بخشی از مقاله
اثر دزهای مختلف علفکش بوتاکلر بر صفات رشدی علفهای هرز و عملکرد و اجزای عملکرد ارقام برنج
چکیده
به منظور بررسی تحمل ارقام برنج به دزهای مختلف علفکش بوتاکلر، آزمایشی به صورت فاکتوریل درقالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1388 اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل ارقام برنج (هاشمی، فجر و شیرودی) و سطوح علفکش بوتاکلر 0)، 1/5، 2، 2/5، 3 و 3/5 لیتر در هکتار) بود. نتایج نشان داد در شرایط عدم کاربرد علفکش بیشترین تراکم و وزن خشک سوروف در حضور همه ارقام به دست آمد. با افزایش دز بوتاکلر از تراکم و وزن خشک سوروف کاسته شد. افزایش دز بوتاکلر از 2/5 تا 3/5 لیتر در هکتار تاثیر معنیدار بر کاهش تراکم و وزن خشک سوروف و افزایش عملکرد نداشت. در شرایط عدم کاربرد علفکش کمترین عملکرد و اجزای عملکرد در حضور همه ارقام به دست آمد. با افزایش دز بوتاکلر عملکرد و اجزای عملکرد افزایش یافت. افزایش دز بوتاکلر از 2/5 تا 3/5 لیتر در هکتار تاثیر معنیدار بر افزایش عملکرد و اجزای عملکرد نداشت. در حضور رقم رقیب شیرودی بیشترین مقدار تعداد کل پنجه، تعداد خوشه در متر مربع، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک نسبت به سایر ارقام حاصل شد.بنابراین رقم شیرودی به عنوان رقم رقیب در حضور علف هرز شناخته شد.
واژههای کلیدی: ارقام برنج، رقابت، علفکش، عملکرد دانه.
مقدمه
برنج یکی از مهمترین محصولات کشاورزی دنیاستو غذای اصلی نیمی از مردم دنیا را تشکیل میدهد (خابرا و همکاران، .(2006 با آغاز جوانهزنی و افزایش رشد علفهای هرز، به سرعت فضای داخل ردیفهای کاشت نشای برنج اشغال می شوددر این صورت فشار رقابت برای منابع غذائی به حدی میرسد (آستانه رقابت) که چنانچه برخورد جدی با علفهرز صورت نگیرد، به طور معنیداری بر تولید محصول زراعی اثر منفی میگذارد (رجمانک و همکاران، .(1989 استورنینوسو همکاران (2005) دریافتند که با افزایش تراکم علف هرز برنج وحشی از 25 بوته به 51 بوته در متر مربع، تعداد پنجه در برنج رقم کی بونت از 20 درصد به 48 درصد کاهش یافت. گیبسون و همکاران (2002) اعلام کردند که بین ارقام برنج در جلوگیری از رشد علف هرز سوروف تفاوت معنی داری وجود دارد به طوریکه در ارقام رقیب برای کنترل علف هرز مقدار کمتری علفکش مورد نیاز است. اگر ارقام رقیب توسعه یابند علاوه بر افزایش میزان عملکرد میتوان مقدار مصرف علفکش را تا جایی کاهش داد که کنترل مطلوب علف هرز را درپی داشته باشد.این تحقیق با هدف تعیین اثر دزهای مختلف علف کش بوتاکلر بر صفات رشدی علفهای هرز و عملکرد و اجزای عملکرد برنج صورت گرفت.
مواد و روشها
این آزمایش با سه تکرار و هیجده تیمار در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با ساختار تیماری فاکتوریل در سال 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس اجرا گردید. تیمارها شامل سه رقم برنج (هاشمی، فجر و شیرودی) با خصوصیات مورفولوژیک مختلف و سطوح مختلف علفکش بوتاکلر 0)، 1/5، 2، 2/5، 3 و 3/5 لیتر در هکتار) بود.تمام کرتها همزمان با نشاء برنج با بذور سوروف که 48 ساعت قبل در آب نیمه گرم خیسانده وسپس جوانهدار شده بودند بهطور مصنوعی آلوده شدند. علفکش بوتاکلر 7 روز بعد از نشاء برنج بهصورت قطره پاشی و بر اساس تیمار های علفکش که قبلاً اشاره گردید مصرف شد.جهت بررسی اثربخشی دزهای مختلف بوتاکلر بر علف هرز سوروف بعد از کاربرد علفکش بوسیله یک کادر 20×20 سانتیمتری که بطور تصادفی در هر کرت انداخته شدتراکم سوروف شمارش و یادداشت شد. در آخرین مرحله وزن خشک بوتههای سوروف هر کادر که در آون با دمای 70 درجه سانتیگراد و به مدت 48 ساعت نگهداری شده بودند نیز اندازهگیری شد. صفات تعداد کل پنجه در متر مربع، تعداد خوشه در متر مربع،عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت اندازهگیری شد. دادههای به دست آمده با استفاده نرمافزار آماری SASمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و مقایسه میانگین دادهها از طریق آزمون چند دامنهای دانکن در سطح احتمال %5 نیز توسط همین نرم افزار محاسبه گردید.برازش و رسم گرافها توسط نرمافزار SigmaPlotانجام شد.
نتایج و بحث
مقایسه تراکم علف هرز سوروف در حضور ارقام مختلف طی سه مرحله نمونه برداری (شکل (1 نشان داد با افزایش دز علفکش از تراکم علف هرز در حضور همه ارقام کاسته شد، همچنین کمترین تراکم سوروف همواره در حضور رقم رقیب شیرودی مشاهده شد.مقایسه زیست توده سوروف در حضور ارقام و دزهای علفکش بوتاکلر نشان داد در همه ارقام با افزایش دز علفکش از وزن خشک علف هرز سوروف کاسته شد. همانطور که ملاحظه میشود در حضور رقم رقیب شیرودی و در حضور همه دزها وزن خشک سوروف از سایر ارقام کمتر بود (شکل .(2 بوستروم (1999) و سالونن (1992) اظهار داشتند در حضور ارقام رقیب و در صورت آلودگی پایین علف هرز میتوان از علفکش در دزهای کمتر از مقدار توصیه شده استفاده نمود، بطوری که کنترل مطلوب
علف هرز و عملکرد مناسب محصول را در پی داشته باشد.بوسانو همکاران (2000) گزارش نمودند که با افزایش قدرت رقابت محصول می توان ریسک کاهش دز علفکش را کم کرد.
