت حاصل از اطلاعات بايد بيش از هزينه تهيه و ارائه آن باشد . معهذا ارزيابي منفعت و هزينه اساساً يك فرآيند قضاوتي است.
مضافاً هزينه ها لزوماً بر عهده استفاده كنندگاني كه از منافع اطلاعات بهره مي برند قرار نمي گيرد منافع اطلاعاتي ممكن است نصبيت استفاده كنندگاني غير از آنهايي كه اطلاعات براي آنها تهيه شده است ، شود . به دلايل فوق اغلب ارزيابي منفعت و هزينه تهيه و ارائه اطلاعات مشكل است( كميته تدوين استاندارد هاي حسابداري ايران 1387، 687 )1.

5– 2 روشها و عناصر سيستم هاي اطلاعاتي
1-5-2 فعاليتهاي تجاري و نيازهاي اطلاعاتي
قبل از طراحي يك سيستم اطلاعاتي حسابداري براي شركت بايد بدانيم شركت چگونه فعاليت مي كند . اين موضوع موجب مي شود قادر باشيم انواع مختلف اطلاعات مورد نياز براي اداره مفيد شركت و همچنين انواع داده ها و روش هايي را كه براي گردآوري اطلاعات لازم خواهد بود ، شناسايي كنيم.

2-5-2 پردازش معاملات : مدارك و رويه ها
يكي از فعاليت هاي اساسي سيستم اطلاعاتي حسابداري پردازش « كارا و اثر بخش » داده ها مربوط به فعاليتهاي يك شركت است. پردازش معاملات شامل سه مرحله اصلي به شرح زير است :
1 – گردآوري داده هاي معامله در قالب مدارك مثبته
2 – ثبت داده هاي معامله در دفاتر روزنامه به ترتيب زمان و وقوع معامله.
3 - انتقال داده ها از دفاتر روزنامه به دفاتركل كه بر اساس زمان و وقوع و نوع حساب مرتب مي شوند.

3-5-2 گردآوري داده هاي معامله در قالب مدرك مثبته
اگر چه داده هاي مربوط به فعاليتهاي تجاري مي تواند بر روي برگه هاي كاغذ سفيد، دفتر يادداشت و يا حتي تخته سياه ثبت شوند اما براي كنترل دقت و نگهداري بهتر اطلاعات از فرمهاي خاصي استفاده مي شود كه آنها را مدارك مثبته مي نامند .شم

اره گذاري مدارك از قبل ، اثبات ثبت كليه مدارك را آسان كرده ، مانع از قلم افتادگي مدارك براي ثبت شده و منجر به انجام كار به صورت صحيح مي شود.
زيرا ، مدارك مثبته مشخص مي كنند كدام اطلاعات دريافت شده و ا

طلاعات استانداردي مثل نشاني و مسيري را كه فرمهاي مربوطه تكميل شده اند ، نشان مي دهد. اگر مدارك مثبته به نحو مناسبي طراحي شوند دقت و كارايي ثبت معاملات بهبود پيدا مي كند(سجادي ، 1385، 59 )1.

4-5-2- ثبت اطلاعات معاملات در دفتر روزنامه
پس از آنكه اطلاعات رويدادها و معاملات در قالب مدارك مثبته جمع آوري شد. قدم بعدي ثبت اين اطلاعات در دفتر روزنامه است. ثبت دفتر روزنامه براي كليه رويدادها صورت مي گيرد و حسابها و مبالغ بدهكار و بستانكار شده را نشان مي دهد. در دفتر روزنامه عمومي رويدادهاي غير عادي و غير تكراري مانند پرداخت وامها، تعديلات پايان دوره و عمليات بستن حسابها ثبت مي شود. دفاتر روزنامه اختصاصي به طور ساده ثبت تعدادزيادي از رويدادهاي تكراري را پردازش مي كند. بسياري از شركتها از دفاتر روزنامه اختصاصي براي ثبت چهار نوع رويداد معمول استفاده مي كنند فروشهاي نيسه، دريافتهاي نقدي، خريدهاي نيسه و پرداختهاي نقدي. براي آنكه ببينيد دفاتر اختصاصي چگونه مي توان در زمان صرفه جويي كند. توجه كنيد كه دفتر روزنامه فروش تنها يك ستون براي ثبت مبلغ رويداد دارد. علت اين است كه دفتر روزنامه فروش تنها براي ثبت فروشهاي نيسه كالا يا خدمات بكار مي رود. ازاين رو، هر ثبتي يك رقم بدهكار براي حسابهاي دريافتني و يك رقم بستابكار براي درآمد فروش دارد. همچنين، اين بدين معني است كه نيازي به نوشتن توضيح هر ثبت نيست زيرا ، كليه فروشهاي نيسه در دفتر روزنامه فروش ثبت مي شوند. در عوض ،كليه اطلاعات رويداد مزبور ازقبيل تاريخ ، شماره صورتحساب، نام و شماره حساب مشتري و مبلغ فروش در يك سطر نوشته مي شود (همان منبع ، 68)1.

5-5-2 - انتقال رويدادها به دفاتر كل
دفاتر كل براي خلاصه كردن وضعيت مالي از يك جمله مانده جاري هر ي

ك از حسابها بكار مي رود. در يك سيستم دستي حسابداري، دفاتر كل به طور واقعي دفاتر خاصي هستند. اصطلاح « نگهداري دفاتر» اشاره به فرآيند حفظ و نگهداري از دفاتر كل دارد. دفتر كل عمومي در برگيرنده خلاصه اي از اطلاعات عمومي در مورد حسابهاي د

ارايي ، بدهي ، حقوق صاحبان سهام ، درآمد و هزينه شركت است .
در دفاتر معين كليه اطلاعات جزئي هر يك ازحسابهاي دفتر كل عمومي كه حسابها جزء زيادي دارد،ثبت مي شود. دفاتر معين به طور عام براي حسابهاي دريافتي ، موجوديها‌ ، داراييهاي ثابت و حسابهاي پرداختي بكار مي‌رود (سجادي ، 1385، 69 ) .