بخشی از مقاله
مقدمه
زبان وسیلهاي شگفتآور است که ما در سراسر زندگی خود براي برقراري ارتباط از آن استفاده میکنیم و آن قدر حائز اهمیت است که تصور دنیایی بدون کلام ممکن نیست (دهقانی هشتچین، .(1370 حدود یک قرن پیش علمی مستقلّ به نام زبانشناسی در میان علوم انسانی دیگر تکوین یافت. دامنه مطالعات این دانش نوین به زمینههاي مختلفی از جمله رابطه زبان و اندیشه، ارتباط آسیبهاي مغزي با زبان، اختلالهاي گفتاري، گفتار درمانی و غیره کشیده شده است که برخی مانند عصبشناسی زبان، مولود پیوند دو علم زبانشناسی و عصبشناسی هستند. فعالیتهاي عالی ذهن چون تفکّر، استدلال و مانند آن در درجه اول مربوط به ساختمان دستگاه عصبی انسان است. اگر انسان داراي چنین ساختمانی عصبی نبود و مغزي
چنین پرورده نمیداشت نه تنها نمیتوانست تفکّر و استدلال داشته باشد بلکه خود زبان را نیز
١٤٤
یاد نمیگرفت (باطنی، .(1349 برقراري ارتباط زبانی و تولید صداهاي گفتاري فرآیندي پیچیده و در گرو سلامت کامل مغز است. ضایعه نیمکرة چپ مغز میتواند موجب پدید آمدن اختلال گفتاري گردد. یکی از این اختلالها، زبانپریشی است که به دنبال آسیب و اختلال وارده بر مغز و کارکرد آن ایجاد میگردد. زبانپریشی در بزرگسالان اغلب به علّت صدمات مغزي است در حالی که در اغلب موارد کودکان مبتلا به این عارضه به عدم رشد مراکز گفتاري دچارند
(اسپري1 و لوریا2 ، .(1365 در این میان بیشترین ضربهها متوجه بیماران زبانپریش بیانی است چرا که با داشتن درك سالم توانایی بیان خواستههاي خود را ندارند. به عبارت دیگر شخص
مبتلا، از برقراري ارتباط چه از نظر درك و چه از نظر بیان عاجز است. در سال 1861 بروکا نشان داد ضایعه وارده بر سومین قسمت خلفی شکنج تحتانی پیشانی در نیمکرة چپ مغز اختلال مشخّصی پدید میآورد که بیمار توانایی سخن گفتن را از دست میدهد (لوریا، .(1376
در این پژوهش سعی بر آن است با بررسی و مقایسه بیماران زبان پریش بروکـا، گـامی در جهت ایجاد روشهاي درمان آنان برداشته شود.
روش
روش بررسی در این پژوهش »توصیفی ـ تحلیلی« است. هر یک از بیماران با استفاده از آزمون زبانپریشی فارسی (نیلیپور، (1372 مورد ارزیابی قرار گرفته و در نهایت نکات مشترك و متمایز آنها با هم مقایسه شد. در این آزمون پرسشهاي هر بخش به تواناییهاي آسیبپذیري مربوط میشود که در تشخیص افتراقی از آنها استفاده خواهد شد. این تواناییهاي اصلی عبارتند از: توانایی بیان شفاهی، توانایی درك شفاهی، توانایی تکرار، میزان واژگان قابل دسترس، توانایی خواندن و نوشتن. علاوه بر آزمون زبانپریشی، از گفتار پیوسته بیماران نمونهبرداري گردید که به صورت گفتار توصیفی و گفتار آزاد ضبط و در بیماران با یکدیگر مقایسه شد. در این گفتار 5 شاخص اصلی به عنوان ملاك ارزیابی گفتار، در نظر
گرفته شد که عبارتند از:
1- Spray, D.
2- Loria, A.
١٤٥
روانی گفتار، دقّت گفتار، میزان واژگان در دسترس، پیچیدگی گفتار و سرعت گفتار.
معرّفی بیماران
بیمار اول
مرد، 45 ساله داراي تحصیلات دانشگاهی دکتراي الکترونیک، شغل آزاد، راست دست.
بیمار به دلیل نارسایی قلبی جراحی کـرده و در طـول جراحـی و تعـویض دریچـه دچـار
CVA شده که در اثر آن نیمکرة چپ (پیشانی- آهیانهاي و شریان مغزي چپ) دچار انفارکت شده است. میزان آسیب براساس سی تی اسکن لُب پیشانی است و آفازي بروکا دارد.
بیمار دوم
زن، 38 ساله دچار ضایعه در نیمکرة چپ است. براساس سی تی اسکن دچار آسیب مغزي لُب پیشانی است. براساس تشخیص پزشک معالج و درمانگر، نوع آفازي وي بروکا همـراه بـا آپراکسی است.
