بخشی از مقاله
چکیده
افزایش مناسبات قومی در حوزه هاي تعاملی و معیشتی، عاطفی و فکري، و وفا داري اقوام به هویت هاي جمعی فراقومی، هویت ملی را تقویت می کند. تعامل و مناسبات سران طوایف بلوچ با نیرو هاي انتظامی_ امنیتی در طی سال هاي اخیر حرکتی نو و جدید است که با برگزاري همایش ها، مشارکت در برنامه هاي اجتماعی نیروي انتظامی و برپایی سیاه چادر در نمایشگاه هاي نیروي انتظامی شروع شده است. روش تحقیق در این پژوهش تلفیقی از روش میدانی و کتابخانه اي می باشد.
آن چه به عنوان موضوع اصلی در این تحقیق بیان می شود این است که تعامل سران طوایف با نیروي انتطامی چه تاثیري بر امنیت استان دارد؟ البته فرض تحقیق بر آن است با توجه به بافت قومی و قبیله اي استان و در راس بودن سردار طایفه در قوم و تعامل سران طوایف با نیروي انتظامی تاثیري مثبت بر امنیت و کاهش جرایم داشته است و این تعامل می تواند زمینه اي مطلوب تر به ایجاد امنیتی پایدار در استان بیانجامد. در پایان راهکارهایی موثر در این زمینه که می تواند به ایجاد امنیت استان کمک شایانی نماید ارایه خواهیم نمود.
واژگان کلیدي: سران طوایف، تعامل، بلوچ، نیروي انتظامی، امنیت
مقدمه
یکی از مسایل مهم در جوامع چند قومی در ایران از جمله در استان سیستان و بلوچستان این است که در این گونه جوامع، گروه هاي قومی چه گونه باید با هم و با نیروهاي انتظامی و امنیتی تعامل داشته باشد، به عبارت دیگر مسئله این است که یکپارچگی اجتماعی با وجود مناسبات گسسته بین واحدهاي جمعی چگونه امکان پذیر است و چگونه این مناسبات جهتی پیوسته به خود می گیرند. در صورت تحقق این وضعیت، موضوع تحول هویت هاي جمعی مطرح می شود، هویت هایی که از یک سو میل به تعامل درونگروهی داشته و از سوي دیگر باروي آوردن به مناسبات بین گروهی زمینه هاي شکل گیري یکپارچگی اجتماعی و ایجاد یک هویت جمعی بزرگ تر را فراهم میکند. یکپارچگی ملی در سایه پیوند و همگرایی هویت هاي جمعی شکل می گیرد و این پیوند می تواند جدا از مناسبات اقوام با دولت ملی استمرار داشته باشد، تعامل و هم کاري اقوام و نیروهاي امنیتی، انتظامی به عنوان شاه کلید این مناسبات شناخته می شود. چنانچه این رویکرد (دولت – قوم) را رویکرد سیاسی بدانیم که در آن نقش روابط اجتماعی اقوام برجستگی زیادي پیدا می کند (یوسفی، (14 : 138 احساس امنیت یکی از شاخصه هاي کیفیت زندگی در شهرها و آسیب هاي اجتماعی ازمهم ترین پیامدهاي مختلف امنیت به شمار می روند الین می گوید: اگرمردم فضایی رابه دلیل عدم راحتی و یا ترس استفاده نکنند، عرصه عمومی از بین رفته است.
یکی از مهم ترین عوامل تهدید کننده حضور مردم در فضاهاي عمومی، ترس یا احساس ناامنی است. نا امنی مکانها و فضاهاي
١٠٢
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012
عمومی، نشاط و سلامتی را در زندگی روزمره مختل می کند و یا ایجاد مانع بر سر راه رشد فرهنگی و مشارکت عمومی، هزینه هاي زیادي را بر جامعه تحمیل می نماید. بی تردید هیچ عنصري براي پیشرفت، توسعه و تکامل یک جانبه و هم چنین شکوفایی استعدادها مهم تر از عنصر امنیت و تامین آرامش در جامعه نبوده و توسعه اجتماعی، خلاقیت و فعالیت ارزشمند، بدون امنیت امکان پذیر نخواهد بود. در این بین با توجه به گستردگی شهر نشینی و رواج نا امنی ها اجتماعی در شهر ها ضرورت مطالعه موضوع امنیت، عوامل زمینه ساز آن و راهکارهاي تقویت امنیت در شهرها سیستان و بلوچستان ضرورت می یابد، این موضوع در شهرهاي مرزي که بخشی از نا امنی هایشان مربوط به عوامل خارجی و برون مرزي می باشد اهمیت ویژه دارد.
مبانی نظري تحقیق:
بررسی مسایل قومی و قبیله اي یکی از مباحث مطالعات اجتماعی می باشد. در این قسمت به عنوان بیان نطري تحقیق سعی شده تا به بررسی مفهوم قومیت، ساختار هاي قومی و قبیله اي و نظام حاکم بر روابط طایفه اي و چگونگی اداره آنها و نحوه تاثیر گذاري بر امنیت بحث شود.
نظریه منسکیو:
منتسکیو با بررسی ویژگی هاي ساختاري جوامع در این قاره بیان می دارد که جوامع اروپایی مبتنی بر زندگی و جوامع مدنی استوار است و در این جوامع مردم خیلی سریع در ساخت اجتماع مدنی جذب شده و اساس زندگی بر اساس قانون مدون حکومتی می باشد. ولی این روند در کشورهاي آسیایی به گونه اي دیگر است وي بیان می دارد که حکومت در کشورهاي آسیایی باید از نوع استبدادي و سیاسی بسته شده است چرا که مردمان ساکن در کشورهاي اسیایی به سبب نوع جغرافیایی موجود در این منطقه همواره قانون گریز هستند و اگر ساخت قدرت اجتماعی استبدادي و بسته و طایفه اي نباشد امکان اداره جامعه وجود نخواهد داشت. لذا حکومت در کشورهاي اروپایی مبتنی بر قانون و در کشورهاي آسیایی مبتنی بر زور و استبداد می باشد.
پیشینه تحقیق:
در بررسی مسایل قومی و قبلیه اي در استان مطالعات و کتابهاي فراوانی به چاپ رسیده است که می توان به آثار محققینی مثل دکتر ناصري نیا، پیر محمد ملا زهی، دکتر ایرج افشار سیستانی دکتر مجتهد زاده، ..... اشاره کرد. اما در بحث تعامل سران طوایف با نیرو هاي انتظامی_ امنیتی به طور خاص مطالعات تدوین و گردآوري نشده است در این پژوهش سعی بر آن شده تا با بهره گیري از ظرفیت هاي تعامل سران طوایف به موضوعات محوري امنیت بپردازیم
روش تحقیق:
روش تحقیق در بررسی حاضر تلفیقی از روش اسنادي، کتابخانه اي و میدانی است و با استفاده از تکنیک مصاحبه حضوري گرد آوري شده اند.
فرضیه تحقیق:
آن چه به عنوان موضوع اصلی در این تحقیق بیان می شود این است که تعامل سران طوایف با نیروي انتطامی چه تاثیري بر امنیت استان دارد؟ البته فرض تحقیق بر آن است با توجه به بافت قومی و قبیله اي استان و در راس بودن سردار طایفه در
١٠٣
ھما ش م ی ی زی و ا ؛ چا ش و ر یا
30 و 31 فروردین - 1391 دانشگاه سیستان و بلوچستان
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012
قوم و تعامل سران طوایف با نیروي انتظامی تاثیري مثبت بر امنیت و کاهش جرایم داشته است و این تعامل می تواند زمینه اي مطلوب تر به ایجاد امنیتی پایدار در استان بیانجامد.
ضرورت تحقیق:
با توجه به تنوع قومی در استان سیستان و بلوچستان که داراي 36 قوم می باشد، لذا مسایل مختلف پیرامون اقوام و شناخت ظرفیت هاي هر قوم امري اجتناب ناپذیر است. استان سیستان و بلوچستان یکی از مهم ترین مناطق ایران از لحاظ ژوئوپلوتیک نقش مهمی دارد. هم مرزي استان با دو کشور پاکستان و افغانستان، به خصوص ایالت بلوچستان پاکستان، و مسایل مطرح شده از قبیل استقلال بلوچستان و تشکیل حکومت مستقل بلوچستان و عملکرد ضعف نیروهاي امنیتی آن کشور و حضور گروهک هاي تروریستی زیادي را در این کشور، استان سیستان و بلوچستان از جایگاه مهمی برخوردار است.
سران طوایف، معتمدین و ریش سفیدان، با توجه به جامعه سنتی استان سیستان و بلوچستان و به خصوص سرحد بلوچستان که به این موضوع خواهیم پرداخت، هنوز می توانند نقش مهمی را در مسایل قومی ایفا کنند. تعامل نیروهاي انتظامی و امنیتی با این گروه می تواند نقشی کلیدي و راهبردي در امنیت استان داشته باشد.
بخش اول: تعریف مفاهیم
الف) قوم:
قوم اجتماعی از افراد است که داراي منشاء مشترك (اعم از واقعی یا خیالی سرنوشت مشترك، احساس مشترك و انحصار نسبی منابع ارزشمند مشترك می باشد (چلبی ، (1377
ب) مناسبات بین قومی:
مناسبات اجتماعی شامل مجموع روابط اجتماعی بین اعضاي دو یا چند گروه قومی است که این مناسبت ها به چهار نوع عمده تقسیم می شوند. روابط معیشی مثل معاملات اقتصادي و فعالیت هاي تولیدي مشترك، روابط سیاسی یا اقتداري بین قومی، مثل ائتلاف بین قومی درمورد سرنوشت مدیریت قوم و اقوام، روابط اجتماعی یا عاطفی، مثل دوستی، معاشرت و خویشاوندي در بین اعضاي دوم یا چند قوم و روابط فکري و فرهنگی، مثل تبادل نظر و همکاري و همفکري بین اقوام، براي سنجش روابط استفاده شده است (یوسفی (15 :1380
پ) پرستیژ قومی:
پرستیژ قومی عبارت است از فزونی یافتن گیرندگی رابط بر فرستندگی رابطه یک قوم با سایر اقوام، براین اساس ، هر قدر گیرندگی رابط قوم در ابعاد اقتصادي، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی بیشتر از فرستدگی روابط مذکور باشد، غلبه بر پرستیژ قومی بیشتر خواهد بود، و بنا به این اصل پرستیژ اجتماعی اقوام را می توان به چهار نوع پرستیژ اقتصادي، سیاسی (آمریت)
فرهنگی و اجتماعی (احترام) و نیز پرستیژ کلی تجریه نموده و شیوه محاسبه ي آن عبارت است از تقسیم میزان روابط یک قوم با سایر اقوام بر میزان روابط سایر اقوام باهمان قوم (همان: (6
ت) امنیت پایدار:
امنیت، اصطلاحی است بر فقدان تهدید بر ارزش هاي نادر (علی بابایی 1383، (31 وضعیتی است که در آن ارزش هایی که از دید تصمیم سازان براي بقا و بهتر زیستن جامعه حیاتی است، مورد حمایت و تقویت قرار می گیرند (روي (26 :1382 »پایداري« مفهوم تازه اي است که بویژه در روند تحولات جهانی در سه دهه گذشته و براثر بیم ها و امیدهاي نو طرح شده
