بخشی از مقاله
چکيده
در اين تحقيق از روش «ويليام فاين » که از فنون سازمان يافته و نظام مند ارزيابي خطر در شناسايي خطرات بالقوه و برآورد سطح خطر، در راستاي مديريت خطر و کاهش آن به سطحي قابل قبول است ، استفاده شد. به اين منظور پس از شناسايي فعاليت ها و فرآيندهاي شرکت ، خطرات و عوامل بالقوه آسيب رسان شناسايي و سپس با توجه به شدت اثر، احتمال وقوع و پيامدهاي احتمالي مواجهه آن با انسان ، محيط زيست و تجهيزات ، کار ارزيابي و طبقه بندي خطرات انجام شد. سطح خطر در فعاليت هاي راه اندازي و از سرويس خارج کـردن ژنراتورها (برق گرفتگي ) با نمره ٣٠٠، سرکشي از ديگهاي بخار (از جهت آلودگي صوتي ) با امتياز ٣٠٠، سنگ زني بر روي تيوب هاي ديگهاي بخار با نمره ٢٤٠ و بازرسـي ، کنترل و مـراقبت از کمپرسورها (انفجار) با امتياز ٢٠٠ داراي بالاترين سطح خطر (اضطراري ) و فعاليت - هايي مانند کنترل و مـراقبت از تلمبه خانه (تماس بـدن با سيال داغ ) با امتياز ١٩٢، سوخت گيري مخازن (خطر سقوط در حوضچه هاي آب هاي زائـد) با نمره ١٨٠، فرآيند جوشکاري با امتياز ١٦٠، تزريق مواد شيميايي با نمره ١٢٠ داراي ميزان خطر متوسط (غيرطبيعي ) و فعاليت هايي مانند توليد و توزيع هوا (استنشاق بخارات روغن در محيط ) با نمره ١٦، دريافت و تزريق بخار (اتلاف انرژي حرارتي ) با امتياز ٩ و پاره شدن مسيرهاي آب و سوراخ شدن تيوب هاي ديگ بخار و تجمع آب در محل با امتياز ٥ داراي کمترين ميزان خطر(طبيعي ) مي باشند. حوادث ناشي از کار در طول اجراي اين تحقيق داراي کاهش نسبي بوده و در واحدهاي تحت بررسي در يکسال (زمان مطالعه ) نسبت به سال قبلش ، ضريب شدت تکرار حوادث به طور متوسط حدود ٣٣ درصد و تعداد روزهاي تلف شده کاري حدود ٤٩ درصد کاهش داشته است .
واژگان کليدي : ارزيابي خطر، حادثه ، روش ويليام فاين ، نيروگاه برق , شرکت پالايش نفت آبادان .
١- مقدمه
روند صنعتي شدن جوامع بشري و رشد روزافزون و سريع تکنولوژيهاي مختلف در جهان و ابداع و ارائه روشهاي جديد در صنايع و وقوع اختراعات و اکتشافات علمي و فني باعث گرديد انسان امروزي در معرض تهديد و فشار آن چيزهايي قرار بگيرد که خود به دست خود ساخته و ايجاد کرده است . در اين شرايط نياز صيانت از سلامتي نيروي کار و ساير دارائيهاي با ارزش او در مقابل خطرات محيط بيش از پيش احساس مي شود.
ارزيابي خطر روشي سازمان يافته و نظام مند در شناسايي خطرات و برآورد خطر براي رتبه بندي تصميمات ، در راستاي کاهش خطر به حدي قابل قبول است . ارزيابي خطر با روش هاي کيفي و کمي انجام پذير است . هر چه در روند ارزيابي خطر به سوي کمي کردن آن پيش رفت ، نتايج بهتري به دست مي آيد. ارزيابي به روش هاي کمي مي تواند کانون ها و عوامل خطر موجود را شناسايي نموده و با اتخاذ تدابير پيش گيرانه و کنترلي نسبت به حذف يا مهار آن ها اقدام نمايد.
روش ها ويليام فاين يک روش کمي مي باشد. مروري بر متون و سابقه ي بهره گيري از روش به کار گرفته شده در اين تحقيق نشان مي دهد که در بعد جهاني مطالعات زيادي در قالب ارزيابي خطرهاي ايمني و بهداشتي واحدهاي صنعتي با استفاده از روش ويليام فاين به انجام رسيده است :
در سال ٢٠٠١ بارنس و همکارانش در ارزيابي خطر هاي بهداشتي کارخانه فولاد ميشيگان ، اسموسکي و همکـارانش در سـال ٢٠٠٦ ميلادي در ارزيابي خطر ايمني و بهداشتي کارخانه توليد خطوط ريل راه آهن شهر کراسنووسک روسيه ، وارنر و تيم مطالعاتي دانشگاه مون پوليه فرانسه نيز در ارزيابي خطر هاي ايمني و بهداشتي کارخانه توليد لوله هـاي شـبکه انتقـال آب در سـال ٢٠٠٧ از روش ويليام فاين استفاده نموده اند.
پيشينه بهره گيري از اين روش در ايران در شناسايي ، طبقه بندي و تجزيه و تحليل خطر هاي ايمنـي و بهداشـتي واحـدهاي صنعتي زياد نيست . اما مي توان به نمونه زير اشاره کرد:
شرکت بهران نيز در ارزيابي خطر هاي ايمني و بهداشتي واحدهاي مختلف فرآيند توليدي خود در مطالعاتي که در طـي سـال هاي ١٣٨٤ تا ١٣٨٦ به انجام رسيده است از فنون هـاي ويليـام فـاين و تجزيـه و تحليـل حـالات شکسـت و اثـرات آن بـر فرآينـد
(FMEA) بهره جسته است .
فرآيند توليد برق در نيروگاههاي برق شرکت پالايش نفت آبادان همانند ساير محيط هـاي صـنعتي بـه دليـل ماهيـت و نـوع فعاليت ها با مخاطرات مختلفي از نظر ايمني , بهداشت و محيط زيست همراه مي باشد. در نتيجه امکان آسيب به انسان ، تجهيزات و محيط زيست ، در صورت وقوع حادثه ، وجود دارد. از اين رو، مطالعه حاضر در زمينـه ارزيـابي و مـديريت خطـر ايمنـي ، بهداشـتي و زيست محيطي جهت شناسايي مخاطرات احتمالي ، تخمين ميزان خطر و کنترل و کاهش سطح خطـر و در راسـتاي حفـظ سـلامت کارکنان ، تجهيزات ، سرمايه و محيط زيست مربوطه به انجام رسيد.
٢- مواد و روش ها
يکي از مهم ترين نقاط قوت روش ويليام فاين تأکيد بر کار گروهي و افزايش ابتکار و نوآوري در اعضاي تـيم کـاري اسـت . در همين راستا و به منظور شناسايي منابع خطر در نيروگاه برق اين شرکت ، گروه کارشناسي پنج نفره مشتمل بر: کارشـناس بهداشـت حرفه اي (يک نفر)، کارشناس مديريت محيط زيست (يک نفر)، متخصص ايمني صنعتي (دو نفـر) و کارشـناس مـديريت صـنعتي (يک نفر) شکل گرفت . انتخاب اين افراد مبتني بر تخصص (آشنايي با فن منتخب ) و تجربه (سابقه بيش از پنج سـال فعاليـت در شـرکت ) بود. تيم کارشناسي با توجه به دستورالعمل روش «ويليام فاين »، نخست اقدام به فهرست برداري از کليه منابع خطرزا نمود. نتايج اين فهرست برداري ها سپس در قالب صورت ريزهايي ثبت و در اختيار مديريت ارشد نيروگاههاي برق قـرارداده شـد تـا ضـمن تشـريح فرآيند کار از صحت و کامل بودن اطلاعات اطمينان حاصل شود. نحوه تکميل اين صورت ريزها بدين صورت بود که ابتدا فعاليت هر کدام از تجهيزات شرح داده شد و سپس خطرات مرتبط با هر يک مشخص گرديد. هم چنـين اثـرات جـاني و مـالي ناشـي از وقـوع خطرات بر انسان ، محيط
