بخشی از مقاله
مقدمه:
حبوبات از جمله گیاهان زراعی هستند که سرشار از پروتئین بوده (1) و پروتئین مرغوب موجود در دانه این محصولات در ترکیب با غلات می تواند یک ترکیب زیستی ارزشمند را فراهم نماید. نخود سومین حبوبات مهم دنیاست. میزان پروتئین خام این گیاه 20-30 درصد است که 80 درصد آن قابل هضم است. نخودکاری در ایران بیشتر در استان های غرب و شمال غرب انجام می شود .(2) از آنجایی که طی سالهای متمادی گذشته کشت ارقام اصلاح شده، در اکثر مناطق توسط کشاورزان صورت گرفته، شاهد یک نوع یکنواختی در زمینه ژنتیکی ژرم پلاسم موجود در خزانه ژنتیکی نخود هستیم(.(4 و همچنین بر پایه تقاضای بازار، متخصصین اصلاح نباتات در شرکت های تجاری بذر و مؤسسه های ملی وبین المللی مشترکاً مساعی شان را در جهت تولید واریته های یکنواخت و معمولاً پر محصول صرف می کنند تا آنها را جایگزین واریته های بومی نامتجانس اولیه که جوابگوی نیازهای زمان های قبل است نمایند. در بین و در داخل واریته های محلی تنوع بزرگی مشاهده می شود به طوری که آنها را قادر به زنده ماندن در شرایط نامطلوب می نماید، بنابراین با گروهی از منابع ژنتیکی روبرو هستیم که در عین اینکه دارای صفات مطلوب بسیارند، دارای صفات نامطلوب نیز می باشند( (3 و مهمترین هدف در استفاده از این ژنوتیپ ها، انتقال ژن ها و صفات مطلوب آنها به ارقام و لاینهای اصلاحی است، لذا انجام مطالعات ژنتیکی جهت بررسی تنوع ژنتیکی آنها و تعیین میزان قرابت ژنوتیپ های بومی با ارقام اصلاحی و استفاده از این ارقام به عنوان والدین دهنده ژنتیکی در برنامه های اصلاح نباتات امری ضروری به نظر می رسد(.(5 مارکرهای مولکولی ابزارهای ارزشمندی در ارزیابی تنوع ژنتیکی بین و در داخل گونه و جمعیت ها فراهم می کنند. در حال حاضر نشانگرهای ریزماهواره (SSR) از مناسب ترین ابزار بررسی تنوع ژنی و آللی در گونه های مختلف گیاهی محسوب میشود(.(7
مواد و روش ها:
در این مطالعه تعداد 60 ژنوتیپ نخود 29) بومی و 31تجاری) به منظـور بررسـی تنـوع ژنتیکـی مـورد بررسـی قـرار گرفتند. جدول 1 مشخصات ارقام مورد مطالعه را نشان میدهد.
جدول 1 : لیست و مشخصات ژنوتیپ های نخود زراعی مورد مطالعه در این تحقیق
برای استخراج DNA از بافتهای برگی استفاده گردید. به این منظور ابتدا تعداد 5-3 بذر از هر ژنوتیپ در گلخانـه در داخل گلدان کشت گردید. پس از سبز شدن و در مرحله 6 برگی، برگهای هر بوته بطور جداگانه چیده شده و در داخل ورقـه آلومینیومی پیچیده و بر روی یخ گذاشته و بلافاصله به آزمایشگاه منتقل میشـد. اسـتخراج DNA بـه روش CTAB انجـام گرفت .(6) تعداد 14 آغازگر SSR که قبلا در منابع علمی مربوط به نخود به عنوان نشانگرهای مناسب گزارش شده اند
