بخشی از مقاله
چکیده
این آزمایش در سال 1386 در پژوهشکده کشاورزي دانشگاه زابل به صورت کرتهاي خرد شده در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی
و در سه تکرار انجام گرفت. فاکتور اصلی شامل مقادیر مختلف کودي: عدم کود دهی (F1)، 100 درصد کود شیمیایی (F2)، 100 درصد کود دامی (F3)، 50 درصد کود دامی 50 + درصد کود شیمیایی (F4) و فاکتور فرعی شامل نسبتهاي مختلف کاشت: کشت خالص ارزن (I1)، 75 درصد ارزن 25 + درصد لوبیا (I2)، 50 درصد ارزن 50 + درصد لوبیا (I3)، 25 درصد ارزن 75 + درصد لوبیا (I4) و کشت خالص لوبیا (I5) بودند. نتایج نشان داد، تیمار 50 درصد کود شیمیایی 50 + درصد کود دامی منجر به کاهش وزن خشک تمام گونههاي علفهرز
و مجموع وزن خشک علفهاي هرز در مزرعه شد. علاوه بر این بالاترین عملکرد علوفه خشک ارزن، لوبیا و مجموع عملکرد علوفه خشک این دو گونه از این تیمار بدست آمد. مقدار LER در اغلب تیمارهاي مخلوط بزرگتر از یک بود که این امر نشان دهنده برتري کشت مخلوط در مقایسه با کشت خالص میباشد. در خصوص کنترل و مدیریت علفهاي هرز نیز الگوهاي مختلف کشت مخلوط نسبت به کشت خالص گونهها برتري نشان دادند.
واژههاي کلیدي: کشت مخلوط، ارزن مرواریدي، لوبیا قرمز، علفهاي هرز، نسبت برابري زمین، عملکرد.
مقدمه
کشاورزي پایدار به مدیریت صحیح منابع کشاورزي اطلاق میشود که در ضمن رفع نیازهاي در حال تغییر بشري، کیفیت محیط زیست و ظرفیت منابع آب و خاك را حفظ میکند .(12) کشت مخلوط یکی از مولفههاي کشاورزي پایدار محسوب میگردد. امروزه ثابت گردیده که میزان بهرهوري از منابع مورد استفاده را میتوان با کشت دو یا چند محصول در یک مزرعه و در یک سال زراعی افزایش داد. محققان زیادي مزیت کشت مخلوط را در مقایسه با کشت خالص حتی در شرایط مکانیزه گزارش کردهاند. برخی از این مزایا را افزایش عملکرد (2)، کاهش آفات (13)، بیماريها و علفهاي هرز، کاهش ریسک و بهبود حاصلخیزي و حفاظت خاك (3) به خود اختصاص میدهند. تاکنون تحقیقات گستردهاي در زمینه نقش مؤثر سیستمهاي کشت مخلوط بر کنترل علفهاي هرز صورت گرفته است. سالومون
سومین همایش علوم علفهايهرز ایران، بهمنماه 275 1388
(14) گزارش کرد، کشت مخلوط ذرت و لوبیا به خوبی با علفهاي هرز رقابت میکند. در این آزمایش در تک کشتی ذرت تعداد فراوانی علفهرز رشد کرده بود ولی در کرتهاي مخلوط، لوبیا جایگزین علفهرز تاجخروس شده است. ممباگا (11) در کرتهاي بدون وجین کشت مخلوط ذرت-لوبیا کاهش وزن علفهاي هرز را مشاهده کرد. او علت این امر را سایه اندازي لوبیا به علت رشد سریع اولیه آن بر روي علفهاي هرز در کشت مخلوط با ذرت ذکر کرد.
هدف این آزمایش بررسی علفهاي هرز موجود در این روش کشت براي شناسایی مناسبترین نوع سیستم کاشت جهت کنترل علفهاي هرز میباشد.
مواد و روشها
این آزمایش در سال زراعی 1385-86 در مزرعه تحقیقاتی پژوهشکده کشاورزي دانشگاه زابل با طول جغرافیایی 61 درجه و 29 دقیقه، عرض جغرافیایی 31 درجه و 2 دقیقه شمالی و ارتفاع 487 متر از سطح دریا با خاکی با بافت لوم – شنی انجام گرفت. آزمایش به صورت اسپلیت پلات و در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. تیمار اصلی شامل شامل مقادیر مختلف کودي: عدم کود دهی (F1)، 100 درصد کود شیمیایی (F2)، 100 درصد کود دامی (F3)، 50 درصد کود دامی50 + درصد کود شیمیایی (F4) و عامل فرعی شامل نسبتهاي مختلف کاشت: کشت خالص ارزن (I1)، 75 درصد ارزن 25 + درصد لوبیا (I2)، 50 درصد ارزن 50 + درصد لوبیا (I3)، 25 درصد ارزن 75 + درصد لوبیا (I4) و کشت خالص لوبیا (I5) بودند که از طریق روش جایگزینی اعمال شدند. در این آزمایش تراکم 250 هزار بوته در هکتار براي هر دو گیاه به طور یکسان مورد استفاده قرار گرفت و بوتهها بر روي ردیفهایی به فاصله 10 سانتیمتر کاشته شدند. فواصل کرتهاي اصلی از یکدیگر 80 سانتیمتر و فواصل کرتهاي فرعی از یکدیگر40 سانتیمتر درنظر گرفته شد. هر کرت فرعی از 8 ردیف به طول 4 متر و به فواصل 40 سانتیمتر تشکیل گردید و پس از حذف اثر حاشیه 4 خط میانی براي محاسبه عملکرد نهایی درنظر گرفته شد. به هنگام تهیه زمین مقدار 60 تن در هکتار کود دامی (مقدار 100 درصد کود دامی) و همچنین مقادیر 200 کیلوگرم در هکتار سوپرفسفات تریپل، 100 کیلوگرم در هکتار کود سولفات پتاسیم و 100 کیلوگرم در هکتار ازت از منبع اوره به کرتهاي آزمایشی مربوطه داده شد. کود سرك در دو مرحله هر بار به میزان 25 کیلوگرم در هکتار کود اوره به صورت نواري پاي بوتهها داخل شیاري به کرتهاي آزمایشی مربوطه اضافه شدند (مقدار 100 درصد کود شیمیایی). به منظور نمونه برداري از کرتهاي آزمایشی براي تعیین عملکرد علوفه خشک (در مرحلهاي که دانه هاي ارزن به مرحله خمیري رسیدند و گیاه لوبیا در مرحله گلدهی قرار داشت) از هر یک از خطوط چهار گانه که براي اندازه گیري عملکرد در نظر گرفته شده بود، یک متر طولی و در مجموع 1/6 متر مربع از هر کرت فرعی برداشت گردید. به منظور اندازه گیري وزن خشک علفهاي هرز، هیچ گونه اقدام کنترلی علیه علفهاي هرز صورت نگرفت و مطابق با نمونه برداري علوفه این دو گونه از علفهاي هرز نیز به همان ترتیب نمونه گیري انجام شد. محاسبه وزن خشک علفهاي هرز بر حسب تفکیک گونه به این صورت بود که دو گونه غالب مزرعه یعنی خرفه (Portulaca oleracea) و علف شور (Salsola kali) به اضافه باقیمانده علفهاي هرز به عنوان گروه سوم جدا شده و وزن خشک آنها محاسبه گردید. براي تجزیه واریانس دادههاي بدست آمده از نرمافزار MSTAT–C استفاده شد. مقایسه میانگینها با آزمون دانکن در سطح احتمال 5 درصد انجام گرفت.
نتایج و بحث
-1 وزن خشک علفهاي هرز
مقادیر مختلف کودهاي دامی و شیمیایی و نسبتهاي مختلف کاشت در سطح احتمال 5 درصد بر وزن خشک علف شور، خرفه، سایر گونههاي علفهرز و مجموع وزن خشک علفهاي هرز معنیدار بود. بیشترین مقدار وزن خشک علف شور، خرفه، سایر گونههاي علف-هرز و مجموع وزن خشک علفهاي هرز از تیمار 100 درصد کود شیمیایی حاصل شد و با کاهش نسبت کودهاي شیمیایی از میزان وزن خشک علفهاي هرز کاسته شده و در تیمار عدم کود دهی به کمترین مقدار خود رسیده است (جدول .(1 نتایج نشان میدهد، در تیمارهایی که از کودهاي شیمیایی استفاده شده است علفهاي هرز به دلیل راندمان جذب بالاي عناصر غذایی بر گیاهان زراعی غلبه نموده و ماده خشک بیشتري را تولید نمودهاند 8)، .(9 در بین تیمارهاي نسبتهاي مختلف کاشت نیز بیشترین وزن خشک علف شور، خرفه، سایر
