بخشی از مقاله
خلاصه:
قاچاق، پدیده شوم و مخربی است که صدمات فراوانی بر پیکر اقتصاد ملی کشور وارد کرده و فعالیت اقتصاد رسمی، برنامهها و سیاستهای کشور ما را تحتالشعاع قرار داده و دچار اختلال نموده است. قاچاق کالا، معلول عوامل مختلفی بوده است که مبارزه با آن، نیازمند عزم ملی و توجه دقیق به شاخصهای علمی است. در سال 1381 رهبر معظم انقلاب اسلامی طی فرمانی دستور تشکیل ستادمبارزه با قاچاق کالا و ارز داد.
مطالعه حاضر با هدف بررسی میزان و نقش سیاستهای راهبردی و پیشگیری 5 ساله و افق 10 ساله ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز و تأثیر آن بر امنیت مرزهای استان سیستان و بلوچستان صورت گرفته است. استان سیستان و بلوچستان به دلیل شرایط خاص و هم مرزی با دو کشور افغانستان و پاکستان به عنوان یکی از کانونهای اصلی قاچاق کالا در کشور میباشد، به طوری که قاچاق کالا در این مناطق به عنوان یک معضل در بحث ایجاد ناامنی در منطقه محسوب میشود و تأثیر منفی امنیتی آن علاوه بر مناطق مرزی استان، متأسفانه آثار تبعی نیز در سرتاسر کشور میگذارد.
روش انجام این پژوهش به لحاظ چهارچوب کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش، تحلیلی توصیفی است. نتایج تحقیق نشان میدهد که سیاست های ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز توانسته است با استفاده از برنامه 5 ساله و افق 10 ساله، ورود قاچاق کالا را کاهش داده و باعث افزایش درآمد مردم مناطق مرزی و همچنین افزایش امنیت مناطق مرزی در استان سیستان و بلوچستان شده است.
.1 مقدمه :
قاچاق، پدیده شوم و مخربی است که صدمات فراوانی بر پیکر اقتصاد ملی کشور وارد کرده و فعالیت اقتصاد رسمی، برنامهها و سیاستهای کشور ما را تحتالشعاع قرار داده و دچار اختلال نموده است. قاچاق کالا، معلول عوامل مختلفی بوده است که مبارزه با آن، نیازمند عزم ملی و توجه دقیق به شاخصهای علمی است. در همین راستا کشورهای سلطهگر در ادامهی حربههای به کار گرفته بر ضد نظام جمهوری اسلامی، اکنون از مسیر جبهه اقتصادی وارد شدهاند.
نقاط ضعف موجود در اقتصاد کشور از نظر وابستگی به درآمدهای نفتی، اتکاء مصرف به واردات و وابستگی بسیاری از صنایع از نظر قطعات و فناوری، این امید را برای آنها به وجود آورده است تا امروز از حربه فشار و تحریم اقتصادی استفاده کنند. از همین رو یکی از گزینههای آنها برای فشار اقتصادی و ضربه زدن به اقتصاد جمهوری اسلام قاچاق کالا، آن هم کالاهایی که ورود آنها موجب تضعیف صنایع و اشتغال کشور میشود، که البته در این میان سودجویان داخلی و ضعف ساختارهای موجود و قوانین حاضر به عنوان بخشهای دیگر این پازل نقش مهمی را ایفا میکنند.
تجارب قبلی نشان داده که در مبارزه با قاچاق کالا، برخورد قضائی چندان مثمر ثمر نبوده و توجه به راهکارهای فرهنگی، پیشگیرانه و ایجاد شغل نقش مؤثرتری در کاهش قاچاق خواهد داشت. بدیهی است که تدوین قوانین، حمایت از تجارت و تولید داخلی و توجه به ارزشهای انسانی و اخلاقی موجب تأمین امنیت عمومی بهویژه در مناطق مرزی خواهد گردید. از این رو با توجه به بافت امنیتی استان سیستان و بلوچستان و دارا بودن مرزهای زمینی با کشورهای افغانستان و پاکستان و همچنین اتصال به آبهای آزاد، لازم است برنامهریزی به منظور مبارزه با قاچاق کالا در راستای حفاظت، حراست و پاسداری از مرزهای کشور به عنوان یک ارزش اساسی در راستای اعمال حق حاکمیت ملی استقلال سیاسی و تمامیت ارضی در کانون سیاستگذاری و سیاست راهبردی قرار گیرد.
با دستور رهبر انقلاب ، آیت االله خامنه ای - مدظلعه العالی - ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز شکل گرفت تا بتوان مبارزه جدی در برابر قاچاق کالا و ارز صورت بگیرد. هدف از این تحقیق بررسی راهبردها و اقدامات این ستاد در استان سیستان و بلوچستان امنیت مرزی این استان است.
روش تحقیق:
این پژوهش جهت بررسی تأثیر اجرای سیاستهای ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز از سال 92 تا سال 96 بر امنیت مرزی استان سیستان و بلوچستان صورت میگیرد که به لحاظ ماهیت پژوهش توصیفی تحلیلی است و همچنین روش گردآوری اطلاعات میدانی - پرسشنامه - و کتابخانه ای است. پرسشنامه با استفاده از نرمافزار spss تجزیهوتحلیل شده اند. برای تجزیهوتحلیل پرسشنامه از آزمون فریدمن استفاده شده است.
3 مبانی نظری قاچاق
قاچاق از جمله فعالیتهایی است که در اصطلاح به اقتصاد زیرزمینی منتسب میباشد. منظور از اقتصاد زیرزمینی کلیه فعالیتهایی است که خارج از چارچوب قوانین و مقررات جاری صورت میپذیرد. همچنین قاچاق ممکن است از مبادی رسمی یا از مبادی غیررسمیانجام شود. دست اندرکاران قاچاق کالا معمولاً با تشکیلاتی سازمان یافته و منسجم، به فعالیت وسیع و گسترده در امر قاچاق میپردازند. به طور کلی، تشکیلات قاچاق از سه شبکه، که به ترتیب تهیه قاچاق، عبور قاچاق و توزیع قاچاق را برعهده دارند تشکیل میشود
کلمه قاچاق از کلمه ترکی " قاچماق "مشتق شده و به معنای " ربوده "یا" برده" است - لغت نامه دهخدا،ج :28 . - 18 در لغتنامه دهخدا این کلمه " آنچه ورود آن به کشور و یا معامله آن از طرف دولت ممنوع است "معنا شده است. برخی دیگر از نویسندگان آن را به معنای"خرید و فروش اجناس به طور غیرقانونی که پنهانی انجام شود" - معین،:1381 - 2607 دانستهاند. در علم اقتصاد به صورت مشخص به ورود و خروج کالا که به صورت مخفیانه از مرزهای کشور، قاچاق میگویند
امنیت مرزی امنیت مرزی به معنای جلوگیری از هرگونه اعمال منافی قانون در طول مرزهای یک کشور و قانونی کردن تردد اشخاص و حمل و نقل کالا و حیوانات اهلی با رعایت ضوابط قانونی از طریق دروازههای مجاز مرزی است. بدیهی است امنیت مرزها پشتوانهای محکم برای امنیت انسانی با ابعاد متنوعش در داخل کشور است و هرگونه ناامنی در مرز میتواند در سیستمهای اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و نظامی داخل کشور اخلال ایجاد کند. در مقابل امنیت مطلوب میتواند در حد خود در امنیت مرزی و داخلی کشور سهم بسیار برجستهای را به خود اختصاص دهد
4 موقعیت جغرافیایی و سیاسی استان های سیستان و بلوچستان
استان سیستان و بلوچستان به عنوان پهناورترین استان در ناحیه جنوب شرق کشور واقع شده است . این استان 1210 کیلومتر مرز خاکی با دوکشور پاکستان و افغانستان و 370 کیلومتر مرزآبی در کرانه های شمالی دریای عمان و از شمال به استان خراسان جنوبی، از جنوب به دریای عمان، از شرق به کشورهای پاکستان و افغانستان و از غرب به استانهای هرمزگان و کرمان محدود شده است. مساحت استان 181785,28 کیلومترمربع است که 11/5 درصد از وسعت کشور را برمی گیرد.
کل مرزهای استان حدود 1580/2 کیلومتر یعنی معادل یک ششم از کل مرزهای جمهوری اسلامی ایران می باشد. طول مرزهای استان با کشور افغانستان نیز 288/5 کیلومتر یعنی معادل یک سوم از کل مرز ایران با افغانستان و طول مرزهای مشترک استان با کشور پاکستان 921/7 کیلومتر بوده که کل مرز مشترک ایران و پاکستان را تشکیل می دهد. طول مرزهای آبی استان با ساحل دریای عمان 370 کیلومتر است.
ارتفاعات مهم منطقه بلوچستان عبارتنداز: تفتان با ارتفاع 4042 متر و بزمان با ارتفاع 3497 متر و تنها ارتفاعات مهم سیستان کوه خواجه است که 900 متر از سطح دریا دارد. رودخانه های مهم استان شامل رودخانه هیرمند در سیستان است که شاهرگ حیاتی این منطقه می باشد. در بلوچستان رودخانه های مهم شامل رودخانه بمپور در ایرانشهر، رودخانه سرباز در شهرستان سرباز، روخانه های کاجو و کهیر در نیکشهر، رودخانه باهوکلات در چابهار و رودخانه ماشکید در سراوان است. دریاچه هامون در منطقه سیستان و دریاچه جازموریان در منطقه بلوچستان از مهمترین دریاچه های استان محسوب می شوند.
