بخشی از مقاله
بررسی حساسیت کانتراست با افزایش سن در بیماران مراجعه کننده به کلینیک بینائی سنجی دانشگاه علوم پزشکی مشهد
خلاصه
هدف : تعيين تغييرات حساسيت کانتراست با افزايش سن .
روش کار : از ميان 110 مراجعه کننده به کلينيک بينايي سنجي پس از توضيح کامل پروژه و گرفتن رضايت اطلاعات شامل : سن ، جنس گرفته شده و در پرسشنامه مربوطه ثبت گرديد .
در مرحله بعد معاينات گرفتن ديد بدون عينک ، رفرکشن توسط رتينوسکوپ استاتيک ، بررسي ديد با اصلاح انجام شده و از ميان بيماراني که با اصلاح ، ديد کامل داشته اند تست حساسيت کانتراست پلي رابسون ابتدا تک چشمي و سپس دوچشمي در شرايط نوري گرفته شد و نتايج بررسي شد.
نتایج :بر اساس آزمون T میزان حساسیت کانتراست چشم راست، چپ و دوچشمی در گروههای سنی مختلف تفاوت معنی داری داشت .
(P-Value چشم راست = 002/0 ؛ P-Value چشم چپ = 003/0 ؛ P-Value دوچشمی = 000/0 )
نتيجه گيري : از ميان فاکتورهاي بررسي شده بين سن و تغييرات حساسيت کانتراست ارتباط معکوس وجود دارد به طوري که هر چه سن افزايش مي يابد اندازه حساسيت کانتراست کاهش مي يابد ، همچنين مقدار حساسيت کانتراست دوچشمي بيشتر از تک چشمي مشاهده شد .
در اين پژوهش بين جنس ، عيوب انکساري اصلاح شده و مقدار حساسيت کانتراست با افزايش سن ارتباطي پيدا نشد .
فصل اول
مقدمه
1-1 . پیشگفتار :
از‌آنجائيکه طيف وسيع تست هاي موجود براي ارزيابي سيستم بينايي نشان دهنده عملکرد کامل سيستم بينايي نيست اگرچه تستهايي مثل حدت بينايي ، ديد رنگ و .... اطلاعات زيادي به ما مي دهد ، با اين حال توصيه مي شود که تست هاي حساسيت کانتراست نيز به عنوان يکي از تستهاي روتين در معاينات کلينيکي به اجرا درآيد . به طوري که مشخص شده تستهاي حساسيت کانتراست در بيماران دچار بيماري MS ، کاتاراکت و گلوکوم بيشتر از تستهاي حدت بينايي در تشخيص و بررسي عملکرد بينايي موثر است .
همچنين در افراد نرمال بدون مشکلات پاتولوژيک که از کاهش و عملکرد سيستم بينايي شکايت دارند نيز ، با انجام تستهاي حساسيت کانتراست مي توان اظهار نظر دقيق تري نسبت به وضعيت بينايي آنها داشت ؛ لذا درصدد برآمديم مجموعه اي از اطلاعات راجع به اين تست را جمع آوري کنيم .
2-1. کلیات :
1-2-1. حساسیت کانتراست چیست ؟
حساسیت کانتراست توانایی دیدن جزئیات در مراتب کم کانتراست را اندازه گیری می کند . اطلاعات بینایی به خصوص در مراتب کم کانتراست بسیار حائز اهمیت است :
1) در جهت یابی و حرکت در جایی که نیاز به دیدن اشیاء ذره بین در نور کم دارد . همچنین هنگام پایین آمدن از پله ها - در ترافیک . در موقعیت حساس در نور کم به عنوان مثال دیدن به هنگام گرد و غبار ، باران و مه ، ریزش برف و شب هنگام .
2) در انجام کارهای روزمره مواقعی که موارد متعددی از کارهای بینایی در کانتراست کم نیاز است . مثل بریدن پیاز روی سطحی با رنگ روشن ، ریختن قهوه در لیوان تیره ، بررسی کیفیت اتو کردن .
3) در کارهای نزدیک بینایی مثل خواندن یا نوشتن وقتی اطلاعات در کانتراست کم باشد مثل کیفیت های پایین صفحات کپی شده .
1-2-2. حساسیت کانتراست
معکوس آستانه کانتراست است عدد 1 تقسیم بر کمترین کانتراستی که اشکال یا خطوط قابل تشخیص باشند .
اگر شخصی بتواند جزئیات را در کانتراست های پایین ببیند حساسیت کانتراست این فرد بالاست و بر عکس . بسته به ساختار محرکی که در اندازه گیری استفاده می شود – درجات مختلف اندازه و نشانه ها – حساسیت کانتراست فرد ارزش گذاری متفاوت را کسب می کند .
1-2-3. کانتراست چیست ؟
کانتراست با تفاوت در روشنایی میزان نور منعکس شده از دو سطح منطبق بر هم به وجود می آید .
کانتراست به روش های مختلف ساده ای تعریف می شود :
در کارهای کلینیکی بیشتر از فرمول مایکلسون Michelson استفاده می کنیم :
هم چنین تعریف وبر ( Weber ) نیز در مورد کانتراست به کار می رود :
روشنایی سطح روشن تر =L max
روشنایی سطح تیره تر = L min
هنگامیکه سطح تیره تر سیاه باشد و هیچ نوری را منعکس نکند کسر مساوی یک می باشد . معمولا کسر کانتراست در عدد 100 ضرب شده و با درصد بیان می شود . بنابراین حداکثر کانتراست 100 درصد است .
علامتهای چارتهای حدت بینایی نزدیک حداکثر میزان کانتراست هستند . اگر کمترین کانتراست دیده شده 5 درصد باشد حساسیت کانتراست 20=5/100 اگر پایین ترین کانتراست دیده شده توسط فرد 6/0 درصد باشد حساسیت کانتراست 170=6/0/100 است
هیچ توافق بین المللی در مورد تعریف میزان کانتراست چارتهای حدت بینایی وجود ندارد . بنابراین تولیدات مختلف این چارتها کانتراست های متفاوتی را دارد .
1-2-4. چه میزان روشنایی باید مورد استفاده قرار گیرد ؟
یک توافق بین المللی میزان روشنایی تستهای حساسیت کانتراست وجود ندارد اما توافقی برای تستهای حدت بینایی موجود است که طبق آن میزان روشنایی برابر یا بالاتر از 85 کندل بر متر مربع می باشد .
در ایالات متحده آمریکا و تعدادی از کشورهای دیگر اندازه گیری حدت بینایی به منظور اهداف تحقیقاتی به وسیله روشنایی خلفی ETDRS جعبه نوری با میزان روشنایی قابل تنظیم برای 220 تا کمتر از 1cd/m2 بوسیله لایه های فیلتر انجام می شود . در جعبه نوری کوچک حداکثر میزان روشنایی 125cd/m2 است .
1-2-5. اندازه گیری حدت بینایی
اندازه گیری حساسیت کانتراست مشابه شنوایی سنجی است . یک Audiogram ضعیف ترین تن صدای فرد در فرکانس های مختلف می تواند بشنود را ترسیم می کند . منحنی حساسیت کانتراست یا Visuogram نیز کمترین کانتراستی است که توسط شخص قابل مشاهده است را نشان می دهد . اگر محرک ، موج های سینوسی باشد منحنی رسم شده مشابه یک منحنی Audiogram است و اگر محرک حروف چاپی اپتوتایپ باشد ( حروف – اعداد یا نشانه ) نیاز به شناخت و تشخیص این علامات است و تست مشابه یک Audiomedry است .
منحنی حساسیت کانتراست A . حدت بینایی روی محور افقی و حساسیت کانتراست در امتداد محور عمودی نشان داده شده ( شکل A ) . اندازه نشانه ها در امتداد محور افقی به تدریج کوچکتر شده و در محور عمودی محو و محوتر شدند . ( شکل B ) .
مرز بین نشانه های قابل مشاهده و آنهایی که بسیار کوچک و بسیار محو هستند و بنابراین دیده نمی شوند با یک منحنی به نام منحنی حساسیت کانتراست نمایش داده می شود .
جالب ترین قسمت منحنی در موارد کلینیکی کاهش شیب سمت راست این منحنی است . برای تعریف شیب منحنی حساسیت کانتراست ما به دو یا سه اندازه گیری نیاز داریم .
اندازه گیری اول مشخص کننده یک نقطه در برابر X ها است که همان حدت بینایی می باشد که به روش معمول اندازه گیری می شود . اندازه گیری دوم مربوط به قسمت بالای خط مستقیم منحنی شیب است که معمولا در منطقه با کانتراست 1-5% وجود دارد . اندازه گیری دیگر در کانتراست پایین تر است که به ندرت مورد توجه قرار می گیرد .
1-2-6. منحنی عمل حساسیت کانتراست :
بیانگر اطلاعاتی در مورد توانایی فرد در تشخیص تارگت های با کانتراست کم در اندازه های مختلف می باشد به وسیله CSF قادر به بررسی کامل تر توانایی عملی سیستم بینایی خواهیم بود .
CSF با محاسبه حداقل کانتراست لازم جهت تشخیص وجود امواج سینوسی ( Sine-wave grating ) تعریف می گردد . این منحنی های سینوسی دارای خصوصیات تحقیقاتی مفیدی ( مثل حساسیت – روشنایی که به طور جداگانه ای قابل تغییر هستند ) می باشند . علاوه بر این ، بر اساس یافته های محققین اولین مراحل پردازش اطلاعات به طور فزاینده ای به این نوع تارگت ها حساس می باشند .
آستانه کانتراست به طور معمول با استفاده از خطوط عمودی تیره و روشن با فرکانس های فضایی مختلف از cycl/deg 5/0 ( خیلی عریض ) تا cycl/deg 32 ( خیلی باریک ) قابل اندازه گیری می باشد .
از آنجایی که مقادیر بالای حساسیت بینایی همراه با آستانه کانتراست پایین می باشد اندازه گیری این حساسیت به عنوان حساسیت /1 ، حساسیت کانتراست نامیده می شود و محاسبه می شود .
این مقادیر حساسیت در گستره فرکانس های فضایی مختلف ثبت خواهد شد که این منحنی بیانگر CSF فرد می باشد .( 18 ؛ 19 ؛ 20 )
1-2-7. عوامل موثر بر منحنی عمل حساسیت کانتراست :
1-2-7-1. شکل و ماهیت موج :
حساسیت کانتراست ، معمولا با شبکه های موج سینوسی عمودی اندازه گیری می شود همچنین حساسیت در بارهای مایل کمتر از بارهای عمودی و افقی است .
1-2-7-2. میزان روشنایی :
از آنجا که اگر میزان روشنایی بالا باشد ، تشخیص فرکانسها آسان تر خواهد بود ( مگر اینکه به حد خیرگی برسد ) لذا حساسیت کانتراست را در شرایط نور معمولی روز اندازه می گیرند . همراه با کاهش روشنایی یک کاهش یکنواخت در C.S دیده شده و پیک منحنی C.S.F به طرف فرکانسهای پایین تر میل می کند .
1-2-7-3. طول بار :
تحقیقات نشان می دهند که در شبکه های موج مربعی (square wave ) افزایش طول بارها تا یک حد بحرانی که مساوی 14-7 برابر عرض یک بار است ، باعث ازدیاد CS می شود به عنوان مثال یک شبکه با SF برابر 2 سیکل بر درجه و طول بارهای یک دقیقه ای CS در حدود 10 ایجاد می کند در حالی که با طول 120 دقیقه ای ، حساسیت کانتراست بیشتر از 100 می شود .
1-2-7-4. اندازه مردمک :
اندازه های مختلف مردمک می تواند در CSF موثر باشد بطوری که با افزایش اندازه مردمک و در نتیجه افزایش ابیراهی ها و کاهش فوکوس دقیق تصویر بر روی شبکیه ، حساسیت کانتراست و اندازه فرکانس ها کاهش می یابد .
1-2-7-5. سن :
به طور طبیعی حتی اگر VA نرمال باشد با افزایش سن CS کاهش می یابد مخصوصا از 50 سالگی به بعد این کاهش محسوس تر است ، لذا می توان چنین نتیجه گرفت که CS به شفافیت لنز بستگی دارد همچنین با افزایش سن در اثر دژنراسیون ماکولا حساسیت کانتراست کاهش می یابد و حتی علیرغم وجود شرایطی مثل کاتاراکت ، گلوکوم و غیره با است مسئله مواجه ایم .
