دانلود مقاله بررسی تأثیر اجزای منابع و مصارف بانک توسعه صادرات ایران بر نقدینگی آن

بخشی از مقاله

بررسی تأثیر اجزای منابع و مصارف بانک توسعه صادرات ایران بر نقدینگی آن

چكيده: 1

مقدمه: 2
فصل اول: كليات تحقیق
1-1 مقدمه 4
2-1 - تاریخچه مطالعاتی 4
3-1- بيان مسأله 11

4-1- چارچوب نظری تحقیق 13
5-1- فرضیه های تحقیق 14
6-1- اهداف تحقیق 15
7-1- ضرورت انجام تحقیق 16
8-1- حدود مطالعاتی 16
9-1- متغيرهاي مستقل و وابسته 16
10-1- تعاریف مفاهیم و واژه ها 17
فصل دوم: مروری بر ادبيات تحقيق
1-2 مقدمه 20
2-2نقدينگي در بانك 20
2-2- نقدينگي دارايي ها: 22
3-2- روشهاي اندازه گيري و سنجش نقدينگي 22
4-2- مدل های نقدینگی 23

1-4-2- مدل دوره نگهداری 24
2-4-2- مدل ويليام بومول 24
3-4-2- مدل میلر و اور 25
4-4-2- مدل برانک 25
5-4-2- مدل استون 25
6-4-2- مدل وایت و نورمن 25

7-4-2- مدل تقاضا برای پول بانک 26
8-4-2- مدل بیشینه کردن سود بانک با فرض نگهداری ذخایر 26
9-4-2- مدل بیشینه سازی سود برای مقدار مشخص سرمایه 26
10-4-2- مدل مدیریت پول 26
11-4-2- مدل برنامه ریزی آرمانی در بودجه بندی سرمایه ای 26
5-2- مديريت نقدينگي 27
6-2- مشخصه های سیستم مدیریت نقدینگی 28
7-2- چارچوب مدیریت نقدینگی 29
1-7-2- مشخص نمودن منابع اصلي ورودي و خروجي نقدينگي بانك 29
2-7-2- اندازه گيري و مديريت خالص وجوه 30
3-7-2- مديريت دسترسي به بازار 33
4-7-2- برنامه ريزي احتياطي 33
8-2- وظایف مدیر نقدینگی 34
9-2- خط مشي هايي براي مديريت نقدينگي 34
1-9-2- خط مشي مديريت نقدينگي دارايي ها 35
1-1-9-2- تئوري وام تجاري 35
2-1-9-2- تئوري تبديل پذيري 35
3-1-9-2- تئوري درآمد مورد انتظار 36
4-1-9-2- عوامل موثر در مديريت دارايي ها 36
5-1-9-2- ويژگي هاي دارايي هاي نقد 36
2-9-2- خط مشي مديريت بدهي ها 37
3-9-2- روش هاي مديريت نقدينگي متوازن (دارايي ها و بدهي ها) 38
4-9-2- عوامل موثر بر انتخاب راهبرد 38
10-2- انواع نيازهاي نقدينگي 38
1-10-2- نياز نقدينگي سپرده گذاران 38
2-10-2- نياز نقدينگي وام گيرندگان 39

3-10-2- ذخيره قانوني 39
11-2- تقاضا و تأمين نقدينگي 39
12-2- اولويت هاي تخصيص منابع 42
1-12-2- ذخاير اوليه 42
2-12-2- ذخاير ثانويه 43

3-12-2- ذخاير ثالثيه 43
1-3-12-2- پرتفوی اوراق بهادار به عنوان یک منبع 43
2-3-12-2- سرمایه گذاری در اوراق بهادار قابل فروش 43
3-3-12-2- روش انتخاب اوراق بهادار 43
13-2- مدیریت منابع بانک ها 44
1-13-2- روش ادغام وجوه 44
2-13-2- روش تبدیل وجوه 46
3-13-2- روش برنامه ریزی خطی 47
4-13-2- مدیریت تعهدات 47
1-4-13-2- مدیریت تعهدات نقدینگی 48
2-4-13-2- مدیریت تعهدات جامع 49
5-13-2- فروش وام و احیاء مدیریت دارایی ها 49
14-2- پردازش های درونی سیستم مدیریت نقدینگی 50
1-14-2- پردازش برنامه ریزی نقدینگی 50
1-1-14-2- بودجه بندی نقدینگی 50
2-1-14-2- پیش بینی جریان نقدینگی 51
3-1-14-2- كنترل جریان نقدینگی 52
2-14-2- پردازش مدیریت دریافت ها و پرداخت ها 52
1-2-14-2- اطمینان از تحقق به موقع دریافت‌ها و پرداخت‌های نقدی 52
2-2-14-2- پیشبینی راهكارهایی برای دریافت‌های زودهنگام یا پرداخت دیرتر از موعد به منظور مواجهه با كمبود/مازاد نقدینگی 53
3-14-2- پردازش مدیریت اندوخته نقدینگی 53

15-2- سیستم های اطلاعات مدیریت نقدینگی 53
16-2- دلايل مواجه شدن بانك با مشكلات عمده نقدينگي 54
17-2- انواع ریسک در بانک ها 55
1-17-2- ريسك عملياتي 55
3-17-2- ريسك بازار 56
4-17-2- ريسك قانوني 56
5-17-2- ريسك نقدينگي 57
18-2- ابعاد ريسك نقدينگي 61
1-18-2- ريسك تامين مالي 61
2-18-2- ريسك زمان 61
3-18-2- ريسك تعهدات 61
19-2- شاخص هاي هشدار دهنده ريسك نقدينگي 62
20-2- مديريت ريسك و نقدينگي 62
21-2- مديريت ريسك نقدينگي در بانكداري اسلامي 66
1-21-2- موانع بانكداري اسلامي 66
22-2- نقش بانكهاي توسعه اي - تخصصي در اقتصاد كشور 67
23-2- آشنایی با بانک توسعه صادرات ایران 69
24-2- خلاصه فصل 70
فصل سوم: روش‌ اجرای تحقیق
1-3 مقدمه 72
2-3- روش تحقيق 72
3-3- مدل تحليلي تحقيق 73
4-3- مراحل انجام تحقيق 76
5-3- متغیرهای تحقیق 76
1-5-3- متغير وابسته 76
2-5-3- متغيرهاي مستقل 76
1-2-5-3- منابع 76
2-2-5-3- مصارف 77
6-3- جامعه و نمونه آماري 78
7-3- روش و ابزار گردآوري داده ها 78
8-3- روش هاي آماري تحليل داده ها 79
1-8-3- رگرسيون خطی 79
2-8-3- تحليل رگرسيون و استنباط آماري 80

3-8-3- رگرسيون و تحليل واريانس 80
4-8-3- همبستگي 81
1-4-8-3- ضريب تعيين 81
5-8-3- آزمون معني دار بودن r (ضریب هبستگی) 82
6-8-3- ضريب تعيين تصحيح شده 82
7-8-3- رگرسيون چندگانه 83
8-8-3 مدل رگرسيون چندگانه تحقیق 83
1-8-8-3- روش هاي انتخاب متغيرهاي مناسب 84
9-3 - فرض هاي اساسي رگرسيون 85
10-3- آزمون فرض هاي اساسي رگرسيون 86
1-10-3- آزمون خود همبستگي 86
1-1-10-3- خود همبستگي 86
2-1-10-3- خود همبستگي مرتبه اول 87
3-1-10-3- آزمون دوربين- واتسن 88
2-10-3- آزمون غیرنرمال بودن توزیع باقیمانده ها ( و غیرصفر بودن میانگین باقیمانده ها) 89
3-10-3- آزمون نابرابري واريانس های جملات اختلال 89
1-3-10-3- آزمون بريوش- پاگان- گادفري 90
4-10-3- آزمون معني‌دار بودن كل رگرسيون 90
فصل چهارم: تجزيه و تحليل داده‌ها
1-4 مقدمه‏ 92
2-4- توصیف داده ها 92
4-4- آزمونهای فرضهای کلاسیک رگرسیون روی مدل 100
1-4-4- آزمون عدم وجود خود همبستگی 100
2-4-4- آزمون نرمال بودن توزیع باقیمانده ها (خطاها) 101
3-4-4- آزمون همسانی واریانس باقیمانده ها 102
5-4- آزمون فرضیه های تحقیق 103
1-5-4- آزمون فرضیه اول 105
2-5-4- آزمون فرضیه دوم 105
3-5-4- آزمون فرضیه سوم 105
4-5-4- آزمون فرضیه چهارم 106

5-5-4- آزمون فرضیه پنجم 107
6-5-4- آزمون فرضیه ششم 107
7-5-4- آزمون فرضیه هفتم 108
8-5-4- آزمون فرضیه هشتم 108

9-5-4- آزمون فرضیه نهم 109
10-5-4- آزمون فرضیه دهم 109
11-5-4- آزمون فرضیه یازدهم 110
12-5-4- آزمون فرضیه دوازدهم 110
13-5-4- آزمون فرضیه سیزدهم 110
14-5-4- آزمون فرضیه چهاردهم 111
15-5-4- آزمون فرضیه پانزدهم 111
16-5-4- آزمون فرضیه شانزدهم 112
17-5-4- آزمون فرضیه هفدهم 112
18-5-4 آزمون فرضیه هجدهم 113
6-4- خلاصه فصل 113
فصل پنجم: نتيجه‌گيري و پيشنهادات
1-5 مقدمه 116
2-5- نتایج تحقیق 116
3-5- محدودیتهای تحقیق 118
4-5- پیشنهادهایی بر اساس یافته های تحقیق 119
5-5- پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی 121
پیوست ها
منابع و ماخذ
منابع فارسي 131
منابع لاتین: 133
چکیده لاتین 134

جدول1-2منابع تقاضا و تأمين نقدينگي در بانك 40
جدول 1-3- جدول تحلیل واریانس در خصوص رگ

رسیون برآوردی 80
جدول 1-4- آمار توصیفی داده ها (ارقام غیر ضریبی به میلیون ریال هستند) 94
جدول2-4- مدل رگرسيون چندگانه تحقيق با حضور كليه متغيرها 95
جدول3-4- آماره هاي مدل رگرسيون چندگانه تحقيق با حضور كليه متغيرها 95
جدول4-4- جدول مقدماتي مدل بهينه تحقيق 9 تحقيق 97
جدول6-4- مدل نهايي و بهينه تحقيق 98
جدول7-4 آماره هاي مدل نهايي و بهينه تحقيق 98
جدول 8-4- آزمون BPG- آزمون همسانی واریانس مقادیر باقیمانده مدل 103
جدول 9-4- آماره هاي آزمون ناهمساني مقادير باقيمانده ها 103

نمودار1-2روش ادغام وجوه 45
نمودار2-2روش تبدیل وجوه 46
نمودار3-2مدیریت تعهدات نقدینگی 48
نمودار4-2 مدیریت تعهدات جامع 49
نمودار1-3مدل تحلیلی تحقیق 75
نمودار 1-4- نمودار مقادیر واقعی و مقادیر برازش شده 100
نمودار 2-4- نمودار خودهمبستگی و خود همبستگی جزئی بین مقادیر باقیمانده مدل 101
نمودار3-4- نمودار هیستوگرام توزیع باقیمانده های مدل 102

چكيده:
مدیریت نقدینگی در بانک ها تقابلی است بین ریسک و بازده. کمبود نقدینگی از یک سو علاوه بر تحمیل هزینه های سنگین تأمین منابع (از جمله استقراض از بانک مرکزی با نرخهای بالا) ممکن است بانک را تا ورطه ورشکستگی نیز بکشاند. از سوی دیگر نگهداری نقدینگی، بیش از حد مورد نیاز، فرصتهای سرمایه گذاری و توان سودآوری را از بین خواهد برد. بنابراین برای مدیریت صحیح نقدینگی لازم است شناخت درستی از عوامل تأثیرگذار بر این بخش به دست آورد تا با اعمال کنترل روی هریک از عوامل، از بروز مشکل یا حتی بحران جلوگیری و سودآوری بانک را تا حد امکان بهینه کرد. یکی از روشهای رایج در شناخت نحوه تأثیر گذاری متغیرها، استفاده از تحلیل های رگرسیون می باشد. این گونه تحلیل ها علاوه بر مشخص نمودن جهت، میزان و شدت تأثیر گذاری عامل (عاملها) روی متغیر وابسته، رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته را نیز تعیین می کند که این موضوع امکان پیش بینی را نیز برای مدیریت فراهم می نماید.
عنوان این تحقیق "بررسی تأثیر اجزای منابع و مصارف بانک توسعه صادرات ایران بر نقدینگی آن"می باشد اجزای منابع و مصارف بانک توسعه صادرات ایران، هر یک در 9 طبقه کلی به شرح زیر مورد دسته بندی قرار می گیرند:
منابع شامل: سپرده های قرض الحسنه، سپرده های مدت دار، سایر سپرده ها، سپرده های دریافتی از بانکها، بدهی به بانک مرکزی، تسهیلات دریافتی از بانکها، پیش دریافتها از مشتریان، تسهیلات دریافتی از صندوق ذخیره ارزی و سایر منابع، و

درآمدها
و مصارف شامل: مطالبات از بانک مرکزی و دولت، تسهیلات اعطایی- فروش اقساطی، تسهیلات اعطایی- مشارکت مدنی، سایر تسهیلات اعطایی، مطالبات سررسید شده تسهیلات اعطایی، بدهکاران بابت اعتبارات اسنادی و ضمانتنامه ها، مطالبات سررسید شده بابت اعتبارات اسنادی و ضمانتنامه ها، سایر دارائیها و هزینه ها می باشند. با ا

ستفاده از مانده های پایان ماه طبقات مذکور، از ابتدای سال 1384 تا پایان شهریور ماه 1389 با بهره گیری از رگرسیون چندگانه و با لحاظ نمودن فرضهای اساسی رگرسیون مدل بهینه ای ارائه گردید که تا حد امکان بالاترین ضریب تعیین و ضریب تعیین تعدیل شده را داشته باشد. این مدل در پیش بینی نقدینگی بانک کارایی بالایی دارد.
کلید واژه ها: نقدینگی، مدیریت نقدینگی، منابع و مصارف، رگرسیون چندگانه، بانک توسعه صادرات ایران. 
مقدمه:
وجوه نقد سيال ترين نوع دارايي واحد اقتصادي مي باشد كه مديريت آن از اهميت ويژه اي برخوردار است. مازاد يا كسري نقدينگي سازمان را با مسائلي مواجه مي سازد كه هر كدام هزينه هايي را بر سازمان متحمل مي سازد. شناخت جريان ورودي و خروجي نقدينگي و عوامل عمده تأثير گذار بر اين جريان براي مديريت نقدينگي بسيار كارگشا خواهد بود. با شناسايي عوامل ورودي و خروجي و استفاده از روشهاي آماري نظير رگرسيون چندگانه مي توان سيستم منابع و مصارف و مديريت نقدينگي را بهتر اداره نمود. در اين تحقيق پس از معرفي اجزاي منابع و مصارف بانك توسعه صادرات ايران به شناسايي عوامل عمده تأثيرگذار روي نقدينگي اين بانك با بهره گيري از رگرسيون چندگانه پرداخته خواهد شد.

فصل اول
كليات تحقیق

1-1 مقدمه
وجوه نقد به عنوان سیال ترین و در دسترس ترین دارایی هر واحد اقتصادی نیاز به مدیریت دقیقی دارد تا دستیابی به اهداف واحد را با سرعت و کیفیت بهتری میسر کند. کمبود یا مازاد نقدینگی واحد را با مسائلی مواجه می سازد که لزوم مدیریتی کارا در این بخش را هویدا می سازد. در بحث نقدینگی باید برای وجوه مازاد برنامه ای تدوین کرد تا حداکثر بازدهی را از این بخش بدست آورده و در ضمن آن از وقوع کمبود نقدینگی و تبعات پس از آن جلوگیری کرد.
در این تحقیق، تأثیر منابع و مصارف بانک توسعه صادرات ایران به عنوان ورودی ها و خروجی ها، بر بخش نقدینگی مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد.

2-1 - تاریخچه مطالعاتی

پیشینه خارجی
1) تحقیقی تحت عنوان (پیش بینی تأمین نقدینگی و قانونگذاری مطلوب بانکی) توسط رون استنبکا و ازشی در سال 2007- در این تحقیق با ارائه مدل به بررسی بانکداری کم وسعت ،(مربوط به سیستم های قانونگذاری می شود که بانک ها ملزم به باز پس دادن کامل سپرده های دیداری به صورت دارایی های نقدی کوتاه مدت هستند) پرداخته شده است.
به طور خلاصه در این تحقیق مجموعه ابزارهای قانونگذاری نقدینگی بانک ها با اضافه کردن نسبت حسابهای کاملاً نقدی به عنوان یک ابزار تنظیمی دیگر بسط داده شده است و نشان داده شده که چگونه وجود این ابزار باعث القای خودگزینی سپرده گذارانی می شود که بر اساس احتمال مواجه شدنشان به نیاز نقدی، تقسیم بندی می شوند.
این تحقیق به این موضوع اشاره داشته است که: . . . سیاست بهینه به روشنی تابع بازده سرمایه گذاری بانک ها و بازده سپرده گذارانی بود که با شوک نقدینگی مواجه شده بودند. نهایتاً سیاست قانونگذاری بهینه و مطلوب تابعی است از1) بازده سرمایه گذاریهای بانک ها و 2)نفع سپرده گذار از برداشت زودهنگام سپرده اش به منظور سرمایه گذاری در جایی دیگر.
2) تحقیقی تحت عنوان (نقدینگی دارایی های بانک و ثبات بانکداری) توسط ولف واگنر در سال 2006- محقق در این تحقیق به بررسی تأثیر افزایش نقدینگی دارایی های بانک بر پایداری یا ورشکستگی بانک می پردازد. او در این تحقیق با ارائه یک مدل ، وضعیت یک بانک را در شرایط متفاوت اقتصادی بررسی و به اثبات 10 قضیه می پردازد که ذیلاً به مهمترین آنها اشاره می شود:
افزایش در نقدینگی در شرایط بحرانی، ریسک پذیری بانک روی ترازنامه اش(بعد از فروش برخی دارایی هایش در بازار ثانویه) را افزایش و ثبات بانکداری را کاهش می دهد.
افزایش در نقدینگی در شرایط بحرانی، ضرر پیش بینی شده با فرض عدم پرداخت بدهی را افزایش می دهد.
افزایش در نقدینگی در زمانهای عادی، ریسک حفظ شده بانک روی ترازنامه اش را افزایش می دهد ولی روی ثبات بانکداری تأثیر نمی گذارد.
افزایش در نقدینگی در زمانهای عادی ضرر پیش بینی شده با فرض عدم پرداخت بدهی را افزایش می دهد.
3)مقاله ای تحت عنوان«نظام نقدینگی بانک و آخرین پناهگاه(وام دهنده)» توسط لورات نوسکی در سال 2008 منتشر گردید که به راههای تهیه نقدینگی بهینه از طریق استقراض از بانک های مرکزی توجه می کند. هزینه هایی که این روش بر آنها تحمیل می کند باعث می شود

آنها از بانک مرکزی در گام آخر برای تأمین نقد خود بهره گیرند. این تحقیق کارایی این روش در اقتصادهای شفاف اشعار دارد.
مدل وایت و نورمندر این مدل فرض شده است که تقسیمات سرمایه گذاری در زمان معین انجام می شود. جریانات ورودی و وجه نقد و جریانات خروجی و هزینه ها اتفاقی بوده که بر طبق یک توزیع احتمالات مشخص نوسان می کند در این مدل متغیر تصمیم گیری عبارت ست از آن میزان مانده وجه نقد آغاز دوره که بتواند ثروت مورد انتظار در پایان دوره را به حداکثر برساند (فردوستون ویریگام، 1375، صص 257-266) .
مدل استوندر این مدل علاوه بر در نظر گرفتن وضعیت وجوه نقد در روزهای آتی سعی در به حداقل رساندن معاملات غیر ضروری است. در این مدل دو حد کنترلی وجود دارد که تعیین این حدود به قسمت های خارجی از حد کنترلی که حد بالایی با U، حد پایینی با L مشخص شده، مرحله آغازین معامله است. حدود داخلی که با U-a و L+a نشان داده شده است انجام واقعی یک معادله را مشخص می کند(کالینگر ،1991، 2248)
پیشینه داخلی
همچنین پایان نامه هایی که موضوعشان نزدیک به موضوع این تحقیق هستند به شرح زیرمی باشند:
1) پایان نامه دوره کارشناسی ارشد با عنوان «طراحی و تدوین مدل بهینه مدیریت نقدینگی در بانک صنعت و معدن» توسط خانم معصومه ثابتی کهنمویی در سال 1385 با راهنمایی دکتر علی اصغر انواری رستمی و مشاوری دکتر پرویز احمدی که در آن با بهره گیری از مدلهای برنامه ریزی آرمانی به ارائه یک مدل ریاضی بهینه جهت مدیریت نقدینگی پرداخته شده است که بتواند علاوه بر بهینه نمودن میزان نقدینگی، سود را حداکثر و میزان مناسب متغیر های ورودی و خروجی سیستم نقدینگی را در حد مطلوب نگه دارد و در عین حال بتواند نسبتهای موثر بر نقدینگی بانک را در حد استاندارد رعایت نماید.
2) پایان نامه دوره کارشناسی ارشد با عنوان «پیش بینی نقدینگی در بانک سپه» توسط آقای ابوطالب نعیمی در سال 1384 با راهنمایی دکتر احمد مدرس و مشاوری پرویز ساسان گهر که در آن محقق به این نتیجه رسید که بین ارقام پیش بینی نفدینگی و مقادیر واقعی آن ارتباط معناداری وجود دارد. وی در این تحقیق از اطلاعات تاریخی تفاوت سپرده ها، به عنوان عمده ترین منبع نقدینگی، و تسهیلات اعطایی، به عنوان عمده ترین مصرف نقدینگی، جهت محاسبه کسری یا مازاد نقدینگی بهره گرفت.

3) پایان نامه دوره کارشناسی ارشد با عنوان «طراحی مدل مناسب پیش بینی در مدیریت نقدینگی نهادهای مالی در چارچوب نظام بانکداری بدون ربا با استفاده از شبکه های عصبی» توسط آقای سید رضا موسوی در سال 1384 به راهنمایی دکتر علی دیواندری و مشاوری دکتر کارو لوکس و دکتر محمد طالبی که در آن محقق از میان انواع رهیافتهای علمی در پیش بینی نقدینگی نهادهای مالی از جمله رهیافت منابع و مصارف، رهیافت ساختار وجوه و رهیافت شاخصهای نقدینگی، رهیافت منابع و مصارف را به عنوان مدل مفهومی تحقیق انتخاب کرده است. سپس به

منظور طراحی مدل عملیاتی تحقیق با مراجعه به قوانین و آئین نامه های نظام بانکداری بدون ربا

کلیه اقلام نقدینگی و منایع و مصارف نقدینگی شناسایی و مدلسازی شده اند. در گام بعد به منظور پیش بینی مولفه های نقدینگی از تکنیک شبکه های عصبی با ساختار پرسپترون سه لایه و الگوریتم آموزش پس از انتشار خطا استفاده شده است.
4) پایان نامه دوره کارشناسی ارشد با عنوان «طراحی مدل برنامه ریزی آرمانی برای تعیین میز

ان بهینه نقدینگی در بانک های تجاری(موردی بانک رفاه)» توسط آقای وحید باقری خیرآبادی در سال 1383 با راهنمایی دکتر عادل آذر و مشاوری دکتر پرویز احمدی که در آن محقق با استفاده از روش برنامه ریزی آرمانی الگویی طراحی کرد که تابع هدف آن با روش AHP (فرایند تحلیل سلسله مراتبی) بدست آمده بود. ایشان الگو را به شکل فصلی طراحی کردند و پیش بینی نقدینگی را نیز به شکل فصلی تهیه نمودند.
5)پایان نامه دوره کارشناسی ارشد با عنوان «بررسی آثار اجرای سامانه تسویه ناخالص آنی بر مدیریت نقدینگی» توسط آقای علی اصانلو در سال 1388 با راهنمایی دکتر مصطفی علی مدد و مشاوری هرداد سپدوند که در آن حساب تسویه بانک نزد بانک مرکزی مجرای اصلی ورود و خروج بانک توسعه صادرات ایران(آزمون روشهای پیش بینی حداقل تراز)
وجه نقد مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق عمده ترین جریان خروجی، پوشش های خریدار در بازار بین بانکی ارزی و عمده ترین رقم ورودی خالص نتایج اتاق پایاپای تسویه اسناد بانکی بود. برای پیش بینی مازاد یا کسری مانده نقدینگی از دو مدل رگرسیون ساده و ARMA بهره گرفته شد که نتایج حاکی از دقت بالاتر ARMA بود.
همچنین این تحقیق نشان داد از آنجاییکه هنوز از تمامی جنبه ها و امکانات سامانه تسویه ناخالص آنی استفاده نگردیده است، لذا اجرای آن تأثیر مهمی در ساز و کار مدیریت نقد بانک توسعه صادرات نداشته است.
6)بررسی راهکارهای مدیریت نقدینگی بانکها(بختیاری و اصلانلو، 1385، 65)1.
اهداف این تحقیق که در سال 1385 انجام پذیرفته دستیابی به الگوها، مدلها، روشها و تکنیک ه

ای مالی، آماری و حسابداری بانکی است که می تواند در جهت شناسای، ارزیابی، مقایسه، کنترل، بهینه سازی و مدیریت نقدینگی بانکهای ایران مؤثر واقع شود. در این تحقیق آمده است که بدلیل حساسیت عملیات بانکی، فضای قانونی خاصی بر بانکها حاکم است و طبق قوانین و مقررات ویژه ای اداره می شوند. تنوع و گسترش در فعالیت بانکها در سطح جهانی، آنها را ناگزیر کرده تا از یک سری قوانین بین المللی پیروی نمایند. بانکها دست به عملیاتی می زنند که مختص آنهاس

ت و مؤسسات دیگر قادر به انجام آنها نمی باشند.
در شرایط رکود اقتصادی اولین بازاری که متضرر می شود بازار پول است. پس بانکها در نوک پیکان اقتصادی کشورها قرار دارند. جامعه آماری مورد استفاده شده در این تحقیق بیشتر جنبه فرضی داشته و از آنجاییکه این مدل ها در خصوص در بهبود مدیریت نقدینگی نقش مؤثری داشته اند می توان از اطلاعات و گزارشات طبقه بندی شده کلیه بانکها در مقاطع و دوره های زمانی مختلف بصورت علمی و عملی استفاده کرد.
برخی نتایج و نکته های بدست آمده در این تحقیق به شرح ذیل می باشد.
الف- بانکها معمولاً به دلیل واسطه گری مالی بین انواع گروهها و بخشهای مختلف اقتصادی در سطح ملی و بین المللی بطور مستقیم و غیرمستقیم با کلیه بازارهای مالی و اقتصادی (داخلی و خارجی) در ارتباط هستند و تحت تأثیر نوسانات نقدینگی آنها قرار می گیرند.
ب- اصلی ترین فعالیت بانک انجام عملیات واسطه گری است که لازمه آن داشتن قدرت نقدینگی بالاست. بانکها عهده دار جریمه نقدینگی کشورها بوده و در یک تعریف کوتاه بانک یعنی مدیریت ریسک نقدینگی.
ت- در شرایطی که نهادها و بازارهای مالی پیشرفته وجود ندارد، نقد شدن داراییهای مالی بانکها بویژه وامها منحصراً به زمان سر رسید آنها محدود می شود، بانکها از صدور اوراق بدهی به پشتوانه داراییها منع شده و فاقد ساختار مالی با داراییها های استراتژیک و معاملاتی اند، ریسک نقدینگی در آنها افزایش یافته و مدیریت نقدینگی برای آنها بسیار دشوار می شود.
ث- اقلام تشکیل دهنده ساختار مالی هر بانک از مهمترین عوامل تعیین کننده درجه ریسک نقدینگی آن بانک است. رشد و تغییرات نسبی در ساختار داراییها و بدهیهای هر بانک فرآیند مدیریت نقدینگی آن را به شدت تحت تأثیر قرار می دهد.
ج- یکی از مهمترین مسائل سیستم بانکی، طراحی یک سیستم اطلاعات مالی و حسابداری جامع است تا بتوانند از مدلهای ارایه شده استفاده کرده و گزارشات مالی به موقع و با کیفیت ارائه دهند.
ح- توان تبدیل داراییهای مالی به وجه نقد و انعطاف پذیری مالی، قدرت تصمیم گیری بانکها را افزایش می دهد.
خ- ناکارآمدی سیستم بانکی در کشورهایی که ثبات مالی نداشته و دارای شرایط تورمی هستند، معمولاً پنهان می ماند.
د- دخالتها و تکلیف مقررات زائد و محدود کننده مانع از ایجاد خلاقیت و نوآوری در فعالیتهای مالی بانک شده و به مرور زمان از کیفیت و قدرت نقدینگی داراییهای بانک بویژه از سرعت گردش آنها در برابر بدهیها کاسته می شود.
ذ- هر چه زمان نقد شدن و دوره نگهداری داراییها نسبت به بدهیها بیشتر شود ریسک نقدینگ

ی بیشتر و فاصله بین سود تعهدی و نقدی بانکها به شدت افزایش می یابد. برای ایجاد یک رابطه منطقی بین داراییها و بدهیهای بانکها وجود بازارها و ابزارهای مالی ضروری است.
و- معمولاً بانکها یا بر اساس جنبه های کیفی منابع جمع آوری شده نسبت به پرداخت وام

اقدام(بانکهای بدهی محور) و یا بر اساس نیازهای مشتریان خود اقدام به تأمین منابع مالی می کردند(بانکهای دارایی محور) اما امروزه با پیدایش بازارهای متنوع مالی بانکها می توانند بین عرضه و تقاضا یک تعادل منطقی ایجاد نمایند و به مشتریان مختلف پاسخ مثبت دهند.
س- در ایران محوریت تأمین مالی بر پایه بازار پول است و از آنجاییکه در ایران بانکها از ارکان اصلی این بازار به شمار می روند حدود 90% از تأمین مالی انواع گروه ها و بخشهای اقتصادی بر عهده بانکها می باشد.
7)پیش بینی نقدینگی در بانک سپه(نعیمی، 1384، 38)1
در این تحقیق آمده است که چرخه فعالیت هر واحد انتفاعی شامل ورود و خروج وجه نقد می باشد که می تواند با اعمال مدیریت صحیح و تشخیص درست مراکز سود و سرمایه گذاری مناسب موجب افزایش سودآوری شرکت و افزایش ثروت سهامداران و خرسندی آنان شود منابع و مصارف وجوه نقد بطور عادی با همدیگر همخوانی ندارد و معمولاً شرکت ها با کمبود یا مازاد منابع مواجه می شود. لذا این تحقیق بر آن بود تا قابل پیش بینی بودن مازاد(کسر) نقدینگی دوره های آتی را با استفاده از اطلاعات مالی تاریخی مورد بررسی قرار دهد. محقق سپرده ها را عمده ترین منابع و تسهیلات را مهمترین مصادق نقدینگی قرار داده و با در نظر گرفتن تفاوت میان سپرده ها و تسهیلات بعنوان مازاد(کسر) نقدینگی، داده های مربوط به سپرده ها و تسهیلات بانک سپه از فرودین 76 تا اسفند 83 را استخراج نمود. در این تحقیق مازاد(کسر) نقدینگی دوره های آتی متغیر وابسته و اطلاعات مالی تاریخی متغیر مستقل است. محقق برای آزمون فرضیه خود با استفاده از داده های گذشته به پیش بینی اقدام نمود و در دو حالت با استفاده از نرم افزار Eviews به روش حداقل مربعات مورد آزمون قرارداد که نتایج حاصل از تحقیق به شرح ذیل به دست آمد:
- با یک وقفه زمانی در مورد مازاد(کسر) نقدینگی می توان درستی مدل را تأیید نمود
- با دو وقفه زمانی در مورد مازاد(کسر) نقدینگی می توان درستی مدل را تأیید نمود.
- با یک وقفه زمانی در مورد سپرده ها، می توان درستی مدل سپرده ها را تأیید نمود.
- با دو وقفه زمانی در مورد سپرده ها، می توان درستی مدل سپرده ها را تأیید نمود.
- با یک وقفه زمانی در مورد تسهیلات، می توان درستی مدل تسهیلات را تأیید نمود.
- با دو وقفه زمانی در مورد سپرده ها، می توان درستی مدل سپرده ها را تأیید نمود.
با استناد به نتایج به دست آمده درستی همه مدلها تأیید می شود و می توان گفت:
مازاد(کسر) نقدینگی دوره های آتی با مازاد(کسر) نقدینگی دوره زمانی گذشته(با یک و دو وق

فه زمانی) دارای رابطه معنی داری است.
میزان سپرده های دوره های آتی با سپرده های دوره زمانی گذشته(با یک و دو وقفه زمانی) دارای رابطه معنی داری است و بالاخره میزان تسهیلات دوره های آتی با تسهیلات دوره زمانی گذشته(با یک و دو وقفه زمانی) دارای رابطه معنی داری است.
8)عوامل مؤثر بر مدیریت نقدینگی بانک های تجاری(پایان نامه کارشناسی ارشد، محمود زاده احمدی نژاد)1 1385این تحقیق با هدف بررسی عوامل مؤثر بر نقدینگی بانک های خصوصی تجاری انجام شده و به صورت خاص بر عملکرد یک بانک خصوصی در ایران طی دوره زمانی فروردین ماه 1383 الی تیرماه 1385 متمرگز گشته است. مدیریت نقدینگی با هدف تعیین سطح نگهداری دارایی های نقد و در نظر داشتن ریسک های مختلف مرتبط با فعالیت صورت می گیرد. این رساله بر پایه فروض مدل های مدیریت نقدینگی طراحی شده است و به مسأله مدیریت ذخایر و مقدار بهینه ذخیره ای که باید توسط بانک نگهداری شود، می پردازد. این دسته از مدلها عوامل مؤثر بر سطح نگهداری دارایی نقد را هزینه فرصت نگهداری دارایی نقد، نرخ جریمه کسری نقدینگی و نیز عدم اطمینان ناشی از رفتار سپرده گذار مطرح می کند. در این تحقیق مدیریت نقدینگی بانک در دو سطح بررسی شده است. در سطح اول رفتار سپرده گذار تنها در برداشت با چک مدل شده و در مقابل مدیریت بانک بر داراییهای نقدی چون ذخایر آزاد شامل حساب جاری نزد بانک مرکزی و حساب جاری نزد سایر بانکها، در نظر گرفته شده و فرض شده در مقابل این عدم اطمینان، بانک اقدام به نگهداری دارایی نقد به صورت حساب سپرده نزد سایر بانکها می نماید. د

ر مدل کردن پیش بینی برداشت سپرده به وسیله چک، خالص سپرده گذاری، تغییرات صندوق، اوراق مشارکت و تغییرات حساب سپرده نزد سایر بانکها به همراه خالص تغییرات تسهیلات اعطایی که توسط بانک مشاهده می گردند به عنوان متغیرهای نشان دهنده مقیاس و نرخ تعدیل شده بازده ارز، سکه و شاخص بورس بعنوان شاخصی از هزینه فرصت عدم برداشت سپرده گذار استفاده شده است.
برای در نظر گرفتن رفتارهای منظم تقویمی و غیرتقویمی، متغیرهای موهومی مو

رد استفاده قرار گرفته اند.
نتایج این تحقیق بیانگر آن است که حتی با از بین رفتن شرایط اطمینان کامل

، که در حال حاضر به رفتار بانک حاکم است در صورتیکه بانک از کلیه اطلاعات موجود در سیستم خود استفاده کند، خواهد توانست سطح ذخایر را در وضعیت بهینه نگه دارد. در سطح دوم که عدم اطمینان موجود در سپرده گذار به کل میزان برداشت نشان داده شد، نتایج حاکی از آن است که در مقطعی که اوراق مشارکت منتشر نمی شود و بورس اوراق بهادار نیز در رکود بود، سطح داراییهای نقد به صورت ناخواسته افزایش یافته است.
9)بهینه سازی مدیریت نقدینگی بانک های تجاری مطالعه موردی یکی از بانکهای خصوصی ایران(حدادی، 1386، 58)1 در این تحقیق با هدف حداق

ل سازی هزینه های ناشی از هزینه فرصت نگهداری نقدینگی و هزینه جریمه کسری حساب ذخیره توسط بانک مرکزی، به بررسی انتخاب بهینه یک بانک تجاری در تجهیز با فروش منابع به بازار بین بانکی پرداخته شده است. در این تحقیق بیان شده است که در صورت عدم وجود عدم قطعیت انتخاب میزان تجهیز منابع نقع آسان بوده چرا که به اندازه تقاضا، نقدینگی در حساب ذخیره نزد بانک مرکزی نگهداری می شود. اما با توجه به تصاد

فی بودن تابع تقاضا بایستی یک بررسی دقیق تری برای تشخیص این فرایند تصادفی صورت گیرد.
این تحقیق با در نظر گرفتن چنین وضعیتی، قصد دارد با استفاده از حل پویای تابع هدف حداقل سازی هزینه ها، سعی در یافتن میزان بهینه ذخایر نقد نماید.
بهینه سازی مدل به کمک تکنیک های بهینه سازی انجام شد. نتیجه آن یک دستگاه معادلات غیر خطی با شش معادله و شش مجهول شد به کمک قضیه نیوتن در آنالیز عددی روش حل این دستگاه ارایه شد. به این منظور ابتدا برداشت چکی مشتریان، خالص میزان انواع سپرده گذاری و خالص نقدینگی بانک را که منبع عدم اطمینان بانک در لحظه تصمیم گیری است، مدل و سپس با در نظر گرفتن هزینه فرصت، نرخ جریمه و تابع توزیع این سه متغیر تصادفی، سطح بهینه ذخایر را محاسبه می نماید.

3-1- بيان مسأله
مدیریت نقدینگی یکی از بزرگترین چالشهایی است که س

یستم بانکداری با آن روبروست. دلیل اصلی این چالش آن است که بیشتر منابع بانکها ازمحل سپرده های کوتاه مدت تأمین می شود. علاوه بر این، تسهیلات اعطایی بانکها صرف سرمایه گذاری در دارائیهایی می شود که درجه نقدشوندگی نسبتاً پائینی دارند. ناکافی بودن مقدار نقدینگی، بانک را در خطر عدم توانایی در ایفای تعهدا

ت روبرو می کند و در نتیجه بانک در معرض ورشکستگی قرار می گیرد. همچنین نگهداری نقدینگی بیشتر، هر چند موجب کاهش ریسک می شود، ولی فرصتهای سرمایه گذاری را از بانک گرفته و باعث کاهش بازدهی منابع بانک خواهد شد. مدیریت نقدینگی شامل پیش بینی نیازهای بانک در مقاطع مختلف و تأمین این نیازها با حداقل هزینه ممکن است. نگهداری دارائیهای نقد شونده به منظور کسب اطمینان از وجود جریانهای مالی جهت پرداخت به متقاضیان سبب کاهش فرصتهای سرمایه گذاری برای بانک می گردد. علاوه بر این مدیریت هوشمند نقدینگی بانک را قادر خواهد ساخت تا به موقع و بدون خطا جوابگوی نیازهای مشتریان باشد. این امر سبب افزایش اعتبار نزد مشتریان و جامعه می شود.
در مواقع کسری نقدینگی، استفاده از منابع بانک مرکزی به عنوان آخرین پناهگاه به صورت بلند مدت به دلیل نرخ بالای سود آنها، توان سود آوری بانک را کاهش می دهد. لذا با برآورد به موقع نیازهای نقدی سپرده گذاران و متقاضیان تسهیلات از طریق مدیریت نقدینگی و ایجاد یک محدوده امن نقدینگی با صرف کمترین هزینه، می توان سودآوری بان

ک را حفظ نمود.
هیچ بانکی قادر نخواهد بود مقدار دقیق نیاز به نقدینگی را در آینده پیش بینی نماید. بنابراین بانکها باید همواره به ابزارهای کنترل نقدینگی مجهز باشند. لذا با شناخت از جریان اصلی نقدینگی، بانکها باید نظامی را جهت برنامه ریزی نقدی خود پیاده نمایند. با استفاده از این برنامه ریزی ها می توان نیاز به نقدینگی را کاهش داده و عملیات عادی بانک را

با به کارگیری مقادیر کمتری از نقدینگی اداره نمود (عرب مازارو قنبری، 1378، 150)1.
عملکرد واقعی سازمان در جذب منابع، اعطای تسهیلات و سرمایه گذاری ممکن است جریان نقدینگی متفاوت با بودجه پیش بینی شده را ایجاد نماید. در این راستا ضروری است سازمان به جای برخورد منفعلانه ، همواره به دنبال پیش بینی جریان نقدینگی در آینده باشد تا بتواند در زمان مناسب اقدام مناسب را انجام دهد. مزیت پیش بینی نقدینگی این است که سازمان را از کاستی ها و مازادهای نقدینگی در آینده مطلع کرده و امکان برنامه ریزی مناسب برای مواجهه بهینه با کمبود یا مازاد نقدینگی را برای سازمان فراهم می کند. در این راستا لازم است جریان نقدینگی واقعی و همچنین جریان نقدینگی پیش بینی شده بر اساس عملکرد به صورت مستمر مورد ارزیابی قرار گرفته و با بودجه مطابقت داده شود.
عملکرد توسعه ای و ویژه بانک توسعه صادرات ایران که انواع ارزها نقش پررنگی در پرتفوی نقدینگی آن دارد لزوم شناخت و کنترل عوامل ورودی و خروجی سیستم نقدینگی را بیش از پیش ضروری می سازد.
در این تحقیق با استفاده از نرم افزارهای آماری شدت تأثیر عوامل موثر بر نقدینگی طی پنج سال ونیم اخیر(1384 تا پایان شهریور 1389) و در مقاطع پایان هرماه مورد بررسی قرار می گیرد تا عوامل اصلی شناسایی و شدت تأثیر هریک از آنها سنجیده شود. این امر سبب کنترل دقیق تر و اعمال مدیریت بهتر روی عوامل تأثیرگذار روی نقدینگی بانک می گردد.
همچنین پیش بینی وجه نقد بانک در آینده نیز از طریق معادل

ه رگرسیون چندگانه میسر خواهد شد. پیش بینی نقدینگی یکی از مهمترین ابزارهای کارآمد مدیریت نقدینگی محسوب می گردد. این امر امکان استفاده از وجوه مازاد و یا تأمین کسری نقدینگی را از پیش برای مدیر فراهم می سازد.

4-1- چارچوب نظری تحقیق
در این تحقیق منابع و مصارف بانک که در قالب ترازنامه (و صورت

سود و زیان) قابل شناسایی است به عنوان عوامل ورودی و خروجی سیستم نقدینگی مورد بررسی قرار می گیرند. بطور کلی عمده ترین منابع و مصارف بانک توسعه صادرات ایران عبارتند از :
منابع شامل:
1- انواع سپرده ها اعم از سپرده های قرض الحسنه، مدت دار و سایر سپرده ها
2- سپرده های دولتی شامل سپرده های دیداری و مدت دار دریافتی از بانکهای دیگر
3- تسهیلات دریافتی، از بانک مرکزی یا سایر بانکها
4- سایر منابع (سایر بدهی ها) نظیر پیش دریافت از مشتریان و تسهیلات دریافتی از صندوق ذخیره ارزی
5- منابع سرمایه ای شامل در آمدها و حقوق صاحبان سهام
در آمدها شامل سود و وجه التزام دریافتی، درآمد کارمزد و درآمدهای متفرقه می باشد.
و مصارف شامل:
1- مطالبات بانک از بانک مرکزی و دولت
2- تسهیلات اعطایی و مطالبات سررسید گذشته مربوط به آنها
3- بدهکاران بابت اعتبارات اسنادی و ضمانتنامه ها و مطالبات سررسید گذشته مربوط به آنها
4- سایر مصارف (سایر دارائیها) ، شامل سرمایه گذاریها و مشارکتها، اموال غیر منقول، دارائیهای نامشهود و سایر دارائیها
5- هزینه ها اعم از عملیاتی و غیر عملیاتی
- نقدینگی بانک نیز شامل صندوق و موجودی نزد بانکها و اوراق بهادار می باشد.
نقدینگی در موسسات مالی را می توان به عنوان توان دسترسی به وجوه نقد در مواقع نیاز تعریف کرد. دارائیها در صورتی نقدینگی دارند که بتوان آنها را به آسانی و با سرعت به وجه نقد تبدیل نمود.
اجزاء منابع و مصارف بانک به عنوان متغیرهای مستقل و نقدینگی بانک به عنوان متغیر وابسته معرفی می گردند.
در این تحقیق به دنبال بررسی کیفیت تأثیر گذاری متغیرهای ورودی و خروجی سیستم نقدینگی بانک برای اعمال کنترل بر روی آنها برای آینده هستیم. البته قطعاً وضعیت نقدینگی هم بر روی منابع و مصارف بانک تأثیرگذار خواهد بود اما در این تحقیق تنها روند تأثیر گذاری منابع و مصارف بر روی نقدینگی مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. همچنین پیش بینی وجوه نقد بانک نیز از طریق معادله رگرسیون چند گانه قابل دستیابی خواهد بود.

5-1- فرضیه های تحقیق
محقق در خصوص تأثیر اجزای منابع و مصارف بانک توسعه صا

درات ایران بر نقدینگی آن، فرضیه های زیر را مطرح می نماید:
الف) فرضیه های مربوط به حوزه منابع بانک
1- تغییرات سپرده های قرض الحسنه، با تغییرات نقدینگی بانک رابطه مستقیم معنی دار دارد.
2- تغییرات سپرده های مدت دار، با تغییرات نقدینگی بانک رابطه مستقیم معنی دار دارد.
3- تغییرات سایر سپرده ها، فاقد رابطه معناداربا تغییرات نقدینگی بانک مي باشد.
4- تغییرات سپرده های دریافتی از بانکها، فاقد رابطه معنادار با تغییرات نقدینگی بانک مي باشد.
5- تغییرات بدهی به بانک مرکزی، با تغییرات نقدینگی بانک ر

ابطه مستقیم معنی داری دارد.
6- تغییرات تسهیلات دریافتی از بانکها، فاقد رابطه معنی دار با تغییرات نقدینگی بانک مي باشد.
7- تغییرات پیش دریافتها از مشتریان، با تغییرات نقدینگی بانک رابطه مستقیم معنی داری دارد.
8- تغییرات تسهیلات دریافتی از صندوق ذخیره ارزی و سایر منابع، با تغییرات نقدینگی بانک رابطه مستقیم معنی داری دارد.
9- تغییرات درآمدها، با تغییرات نقدینگی بانک رابطه مستقیم معنی داری دارد.
ب) فرضیه های مربوط به حوزه مصارف بانک
10- تغییرات مطالبات بانک از بانک مرکزی و دولت، فاقد رابطه معنادار با نقدينگي بانک مي باشد.
11- تغییرات تسهیلات اعطایی- فروش اقساطی، با تغییرات نقدینگی بانک رابطه معکوس معنی داری دارد.
12- تغییرات تسهیلات اعطایی – مشارکت مدنی، با تغییرات نقدینگی بانک رابطه معکوس معنی داری دارد.
13- تغییرات سایر تسهیلات اعطایی، با تغییرات نقدینگی بانک رابطه معکوس معنی داری دارد.
14- تغییرات مطالبات سررسید شده تسهیلات اعطایی، با تغییرات نقدینگی بانک رابطه معکوس معنی داری دارد.
15- تغییرات بدهکاران بابت اعتبارات اسنادی و ضمانتنامه ها، برتغییرات نقدینگی بانک تأثیر معکوس معنی داری دارد.
16- تغییرات مطالبات سررسید شده بابت اعتبارات اسنادی و ضمانتنامه ها، با تغییرات نقدینگی بانک رابطه معکوس معنی داری دارد.
17- تغییرات سایر دارائی ها، با تغییرات نقدینگی بانک رابطه معکوس معنی داری دارد.
18- تغییرات هزینه ها، با تغییرات نقدینگی بانک رابطه معکوس معنی داری دارد.

6-1- اهداف تحقیق
1) بررسی اطلاعات پس رویدادی جهت شناخت عوامل تأثیرگذار روی نقدینگی بانک توسعه صادرات و کیفیت این تأثیر.
2) شناسایی میزان تأثیر عوامل موثر بر نقدینگی بانک توسعه صادرات ایران و کنترل این عوامل. پیش بینی نقدینگی بانک جهت اعمال مدیریت بهینه نقدینگی

و آمادگی جهت استفاده از مازاد نقدینگی یا تأمین کسری نقدینگی.
3) کنترل دقیق تر روی عوامل موثر بر نقدینگی بانک.
4) اصول مدیریت منابع و مصارف جهت طراحی سیستم مدیریت نقدینگی بانک توسعه صادرات ایران که از ضرورتهای انجام این تحقیق می باشد.

7-1- ضرورت انجام تحقیق
شناخت عوامل تأثیرگذار بر روی نقدینگی بانک و کنترل بهتر

عوامل موثر و فراهم آوردن امکان ÷یش بینی وجوه نقد مورد نیاز در آینده با توجه به تعهدات و مصارف قطعی و منابع شناخته شده از جمله ضرورت های انجام این تحقیق هستند.

8-1- حدود مطالعاتی
قلمرو مکانی تحقیق، بانک توسعه صادرات ایران و قلمرو زمانی آن از ابتدای سال 1384 تا پایان شهریور 1389 می باشد.

9-1- متغيرهاي مستقل و وابسته
نقدینگی بانک با منابع و مصارف آن در ارتباط است. اجزاء منابع و مصارف بانک از قالب ترازنامه و صورت سود وزیان آن قابل شناسایی است که در این تحقیق به شرح ذیل مورد طبقه بندی و تفکیک قرار می گیرند. تأثیرتغییرات اجزاء منابع و مصارف بر تغییرات نقدینگی مورد سنجش و بررسی قرار خواهد گرفت. این اجزا در این تحقیق به عنوان متغیرهای مستقل و نقدینگی بانک به عنوان متغیر مستقل در نظر گرفته می شوند.
الف) منابع
1- سپرده های قرض الحسنه
2- سپرده های مدت دار
3- سایر سپرده ها
4- سپرده های دریافتی از بانکها
5- بدهی به بانک مرکزی
6- تسهیلات دریافتی از بانکها
7- پیش دریافت ها از مشتریان
8- تسهیلات دریافتی، از صندوق ذخیره ارزی و سایر منابع
9- درآمدها
* حقوق صاحبان سهام که از جمله منابع اصلی بانک می با

شد؛ به دلیل افزایش آن در یک مقطع، به میزان 13350 میلیارد ریال در شهریور ماه سال1386 (که در محدوده زمانی تحقیق قرار دارد) به عنوان یک داده پرت، قطعاً نتایج تحقیق را تحت تأثیر قرار می دهد لذا از بررسی تأثیرآن بر نقدینگی خودداری می شود. سایر تغییرات حقوق صاحبان سهام از مابه التفاوت هزینه ها از درآمدها ناشی می شود که هر دو دسته بطور مجزا مورد مطالعه قرار می گیرد.

ب) مصارف
1- مطالبات بانک از بانک مرکزی و دولت
2- تسهیلات اعطایی – فروش اقساطی
3- تسهیلات اعطایی– مشارکت مدنی
4- سایر تسهیلات اعطایی
5- مطالبات سررسید شده تسهیلات اعطایی
6- بدهکاران بابت اعتبارات اسنادی و ضمانتنامه ها
7- مطالبات سررسید شده بابت اعتبارات اسنادی و ضمانتنامه ها
8- سایر دارائیها
9- هزینه ها

10-1- تعاریف مفاهیم و واژه ها
مدیریت نقدینگی: به معنای تخصیص منابع نقدینگی برای پرداخت بدهی های تعهد شده و سرمایه گذاری های مختلف در طول زمان است که مدیریت برای حداکثر نمودن ثروت سهامداران اعمال می نماید(گالینگر،1991، 3) .
نقدینگی: وجوه قابل مصرفی هستند که در صورت نیاز با تحمل هزینه قابل قبول به مقدار کافی و فوری در دسترس می باشند(رز،1999، 739) .
سری های زمانی: مجموعه ای از داده های آماری است که در فواصل زمانی مساوی و منظمی جمع آوری شده باشد. روشهای آماری که این گونه داده ها را مورد استفاده قرار می دهند تحلیل سری های زمانی نامیده می شود (نوفرستی، 1379، 230)1.
ریسک نقدینگی: احتمال عدم توانایی یک بانک در تحصیل وجوه نقد مورد نیاز، با تحمل هزینه لازم و منطقی ریسک نقدینگی گفته می شود(همان منبع،739)2 .
مدیریت دارایی ها: یکی از استراتژی های مدیریت بانکی است که مقدار و ترکیب منابع وجوه بانک را که عمدتاً از سوی مشتریان آن تعیین می شود، مورد توجه قرار می دهد. در این استراتژی مدیریت به منظور نیل به نیازهای نقدینگی و سایر اهداف بانک، در مقایسه با مدیریت بدهی ها، بیشتر به کنترل دارایی ها متمرکز می شود.
مدیریت بدهی ها: استفاده از وجوه استقراضی برای پاسخ دادن به نیازهای نقدینگی بانک است. بانک بر مبنای این استراتژی حجم نقدینگی مورد نیاز خود را با افزایش یا کاهش نرخ بهره پرداختی به وجوه استقراضی، تحصیل می کند.
خلاصه فصل
وجوه نقد به عنوان سیال ترین و در دسترس ترین دارایی هر واحد اقتصادی نیاز به مدیریت دقیق دارد. وچوه نقد به خودی خود بازدهی ندارند بلکه باید در پروسه سرمایه گذاری قرار گیرند تا بازدهی داشته باشند. لذا وجوهی که مازاد بر نیاز باقی می مانند باید به نحو مناسب در فعالیتهای سرمایه گذاری به جریان بیفتند. از طرف دیگر کمبود نقدینگی خطراتی را متوجه بانک می سازد که علاوه بر خدشه دار کردن اعتبار بانک، حتی ممکن است آن را به ورطه ورشکستگی نیز بکشاند.
با توجه به اهمیت موضوع نقدینگی، در این تحقیق تلاش می شود عوامل ورودی و خروجی سیستم نقدینگی مورد شناسایی قرار گیرند و نحوه ارتباط آنها با وجوه نقد بانک توسعه صادرات ایران بررسی شود. در فصول آتی از طریق رگرسیون چندگانه مدلی ارائه می گردد که ارتباط نقدینگی با منابع و مصارف بانک را به نمایش می گذارد. این مدل از برر

سی متغیر ها در بازه زمانی ابتدای سال 1384 تا پایان شهریور 1389 بدست خواهد آمد و پیش بینی وجه نقد در آینده را با توجه به منابع و مصارف برآوردی میسر می سازد.

فصل دوم
مروری بر ادبيات تحقيق
 

1-2 مقدمه
بانکها به واسطه سپرده گذاران و وام گیرندگان متعدد با انواع بازارهای پولی و مالی مرتبط بوده و در معرض انواع ریسکها قرار دارند. لذا همواره بانکها سعی بر آن داشته اند تا از طریق بکارگیری روشها و ابزارهای مختلف میزان بهینه نقد مورد نیاز خود را پیش بینی و نگهداری نمایند. در این بخش در یک نگاه کلی به بررسی ساختار داراییها و بدهییها، انواع مدلهای نقدینگی و ریسکهای حاکم بر بانک خواهیم پرداخت.

2-2نقدينگي در بانك
نقدينگي به معناي توانايي ايفاي تعهدات در سررسيد آنهاست. در تعريفی ديگر، نقدينگي وجوه قابل مصرفي هستند كه در صورت نياز با تحمل هزينه قابل قبول، به مقدار كافي و فوري در دسترس مي باشند(روز،1999، 739) .
نقدينگي كيفيت دارايي است كه آنرا به آساني به پول نقد كم ضرر يا بدون خطر ضرر تبديل مي‌كند. نقدينگي در مؤسسات مالي را مي‌توان به عنوان توان دسترسي به وجوه نقد، در مواقع نياز تعريف كرد(رید و گیل ،1999، 125) .
در يك تعريف كلي مي توان گفت كه نقدينگي، تبديل دارايي هاي غيرنقد به وجه نقد، بدون كاهش ارزش، توسط افراد، واحدهاي تجاري و موسسات مي باشد. با بسط مفهوم نقدينگي، نقدينگي شامل تحصيل وجوه نقد از طريق استقراض از منابع خارجي توسط موسسات مالي (يا سايرين) نيز مي شود. نقدينگي موسسات سپرده پذير به معناي توانايي تحصيل مقدار مشخصي از وجوه به بهاي مشخص و در يك مدت زمان معين، مي باشد(گاردنر،1994، 347) .
در نقدينگي دو جنبه بايد مدنظر قرار گيرد: نقدينگي برنامه‌ريزي شده و نقدينگي پشتوانه.
نقدينگي برنامه‌ريزي شده،عبارت است از پيش‌بيني نيازهاي نقدي و برنامه‌ريزي براي تأمين وجوه نقد مورد نياز از طريق كاهش دارايي ها يا افزايش بدهي هاي جاري.
نقدينگي پشتوانه عبارت است از توان مقابله با نيازهاي غيرمنتظره وجوه نقد. نيازهاي غيرمنتظره به وجه نقد مساوي خالص وجوه نقدي است كه علاوه بر پيش‌بيني‌هاي اوليه در نظر گرفته مي‌شود.
اين نيازها مي‌تواند به دلايل مختلف ايجاد شود. در برخي موارد، براي استفاده از فرصتهاي مطلوب سرمايه‌گذاري، وجوه نقد مورد نياز است. چنانچه نتوان وجه نقد لازم را تأمين كرد، سودهاي مربوط به اين سرمايه‌گذاريها از دست خواهد رفت. بدليل وجود ابهام های كلي مربوط به گردش وجوه، مديران مالي معمولاً نقدينگي عمد‌ه‌اي را نگهداري مي‌‌كنن

د.
اين گونه مديران، معمولاً منابع اعتباري لازم را به مبالغي بيش از نيازهاي مورد انتظار پيش‌بيني مي‌نمايند.علاوه بر اين، اوراق بهادار قابل مبادله نيز به عنوان ذخيره احتياطي نگهداري مي‌شود. در تمامي موارد، سطح مطلوب سرمايه در گردش تا حدود زيادي تحت تأثير ويژگيهاي خاص بنگاهها و مؤسسات مالي قرار مي‌گيرد (شباهنگ، 1381، 64

و65)1.
به هر حال تعيين سطح مورد نياز نقدينگي به نوع فعاليتهاي واحد مالي بستگي دارد. ميزان و سرعت چرخش نقدينگي است كه بانك را سودآور و رقابت‌پذير مي‌سازد. نقدينگي يك مؤسسه مالي بايستي از نقدينگي نظام مالي تفكيك شود.
مديريت يك مؤسسه مالي از طريق برنامه‌ريزي دقيق و تخمين در سپرده و وام مي‌تواند نقدينگي خود را كنترل و به ميزان مشخص برساند. مديريت ممكن است سياست ميزان نقدينگي كم يا زياد به نسبت نيازهاي تخمين زده شده براي خود بوجود آورد كه وابسته به ميزان ريسك‌پذيري و ديگر ملاحظات باشد.
در ايجاد چنين سياستي مديران مالي بايستي بالطبع بده - بستان ميان نقدينگي و سودآوري را بشناسند. مدير مي‌تواند نقدينگي مؤسسه را كمينه كند بدين طريق كه وجوه بدست آمده از فروش دارايي هاي قابل نقد شدن را بفروشد و در اوراق دراز مدت سرمايه‌گذاري كند تا بازده بيشتري به دست آورد ولي اين كار با ريسك بالايي همراه خواهد بود و نقدينگي ناكافي در زمان لازم، ريسك نرخ بازده و شايد ريسك اعتباري از عواقب اين كار خواهد بود.
در مقابل امكان دارد كه مدير مالي ريسك نقدينگي را با نگهداشتن ميزان زيادي دارايي نقدي و قابل نقد شدن به نسبت نيازهاي تخمين زده شده كمينه نمايد. ليكن سود و عايدي كمتري بالطبع خواهد داشت(روز،1980،284) .

2-2- نقدينگي دارايي ها:
دارايي‌ها در صورتي نقدينگي دارند كه بتوان آنها را به آساني و با سرعت به وجه نقد تبديل نمود. اوراق بهادار قابل مبادله سريع در بازار، يكي از بهترين نمونه‌هاي دارايي هاي واجد نقدينگي بالاست. بدهيهاي بالقوه – اعتبارات بانكي استفاده نشده – نيز منبعي براي ايجاد نقدينگي است. هرچه داراييهاي قابل تبديل به نقد و بدهيهاي بالقوه آن بيشتر باشد، نقدينگي بيشتر خواهد شد(همان منبع،64) .
نقدينگي يكي از ويژگي هاي دارايي است كه با كمترين (و يا بدون) ريسك زيان، آن را قابل تبديل به نقد مي سازد. دارايي ها ممكن است با توجه به درجه نقدينگي به صورت افزايشي طبقه بندي شوند. وجه نقد، اسناد خزانه، ساير اوراق

بهادار، پرتفوي وام بانك و املاك بانك به ترتیب بيشترين تا كمترين نقدينگي را دارند(رید و گیل ،1999، 127) .

3-2- روشهاي اندازه گيري و سنجش نقدينگي
نقدينگي به دو مفهوم "موجودي" و " جريان" به كار مي رود. براي سنجش نقدينگي از ديدگاه "موجودي" بايد نگهداري دارايي هايي كه ام

كان تبديل شدن به پول نقد را دارند، اندازه گيري كرد. براي تعيين كفايت نقدينگي در اين چارچوب بايستي نگهداري دارايي هاي قابل نقد شدن، با نيازهاي نقدينگي مورد انتظار مقايسه گردند. اندازه گيري معيار (استاندارد) براي نقدينگي زماني كه تقاضاي آتي آن معلوم نيست، مشكل است. براي دستيابي به يك ارزيابي واقعي از موقعيت نقدينگي، نيازمند پيش بيني دقيق از نيازهاي نقد و سطح مورد انتظار دارايي هاي قابل نقد شدن و دريافت هاي نقد طي دوره مربوطه هستيم. به بيان ديگر اندازه گيري نقدينگي مفهوم "جريان" را در محاسبات وارد مي سازد، هرچند در عمل وسيع ترين استفاده در اندازه گيري نقدينگي از مفهوم موجودي است. يكي از اين اندازه گيري ها استفاده از نسبت وام به سپرده است. روش هاي اندازه گيري نقدينگي كه عموماً در قالب مفهوم موجودي مي گنجد عبارت است از: بودجه نقدي، تحليل نسبت وام به سپرده، ميزان با صرفه ترین سفارش، بودجه بندي سرمايه اي، نقطه سر به سر، برنامه ريزي خطي، تحليل سريهاي زماني، مدلهاي اقتصادسنجي (كه تنوع فراواني براساس نوع نظريه حاكم بر اقتصاد دارند) و برنامه ريزي چند منظوره از جمله روشهايي هستند كه عملاً به كار رفته و يا قابليت به كارگيري در تخمين نيازهاي نقدينگي را دارند.
اندازه گيري نقدينگي با مفهوم جريان، براي نقدينگي پيچيدگي هاي بيشتري

دارد. در اين رويكرد توجه به كفايت سرمايه، كيفيت دارايي ها، پورتفوی وام، پورتفوی دارایی، مدیریت ریسک، نوسان های اقتصادی، سررسید بدهی ها، از اهمیت خاص برخوردار است. لذا بدون توجه به موارد فوق امکان تخمین نیازهای نقدینگی در این رویکرد وجود ندارد. از سوی دیگر باتوجه به مشکل کمی سازی این عوامل، عملاً تعیین مدل مشخص نقدینگی در این رویکرد غیرممکن جلوهمی کند(همان منبع،128-129)1.