بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش باعنوان نقش اقوام وطوایف در استان سیستان وبلوچستان به دنبال یافتن این موضوع می باشد که چگونه اقوام وطوایف متعدد موجود در سطح استان می توانند باعث افزایش ویا کاهش سطح امنیت در استان بشوند و مهمترین مولفه هاي تاثیر گذار در این زمینه چیست؟دراین تحقیق ضمن بیان ساختار قومی وقبیله در استان سیستان وبلوچستان به مهمترین عوامل شکل دهنده ناسیونالیسم,چگونگی پراکندگی اقوام وطوایف در سطح استان ,نقش مولوي هاي اهل سنت در برقراري امنیت در بین طوایف وبه تبع آن کل استان وهمچنین تاثیر طوایف بر ایجاد وپایداري امنیت در استان پرداخته شده است.
آنچه که به عنوان موضوع اصلی در این تحقیق بیان می شود این است که رابطه امنیت اجتماعی در استان سیستان وبلوچستان با اقوام وطوایف گوناگون موجود در آن چیست؟ البته فرض این تحقیق و پژوهش برآن است که اقوام وطوایف استان به دلیل تعدد وپراکندگی در تمام سطح استان و دراختیار داشتن کامل بافت اجتماعی وفرهنگی استان تقریبا نقش اساسی وبی بدیلی در ایجاد امنیت در منطقه رادارند والبته همجواري استان سیستان وبلوچستان با کشور هاي افغانستان وپاکستان که داراي نظام اجتماعی قومی وقبیله اي می باشند،شرایط اجتماعی و فرهنگی وجغرافیایی واقتصادي خاص استان
,دخالت مستمر کشور هاي فرامنطقه اي درمنطقه ,وجود دو مذهب شیعه وسنی در استان و....از جمله مهمترین عوامل تحریک کننده اقوام وطوایف استان که نقش بالایی درایجاد امنیت دارند می باشد. لذاباعنایت به موارد فوق وعلم به منسجم بودن ساختار هاي قومی وقبیله اي دراین استان می توان با بررسی دقیق مواضع،تفکرات،آداب ورسوم،شیوه هاي زندگی وراههاي تامین مخارج ومایحتاج زندگی اقوام وطوایف استان راهکارهاي موثردرایجاد امنیت درسطح منطقه راکه تحت تاثیر شدید نظام طایفه اي در این استان می باشد. را کشف وضمن اجرایی نمودن آنها باعث فاصله گرفتن از نقاط تعارض ونزدیکی بیش از پیش اقوام وطوایف به یکدیگروهمچنین گرایش به سمت نظام اجتماعی ومدنی جامعه ودر نتیجه ارتقاء سطح امنیت در استان شد.
واژگان کلیدي: قوم وقومیت،ساختار هاي قومی،ناسیونالیسم قومی،امنیت پایدار، ،نیروهاي فرامنطقه اي
مقدمه:
تکثر قومی ـ فرقه اي از شاخصه هاي بافت جمعیتی ایران واستان سیستان وبلوچستان است و دشمنان نظام اسلامی، با آگاهی از این ویژگی و بهره برداري هدفمند از ابزارهاي جنگ روانی، همسو با گسترش تهدیدهاي برون مرزي، برنامه ریزي می کنند تا ناسیونالیسم قومی و حمایت مادي ـ معنوي خزنده از جریان هاي افراطی وهابیت و سلفی گري را نیز در جهت گسترش اختلاف میان اقوام مختلف وهمچنین شیعیان و سنی هاي داخلی و منطقه اي افزایش دهند که در صورت عدم تبیین یک
٨٨٣
ھما ش م ی ی زی و ا ؛ چا ش و ر یا
30 و 31 فروردین - 1391 دانشگاه سیستان و بلوچستان
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012
راهکار یا راهبرد مناسب، می تواند وحدت، همبستگی و انسجام ملی را به ویژه در استان سیستان وبلوچستان با مولفه هاي متعدد قومی ومذهبی که داردبا چالش روبرو کند که در صورت تحقق می تواند، تهدیدهاي جدیدي را علیه امنیت استان وکشور به وجود آورد.
درشرایط کنونی،هدف اصلی آمریکا،انگلستان واسرائیل ازگسترش واگرایی هاي قومی ـ فرقه اي،تضعیف اقتدارو مشروعیت سیاسی ـ ایدئولوژیک حاکمیت، افزایش نا امنی درداخل و جلوگیري از شکل گیري یک نظام امنیت دسته جمعی درسطح استان سیستان وبلوچستان است؛براي مثال یکی از ابزارهاي تهاجم نرم افزاري انگلستان، از اوایل قرن بیستم تاکنون، ایجاد اختلافات شدید قومی ومذهبی و دخالت موثر در تقسمیات جغرافیایی میان کشور هاي ایران, افغانستان وپاکستان به خصوص در منطقه بلوچستان آنها بوده است ومشاهده میشودکه درشرایط حساس کنونی نیز،رگه هایی از این سیاست،به صورت هدفمندومدیریت شده علیه نظم وامنیت داخلی استان وتمامیت ارضی کشوردرمنطقه درحال برنامه ریزي است.چراکه وجود تعداد زیادي از اقوام وطوایف مختلف در سطح استان سیستان وبلوچستان که به دو طیف بزرگ شیعه وسنی تقسیم می شوند وداراي اختلافات زیادي از لحاظ منش ومرام با یکدیگر هستند,بعضا منجربه یکسري مسائل ازقبیل:مسائل مالی،اختلافات اراضی،ناموسی و... می شودومشکلاتی رابین آنها به وجودمی آورد که گاها سالها این مشکلات واختلافات بطول می انجامد و منجر به درگیریهاي مسلحانه و غیر مسلحانه میگردد که قتل و خون ریزي را هم بدنبال دارد که قطعا این گونه مسائل باعث پایین آوردن سطح امنیت در استان شده ودراین صورت تنها دشمنان نظام که همواره به دنبال ایجاد آشوب وتنش در سطح منطقه بوده اند خوشحال واز این موضوع سود خواهند برد.
بنیان هاي نظري تحقیق
بررسی مسائل قومی وقبیله اي یکی ازمباحث بسیار مهم درحوزه مطالعات اجتماعی می باشد. در این قسمت به عنوان بنیان نظري تحقیق سعی شده تا به بررسی مفهوم قومیت ،ساختارهاي قومی وقبیله اي ونظام اجتماعی حاکم بر روابط طایفه اي وچگونگی اداره آنها ونحوه تاثیر گذاري بر امنیت بحث شود که در این راستا از نظریات استبداد شرقی منتسکیو ونظام هاي
5گانه دیوید آپتر کمک می گیریم،که چگونه ساختار قدرت را در جوامع به ویژه جوامع آسیایی مورد توجه قرار داده اند ونظام اجتماعی را به چه نحو قابل هدایت وکنترل می بینند.
نظریه استبداد شرقی منتسکیو:
منتسکیو با بررسی ویژگی هاي جغرافیایی اروپا وآسیا ضمن بیان ویژگی هاي ساختاري جوامع دراین 2 قاره بیان می دارد که جوامع اروپایی مبتنی بر زندگی وجامعه مدنی استوار است ودر این جوامع مردم خیلی سریع در ساخت اجتماع مدنی جذب شده واساس زندگی براساس قانون مدون حکومتی می باشد ولی این روند در کشور هاي آسیایی به گونه اي دیگر است وي بیان می دارد که حکومت در کشور هاي آسیایی باید از نوع استبدادي و سیاسی بسته باشد چرا که مردمان ساکن در کشور هاي آسیایی به سبب نوع جغرافیاي موجود در این منطقه همواره قانون گریز هستند واگر ساخت قدرت اجتماعی استبدادي و بسته وطایفه اي نباشد امکان اداره جامعه وجود نخواهد داشت. لذا حکومت در کشور هاي اروپایی مبتنی بر قانون ودر کشور هاي آسیایی مبتنی بر زور واستبداد می باشد.
نظام هاي چهار گانه دیوید آپتر:
دیوید آپتر نظام هاي موجود در جهان را به 4دسته -1 قبیله اي -2 نظام هاي مبتنی بر بسیج-3 نظام اقتدارگراي بوروکراتیک
-4 نظام مصالحه گرا تقسیم بندي می کند .
وي در ساخت نظام قبیله اي وطایفه اي بیان می دارد که در این گونه نظام هاي ساخت قدرت سیاسی در جامعه کاملا بسته وفقط یک نفر به نام رئیس قبیله یا طایفه در راس قدرت طایفه قرار دارد وتمام تصمیمات با وي می باشد وسایر اعضاء قبیله یا
٨٨٤
ھما ش م ی ی زی و ا ؛ چا ش و ر یا
30 و 31 فروردین - 1391 دانشگاه سیستان و بلوچستان
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012
طایفه که ممکن است بر اساس رابطه خوشیاوندي در قبیله وطایفه عضو هستند مجبور به اطاعت از رئیس قبیله هستند و مسئولیت ها در طایفه وقبیله بر اساس ارادت ونزدیکی افراد قبیله به رئیس قبیله واگذار می گردد.(ساعی،(1388:159
با توجه به مسائل وموارد مطرح شده در این قسمت در ادامه تحقیق به وضوح مشاهده خواهد شد که نظریات دانشمندان فوق در خصوص ساختار نظام اجتماعی در استان سیستان وبلوچستان وبه خصوص در ساخت نظام طایفه اي وقومی کاملا دلالت دارد واز الگوهاي فوق پیروي می کند.
پیشینه تحقیق:
تا کنون در زمینه بررسی مسائل قومی وقبیله اي در سطح استان سیستان وبلوچستان آثار متعددي تهیه وتدوین شده است که از آن جمله می توان به مقالات وکتب افرادي از قبیل دکترمجتهد زاده ،دکترسیدسجادي،سربازي ،افشار سیستانی ،عبدالغنی دامنی ،کاویانی راد و....اشاره کرد که در زمینه هاي مختلف مسائل قومی وقبیله اي در استان سیستان وبلوچستان قلم فرسایی کرده اند ولکین در هیچ کدام از این آثار به طور دقیق و کامل در خصوص جایگاه ونقش اقوام وطوایف استان سیستان وبلوچستان در ایجاد نظم وامنیت پایدار مطالب جامع وکاملی بیان نشده وبه این موضوع مهم به صورت همه جانبه پرداخته نشده است که در این تحقیق سعی خواهد شد با بکارگیري کلیه جوانب امر به بررسی دقیق این موضوع پرداخته شود.
روش تحقیق:
باعنایت به نوع تحقیق ومطالب مد نظر براي ارائه در این تحقیق بهتر دیده شد که روشی که در این تحقیق مورد استفاده قرار بگیردروش توصیفی- تحلیلی باشد.
فرضیه هاي تحقیق:
-1 اقوام وطوایف استان به دلیل تعدد وپراکندگی در تمام سطح استان و دراختیار داشتن کامل بافت اجتماعی وفرهنگی استان تقریبا نقش اساسی وبی بدیلی در ایجاد امنیت در منطقه رادارند.
-2 همجواري استان سیستان وبلوچستان با کشور هاي افغانستان وپاکستان که داراي نظام اجتماعی قومی وقبیله اي می باشندتاثیر بسزایی براقوام وطوایف استان ونحوه فعالیت آنها در نظام امنیتی واجتماعی استان دارد.
-3 شرایط اجتماعی ، فرهنگی ،جغرافیایی واقتصادي خاص استان ,دخالت مستمر کشور هاي فرامنطقه اي درمنطقه وحضور دو مذهب شیعه وسنی در استان تاثیر بالایی در ایجاد نظم وامنیت توسط قبایل وطوایف در سطح استان می گذارد.
